Vrijwel iedereen die actief is op een computer, doet dat met behulp van een muis. En tenzij je uitsluitend werkt op een Mac, zul je de rechtermuisknop ook regelmatig gebruiken. En hoewel we die knop vrijwel allemaal gebruiken, zijn er nog heel veel functies waar lang niet iedereen van weet. Tijd om de kracht van de rechtermuisknop uit te lichten!

Tip 01: Alternatief startmenu

Het menu Start is de plek in Windows waar je naartoe gaat wanneer je programma’s wilt starten, het Configuratiescherm wilt openen, het menu Instellingen wilt bekijken enzovoort. Het menu is praktisch, maar ook ontzettend uitgebreid. Het is dan ook goed om te weten dat de rechtermuisknop een soortgelijk menuutje tevoorschijn kan toveren, maar dan véél compacter en voorzien van snelkoppelingen naar de belangrijkste plekken in Windows. Het enige wat je hoeft te doen, is met de rechtermuisknop klikken op het menu Start en het alternatieve menu zal openen. Wanneer je deze eenmaal een keer hebt gebruikt, zul je zien dat je dit menu vaker zult oproepen dan je zou denken.

©PXimport

Tip 02: Tegels aanpassen

Wanneer je het reguliere menu Start opent (dus met de linkermuisknop) zie je de tegels waarmee je programma’s opent. Windows heeft die tegels voor je ingedeeld en de afmeting gegeven die het daarvoor geschikt acht. Maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat je je bij die indeling hoeft neer te leggen. Juist dankzij de rechtermuisknop heb je behoorlijk wat controle over het uiterlijk van dit menu. Wanneer je met de rechtermuisknop op een tegel klikt, zie je onder meer de optie Formaat wijzigen. Wanneer je hierop klikt, kun je het formaat naar wens aanpassen. Je ziet overigens ook de optie Meer, deze geeft je nog veel meer controle over wat een tegel allemaal doet en kan.

©PXimport

Tip 03: Op de taakbalk

Er zijn programma’s die we maar heel af en toe openen in Windows, maar er zijn ook programma’s die we vrijwel elke keer starten als we in Windows werken. Denk hierbij aan je browser, Microsoft Word enzovoort. Wanneer je een programma gestart hebt, dan verschijnt het in de taakbalk en kun je het eenvoudig activeren, waar je ook bent in Windows. Sluit je het programma, dan verdwijnt het programma weer van de taakbalk en dat is nu net wat je eigenlijk niet wilt wanneer je het programma vaak gebruikt. Immers, als je het weer wilt starten, zul je daarvoor het startmenu weer moeten openen. Zou het niet handig zijn als de app gewoon op de taakbalk bleef staan? Je hoeft alleen maar met de rechtermuisknop te klikken op het pictogram van het gewenste programma op de taakbalk en vervolgens te kiezen voor Aan taakbalk vastmaken. Zodra je dit hebt gedaan zal het programma niet meer verdwijnen. Heb je spijt van die beslissing, dan herhaal je deze handeling en kies je voor Van taakbalk losmaken.

©PXimport

Tip 04: Recente bestanden

We blijven nog heel even in het menu Start, want er is nóg een heel handige functie die je kunt activeren met behulp van je rechtermuisknop. Stel dat je Microsoft Word regelmatig gebruikt en je hebt onlangs aan een document gewerkt waaraan je nu weer verder wilt werken. Wat je dan waarschijnlijk doet, is Word starten (dat kan dus al sneller met behulp van tip 3) en daarna het bestand zoeken tussen je recente bestanden. Maar dat kan dus veel sneller. Wanneer je in het menu Start (of op de taakbalk) met de rechtermuisknop klikt op het pictogram van het programma dat je wilt starten, dan krijg je direct een lijst te zien met bestanden die je onlangs hebt geopend in dat programma. Op die manier kun je dus het programma starten, terwijl direct het juiste bestand geopend wordt. Efficiënter dan dit wordt het niet. Overigens werkt dit ook voor je browser, al gaat het dan om pagina’s die je onlangs bezocht hebt.

