De rappe daling aan inkomsten via online advertenties blijft doorzetten, waardoor websites telkens meer genoodzaakt worden naar alternatieven te zoeken. Zie daar het fenomeen cryptojacking. Een cryptominer op websites, is dat nu een goed idee?

Het is moeilijk te zeggen hoeveel websites op dit moment gebruikmaken van cryptojacking als extra inkomstenbron, omdat zulke scripts op verschillende manieren kunnen worden gevonden. In november berekende de Nederlandse beveiligingsonderzoeker Willem de Groot dat bijna 2.500 websites CoinHive gebruikten, maar een maand later kwam Symantec in een rapport uit op meer dan 30.000 websites. Wat in elk geval duidelijk is: het aantal cryptojackende websites groeit maandelijks met duizenden.

Met cryptomijnen investeren websites zelf geen geld in cryptomunten, maar creëren ze die zelf. In het kort komt het erop neer dat cryptogeld, zoals de bitcoin, ethereum of een van de vele alternatieve munten (altcoins), moet worden ‘gemijnd’. Dat gebeurt door het oplossen van puzzels; hoe meer en hoe sneller een computer puzzels oplost, des te meer munten worden er gemijnd. In het begin zijn dat simpele puzzels, die door praktisch elke computer kunnen worden opgelost, maar hoe meer munten er worden gemijnd, hoe moeilijker de puzzels worden. Na een tijdje zijn de puzzels zo ingewikkeld dat ze onmogelijk nog op te lossen zijn en de volledige voorraad van de cryptomunt dus beschikbaar is.

Voor veel moderne nieuwe munten is het nog steeds erg simpel om te mijnen, omdat de puzzels nog makkelijk op te lossen zijn. Dit in tegenstelling tot de bitcoin, waarbij dat mijnen alleen nog maar kan worden uitgevoerd door professionals die server farms dagelijks duizenden kilowatts laten opstoken. Met altcoins is dat mijnen veel minder intensief, maar nog steeds is het slim om dat via een netwerk van andere computers te doen. Met cryptojacking worden de computers van andere gebruikers ingezet om collectief munten te mijnen. Door die computers allemaal los van elkaar de puzzels te laten oplossen en de resultaten via één script samen te brengen, kunnen websitebeheerders munten mijnen zonder hun eigen computers constant te moeten belasten.

Bitcoin? Monero!

De bitcoin is inmiddels te zwaar voor cryptojacking, maar er is één munt die wél geschikt is voor het proces: de Monero. Dat is een relatief nieuwe munt die in 2014 werd opgezet als privacy-vriendelijk alternatief voor de bitcoin. Hoewel alle cryptomunten over het algemeen relatief anoniem zijn, is het bij de bitcoin nog steeds mogelijk de identiteit van de gebruiker te achterhalen. Dat moet met de Monero een stuk moeilijker zijn, waardoor de munt erg populair is voor illegale handel in kinderporno of drugs op het darkweb.

De Monero heeft echter ook andere voordelen. De valuta maakt gebruik van het Cryptonight-algoritme, dat is ontwikkeld om op normale cpu’s te draaien, terwijl het mijnen van bitcoin vooral interessant wordt bij het gebruik van speciale high-end-gpu’s. Dat betekent overigens wel een significant lagere snelheid. Cryptonight mijnt met een snelheid van 90 hashes per seconde. Ter vergelijking: bij de bitcoin gaat het inmiddels om triljoenen hashes per seconde ... Het belangrijkste verschil is natuurlijk wel dat de Monero nog een relatief nieuwe munt is.

Met het mijnen van de munten zelf ga je dan ook niet rijk worden, maar van de waardestijging misschien wel. De opkomst van ‘cryptocurrency mining’ is een-op-een te verklaren door de gigantische populariteit van de bitcoin. De digitale munt is sinds 2012 gigantisch in waarde gestegen, maar is vooral sinds medio 2016 een duizelingwekkend hoog bedrag waard geworden. In november vorig jaar bereikte de munt de magische grens van 10.000 dollar, eind dat jaar werd de 20.000 aangetikt. Wie bitcoins heeft, wordt daar rijk mee – of dat nu linksom is of rechtsom.

