“Niemand wil kanker en COVID-19. Stop hiermee of elke mast eindigt zoals deze”. In het nieuws horen we de laatste tijd steeds vaker over 5G-masten die in brand worden gestoken. Nu waren er al groepen mensen die tegen de komst van 5G zijn, maar inmiddels is deze snellere internetverbinding zelfs gelinkt aan het coronavirus. Waarom? We duiken in de 5G-complottheorieën.

5G is de opvolger van 4G, het netwerk dat je smartphone bijvoorbeeld gebruikt om online te kunnen zijn. Met 5G kun je nog sneller, nog grotere bestanden downloaden en kun je op nog betere kwaliteit naar streamingdiensten en televisie kijken. Er wordt heel veel vertraging uit het internet gehaald met 5G, wat bijvoorbeeld belangrijk is voor de medische wereld, waarin elke milliseconde telt. 4G is qua snelheid ongeveer 100 megabit per seconde en 5G haalt 100 keer zoveel. Ook belooft 5G van grote invloed te zijn op de verkeersveiligheid, omdat (zelfrijdende) auto’s zo veel directer met elkaar kunnen communiceren. Sneller dan dat een mens op het rempedaal kan trappen.

De voordelen zijn duidelijk, maar over de nadelen doen diverse verhalen de ronde. Tot op heden is er nog geen wetenschappelijk bewijs dat 5G slechter zou zijn voor de gezondheid dan bijvoorbeeld 4G. Bovendien menen veel wetenschappers dat 4G helemaal geen gevolgen heeft voor de volksgezondheid. Aan de andere kant betekent het feit dat er geen wetenschappelijk bewijs voor iets is op dit moment, niet dat dat er niet wel zal zijn op de langere termijn.

Niet helemaal onterecht?

Anti-5G-activisten waren er al ver voor het coronavirus in onze levens kwam. Hoewel nog geen wetenschappelijk bewijs voor is, wordt 5G vooral door deze groep in verband gebracht met kanker, onvruchtbaarheid en Alzheimer. De grootste theorie over 5G is dus eigenlijk algemener: het idee leeft dat draadloze communicatie gevaarlijk is voor de menselijke gezondheid. Een groep mensen is bang dat de straling schadelijke effecten heeft en probeert zich hiervoor af te sluiten door bijvoorbeeld zelf helemaal geen elektronica te gebruiken. Zo hopen ze elektromagnetische straling zo veel mogelijk te beperken.

Deze mensen zijn er altijd al geweest en de theorieën over straling door wifi en mobiele data is er ook al sinds het begin van deze technologieën. Niet altijd geheel ongefundeerd. Stralingswetenschappers in Australië hebben 2266 studies over straling onderzocht en zagen in 68 procent dat er ‘flinke gezondheidseffecten of biologische effecten’ zijn. De WHO (World Health Organization) heeft elektromagnetische straling in 2011 als ‘potentieel kankerverwekkend’ genoteerd.

5G en COVID-19

De angst is er en het let lijkt erop dat de enorme onzekerheid en onwetendheid rondom COVID-19 extra angst inboezemt. Hierdoor lijkt het aantal mensen dat zich richt tot de theorieën te groeien. In ieder geval wordt er radicaler mee omgesprongen. Nu het coronavirus ongeveer in dezelfde landen heerst als waar de nieuwe 5G-technologie volop wordt getest en uitgerold, denken vooral complotdenkers dat hier een verband tussen zit. Het is heel dubbel, want tegelijkertijd is er een grote groep mensen die meent dat sneller en beter internet er juist voor zorgt dat er eerder kan worden ingegrepen als iemand ziek wordt.

In het Verenigd Koninkrijk was er zelfs een toren in de brand gestoken die een ziekenhuis in Birmingham van communicatie voorziet. Een ziekenhuis waar juist coronaviruspatiënten liggen. Ook in Nederland zijn de gevolgen enorm: zo kan het noodnummer 112 niet worden gebeld als een mast in vlammen opgaat.