©PXimport

Tip 05: Vensters ordenen

In een ideale wereld gebruiken we natuurlijk maar één programma tegelijkertijd. In werkelijkheid ligt dat iets anders. Zo heb je vaak een browser open om iets op internet te vinden, je mailprogramma om mails te lezen en te schrijven en daarnaast nog andere programma’s waarmee je bezig bent. Je kunt die programma’s natuurlijk allemaal één voor één openen, maar het kan juist ook heel praktisch zijn om alle programma’s als een mozaïek over het bureaublad te verdelen, zodat ze elkaar niet overlappen en je de inhoud van al deze programma’s tegelijkertijd kunt zien. Nu kun je ze natuurlijk allemaal met de hand gaan verslepen en groter en kleiner schalen, maar ten eerste is dat een hels karwei en ten tweede is het helemaal niet nodig. De rechtermuisknop maakt het mogelijk: het enige wat je hoeft te doen is met rechts klikken op de taakbalk en vervolgens kiezen voor Vensters naast elkaar weergeven. Windows zal vervolgens alle vensters schalen en verschuiven, zodat ze allemaal keurig verdeeld zijn over je bureaublad. Wanneer je een venster sluit, herhaal je deze stap gewoon, zodat de vensters opnieuw verdeeld worden.

©PXimport

Tip 06: Wel/geen werkbalken

Een andere handige functie van de rechtermuisknop, is het bepalen van de elementen die worden getoond op de taakbalk onderin. Die balk lijkt op het eerste gezicht één geheel, maar in werkelijkheid is het een balk die gevuld is met allerlei werkbalken. Wanneer je met de rechtermuisknop op de taakbalk klikt en vervolgens klikt op Werkbalken, dan zie je de onderdelen die in Windows (kunnen) worden getoond en waarvan jij kunt aangeven of je ze wel of niet wilt zien. Op deze manier kun je de taakbalk eenvoudig wat rustiger maken en aanpassen aan de zaken die jij daadwerkelijk gebruikt. Door met rechts te klikken op de taakbalk en te kiezen voor Taakbalkinstellingen kun je ook aangeven dat je wilt dat de taakbalk automatisch uit beeld verdwijnt wanneer je hem niet gebruikt (of dat handig is of irritant, dat hangt van je voorkeuren af). In deze Taakbalkinstellingen kun je de taakbalk nog veel verder naar je hand zetten. Denk aan de locatie van de taakbalk: hij kan namelijk net zo goed aan de zijkant of bovenkant van het scherm worden weergegeven, maar je kunt bijvoorbeeld ook aangeven dat je niet wilt dat de vensters uit één programma (bijvoorbeeld Word-documenten) worden gecombineerd in één taakbalkpictogram.

©PXimport

Tip 07: Scherminstellingen

De volgende tips draaien om de dingen die je met de rechtermuisknop kunt doen in Windows Verkenner, maar voordat we die mogelijkheden opsommen willen we je nog één handige tip geven over wat je met de rechtermuisknop kunt doen in de interface van Windows. Naast met rechts klikken op het startmenu en de taakbalk, kun je ook rechtsklikken op (een lege plek op) het bureaublad van Windows. Wanneer je dit doet, kun je handelingen uitvoeren zoals het sorteren (en het bepalen van de weergave) van de pictogrammen op je bureaublad, maar het biedt je ook een snelkoppeling naar het aanpassen van de beeldscherminstellingen. Wanneer je met de rechtermuisknop klikt op een lege plek op het bureaublad en kiest voor Beeldscherminstellingen, dan krijg je handige opties, zoals het in- en uitschakelen van de nachtmodus, het aanpassen van de resolutie, het aanpassen van de grootte van tekst (onder de pictogrammen), maar ook voor het instellen van bijvoorbeeld een tweede beeldscherm. Natuurlijk vind je deze opties ook allemaal via het Configuratiescherm, maar op deze manier zitten alle opties direct onder de knop en dat is toch nét even wat sneller.

©PXimport

Tip 08: Afbeeldingen draaien

Het rechtsklikmenu wordt ook wel het contextmenu genoemd en de reden daarvoor is dat het menu zich aanpast aan de context waarin het wordt geactiveerd. Dat heb je in de vorige stappen al gemerkt (elke rechtsklik leidde tot een ander menu) en in Windows Verkenner gaat dat nog een stapje verder, omdat de inhoud van het menu wordt bepaald door de software die je hebt geïnstalleerd. Om die reden zul je in onze screenshots opties zien staan die jij op je computer wellicht niet hebt en dat is niet erg. De opties die we voor Verkenner behandelen, zijn de opties die iedereen heeft, omdat ze onderdeel uitmaken van de basisconfiguratie van Windows.