©PXimport

Er is veel te zeggen over de volatiliteit van de munt (de waarde kan per etmaal soms wel 25 procent schommelen) en het praktisch nut ontbreekt nog steeds – je kunt op maar weinig plekken met bitcoins betalen. En omdat een pizza die je vandaag koopt morgen wel 100 euro kan kosten, houden veel gebruikers hun bitcoins veilig bij zich. Ook een groeiend probleem: het energieverbruik van de munt. Eén transactie kost inmiddels zo veel stroom als een klein land in een jaar verbruikt.

Veel altcoins springen daarom nu in het gat dat door de nadelen van de bitcoin wordt veroorzaakt. Nieuwe munten zijn vaak energiezuiniger, schaalbaarder en anoniemer. Sommige floppen en stijgen amper in waarde, maar voor andere munten blijkt zowaar een praktisch nut te bestaan (zoals darkweb-aankopen met Monero), en dat zorgt voor een stijgende waarde. De munt, die heel 2014 niet meer waard was dan zo’n 80 cent, bereikte eind vorig jaar een waarde van 320 dollar per stuk: een stijging van meer dan 2.500 procent – dat is zelfs méér dan de bitcoin.

Coinhive als basis

De stijgende waarde en de lage drempel maken van de Monero een interessante munt die je via een simpel stukje javascript kunt mijnen. Centraal in de gigantische stijging van cryptojacking is een blokje code genaamd CoinHive. De regels javascript zijn te vinden op een overzichtelijke pagina en zijn gemakkelijk in elke website te implementeren. Dat werkt zo goed dat inmiddels duizenden websites het script hebben opgenomen.

Om het hele proces nóg eenvoudiger te maken heeft een enthousiaste ontwikkelaar het CoinHive-script omgebouwd tot een WordPress-plugin, zodat iedereen die een simpele WordPress-site heeft en weinig van code weet de nieuwe methode kan toepassen.

©PXimport

Het is opvallend dat het CoinHive-script de belangrijkste en meest gebruikte methode is om cryptomunten te mijnen, maar ook gevaarlijk. Omdat er gebruik wordt gemaakt van slechts één script, is er ook één single point of failure, en dat werd in oktober vorig jaar voor het eerst uitgebuit toen CoinHive werd gehackt. Aanvallers wisten de dns-records van CoinHive te hacken en zo korte tijd alle mijnoperaties door te sturen naar één specifiek adres.

Het is niet precies bekend hoelang die aanval duurde en hoeveel Monero’s er in die periode zijn gemijnd, maar gezien het stijgende aantal websites dat van CoinHive gebruikmaakt, is het steeds interessanter om een dergelijke hack uit te voeren.

Bezwaren

Het probleem is nu nog te overzien, al is nu al wel duidelijk dat steeds meer (grote) websites en diensten gebruik beginnen te maken van deze alternatieve inkomstenbron. Het zijn bovendien niet alleen websites die cryptomijnen. Onlangs bleek dat enkele Argentijnse vestigingen van Starbucks de methode inzetten via hun gratis wifi-netwerk. Gasten die gebruikmaakten van het netwerk mijnden in de wachttijd van tien seconden een kleine hoeveelheid aan Monero’s. Opvallend is dat het niet eens Starbucks’ intentie was om cryptomunten te mijnen. Het bedrijf besteedt het wifi-beheer namelijk uit aan een externe partij, die de scripts inmiddels heeft uitgeschakeld.

Dat laatste komt steeds vaker voor: hackers weten het CoinHive-script te implementeren op externe websites om op die manier munten te mijnen, maar in veel gevallen wordt CoinHive ook op minder illegale, maar desondanks onethische manieren ingezet. Dat kan via advertentiescripts of door de code mee te leveren in legitieme software – bijvoorbeeld als alternatief voor een toolbar, zoals je dat vroeger zag. Ook gebeurt het dat het CoinHive-script in widgets op mobiele telefoons wordt gebruikt.

Bij een wifi-netwerk in een zaak waar je ook al betaalt voor je koffie zijn de ethische bezwaren van een cryptomijner snel te zien, maar op veel commerciële websites die informatie gratis aanbieden is dat een ander verhaal. Daar beseffen steeds meer gebruikers weliswaar dat alleen een advertentiemodel niet houdbaar is, maar tegelijk doen maar weinig bezoekers iets om daarmee te helpen. Veel beveiligingsonderzoekers classificeren cryptomijners nu al als ‘malware’, maar veel gebruikers lijken dat anders te zien.

