Slimme verlichting is voor velen een eerste kennismaking met een verbonden huishouden, het internet-of-things. De installatie is relatief eenvoudig en de kosten zijn te overzien. Zoek je de beste slimme lampen? We testten slimme ledverlichting die past in bestaande armaturen, van vijf verschillende merken.

Er is een ruime keuze aan slimme ledverlichting die bedoeld is voor ‘retrofitting’ en dus past in bestaande armaturen. Het aanbod varieert van goedkope individuele ledlampen met bluetooth of wifi die je met behulp van een app in- en uitschakelt, tot duurdere complete verlichtingssystemen met een centrale hub, een volledig software-ecosysteem en een uitgebreid aanbod aan ledlampen, armaturen, stuureenheden en andere slimme apparatuur zoals camera’s en alarmsystemen die je zowel lokaal als via het internet regelt. Dit laatste niet alleen handmatig, maar ook geautomatiseerd. Die uitgebreidere systemen werken veelal met ZigBee voor de communicatie tussen de lampen en de stuureenheden, en met wifi voor de bridge en de communicatie met apps en het internet.

De relatief hoge initiële investeringskost om met slimme ledverlichting te starten, vormde lange tijd een drempel. Vandaag is die drempel veel lager. Deels omdat de meeste fabrikanten ondertussen instapversies van hun apparatuur aanbieden waarmee je goedkoop start en die je later desgewenst toevoegt aan de duurdere hub-gebaseerde systemen met meer mogelijkheden. Anderzijds omdat ZigBee een open standaard is, waardoor het mogelijk is om in een hub-gebaseerd verlichtingssysteem van één merk goedkopere lampen van andere fabrikanten te gebruiken. Die evolutie staat nog in de kinderschoenen (niet alles werkt al perfect samen), maar de evolutie naar een echte standaard voor slimme verlichting zal niet meer stoppen.

Slimme ledverlichting brengt meer dan alleen sfeer, al kun je daarin heel ver gaan en is het voor sommigen (te oordelen naar de vele installatievoorbeelden die je op internet terugvindt) intussen een echte hobby. Maar het bespaart uiteraard ook elektriciteit. Om te beginnen zijn ledlampen op zichzelf zuiniger dan spaarlampen. Met slimme verlichting is het bovendien eenvoudig om lampen niet onnodig en/of te sterk te laten branden. Dat is extra besparing.

Er is ook het veiligheidsaspect. Bij een slim verlichtingssysteem werken sensoren en lampen los van elkaar. Met één sensor kun je meerdere lampen in- en uitschakelen bij gedetecteerde beweging, zowel binnen als buiten (als nachtverlichting, om dieven af te schrikken). Dat is goedkoper dan overal lampen met vast ingebouwde bewegingssensor te hangen.

Onder de testresultaten nemen we de individuele lampen onder de loep.

©PXimport

IKEA Home Smart Slimme verlichting

©PXimport

De Trådfri-verbindingshub en de Home Smart-app voor Android en iOS vormen het kloppende hart van het ZigBee-gebaseerde slimme verlichtingssysteem van IKEA. Dit bestaat uit verschillende soorten slimme apparaten met allerlei exotische namen (Trådfri, Leptiter, Gunnarp enzovoort). Slimme producten die met de hub samenwerken, dragen het ‘Works with IKEA Home smart’-logo. Daar zitten ook niet-verlichtingsproducten bij, zoals de Fyrtur-rolgordijnen.

Tot tien lampen kun je het systeem zonder hub en app gebruiken. In de plaats daarvan gebruik je dan één van de apart verkrijgbare en erg betaalbare stuureenheden, zoals de draadloze dimmer, het stopcontact met aan/uit-afstandsbediening en/of de Trådfri-afstandsbediening. Met de hub of app bedien je tot vijftig lampen, gegroepeerd per tien met telkens maximaal één stuureenheid in elke groep. Elke groep kan verschillende instellingen hebben (verschillende manieren om te dimmen, andere kleurtemperaturen). IKEA heeft diverse startersets; wij testten de duurste Trådfri-smartset (E1810).

Vanaf softwareversie 1.2 werken de Trådfri-lampen (maar niet de stuureenheden) ook met Philips Hue. Je voert de software-update eerst door via de IKEA-app, reset de lamp en koppelt ze daarna aan de Hue-app. De ronde Trådfri-hub is groter dan de hubs van de merken Hue en Innr, maar past toch nog net in de palm van een hand. De IKEA-app is functioneel eerder vergelijkbaar met de beperkte Innr-app dan met de uitgebreidere Hue-app. Maar hij werkt alleen in het lokale wifi-netwerk; bediening via internet is alleen mogelijk als je een omweg gebruikt via Apple HomeKit, Amazon Alexa of Google Home.