De absolute basis (kopiëren en plakken) slaan we even over, maar daarnaast zijn er nog heel veel andere interessante opties. Wist je bijvoorbeeld dat je een afbeelding kunt draaien zonder deze te openen? Het enige wat je hiervoor hoeft te doen, is met rechts op de afbeelding van je keuze te klikken en in het rechtsklikmenu te kiezen voor Rechtsom draaien of Linksom draaien. Wanneer je de bestanden bekijkt in pictogrammenmodus, zie je het effect van je handeling direct in de thumbnail. Extra handig: dit werkt dus ook als je meerdere afbeeldingen tegelijk selecteert.

©PXimport

Tip 09: Bestandsversies

Foutjes die je in Windows in bestanden maakt, zijn meestal terug te draaien. Maar eerst moet je aan Windows vertellen dat je van die mogelijkheid gebruik wilt maken. Dit doe je door te klikken op het menu Start en Instellingen te kiezen. Kies nu voor Bijwerken en beveiliging en daarna voor Back-up. Geef vervolgens aan dat je automatisch back-ups wilt maken van je bestanden. Wanneer er nu in de toekomst iets misgaat met een bestand (je slaat bijvoorbeeld een Word-document op en je komt er twee dagen later achter dat de oudere versie beter was), dan navigeer je simpelweg naar dit bestand in Windows Verkenner en klik je erop met de rechtermuisknop. Kies vervolgens voor Vorige versies terugzetten en kies de versie die hoort bij de datum die je wilt terugzetten. En voilà, je oude bestand is hersteld.

©PXimport

Tip 10: Bestanden delen

Of het nu gaat om bestanden waar je aan werkt, of foto’s of video’s die je graag aan iemand wilt laten zien; er zullen momenten zijn waarop je bestanden met anderen wilt delen. Je kunt dan je mailprogramma starten, een mail opstellen, het bestand als bijlage toevoegen en het vervolgens versturen, maar het kan ook een stuk efficiënter. Wanneer je naar het bestand navigeert in Windows Verkenner en je klikt erop met de rechtermuisknop, dan zul je een optie zien genaamd Kopiëren naar. Wanneer je hierop klikt, dan zie je een lijst met opties waarnaar je het bestand kunt kopiëren. Als je diensten als Dropbox of OneDrive gebruikt, dan zul je deze opties hier ook tussen zien, wat natuurlijk handig is voor het delen. Maar je zult hier ook de optie E-mailgeadresseerde tussen zien. Klik je hierop, dan opent je standaard mailprogramma, waarbij dit bestand direct als bijlage is toegevoegd. Dat scheelt je weer een paar muisklikken. Staat de optie van je keuze niet in de lijst, klik dan op Delen in het rechtsklikmenu in plaats van op Kopiëren naar. In deze lijst vind je net weer wat andere opties.

©PXimport

Tip 11: Comprimeren

Er wordt vaak gedacht dat je een extern programma als WinZip, WinRAR of 7Zip moet installeren om bestanden te kunnen comprimeren en decomprimeren. Maar deze technologie is gewoon onderdeel van Windows, al zit ze bijzonder goed verstopt. Het was handiger geweest als de optie comprimeren ook gewoon rechtstreeks in het rechtsklikmenu zou zitten, maar deze functie zit helaas nog een stapje verder weg. Selecteer de bestanden die je wilt comprimeren en rechtsklik op je selectie. Kies nu wederom de optie Kopiëren naar (hoe onlogisch dat ook lijkt) en klik op Gecomprimeerde (gezipte) map. Windows zal de bestanden zonder verdere vragen combineren in een gecomprimeerd zip-bestand.

©PXimport

Tip 12: Snelkoppelingen

Snelkoppelingen zijn handige manieren om jezelf snel toegang te geven tot bestanden en mappen in Windows die je vaak gebruikt. Een snelkoppeling kun je bijvoorbeeld toevoegen aan het linkerdeelvenster in Windows Verkenner, of op het bureaublad of de taakbalk, zodat je snel kunt openen wat je wilt. Zo’n snelkoppeling is met de rechtermuisknop ook bijzonder snel gemaakt. Klik met rechts op het bestand of de map waar je snel toegang tot wilt en kies voor Snelkoppeling maken. De snelkoppeling die wordt aangemaakt krijgt de naam van het origineel, plus het woord snelkoppeling. Vind je dat niet mooi, dan kun je dat verhelpen door met de rechtermuisknop te klikken op de snelkoppeling en te kiezen voor Naam wijzigen. Wanneer je tevreden bent met je snelkoppeling, kun je deze heel eenvoudig verslepen naar de taakbalk, zodat je vanaf nu maar één muisklik nodig hebt om het bestand of de map van je keuze te openen.