Toen The Pirate Bay werd ‘betrapt’ op het gebruik van dergelijke scripts, biechtten de admins dat op in een korte blogpost, maar vroegen daarbij wel aan de gebruikers wat zij van het idee vonden. Uit de reacties op de blogpost is op te maken dat vrijwel iedere gebruiker het een goed idee vindt. “We hebben er geen probleem mee om een paar cpu-processen te delen na alles wat The Pirate Bay voor ons heeft gedaan”, schrijft een reageerder. Daarbij moet wel worden opgemerkt dat torrent-gebruikers (en zeker degenen die een account hebben bij The Pirate Bay én het blog lezen) over het algemeen wel wat technischer onderlegd zijn en bovendien ook wat rebels.

Zelf kiezen

Ook op Reddit zijn de reacties grotendeels positief, al wordt vaak genoemd dat het dan zou moeten gaan om een opt-in- of opt-out-model, waarbij de gebruiker de keuze krijgt voorgelegd. “Ik heb er geen probleem mee om dit als alternatief voor ads te gebruiken, als dat betekent dat ik daarmee minder opdringerige advertenties te zien krijg”, schrijft een gebruiker.

Sommige beveiligingsbedrijven die schrijven over het probleem noemen een ander probleem: degradatie van hardware. Door een cpu lange tijd op volledige snelheid te laten draaien, ontstaat er sneller gebruiksschade aan de chip of aan het moederbord, en is dat dus sneller aan vervanging toe. Hoe groot de impact daarvan is, is echter moeilijk te zeggen, zeker omdat niet te voorspellen is hoe groot de impact nog gaat worden.

Het probleem ligt dan ook vooral in de toekomst, als de methode populairder wordt en meer websites ervan gebruikmaken. Wat gebeurt er dan? Het CoinHive-script houdt daar rekening mee door het mijnen te verdelen over verschillende websites wanneer het script daar actief is, maar dat houdt ook weer in dat er nóg minder munten worden gemijnd … en dat zijn er al niet heel veel. Het is dan ook moeilijk te voorspellen hoe schaalbaar cryptojacking is en of er een moment komt dat het model niet meer houdbaar is.

Cryptomining blokkeren

In principe is het niet moeilijk om cryptomining tegen te houden. Veel adblock-ontwikkelaars hebben hun software al een update gegeven, zodat dergelijke scripts worden onderschept. Ook add-ons en plug-ins als NoScript zijn handig, omdat die javascript-code standaard al tegenhouden. Een van de adblockers die het hardst tegen cryptomining ingaat is Adguard. Het bedrijf paste al in september zijn code aan om mijn-scripts te blokkeren en schrijft veel blogs tegen cryptojacking, maar ook bekendere adblockers als uBlock Origin en AdBlock Plus hebben inmiddels bescherming tegen cryptojacking ingebouwd.

Het zijn overigens niet alleen adblockers die cryptomining proberen te stoppen. Ook antivirussoftware treedt er harder tegenop: de populaire virusscanner MalwareBytes houdt dergelijke scripts tegen. Maar, vertelt directeur Adam Kujawa in een interview aan Wired, dat komt voornamelijk omdat de techniek nog zo nieuw is. “Ik denk dat het concept achter script-based mijnen een goed idee is. Het kan een goede vervanging worden voor advertentie-inkomsten. Maar op dit moment is er geen opt-in of opt-out en vraagt het veel van de hardware van gebruikers. Daarom blokkeren we het nu.”

Door de opkomende populariteit van cryptomunten, en dan met name het feit dat het steeds makkelijker wordt nieuwe munten op te zetten, lijkt cryptojacking voor websitebeheerders én gebruikers een goed alternatief voor advertenties. Maar dat zou weleens kunnen veranderen als in de toekomst veel meer websites van de methode gebruikmaken.

In de rubriek Waar voor je geld gaan we op zoek naar leuke aanbiedingen of producten met bijzondere eigenschappen. Dit keer hebben we een selectie van vijf 65-inch televisies voor je, met uiteenlopende prijzen van zo'n 800 tot 1.600 euro, voor ieder budget dus.

LG OLED65C46LA

Met de LG OLED65C46LA haal jij een televisie in huis die een groot 65‑inch scherm combineert met de uitstekende contrasten van OLED. Elke pixel kan individueel oplichten of uitstaan, zodat zwarte beelden echt donker worden en er geen achtergrondverlichting nodig is. In de praktijk levert dat scherp beeld en een prettige kijkhoek op, waardoor je zelfs vanuit de hoek van je woonkamer naar films of series kunt kijken. De 4K‑resolutie (3.840 × 2.160 pixels) zorgt ervoor dat ondertitels en fijne details bij natuurdocumentaires of sportwedstrijden scherp blijven.

