ID.nl logo
Alles over technieken voor thuisautomatisering
© PXimport
Zekerheid & gemak

Alles over technieken voor thuisautomatisering

Wie zijn huis slimmer wil maken met draadloze lampen, schakelaars, dimmers en sensoren kan uit meerdere draadloze standaarden kiezen. Enkele springen er duidelijk bovenuit, maar waarin verschillen deze standaarden en op welke manier kun je ze gebruiken? We praten je bij over de laatste ontwikkelingen rond thuisautomatisering, delen knutselprojecten met deze technieken en laten zien hoe je er in Home Assistant mee aan de slag kunt.

Als je je huis gaat automatiseren kom je allerlei draadloze standaarden tegen. Dankzij software voor thuisautomatisering zoals Home Assistant en Domoticz of apparaten als de Homey, hoef je niet echt een keuze te maken. Je kunt alles flexibel combineren om elke standaard naar zijn kracht benutten. Zo is er niets op tegen om bijvoorbeeld een mengelmoes van prijzige maar betrouwbare Z-Wave-schakelaars of Hue-lampen en spotgoedkope niet-kritische sensoren op 433 MHz te gebruiken. In dit artikel richten we ons op enkele belangrijke standaarden die je vaak tegenkomt. Dat zijn ZigBee, Z-Wave, wifi en de breder ingezette frequentiebanden op 433 MHz en 868 MHz. Je leest hoe ze werken én hoe je er praktisch mee aan de slag kunt.

Frequentiebanden

De draadloze standaarden die we hier bespreken, zijn eigenlijk radiotechnologieën die op een bepaalde frequentieband werken en daarin een lokaal netwerk opzetten. Hierop kunnen de IoT-apparaten volgens afgesproken protocollen met elkaar en met een centrale hub communiceren. Het is wettelijk vastgelegd welke frequentiebanden gebruikt mogen worden, voor welke toepassingen en onder welke voorwaarden. Zo geldt voor sommige frequenties een vergunnings- of meldingsplicht - het terrein voor professionele gebruikers maar ook zendamateurs. Die volgen vaak de Nederlandse Staatscourant op de voet voor aankondigingen van opengestelde frequenties, zoals enkele jaren terug de 5MHz-band of ‘60-meterband’ (naar de golflengte van signalen). Draadloze technieken voor thuis benutten vergunningsvrije frequentiebanden, maar daarbij zitten nog wel bepaalde voorwaarden aan het gebruik, zoals een maximaal zendvermogen of CE-keurmerk (zie kader ‘Vergunningsvrije frequentiebanden raken vol’).

Vergunningsvrije frequentiebanden raken vol

Bekende vergunningsvrije frequentiebanden zijn 433 MHz, 868 MHz, 2,4 GHz, 5 GHz en 60 GHz. Lagere frequenties zijn vaak voordelig: ze kunnen grotere afstanden overbruggen, beter doordringen door natuurlijke barrières zoals muren. Maar ze hebben wel een beperktere bandbreedte. Bereik is belangrijk voor het Internet of Things, bandbreedte veel minder, want vaak gaat het om periodieke en korte meldingen. Een nadeel van de vergunningsvrije frequentiebanden is dat ze inmiddels overvol raken, omdat zoveel apparatuur er gebruik van maakt. Dat geldt vooral voor 2,4 GHz waar wifi-accesspoints elkaar verdringen op het beperkte aantal ‘gunstige’ kanalen. Ook voor ZigBee is dat nadelig. Het spectrum is weliswaar verdeeld, maar veel ZigBee-kanalen overlappen met die voor wifi. Overigens raken ook de ongereguleerde 433 MHz en sterker gereguleerde 868MHz-frequentiebanden steeds voller. Op 433 MHz komt dat deels omdat ook zendamateurs hierop actief zijn.

Mesh-netwerk

Bij standaarden als ZigBee en Z-Wave kunnen apparaten niet alleen communiceren met een centraal punt, zoals een hub of bridge, maar ook onderling gegevens uitwisselen en doorsturen. We noemen dit een mesh-netwerk en elk punt daarin een node. Hierdoor wordt het bereik meteen flink vergroot. Valt je Philips Hue-lamp op zolder soms net buiten het bereik, dan is het vaak voldoende om er een lamp op een verdieping lager bij te plaatsen. Voor wifi wordt een mesh-netwerk ook steeds gangbaarder. Het is een eenvoudige manier om de dekking te verbeteren zonder kabels te trekken.