©PXimport

13 Anders klikken

Tot slot nog een paar handige klik-opties. Om het rechtermuisknopmenu op een laptop met een touchpad op te roepen, kun je met twee vingers het vlak aanraken. Gebruik je een losse (moderne) muis, dan zijn er nog meer opties. Zo kun je een tabblad sluiten door er met het scrollwiel op te klikken (dus niet scrollen maar echt indrukken). Er zijn ook muizen die nog veel meer knoppen hebben waaraan je functies kunt toekennen, zoals terugbladen in je geschiedenis, een actie ongedaan maken of supersnel naar het einde van een pagina scrollen.

©PXimport

Een vriezer die goed en efficiënt vriest, heeft allerlei voordelen. Zo is het gunstig voor je gezondheid, omdat bacteriën in een ijskoude vriezer minder kans krijgen. Ook bespaar je energie én hoef je je vriezer minder vaak te ontdooien. Met een paar simpele stappen zorg je ervoor dat jouw vriezer optimaal koelt.

Lees ook: Hier moet je op letten bij de aankoop van een nieuwe vriezer

De juiste temperatuur

Een goedwerkende vriezer begint met het instellen van de juiste temperatuur. Is je vriezer te warm, dan bederft voedsel sneller en zal er door het overtollige water sneller ijsvorming in het vriesvak ontstaan. In principe zijn alle temperaturen onder de -18°C goed, maar hoe kouder je je vriezer instelt, hoe meer energie hij verbruikt. Met een temperatuur van -18°C bewaar je je voedsel veilig, blijven voedingsstoffen lang behouden én ben je energiezuinig bezig. Veel vriezers beschikken over een ingebouwde thermostaat, vaak in de vorm van een draaiknop, waarop je de temperatuur kunt instellen. Heeft jouw vriezer dit niet, dan kun je een losse thermometer aanschaffen om de temperatuur in je vriezer te controleren.

Slim invriezen

Ook de manier waarop je je eten invriest, heeft veel invloed op hoe efficiënt jouw vriezer koelt. Zo laat voedsel dat nog warm is de temperatuur in je vriezer snel stijgen, waardoor voedingsmiddelen sneller bederven en je te maken kunt krijgen met ijsvorming. Het is dus verstandig om je kliekjes eerst op kamertemperatuur te laten komen voor je ze in de vriezer stopt. Om ervoor te zorgen dat het eten snel de juiste temperatuur bereikt, is het daarnaast beter om kleine porties in te vriezen. Let er daarbij op dat je luchtdichte bakjes of zakjes gebruikt, want als ingevroren eten in contact komt met lucht kan er vriesbrand op voedingsmiddelen ontstaan.

©qwartm

Een beetje overzicht in je vriezer is ook wel zo fijn. Zo weet je exact wat waar staat en hoef je de deur van de vriezer niet elke keer onnodig lang open te laten staan. Daarmee maak je het voor je vriezer een stuk makkelijker om de temperatuur vervolgens weer omlaag te krijgen. Je kunt bijvoorbeeld producten die je als eerste gebruikt voorin je vriezer zetten en overige producten meer naar achteren. Of plak labels op je bakjes met de data waarop je de producten hebt ingevroren. Ook kun je regelmatig even kijken welke producten weggegooid kunnen worden, zodat het geen rommeltje wordt in je vriezer.

Goed vullen (maar niet te vol)

Is jouw vriezer vaak maar voor de helft gevuld? Dat is zonde, want een halfvolle vriezer verbruikt veel onnodige energie. Misschien vind je in je keuken nog wat groente of fruit dat je niet van plan bent om op korte termijn op te eten. Mocht dat niet het geval zijn, dan kun je altijd een paar halfgevulde waterflessen in je vriezer leggen. Voor het afkoelen van producten (massa) hoeft een vriezer namelijk minder hard te werken dan voor het afkoelen van lucht. En omdat producten koude lucht goed vasthouden, gaat er bij het openen van je vriezerdeur minder kou verloren. Let op: een te volle vriezer is ook niet goed, want dit belemmert de luchtcirculatie en veroorzaakt ongelijke temperaturen in je vriezer.