IKEA Home Smart Slimme verlichting

8Score80

Innr Slimme verlichting

©PXimport

Innr Lighting is in 2012 opgericht door twee ex-managers van Philips, met de bedoeling om een betaalbaar slim verlichtingssysteem te creëren. Het redelijk uitgebreide assortiment van lampen, armaturen en stuureenheden gebruikt het ZigBee-protocol. Het functioneert met de eigen Innr-bridge, of in combinatie met de bridges en hubs van andere ZigBee-gebaseerde verlichting. Volgens Innr worden zijn producten vaak gekocht door Philips Hue-gebruikers die een betaalbaarder alternatief zoeken. Innr test daarom uitgebreid de compatibiliteit met Hue.

Wij testten Innr zowel met de Innr- als met de Hue-bridge. De lampen werken probleemloos samen met of als vervanging van de Hue-lampen. Houd er wel rekening mee dat de Innr-lampen geen bluetooth hebben, een ZigBee-hub/bridge is dus noodzakelijk. Innr werkt evenmin met de Apple HomeKit. Nog een beperking is dat een eventuele firmware-update alleen mogelijk is via de Innr-bridge en niet via bijvoorbeeld die van Hue.

Per kamer kun je scènes definiëren, bijvoorbeeld ‘alles aan’, alle lampen in een bepaalde kleur aan, of wat er moet gebeuren als je ‘weg van huis’ bent. Scènes en kamers voeg je desgewenst toe aan timers en programma’s, die je optioneel koppelt aan zonsop- of ondergang. Een programma is een geautomatiseerd wekelijks schema voor je lampen dat uit meerdere gebeurtenissen bestaat.

De Innr-app werkt rechttoe rechtaan en is minder geavanceerd dan de Hue-app. Geavanceerde trucs, zoals een vertraagde werking van timers bij zonsop- of ondergang, ondersteunt de app niet. Uiteraard kun je de Hue-app gebruiken en dan bieden de Innr-lampen bijna dezelfde mogelijkheden als die van Signify, met uitzondering van de Hue Entertainment (Sync)-functionaliteit en de ‘gedrag bij inschakelen’-functie.

Innr Slimme verlichting

8Score80

Ledvance Smart+Lighting

©PXimport

Het Duitse Osram stootte in 2016 zijn lichtdivisie af naar het nieuwe bedrijf Ledvance. De slimme lampen, stopcontacten, bedieningsknoppen en sensoren in het Smart+Lighting-assortiment dragen niet langer de merknaam Osram, wel Ledvance. Ze bestaan in twee versies: met uitsluitend bluetooth (blauwe verpakkingen) en met bluetooth én ZigBee (paarse verpakkingen). Via de Ledvance Smart+-app bepaal je welke firmware de apparaten gebruiken; bluetooth en ZigBee tegelijk gebruiken kan dus niet. Je wijzigt op elk moment de firmware om over te schakelen naar een ander protocol.

De varianten die ZigBee-firmware ondersteunen, zijn bruikbaar met ZigBee-hubs zoals die van Philips Hue of Osram Lightify. De lampen die alleen de bluetooth-firmware ondersteunen, gebruiken naar keuze het bluetooth low-energy-protocol (BLE) of het bluetooth mesh-protocol. In het eerste geval koppel je ze aan Alexa, HomeKit of Home, en configureer en gebruik je ze met de bijbehorende apps en slimme apparaten van Amazon, Apple of Google. In het tweede geval configureer en gebruik je ze met de Smart+-app. In de bluetooth-mesh-modus is het aantal lampen en stuureenheden in theorie onbeperkt; in de BLE-modus is het aantal beperkt tot zes. Het bereik tussen twee mesh-lampen is vijftig meter; in de BLE-modus is dit tien meter.

De Smart+-app biedt een beperkte functionaliteit in vergelijking met die van andere fabrikanten. Meer dan (groepen van) lampen in- en uitschakelen en kleur en helderheid ervan wijzigen is momenteel niet mogelijk. Je kunt zelfs geen voorgeprogrammeerde sfeerinstellingen bewaren. Het systeem van Ledvance Smart+Lighting lijkt momenteel vooral nog werk in uitvoering.