MQTT-gateway

MQTT is een heel praktisch protocol voor thuisautomatisering (zie kader ‘Laagdrempelig MQTT-protocol’). Dit is geen radiotechnologie maar een netwerkprotocol, bedoeld om op een laagdrempelige manier gegevens uit te wisselen bij een zogenoemde MQTT-broker. Die MQTT-broker kun je zien als server in je netwerk, waar bijvoorbeeld Home Assistant direct toegang toe heeft. Omdat mqtt zo eenvoudig en laagdrempelig werkt, worden er allemaal slimme gateways omheen gebouwd. Zo’n gateway communiceert aan de ene kant met apparaten via radiotechnologieën en staat aan de andere kant met een MQTT-server in contact. Het bekende project OpenMQTTGateway ondersteunt verschillende radiotechnologieën zoals bluetooth, 433 MHz, infrarood en gsm/gprs. Voor een zelfbouwoplossing kun je bijvoorbeeld de ESP32 gebruiken. Die ondersteunt van zichzelf naast wifi ook al bluetooth en kan via eenvoudige zend- en ontvangstmodules ook met bijvoorbeeld 433 MHz werken.

©PXimport

Laagdrempelig MQTT-protocol

Bij MQTT vindt gegevensuitwisseling plaats via zogenaamde topics. Neem je bijvoorbeeld een buitensensor voor temperatuur en luchtvochtigheid, dan kun je als topics bijvoorbeeld sensoren/buiten/temperatuur en sensoren/buiten/luchtvochtigheid kiezen. Omdat het zo’n lichtgewicht protocol is, kunnen ook apparaten als een Raspberry Pi of microcontrollers als de ESP8266 en ESP32 eenvoudig inhaken op zulke topics, net als bijvoorbeeld Home Assistant. Gebruik je MQTT bijvoorbeeld voor een schakelaar, dan zal bij het aanzetten van de schakelaar via Home Assistant een bericht in het bewuste topic worden gepubliceerd. De schakelaar die dat topic volgt, merkt de gewijzigde status op en activeert de schakelaar.

©PXimport

ZigBee

ZigBee is een standaard van de Zigbee Alliance, een samenwerkingsverband van fabrikanten. Het werd aanvankelijk veel in de industrie gebruikt, maar de focus verschuift steeds meer naar thuisgebruik. Net als Z-Wave, waar het vaak mee wordt vergeleken, maakt ZigBee een eigen netwerk aan, in dit geval rond 2,4 GHz. Het bereik ligt wat lager dan bij Z-Wave en de frequentieband is druk, maar de mesh-structuur helpt daarbij. Je komt de standaard onder meer in slimme lampen tegen zoals Philips Hue, Osram Lightify en IKEA Trådfri. Deze ecosystemen omvatten bijvoorbeeld ook draadloze schakelaars en bewegingssensoren. Het combineren van producten van verschillende fabrikanten is in theorie goed mogelijk bij de ZigBee-standaard maar kan in de praktijk soms een struikelblok zijn. Met de komst van versie 3.0 is dat verbeterd en kun je accessoires van verschillende fabrikanten gemakkelijker combineren.

  • Pluspunten

  • Relatief betrouwbaar

  • Open protocol

  • Energiezuinig

  • Minpunten

  • Soms compatibiliteitsproblemen

  • Drukke frequentieband

Ontwikkelingen

ZigBee kende verschillende implementaties met zogeheten profielen maar in versie 3.0 is alles samengevoegd en daarmee de compatibiliteit verbeterd. Alle apparaten met deze versie aan boord kunnen met elkaar communiceren en ook met eerdere versies van ZigBee. Het zorgt er onder meer voor dat je bijvoorbeeld allerlei wandschakelaars en -dimmers met ZigBee 3.0 kunt gebruiken in combinatie met je Philips Hue- of IKEA-systeem.

Gebruik in Home Assistant

Een hub is een belangrijk onderdeel om apparaten via je lokale netwerk toegankelijk te maken, zodat je voor de bediening bijvoorbeeld een app op je smartphone of tablet kunt gebruiken of software als Home Assistant. De Philips Hue-hub is één van de bekendste opties en werkt dankzij ZigBee 3.0-ondersteuning meestal ook goed met accessoires van andere fabrikanten. De hub is eenvoudig te koppelen in Home Assistant waarna alle lampen en accessoires worden gesynchroniseerd.