Regelmatig ontdooien

IJsvorming beperkt niet alleen de ruimte in je vriezer, maar maakt ook dat het apparaat minder efficiënt gaat werken. IJs op de wanden van je vriezer werkt namelijk als een soort isolatielaag, waardoor het apparaat minder goed in staat is om warmte naar buiten af te voeren. Daar komt nog bij dat als ijsvorming zich op voedsel nestelt, vooral als dat niet luchtdicht is ingepakt, er vriesbrand op voedingsmiddelen kan ontstaan. Heeft jouw vriezer geen No Frost-functie? Dan moet je helaas zelf regelmatig aan de bak om het ijs uit je vriezer te verwijderen. Om het ontdooiingsproces te versnellen, kun je een bak met heet water in de vriezer plaatsen of het ijs met een föhn verwarmen. Als je je vriezer toch ontdooit, maak 'm dan meteen goed schoon. Ook op vuil in je vriezer kan namelijk ijs of rijp ontstaan.

©Thomas Heitz

De condensor schoonmaken

Maak tot slot, als dat mogelijk is, de condensor van je vriezer regelmatig schoon. De condensor is het zwarte rooster aan de achterkant van je vriezer dat ervoor zorgt dat warmte goed wordt afgevoerd. Zit de condensor vol met stof of vuil, dan blijft warmte in je vriezer circuleren. De condensor kun je eenvoudig schoonmaken met een zachte borstel of met een stofzuiger met borstel-opzetstuk.

Op een smartphone met Android wordt standaard alles aan je Google-account gekoppeld. Daardoor weet het bedrijf heel wat over jou en niet iedereen voelt zich daar goed bij. Gelukkig zijn er ook manieren om Android te gebruiken zonder dat je Google volledige inzicht in je digitale leven geeft, bijvoorbeeld met de alternatieve firmware LineageOS met microG.

Wanneer je een Android-smartphone of -tablet installeert, is aanmelden met een Google-account een van de eerste dingen die je doet. Vanaf dat moment zijn alle Google-apps zoals Gmail, Google Maps, Chrome, Google Calendar en Google Play op je apparaat aan je account gekoppeld. Handig … maar zo krijgt Google wel heel veel controle over je digitale leven.

In principe kun je op je Android-apparaat gewoon geen Google-account aanmaken en alternatieve apps installeren. Maar omdat het hele besturingssysteem rond Google-componenten is gebouwd, is dat knap lastig. Dan installeer je beter een alternatieve Android-firmware die geen koppeling met het Google-ecosysteem heeft ingebouwd. In dit artikel doen we dat met LineageOS en microG, en hebben we het ook over enkele andere mogelijkheden.

1 Android Open Source Project

Voordat we naar die alternatieven kijken, moeten we het even hebben over hoe die mogelijk zijn als Google-diensten zo nauw met Android verweven zijn. De basis van Android bestaat uit het Android Open Source Project (AOSP). Dit is een volwaardig mobiel besturingssysteem waarvan de broncode beschikbaar is onder een opensource-licentie. Fabrikanten van Android-apparaten voegen hier drivers aan toe om Android op hun hardware te laten werken, en vaak nog eigen aanpassingen. Andere belangrijke componenten die we in een Android-systeem verwachten, zoals Google Play Services, zijn niet opensource. Wanneer je een Android-telefoon koopt, staat daarop dus een besturingssysteem dat door de fabrikant is gecreëerd op basis van AOSP, Google Play Services en eigen aanpassingen.

LineageOS is een project dat de broncode van AOSP neemt en daar extra functionaliteit aan toevoegt, vaak met de focus op aanpasbaarheid, beveiliging en privacy. De nieuwste versie is LineageOS 21, gebaseerd op Android 14. Het biedt voor zo’n tweehonderd apparaten installeerbare images met de drivers van de fabrikanten ingebouwd. Staat je toestel niet in de lijst met apparaten, dan kun je LineageOS helaas niet installeren. De apps van Google zijn (net zoals Google Play Services) hierin niet opgenomen, omdat de licentie dat niet toestaat. Die kun je wel achteraf installeren, waarna je je met een Google-account kunt aanmelden en LineageOS zoals de standaard Android-versie op je telefoon is te gebruiken.

LineageOS ondersteunt zo’n tweehonderd apparaten.