Ledvance Smart+Lighting

7Score70

Philips Hue Personal Wireless Lighting

©PXimport

Philips Hue van Signify, de verzelfstandigde verlichtingsafdeling van Philips, bestaat al sinds 2012. Dit ZigBee-gebaseerde slimme verlichtingssysteem werkte oorspronkelijk alleen in combinatie met een bridge. Daar is sinds 2016 een nieuwe vierkante versie van. De eerste ronde versie wordt inmiddels niet meer ondersteund en kun je alleen nog lokaal gebruiken. Intussen is er ook een bluetooth-versie van Hue, die met een aparte app werkt en waarmee je tot tien lampen en stuureenheden lokaal met je smartphone of tablet bedient tot op tien meter afstand.

Nieuwe Hue-lampen en -stuureenheden ondersteunen bijna allemaal beide communicatieprotocollen. Je kunt de bridge dus achteraf toevoegen om tot vijftig lampen en twaalf stuureenheden ook via internet te besturen. Het is wel het één of het ander: als je lampen/stuureenheden aan de bridge koppelt, werken die niet langer met de Hue Bluetooth-app en gebruik je de reguliere Hue-app.

Wij testten beide versies. Starten met één bluetooth-lamp en het systeem van daaruit verder uitbreiden is perfect mogelijk. Hue heeft diverse starterkits, sommige daarvan bevatten zelfs een slimme luidspreker.

De Hue Bluetooth-app heeft dezelfde interface en werkt op dezelfde manier als de normale Hue-app, maar schrapt functies die alleen met een bridge werken zoals timers. In ruil zijn er wel meer vooraf gedefinieerde lichtscènes beschikbaar dan in de reguliere Hue-app. Daarmee programmeer je ook ‘routines’, bijvoorbeeld wat er dient te gebeuren als je van huis weg bent, bij het ontwaken, bij het gaan slapen enzovoort. Hue werkt samen met tal van andere apps en producten van derde partijen.

Philips Hue Personal Wireless Lighting

9Score90

TP-Link Kasa Smart lampen

©PXimport

De Kasa-lampen van TP-Link werken via wifi. Je koppelt ze dus aan je draadloze router en verder heb je geen hub of bridge nodig, ook niet om ze via het internet te bedienen met behulp van de Kasa Smart-app. Kasa is de merknaam die TP-Link gebruikt voor al zijn slimme producten. Daar zijn niet alleen wifi-lampen bij, maar ook wifi-stopcontacten, -schakelaars en -camera’s. Het aanbod aan lampen is beperkt tot vijf lampen met E27-socket: een witte, een witte met variërende lichttemperatuur, een meerkleurenlamp en twee nieuwe filamentlampen, eentje met amberkleur en een tweede met warmwitte kleur.

Met behulp van de app voeg je de lampen toe aan groepen (kamers). Die kun je gezamenlijk in- en uitschakelen en de helderheid en kleur(temperatuur) ervan wijzigen voor zover ondersteund door de in de groep aanwezige lamp(en). De ‘circadian mode’ regelt de lichtverschijning automatisch volgens het tijdstip van de dag.

Met ‘smart actions’ (de app is uitsluitend Engelstalig) zijn er beperkte programmeermogelijkheden. Je schakelt groepen bijvoorbeeld in- en uit op bepaalde tijdstippen, of aan de hand van de zonsop- en ondergang, of je koppelt ze aan een slimme camera die ze bijvoorbeeld inschakelt bij bewegingsdetectie. Die slimme acties zijn momenteel beperkt tot maximaal drie. Je kunt er meerder programmeren, maar slechts drie kunnen tegelijk actief zijn. In de ‘smart actions’ regel je het gedrag van de lampen (kleur, helderheid) met behulp van vooraf ingestelde scènes. Drie zijn vooraf geconfigureerd, maar je kunt er zoveel bijmaken als je zelf wilt.

TP-Link Kasa Smart lampen

7Score70

Conclusie

Philips Hue is niet alleen het oudste, maar ook het duurste en meest uitgebreide slimme verlichtingssysteem. De mogelijkheden zijn zeer uitgebreid, waardoor het soms iets ingewikkelder is om alles logisch te configureren. Omwille van de ZigBee-standaard kun je Hue gelukkig uitbreiden met goedkopere ZigBee-lampen van andere fabrikanten. Het systeem krijgt onvermijdelijk het keurmerk Best Getest, maar de goedkopere systemen van IKEA en Innr worden steeds beter en zitten Hue danig op de hielen.

Van deze twee is de IKEA Home Smart slimme verlichting nipt onze Slimme Koop. De slimme ledverlichting van Ledvance staat momenteel nog te veel in de kinderschoenen. Die van TP-Link is interessant als je slechts een beperkt aantal E27-lampen met je smartphone wilt bedienen, ook via internet en dit zonder centrale bridge.

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.