©PXimport

De complottheorieën beschrijven onder andere dat het coronavirus slechts een soort afleidingsmanoeuvre is om 5G uit te rollen. Kortom, dat mensen binnen moeten blijven zodat er 5G-masten op allerlei plekken kunnen worden geplaatst waarvan het grote publiek dan geen weet heeft. Er gaan echter vooral theorieën dat de 5G-installaties juist hebben gezorgd voor het virus zelf. Ook zou 5G iets uitstralen wat iets veranderd binnen het menselijk lichaam, waardoor het ontvankelijk zou zijn voor het coronavirus.

Soms komen deze berichten vanuit doktoren, zoals de Belgische Kris van Kerckhoven, maar veelal wordt erover gesproken door mensen via fora, Facebook en YouTube-kanalen. Ook beroemdheden houden zich ermee bezig, zoals acteur Woody Harrelson die een video deelde van een 5G-mast die werd neergehaald, terwijl dit eigenlijk een slimme lantaarnpaal was.

'Kan geen toeval zijn'

Vooral het feit dat Afrika minder coronagevallen lijkt te hebben is koren op de molen van complotdenkers, omdat in dit werelddeel de uitrol van 5G minder snel zou gaan dan in de rest van de wereld. Het gevolg is dat 5G-masten ‘wapens van massamoord’ worden genoemd. Waar dit soort dingen over het algemeen redelijk tot discussies op het internet beperkt blijven, speelt het nu steeds meer in de echte wereld, omdat mensen ook fysiek masten in de brands teken.

Ondertussen is er decennialang onderzoek gedaan naar de invloed van 5G, 4G, 3G of andere vormen van draadloze communicatie. Hier is niet uit naar voren gekomen dat dit een schadelijke invloed heeft op immuunsysteem. Onze overheid is in ieder geval duidelijk over wat men vindt van de branden. Minister Grapperhaus heeft gezegd dat het een aanval is op onze hulpdiensten, en daarmee onze samenleving. De masten die men in brand steekt worden bovendien (nog) helemaal niet gebruikt voor 5G.

5G-straling gevaarlijk?

Het Agentschap Telecom en het RIVM hebben daarnaast onderzocht hoe het zit met de straling van 5G. De testlocaties in Nederland zijn gemeten en deze straling blijft onder de grens die Europa hieraan stelt. Aan de andere kant zijn de meeste mensen aangeven gevoelig voors straling te zijn, ook gevoelig voor bijvoorbeeld 4G, wat al langer in de lucht is. 4G en 5G hebben echter natuurlijk gezien geen heel verschillende specificaties. Aan de andere kant is 5G nieuw en kunnen er op dit moment geen uitspraken worden gedaan op het gebruik voor langere termijn.

Maar, ook als dit wel kon, dan nog zouden er complottheorieën bestaan. Er zijn mensen die overheden niet vertrouwen, er zijn mensen die zelfs denken dat er in een coronavaccin chips zouden zitten. Juist omdat we nog niet alles weten en kunnen weten over het coronavirus én over 5G, is er veel ruimte om hier een eigen draai aan te geven. Net als bij verkiezingen is het makkelijk om nepnieuws de wereld in te slingeren. En nog moeilijker om dit er weer af te halen: het artikel over de Belgische arts waarnaar we net verwezen, was allang offline gehaald, maar er wordt nog steeds over gesproken.

De discussies blijven doorgaan. Zeker op een plek als het internet, waar mensen tegelijkertijd naarstig op zoek zijn naar feitelijke informatie over de grote uitdagingen waarmee we met z’n allen te maken hebben.

In de rubriek Waar voor je geld gaan we op zoek naar leuke aanbiedingen of producten met bijzondere eigenschappen. Dit keer hebben we een selectie van vijf 65-inch televisies voor je, met uiteenlopende prijzen van zo'n 800 tot 1.600 euro, voor ieder budget dus.

LG OLED65C46LA

Met de LG OLED65C46LA haal jij een televisie in huis die een groot 65‑inch scherm combineert met de uitstekende contrasten van OLED. Elke pixel kan individueel oplichten of uitstaan, zodat zwarte beelden echt donker worden en er geen achtergrondverlichting nodig is. In de praktijk levert dat scherp beeld en een prettige kijkhoek op, waardoor je zelfs vanuit de hoek van je woonkamer naar films of series kunt kijken. De 4K‑resolutie (3.840 × 2.160 pixels) zorgt ervoor dat ondertitels en fijne details bij natuurdocumentaires of sportwedstrijden scherp blijven.