2 MicroG

Nu zou je denken dat je zonder de apps van Google wel verder kunt, maar dat is helaas niet het geval. Google heeft gaandeweg meer en meer functionaliteit van AOSP naar Google Play Services en andere propriëtaire componenten verplaatst. Die vereisen een Google-account of tracken je op een andere manier. En heel wat Android-apps maken van deze propriëtaire componenten gebruik. Als je die apps op LineageOS zonder Google-apps installeert, dan zouden die in het beste geval maar deels werken en in het slechtste geval starten ze niet eens op.

Het project microG biedt hier een oplossing voor. Dit is een opensource-project dat allerlei propriëtaire Android-componenten van Google her-implementeert. Zo biedt GmsCore een alternatieve implementatie voor Google Play Services. Ook Google Cloud Messaging (voor pushnotificaties) en geolocalisatie zijn op deze manier mogelijk. De versies van microG kun je dan op bijvoorbeeld LineageOS gebruiken, waardoor allerlei Android-apps toch weer werken zonder dat je een Google-account of Google-apps nodig hebt.

Het microG-project her-implementeert een deel van Google Play Services.

3 LineageOS met microG

Helaas kun je microG niet zomaar op LineageOS installeren. MicroG werkt namelijk alleen op een Android-versie met ‘signature spoofing’. Die truc zorgt ervoor dat de componenten van microG zich als Google Play Services kunnen voordoen, waardoor apps er mee samenwerken zonder dat ze weten dat het niet om een officiële Google-dienst gaat. Maar de ontwikkelaars van LineageOS hebben om diverse redenen besloten om signature spoofing niet op te nemen.

Er zijn manieren om een al geïnstalleerd Android-systeem te patchen zodat het signature spoofing ondersteunt. MicroG biedt ook zijn eigen versie van LineageOS aan: LineageOS for microG. Die versie heeft een minimale vorm van signature spoofing ingebouwd die alleen geprivilegieerde systeem-apps toelaat om de spoofing-permissie te gebruiken en alleen na toestemming van de gebruiker. LineageOS for microG ondersteunt exact dezelfde apparaten als LineageOS en verspreidt twee keer per maand over-the-air-updates.

LineageOS for microG biedt een opensource Android-versie zonder Google-apps.

4 Installeren

De installatie van LineageOS for microG gebeurt exact hetzelfde als bij LineageOS: zoek je toestel op in de lijst met ondersteunde apparaten van de LineageOS Wiki en volg daar de installatiegids. Het enige verschil is dat je de installatiebestanden voor je apparaat niet van de website van LineageOS downloadt, maar van de downloadpagina voor LineageOS for microG. Voor de Fairphone 5 vind je die bijvoorbeeld in de map FP5.

Installeer eerst Android Debug Bridge en fastboot en volg op die pagina ook de instructies om de usb-foutopsporingsmodus op je Android-apparaat in te stellen. Daarna dien je op sommige apparaten de bootloader te ontgrendelen, zodat je alternatieve firmware kunt installeren. De instructies hangen van je apparaat af. Op sommige apparaten moet je ook nog extra partities flashen met fastboot. Let op dat je de downloadbestanden van LineageOS for microG flasht en niet degene waarnaar in de installatie-instructies van LineageOS wordt verwezen.

Daarna flash je het herstelbestand van LineageOS for microG en start je het apparaat in herstelmodus. Voer dan een factory reset uit. Nu kun je eindelijk het zip-bestand met het rootbestandssysteem van LineageOS for microG naar je telefoon flashen met de opdracht adb vanaf je computer. De stap om een Google Apps-add-on te installeren sla je over, want we willen Google juist vermijden. Herstart daarna je telefoon, waarna je in LineageOS for microG opstart.

Volg heel nauwgezet alle waarschuwingen en tips in de installatie-instructies van LineageOS.

5 Configureren

Na de eerste keer opstarten, word je verwelkomd door de configuratiewizard, waarin je onder andere je wifi-netwerk instelt. Maar in tegenstelling tot een normale Android-installatie krijg je nu niet de vraag om een Google-account in te voeren. Wanneer de initiële configuratie van LineageOS is voltooid, open je de app microG Settings. Klik dan op Self-Check. Uiteindelijk moet de hele lijst met controles aangevinkt zijn. Je moet hiervoor diverse permissies aan de app toekennen, zodat microG zijn werk kan doen.