Knutselen met XBee-modules en Arduino

Er bestaan diverse voordelige modules met ZigBee om zelf mee te knutselen. Populair zijn vooral de XBee-modules van Digi International. Je kunt deze uitstekend gebruiken met bijvoorbeeld de Arduino Uno. Neem je twee Arduino Uno’s met elk een XBee-module dan kun je relatief eenvoudig al een testopstelling maken waarbij je via een potentiometer op het ene bordje een led op het andere bordje kunt dimmen. Het programmeren gaat via Arduino-software met een apart programma voor zender en ontvanger. Uitleg over zo’n project vind je bijvoorbeeld hier.

©PXimport

Z-Wave

Z-Wave is een van de bekendste en meest robuuste protocollen voor thuisautomatisering. Het protocol maakt een netwerk aan op de (in Europa) 868MHz-frequentieband met mesh-structuur. Het is een gestandaardiseerd protocol maar geen open protocol. De chips worden ontwikkeld door één bedrijf en alle producten moeten een certificatieproces doorlopen. Compatibiliteit is daardoor meestal gegarandeerd maar producten zijn wél relatief duur. Hier is ZigBee wat voordeliger. De standaard verbruikt net als ZigBee heel weinig energie, waardoor apparaten vaak jaren op één kleine batterij kunnen werken. Bovendien is het sterk beveiligd op meerdere niveaus. Al het verkeer wordt bijvoorbeeld versleuteld en apparaten kunnen nooit zomaar met elkaar communiceren. Bovendien werkt het heel betrouwbaar en met ontvangstbevestigingen. Grote namen als Honeywell, Fibaro en Homey gebruiken Z-Wave. Door het gesloten karakter dreigt het wel achter te blijven in de standaardenoorlog.

  • Pluspunten

  • Betrouwbare communicatie

  • Goede compatibiliteit

  • Energiezuinig

  • Minpunten

  • Gesloten protocol

  • Relatief dure producten

Ontwikkelingen

De Z-Wave-technologie is sinds 2018 in handen van Silicon Labs, dat het kocht van Sigma Designs. Dat lijkt goed nieuws voor de standaard, want Silicon Labs is een grote speler in de chipmarkt én heeft een focus op IoT. Het bedrijf heeft de ambitie om er een volledig open standaard van te maken, door ook andere fabrikanten toe te laten. Nu al kunnen andere fabrikanten een deel (de radio) maken. De meeste apparaten zijn voorzien van Z-Wave Plus. Dat betreft ofwel de 500-serie of de nieuwe, in 2019 uitgebrachte, 700-serie. Opmerkelijk aan die laatste serie is dat producten met de chip bij optimalisatie een batterijduur van 10 jaar kunnen hebben. Bij de 500-serie was dat maar 1,5 jaar. Handig voor bijvoorbeeld een deur- of raamsensor, waar je liever niet jaarlijks een nieuwe batterij in stopt. Ook het bereik is wat verbeterd tot 800 meter in open veld en 100 meter binnenshuis. De standaard werkt ook responsiever door een snellere chip en is veiliger. De 500-serie bracht al drie extra optionele beveiligingslagen, die in de 700-serie worden verplicht en bovendien zijn verbeterd.

©PXimport

Gebruik in Home Assistant

Een gebruikelijke manier om met Z-Wave aan de slag te gaan in Home Assistant is het gebruik van een usb-stick voor Z-Wave. Maar er zijn wel wat beperkingen omdat niet iedere usb-stick met de OpenZWave-bibliotheek overweg kan. Lees daarom goed welke wordt ondersteund. Je kunt ook een hub met Z-Wave-ondersteuning gebruiken van bijvoorbeeld Vera, Wink, Fibaro of SmartThings. De meeste ondersteunen naast Z-Wave of ZigBee, zoals de Samsung SmartThings-hub (ongeveer 100 euro).

©PXimport

Knutselen

Door het gesloten karakter is het wat lastiger knutselen met Z-Wave. Een van de weinige opties is de Z-Uno (ongeveer 60 euro), een prijzig maar flexibel ontwikkelbordje dat je via Arduino kunt programmeren. Hiermee kun je een eigen Z-Wave-apparaat maken. Een heel arsenaal aan in- en uitgangspinnen zorgt dat je ruime mogelijkheden hebt om bijvoorbeeld relais, sensoren en dimmers aan te sluiten. Een stuk toegankelijker is de Fibaro Smart Implant (ongeveer 45 euro), opvolger van de universele binaire sensor. Het is een klein printje met Z-Wave-technologie en enkele in- en uitgangen die je gemakkelijk opneemt in je Z-Wave-netwerk. Hierna kun je bijvoorbeeld aangesloten apparaten bedienen, een bestaande deurbel slim maken of tot zes temperatuursensoren uitlezen.