Dankzij het 120 Hz‑paneel worden snelle bewegingen vloeiend weergegeven, wat vooral bij games of sport handig is. De tv draait op LG’s WebOS‑systeem; daarmee kun je eenvoudig navigeren tussen apps zoals Netflix, Disney+ en YouTube. Vier HDMI 2.1‑poorten bieden ruimte voor gameconsoles en randapparatuur. Ook beschikt de tv over eARC voor het doorgeven van geluid naar een externe soundbar.

Samsung QE65Q73D

Als je graag een groot scherm wilt met levendige kleuren, dan is de Samsung QE65Q73D een model om naar te kijken. Deze QLED‑televisie heeft eveneens een schermdiagonaal van 165 centimeter, maar maakt gebruik van een Quantum‑Dot laag om licht om te zetten in een breed kleurvolume. Hierdoor zijn kleuren uit films, series of games aanwezig zonder dat je zelf iets hoeft bij te stellen. Met een verversingssnelheid van 100 Hz worden bewegingen soepel weergegeven en dankzij de Motion Xcelerator 120 Hz‑functie profiteer je bij gameconsoles die hogere verversingsfrequenties ondersteunen.

De 4K AI‑upscaler in Samsungs Quantum‑processor schaalt beelden op tot de volledige Ultra‑HD‑resolutie, zodat je oudere HD‑films scherper ervaart. Het besturingssysteem Tizen biedt toegang tot apps en streamingdiensten en je kunt via SmartThings andere

slimme apparaten bedienen. Er zijn vier HDMI‑poorten en wifi aan boord en energieklasse E geeft aan dat het verbruik gemiddeld is voor een groot QLED‑scherm.

LG OLED65G45LW

De LG OLED65G45LW uit 2024 is een zogeheten Gallery‑model, bedoeld om strak tegen de muur te hangen. Het scherm is slechts enkele centimeters dik, zodat het toestel in je interieur opgaat. Binnenin zit een OLED evo‑paneel met 4K‑resolutie, waardoor elk beeldpunt individueel wordt aangestuurd en kleurenkrachtig zijn. De televisie ondersteunt een verversingssnelheid van 120 Hz en biedt daardoor vloeiende beelden bij sport of snel bewegende films.

Via vier HDMI‑2.1‑aansluitingen kun je gameconsoles aansluiten en profiteren van variabele refresh rates. WebOS 8 vormt de basis voor het smart‑platform; hiermee navigeer je door apps en diensten en kun je via spraakassistenten als Google Assistant of Amazon Alexa de tv bedienen. De set wordt geleverd met een wandbeugel, zodat hij strak tegen de muur bevestigd kan worden.

LG OLED65B42LA

In de B‑serie van LG vind je de OLED65B42LA, een toestel dat in 2024 op de markt kwam. Deze televisie biedt de voordelen van OLED – elk pixel kan apart aan of uit – maar in een iets betaalbaarder segment dan de G‑ of C‑series. Het 65‑inch scherm combineert een 4K‑resolutie met een verversingssnelheid van 120 Hz. Hierdoor zijn bewegingen bij games of sportprogramma’s soepel en blijven details scherp.

WebOS maakt het mogelijk om streamingapps en live‑tv makkelijk te combineren en je kunt de tv bedienen met de meegeleverde Magic Remote. De televisie heeft vier HDMI‑poorten voor randapparatuur en ondersteunt eARC voor lossless audiotransport naar een soundbar of receiver. Door het slanke ontwerp staat de tv op twee subtiele pootjes of kun je hem aan de muur hangen via een VESA‑beugel.

Sony XR‑65A80L

Sony’s XR‑65A80L combineert een 65‑inch OLED‑scherm met het Google TV‑platform. Hierdoor kun je eenvoudig door streamingapps scrollen en de tv koppelen aan je Google‑account. Het XR‑paneel gebruikt Sony’s Cognitive Processor XR, die beelden analyseert en optimaliseert voor contrast en kleur. Met een vernieuwingsfrequentie van 120 Hz en ondersteuning voor HDMI 2.1 zijn snelle games of films geen probleem; variabele refresh rates en Auto Low Latency worden ondersteund.