Keer terug naar het hoofdvenster van microG Settings. Hier staan allerlei functies standaard uitgeschakeld en het is aan jou om te kiezen welke je inschakelt. Zo kun je hier een Google-account toevoegen, maar dat doen we in het kader van dit artikel juist niet. Exposure Notifications kun je niet hier inschakelen; daarvoor dien je een app te installeren die deze API gebruikt. Google SafetyNet kun je hier wel inschakelen. Sommige apps vereisen deze functie om te controleren of je Android-apparaat wel veilig is. Mocht je zo’n app gebruiken, schakel die functie dan hier in.

Geef microG alle permissies die het nodig heeft om zijn taken uit te voeren.

6 Pushnotificaties

Als je nu apps zou installeren, zou je merken dat je geen pushnotificaties krijgt. Veel apps, onder meer WhatsApp en Slack, maken hiervoor immers gebruik van Google Cloud Messaging. MicroG implementeert dit ook, maar heeft dit standaard uitgeschakeld. Om pushnotificaties naar je apparaat te kunnen sturen, moet Google je apparaat ook kunnen identificeren aan de hand van een uniek apparaat-ID. Ga daarvoor in microG Settings naar Google device registration en schakel Register device in. Standaard (in het profiel Native) genereert microG nu een ID waaruit Google je apparaattype en softwareversie kan afleiden, maar niet het serienummer. Het profiel Real geeft ook het eigenlijke serienummer aan Google door. Er zijn ook profielen om je voor een Google Nexus 5X of Motorola Moto G uit te geven, voor als je zo weinig mogelijk informatie wilt prijsgeven. Als je een Google-account hebt toegevoegd, wordt dit overigens ook bij je apparaatregistratie aan Google doorgegeven.

Nadat je apparaat bij Google is geregistreerd, tik je op Cloud Messaging en vink je Receive push notifications aan. Zodra je apps installeert die van Google Cloud Messaging gebruikmaken, komen ze hier in de lijst te staan. Als je merkt dat je notificaties met vertraging aankomen, tik dan op de drie puntjes bovenaan rechts, dan op Advanced en pas de instellingen voor pushnotificaties per netwerk aan. Zet ze bijvoorbeeld op Ping interval: 60 seconds. Maar dit is alleen nodig als de netwerkkwaliteit laag is, de standaardwaarde Automatic zou op de meeste netwerken voldoende moeten zijn.

Dankzij microG kunnen je apps ook pushnotificaties ontvangen.

7 Locatiemodules

Diverse apps vragen je locatie op, bijvoorbeeld om een relevante selectie van nabije winkels of laadpalen te tonen. Maar als ze daarvoor altijd je gps gebruiken, belast dat de batterij van je telefoon te veel. Bovendien hoeft die locatie niet altijd zo precies te zijn als van je gps. Google heeft daarvoor de component Network Location Provider, die communiceert met servers van Google om bijvoorbeeld op basis van de zichtbare wifi-netwerken te bepalen waar je apparaat zich bevindt.

In de instellingen van microG kun je ook hiervoor een alternatief instellen. Tik daarvoor op Location modules. Standaard bood microG één geolocalisatiemodule die op basis van gsm-netwerken en wifi-toegangspunten in de buurt je locatie bepaalt: Mozilla Location Service. Helaas is die dienst inmiddels stopgezet. Je kunt wel de app Local GSM Location installeren en de locatiedienst die ze aanbiedt daarna hier inschakelen.

MicroG kan ook je locatie bepalen zonder servers van Google.

8 OpenCelliD gebruiken

Tik daarna op de module en dan op Configure. Geef de app toestemming om altijd toegang tot je locatie te krijgen en daarna om bestanden op te slaan. Maak nu een gratis OpenCelliD-account door op www.opencellid.org op Sign Up te klikken. Klik op de verificatielink en dan in het dashboard op Access Tokens. Je ziet daar één toegangstoken. Klik op Show Token en kopieer die.

Open dan op je telefoon weer de configuratie van de locatiemodule, tik linksboven op het menu en dan op Advanced Settings. Vul bij OpenCellID Access Token je token in. Keer terug, open Settings en vink bij Sources de optie OpenCellID aan. Keer weer terug, tik op Database / Create Database. De module downloadt nu de locatiedatabase naar je telefoon. Op een later moment kun je altijd op Update Database tikken om de database bij te werken.

Haal locatiedata uit de database van OpenCelliD.