©PXimport

433 MHz en 868 MHz

Het frequentiegebied tussen 433 en 435 MHz wordt door uiteenlopende accessoires gebruikt die vrij op de markt zijn, zoals temperatuursensoren, afstandsbedieningen voor garagedeuren, draadloze deurbellen en schakelsetjes zoals de bekende KlikAanKlikUit. Ook in Somfy-producten kom je het veel tegen. De techniek is eenvoudig en voordelig toe te passen. Er kan niet veel informatie worden verzonden, maar dat hoeft ook niet. De datapakketjes, ook wel telegrammen genoemd, moeten hoofdzakelijk het apparaat identificeren en de gewenste informatie of actie. Daar worden eenvoudige fabrikant-eigen protocollen voor gebruikt, waarbij bijvoorbeeld niet wordt gecontroleerd of een signaal is aangekomen. Er is ook geen beveiliging, dus ook je buurman kan je temperatuursensor uitlezen of schakelaars bedienen. Voor producten geldt de eis dat het zendvermogen niet meer dan 10 mW mag bedragen, wat het tot zogeheten low power devices (LPD) maakt. En je mag niet lang achter elkaar zenden, maar dat is in de regel niet nodig. Door de lage frequentie is het bereik, ondanks het lage zendvermogen, meer dan voldoende om je hele huis te bedienen. Een veel groter bereik wil je misschien ook niet, door de slechte beveiliging.

©PXimport

  • Pluspunten

  • Groot bereik

  • Goedkoop toepasbaar

  • Minpunten

  • Niet heel betrouwbaar

  • Niet beveiligd

  • Storingsgevoelig

Ontwikkelingen

Nog steeds gebruiken ook veel nieuwe producten met laag zendvermogen de 433MHz-frequentieband. En fabrikanten gebruiken ook nog steeds een eigen communicatieprotocol. De frequentieband raakt wel erg vol waardoor apparaten elkaar door de simpele implementaties al snel gaan overschreeuwen. Bovendien zijn ook zendamateurs actief in deze frequentieband. Zijn ze dicht bij huis actief dan kan ook dat storingen opleveren bij het bedienen van je producten. Voor wat serieuzere toepassingen zoals beveiligingsapparatuur en thermostaten heeft de 868MHz-frequentieband de voorkeur. Deze is op Europees niveau gereguleerd, met beperkingen voor bijvoorbeeld zendvermogen en maximale uitzendtijd (ook wel duty-cycle genoemd). Daardoor is het nog vrij stil op deze band, maar ook daar komt langzaam verandering in. Voor IoT-apparaten en ook voor rfid is het daarom goed nieuws dat er meer frequenties beschikbaar gaan komen. Zo heeft de Europese Commissie al extra 900MHz-frequenties gereserveerd.

Gebruik in Home Assistant

De bekende Rfxcom-transceiver (voor ontvangen en zenden) is een eenvoudige maar betrouwbare optie om snel met producten op 433 MHz aan de slag te gaan in Home Assistant. Zeer veel protocollen zijn al in de firmware opgenomen. Bij de RFXtrx433E bestaan twee firmwareversies met elk een eigen set protocollen. Er is inmiddels ook een XL-versie (ongeveer 110 euro) met meer geheugen, waardoor alle protocollen via één firmware worden ondersteund. De mogelijkheid om signalen te zenden of ontvangen verschilt overigens nog wel per protocol. Bij een deel van de protocollen is zenden én ontvangen mogelijk, maar er zijn ook protocollen die alleen zenden of alleen ontvangen ondersteunen. Dit alles kun je in een tabel in de handleiding nazoeken.

©PXimport

Knutselen met communicatie op 433 MHz

Draadloos communiceren in de 433 MHz frequentieband is echt iets voor de elektronicaliefhebber. Er wordt gewerkt met eenvoudige amplitudemodulatie waarbij de draaggolf met frequentie van 433 MHz ofwel aanwezig of afwezig is. Je kunt voor heel weinig geld zenders en ontvangers voor 433 MHz kopen. Maar al het verkeer blijft beperkt tot ruis, totdat je telegrammen gaat coderen en decoderen. Wil je graag alleen met elektronica knutselen dan bestaan hier ic’s voor. Leuk voor bijvoorbeeld een zelfstandig werkende draadloze afstandsbediening. Maar je mist nu wel de mogelijkheid om een koppeling met Home Assistant te maken. Je kunt zulke zenders en ontvangers ook gebruiken met de gpio-pinnen van bijvoorbeeld een Raspberry Pi of microcontroller. Dan kun je software als pilight of pimatic gebruiken voor coderen en decoderen om telegrammen van je producten in huis te ontdekken.