De luidsprekers zitten achter het scherm verwerkt zodat het geluid direct uit het beeld lijkt te komen; met ondersteuning voor Dolby Atmos sluit je ook eenvoudig een soundbar aan. Vier HDMI‑poorten, wifi en Bluetooth zorgen voor verbinding met randapparatuur, en via de ingebouwde microfoon kun je spraakopdrachten geven. Dankzij de ingebouwde standaard kun je de tv neerzetten of via VESA aan de muur hangen. Het 55-inch model van deze televisie is eerder door ID.nl getest.

Gezellig, zo'n avondje gourmetten. Maar na afloop blijft er op het gourmetstel vaak aangebakken vet, gesmolten kaas en saus achter. Logisch dat je niet meteen zin hebt om de boel schoon te maken. Als je het slim aanpakt, is alles binnen een half uurtje weer schoon!

Laten afkoelen, maar wacht niet te lang

Zet het gourmetstel na gebruik uit en trek de stekker uit het stopcontact. Laat het geheel afkoelen tot het handwarm is. Wacht je te lang, dan koeken vet en kaas vast en wordt schoonmaken lastiger. Haal losse onderdelen zoals pannetjes, spatels en bakplaatjes eraf voordat je begint met schoonmaken.

Losse onderdelen schoonmaken

Gourmetpannetjes en bakplaatjes hebben meestal een antiaanbaklaag. Die blijft het mooist als je ze niet hardhandig schoon schrobt. Leg ze in warm water met een beetje afwasmiddel en laat ze tien tot vijftien minuten weken. Aangekoekte resten laten dan vanzelf los. Gebruik daarna een zachte spons of borstel en spoel alles goed af. Controleer altijd even de handleiding: sommige onderdelen kun je in de vaatwasser doen, andere juist niet.

©Saskia van Weert

Zo maak je het elektrische deel veilig schoon

Terwijl de pannetjes, spatels en losse bakplaatjes staan te weken, ga je door met het verwarmingselement. Dat element zelf mag nooit nat worden. Zie je vetspetters of etensresten, veeg die dan weg met keukenpapier zodra het gourmetstel is afgekoeld. Voor hardnekkiger vuil gebruik je een licht vochtige doek met een klein beetje afwasmiddel. Knijp de doek goed uit en zorg dat er geen water bij het snoer of in openingen komt. Droog alles direct na met een schone doek.

De bak- of grillplaat weer vetvrij krijgen

Heeft je gourmetstel een losse bak- of grillplaat, haal dan eerst het overtollige vet weg met keukenpapier. Leg de plaat vervolgens in warm water, zodat aangekoekte resten kunnen losweken. Is de bakplaat vast onderdeel van het gourmetstel, dan kun je deze uiteraard niet in water onderdompelen. Neem in dat geval de plaat af met een licht vochtige doek zodra hij is afgekoeld, eventueel met een beetje afwasmiddel. Zo voorkom je dat vet tijdens het schoonmaken uitsmeert. Gebruik vooral geen schuursponsjes of schrapers om het vet weg te krijgen, want die beschadigen de coating en zorgen ervoor dat eten de volgende keer sneller blijft plakken. 

Vergeet je tafel niet!

Vetspetters en gemorste saus zijn bijna niet te voorkomen. Leg daarom vooraf een afwasbaar tafelkleed of gebruik een papieren tafelkleed. Dat kan na het gourmetten rechtstreeks de vuilnisbak in. Houd tijdens het eten keukenpapier of doekjes bij de hand om gemorste resten meteen weg te vegen. Is de tafel toch vies geworden, neem hem dan zo snel mogelijk af met warm water en een mild schoonmaakmiddel.

Schoon wegzetten voor de volgende keer

Laat alle onderdelen volledig drogen voordat je het gourmetstel opbergt. Berg je alles nog vochtig op in de doos of kast, dan kunnen er snel muffe geurtjes ontstaan. Bewaar pannetjes en platen apart van elkaar, eventueel met een vel keukenpapier ertussen. Berg pannetjes en platen apart op, eventueel met een velletje keukenpapier ertussen. Zo voorkom je krassen. Zo is het volgende keer alleen nog maar een kwestie van de boel weer tevoorschijn halen en lekker gaan eten. Veel gourmetplezier!