Dankzij het 120 Hz‑paneel worden snelle bewegingen vloeiend weergegeven, wat vooral bij games of sport handig is. De tv draait op LG’s WebOS‑systeem; daarmee kun je eenvoudig navigeren tussen apps zoals Netflix, Disney+ en YouTube. Vier HDMI 2.1‑poorten bieden ruimte voor gameconsoles en randapparatuur. Ook beschikt de tv over eARC voor het doorgeven van geluid naar een externe soundbar.

Samsung QE65Q73D

Als je graag een groot scherm wilt met levendige kleuren, dan is de Samsung QE65Q73D een model om naar te kijken. Deze QLED‑televisie heeft eveneens een schermdiagonaal van 165 centimeter, maar maakt gebruik van een Quantum‑Dot laag om licht om te zetten in een breed kleurvolume. Hierdoor zijn kleuren uit films, series of games aanwezig zonder dat je zelf iets hoeft bij te stellen. Met een verversingssnelheid van 100 Hz worden bewegingen soepel weergegeven en dankzij de Motion Xcelerator 120 Hz‑functie profiteer je bij gameconsoles die hogere verversingsfrequenties ondersteunen.

De 4K AI‑upscaler in Samsungs Quantum‑processor schaalt beelden op tot de volledige Ultra‑HD‑resolutie, zodat je oudere HD‑films scherper ervaart. Het besturingssysteem Tizen biedt toegang tot apps en streamingdiensten en je kunt via SmartThings andere

slimme apparaten bedienen. Er zijn vier HDMI‑poorten en wifi aan boord en energieklasse E geeft aan dat het verbruik gemiddeld is voor een groot QLED‑scherm.

LG OLED65G45LW

De LG OLED65G45LW uit 2024 is een zogeheten Gallery‑model, bedoeld om strak tegen de muur te hangen. Het scherm is slechts enkele centimeters dik, zodat het toestel in je interieur opgaat. Binnenin zit een OLED evo‑paneel met 4K‑resolutie, waardoor elk beeldpunt individueel wordt aangestuurd en kleurenkrachtig zijn. De televisie ondersteunt een verversingssnelheid van 120 Hz en biedt daardoor vloeiende beelden bij sport of snel bewegende films.

Via vier HDMI‑2.1‑aansluitingen kun je gameconsoles aansluiten en profiteren van variabele refresh rates. WebOS 8 vormt de basis voor het smart‑platform; hiermee navigeer je door apps en diensten en kun je via spraakassistenten als Google Assistant of Amazon Alexa de tv bedienen. De set wordt geleverd met een wandbeugel, zodat hij strak tegen de muur bevestigd kan worden.

LG OLED65B42LA

In de B‑serie van LG vind je de OLED65B42LA, een toestel dat in 2024 op de markt kwam. Deze televisie biedt de voordelen van OLED – elk pixel kan apart aan of uit – maar in een iets betaalbaarder segment dan de G‑ of C‑series. Het 65‑inch scherm combineert een 4K‑resolutie met een verversingssnelheid van 120 Hz. Hierdoor zijn bewegingen bij games of sportprogramma’s soepel en blijven details scherp.

WebOS maakt het mogelijk om streamingapps en live‑tv makkelijk te combineren en je kunt de tv bedienen met de meegeleverde Magic Remote. De televisie heeft vier HDMI‑poorten voor randapparatuur en ondersteunt eARC voor lossless audiotransport naar een soundbar of receiver. Door het slanke ontwerp staat de tv op twee subtiele pootjes of kun je hem aan de muur hangen via een VESA‑beugel.

Sony XR‑65A80L

Sony’s XR‑65A80L combineert een 65‑inch OLED‑scherm met het Google TV‑platform. Hierdoor kun je eenvoudig door streamingapps scrollen en de tv koppelen aan je Google‑account. Het XR‑paneel gebruikt Sony’s Cognitive Processor XR, die beelden analyseert en optimaliseert voor contrast en kleur. Met een vernieuwingsfrequentie van 120 Hz en ondersteuning voor HDMI 2.1 zijn snelle games of films geen probleem; variabele refresh rates en Auto Low Latency worden ondersteund.