©PXimport

Wifi

Het is aantrekkelijk om wifi te gebruiken voor IoT-apparaten wat de meeste mensen hebben al voor een goede dekking gezorgd om overal te kunnen internetten. En de meeste routers en repeaters zijn dualband uitgevoerd en werken daardoor op zowel 2,4 GHz als 5 GHz. De 5GHz-frequentieband is populair voor de hoogste internsnelheid en daar kan met wifi 6 ook de 6GHz-band nog bij komen. Maar het is wel een grotere uitdaging om de signalen in alle ruimtes te krijgen. Daarom vallen apparaten vaak toch weer op 2,4 GHz terug als dat nodig is. Voor IoT-apparaten is snelheid niet belangrijk. Zulke apparaten willen juist een goed bereik, zodat met zo weinig mogelijk zendvermogen en zo min mogelijk pogingen een bericht kan worden verstuurd. Daarom gebruiken ze vrijwel altijd de 2,4GHz-frequentieband waarvan de signalen gemakkelijker door muren en vaste objecten gaan. Dat geldt ook ip-camera’s. Die vragen wel een wat hogere en constante bandbreedte voor een videostream, maar staan ook vaak in uithoeken van huis en tuin. Een andere beperking van wifi is het wat hogere stroomverbruik, wat je bij apparaten die via het stopcontact werken zou kunnen merken aan de elektriciteitsrekening. Maar dat is minimaal: een slimme lamp met wifi verbruikt in stand-by momenteel veelal 0,5 tot 1 watt. Voor Hue-lampen die met ZigBee werken ligt dat maar iets lager, rond 0,4 watt of daaronder.

  • Pluspunten

  • Netwerk reeds aanwezig

  • Groot productaanbod

  • Gemakkelijke integratie

  • Voordelig

  • Minpunten

  • Hoger energieverbruik

  • Drukbezet netwerk

Ontwikkelingen

De belangrijkste ontwikkeling op wifi-gebied is wifi 6 (802.11ax), opvolger van wifi 5 (802.11ac). De nieuwe standaard is efficiënter, stabieler en heeft minder last van andere wifi-netwerken. Bij het ontwerp was ook wat meer oog voor IoT. Het zorgt voor een lager stroomverbruik, hogere snelheid en minder interferentie, omdat het verkeer van andere accesspoints kan worden gedetecteerd en genegeerd. De standaard benut zowel 2,4 GHz als 5 GHz waar 6 GHz nog aan kan worden toegevoegd, al hebben we het dan over wifi 6e.

Gebruik in Home Assistant

Slimme apparaten die via wifi werken kun je meestal eenvoudig aan Home Assistant koppelen. Ze zitten namelijk al op het (zelfde) netwerk. Een enkele keer zijn extra handelingen nodig en moet je bijvoorbeeld via de app van de fabrikant zorgen dat ze correct zijn geconfigureerd. Bij sommige producten kun je beter aangepaste firmware gebruiken. Bijvoorbeeld de Sonoff Basic, een wifi-schakelaar die er met de populaire Tasmota-firmware heel veel nieuwe mogelijkheden bij krijgt (zie kader ‘Slimmere schakelaars met Tasmota-firmware’).

Slimmere schakelaars met Tasmota-firmware

Tasmota is populaire en veelzijdige open-source firmware voor de ESP8266. De firmware werd oorspronkelijk voor Sonoff-producten ontwikkeld en is daar nog steeds geschikt voor. Een goed voorbeeld is de Sonoff Basic, een wifi-schakelaar die rond de ESP8266 is gebouwd. Inmiddels is de firmware geschikt voor talloze apparaten met deze microcontroller, waaronder slimme schakelaars, lampen en stekkerdozen. Denk aan de producten van Shelly. Het flashen van de firmware is de grootste uitdaging. Tasmota zorgt daarna dat je de apparaten eenvoudig en op allerlei manieren kunt bedienen, bijvoorbeeld via http-verzoeken of een webinterface maar ook met MQTT, wat vaak de meest interessante optie is.