9 Apps installeren met F-Droid

LineageOS for microG komt standaard met F-Droid, een appwinkel voor opensource-apps. Zo kun je hiermee de app Local GSM Location installeren, maar ook apps als Aegis Authenticator voor tweefactorauthenticatie, Joplin voor todo-lijstjes, Organic Maps voor offline navigatie, Syncthing voor synchronisatie van je bestanden, apps voor Home Assistant en openHAB, en nog veel meer. Voor veel propriëtaire Android-apps bestaan er opensource-alternatieven die je in F-Droid vindt. Ook apps updaten gebeurt in F-Droid. In de instellingen kun je zelfs automatische updates instellen.

Opvallend is dat F-Droid per app de zogenoemde anti-functies toont, bijvoorbeeld of de app gebruikmaakt van een propriëtaire back-end of je activiteiten aan de makers rapporteert. Ook de door de app gevraagde machtigingen toont F-Droid bij elke app. Zo kun je op basis van de anti-functies en machtigingen beslissen of je de app wel met deze functies wilt gebruiken of voldoende vertrouwt.

F-Droid toont bij elke app de ‘anti-functies’, functies die je misschien minder leuk vindt.

10 Apps installeren met Aurora Store

Op F-Droid vind je alleen opensource-apps. Voor apps als WhatsApp, Slack, Snapchat, Instagram, TikTok, Spotify en meer heb je een andere bron nodig. Maar zonder een Google-account kan dat niet met Google Play Store. Gelukkig bestaat er een alternatief: Aurora Store. Dit is een onofficiële opensource-client voor de Google Play Store. Je kunt hiermee dus apps op de Google Play Store zoeken, downloaden en updaten. Dat kan met een Google-account, maar ook anoniem. Aurora Store koppelt je dan aan een van de vele anonieme gebruikersaccounts. Soms lukt het aanmelden niet. Probeer het dan opnieuw, dan word je aan een willekeurig ander account gekoppeld.

Net zoals in Google Play Store krijg je in Aurora Store apps te zien per categorie, inclusief lijstjes met de populairste apps of apps die voor jou zijn aangeraden. De mogelijkheden zijn minder uitgebreid dan met Google Play Store. Zo kun je geen betaalde apps downloaden of updaten. Bovendien werken heel wat in-app-functies van allerlei apps niet wanneer je Aurora Store anoniem gebruikt. Soms krijg je bepaalde apps ook niet te zien, omdat het anonieme account dat je op dat moment gebruikt van een bepaald land is waar de app niet is toegelaten. Tik in dat geval bovenaan rechts op het tandwiel, dan op Manage your account / Log uit en log weer in als Anoniem. Je krijgt dan een willekeurig ander anoniem account en kunt opnieuw proberen of je de gewenste app vindt.

Met Aurora Store download en update je anoniem apps uit de Google Play Store.

11 Alternatieven voor Google-apps

Nu je een Android-systeem zonder Google-account hebt, moet je uiteraard voor alle Google-apps nog alternatieven zoeken. Wil je onmiddellijk een heel ecosysteem, dan loont het de moeite om naar Proton te kijken. Je kunt gratis een account maken bij deze dienstenprovider die zich focust op privacy en geen toegang heeft tot je gegevens dankzij end-to-end encryptie. Voor wie meer opslag en mogelijkheden wil, biedt Proton ook betaalde abonnementen aan. De apps Proton Mail, Proton Calendar, Proton Drive, Proton VPN en Proton Pass zijn te vinden in F-Droid en Aurora Store.

Maar je hoeft jezelf niet aan één ecosysteem te verbinden. Je kunt perfect losse apps installeren (zoals de mail-app K-9 Mail) of met DAVx5 in combinatie met een CalDAV/CardDAV-server je agenda en contacten in de standaard-apps van LineageOS integreren. Als wachtwoordbeheerder kun je bijvoorbeeld de app van Bitwarden installeren, in combinatie met de server van Bitwarden of je eigen Vaultwarden-server. Voor tweefactorauthenticatie is Aegis Authenticator een goede keuze.

Als je gewend bent om je browsergeschiedenis en -tabs tussen verschillende apparaten te synchroniseren met Google Chrome, dan is er ook daarvoor een alternatief zonder Google-account. Mozilla biedt een vergelijkbare functie voor Firefox aan met Firefox Sync. Als je de Firefox-app op LineageOS installeert en een gratis Mozilla-account aanmaakt, kun je dus ook je tabs synchroniseren. Interessant om te weten is dat dit met end-to-end encryptie werkt. Mozilla krijgt dus niet te zien welke webpagina’s je bezoekt.

Proton biedt een heel ecosysteem aan van diensten met end-to-end encryptie.