De luidsprekers zitten achter het scherm verwerkt zodat het geluid direct uit het beeld lijkt te komen; met ondersteuning voor Dolby Atmos sluit je ook eenvoudig een soundbar aan. Vier HDMI‑poorten, wifi en Bluetooth zorgen voor verbinding met randapparatuur, en via de ingebouwde microfoon kun je spraakopdrachten geven. Dankzij de ingebouwde standaard kun je de tv neerzetten of via VESA aan de muur hangen. Het 55-inch model van deze televisie is eerder door ID.nl getest.

Gezellig, zo'n avondje gourmetten. Maar na afloop blijft er op het gourmetstel vaak aangebakken vet, gesmolten kaas en saus achter. Logisch dat je niet meteen zin hebt om de boel schoon te maken. Als je het slim aanpakt, is alles binnen een half uurtje weer schoon!

Laten afkoelen, maar wacht niet te lang

Zet het gourmetstel na gebruik uit en trek de stekker uit het stopcontact. Laat het geheel afkoelen tot het handwarm is. Wacht je te lang, dan koeken vet en kaas vast en wordt schoonmaken lastiger. Haal losse onderdelen zoals pannetjes, spatels en bakplaatjes eraf voordat je begint met schoonmaken.

Losse onderdelen schoonmaken

Gourmetpannetjes en bakplaatjes hebben meestal een antiaanbaklaag. Die blijft het mooist als je ze niet hardhandig schoon schrobt. Leg ze in warm water met een beetje afwasmiddel en laat ze tien tot vijftien minuten weken. Aangekoekte resten laten dan vanzelf los. Gebruik daarna een zachte spons of borstel en spoel alles goed af. Controleer altijd even de handleiding: sommige onderdelen kun je in de vaatwasser doen, andere juist niet.

©Saskia van Weert

Zo maak je het elektrische deel veilig schoon

Terwijl de pannetjes, spatels en losse bakplaatjes staan te weken, ga je door met het verwarmingselement. Dat element zelf mag nooit nat worden. Zie je vetspetters of etensresten, veeg die dan weg met keukenpapier zodra het gourmetstel is afgekoeld. Voor hardnekkiger vuil gebruik je een licht vochtige doek met een klein beetje afwasmiddel. Knijp de doek goed uit en zorg dat er geen water bij het snoer of in openingen komt. Droog alles direct na met een schone doek.

De bak- of grillplaat weer vetvrij krijgen

Heeft je gourmetstel een losse bak- of grillplaat, haal dan eerst het overtollige vet weg met keukenpapier. Leg de plaat vervolgens in warm water, zodat aangekoekte resten kunnen losweken. Is de bakplaat vast onderdeel van het gourmetstel, dan kun je deze uiteraard niet in water onderdompelen. Neem in dat geval de plaat af met een licht vochtige doek zodra hij is afgekoeld, eventueel met een beetje afwasmiddel. Zo voorkom je dat vet tijdens het schoonmaken uitsmeert. Gebruik vooral geen schuursponsjes of schrapers om het vet weg te krijgen, want die beschadigen de coating en zorgen ervoor dat eten de volgende keer sneller blijft plakken. 

Vergeet je tafel niet!

Vetspetters en gemorste saus zijn bijna niet te voorkomen. Leg daarom vooraf een afwasbaar tafelkleed of gebruik een papieren tafelkleed. Dat kan na het gourmetten rechtstreeks de vuilnisbak in. Houd tijdens het eten keukenpapier of doekjes bij de hand om gemorste resten meteen weg te vegen. Is de tafel toch vies geworden, neem hem dan zo snel mogelijk af met warm water en een mild schoonmaakmiddel.

Schoon wegzetten voor de volgende keer

Laat alle onderdelen volledig drogen voordat je het gourmetstel opbergt. Berg je alles nog vochtig op in de doos of kast, dan kunnen er snel muffe geurtjes ontstaan. Bewaar pannetjes en platen apart van elkaar, eventueel met een vel keukenpapier ertussen. Berg pannetjes en platen apart op, eventueel met een velletje keukenpapier ertussen. Zo voorkom je krassen. Zo is het volgende keer alleen nog maar een kwestie van de boel weer tevoorschijn halen en lekker gaan eten. Veel gourmetplezier!