©PXimport

IoT-projecten met ESP8266 en ESP32

Met een singleboardcomputer uit de Raspberry Pi-familie, zoals de Pi Zero W, zijn natuurlijk erg leuke IoT-projecten te bouwen. Maar voor eenvoudige projecten zijn ze wat overdadig, ook al omdat ze de last van een heel besturingssysteem met zich mee slepen. Een microcontroller zoals de ESP8266 en ESP32 is dan een stuk interessanter voor een knutselaar of programmeur. Je kunt er sensoren op aansluiten voor bijvoorbeeld temperatuur of beweging, schakelaars, een camera of een klein schermpje. Zowel de ESP8266 als ESP32 heeft wifi, maar alleen de ESP32 heeft ook bluetooth 4.2 (low energy). Die is ook krachtiger en heeft meer gpio-pinnen. Je betaalt er wel iets meer voor, maar je koopt hem net als de ESP8266 voor minder dan vijf euro. Er zijn duurdere hobby’s. De ontwikkelbordjes bieden alles wat je nodig hebt om programma’s die je in bijvoorbeeld Arduino of MicroPython hebt gemaakt over te zetten naar de microcontroller. Een leuk en niet te lastig project om mee te beginnen is een temperatuursensor die de waarde bijvoorbeeld op een ePaper-scherm toont en periodiek via wifi aan een MQTT-server doorgeeft. Dit simpele protocol leent zich daar uitstekend voor. Tussen de metingen door wordt overigens nauwelijks energie verbruikt als je de slaapstand van de microcontroller goed benut. Zo’n sensor kan daarom prima langere tijd op batterijen werken.

©PXimport

▼ Volgende artikel
Vermijd pottenkijkers: zo beveilig je je camera of deurbel optimaal
Huis

Vermijd pottenkijkers: zo beveilig je je camera of deurbel optimaal

Misschien heb je er wel een: een beveiligingscamera of videodeurbel waarmee je je woning via een online-verbinding in de gaten kunt houden. Dat kan handig zijn, maar er zijn ook privacyrisico's. Als je niet voorzichtig bent, kunnen onbevoegden namelijk toegang krijgen tot jouw camerabeelden. In dit artikel geven we wat tips om dat te voorkomen.

In dit artikel bespreken we manieren waarop je kunt voorkomen dat mensen je zomaar in je tuin of huiskamer kunnen begluren via je videodeurbel of IP-camera. We gaan daarbij in op de volgende aspecten:

  • De keuze van de camera 
  • Het instellen van een (uniek) wachtwoord
  • Het (zo veel mogelijk) voorkomen van hacks

Ook lezen: 5 fouten met je beveiligingscamera die je hierna nooit meer maakt

Kies een betrouwbaar merk

Er zijn natuurlijk heel veel soorten beveiligingscamera's voor consumenten, maar de privacyrisico's die wij bespreken spelen zich vooral af bij videodeurbellen en zogenoemde IP-camera's. Deze hebben als overeenkomst dat ze de opgenomen beelden online opslaan, zodat je via een website of app altijd toegang hebt tot de camerafeeds.

Mocht je op zoek zijn naar zo'n apparaat, zorg er dan voor dat het merk betrouwbaar en privacyvriendelijk is. Zo adviseren experts om op te passen met Chinese merken als Dahua en Hikvision, en Chinese smarthomeplatformen als Tuya (waar onder meer de camera's van Action, Woox en Marmitex gebruik van maken). Hoewel het niet is bewezen, is het goed mogelijk dat de software een achterdeurtje bevat waardoor de fabrikant met de beelden kan meekijken. De lokale wetgeving dwingt fabrikanten namelijk om data te verzamelen en af te staan aan de overheid.

Ook andere bekende merken hebben in het verleden te maken gehad met beveiligingsproblemen. Zo belandden in 2019 duizenden inloggegevens van Ring-klanten op het darkweb en hadden Amazon-medewerkers jarenlang toegang tot de camerafeeds. Verder kwam Wyze vorig jaar in opspraak doordat sommige klanten ineens de camerabeelden van anderen in hun app te zien kregen.

De LSC Smart Connect-beveiligingscamera van de Action maakt gebruik van Chinese software.

Stel een eigen wachtwoord in

Het klinkt misschien als een open deur, maar het niet instellen van een eigen wachtwoord is de meest voorkomende oorzaak waardoor onbevoegden kunnen meekijken met camerabeelden. Veel fabrikanten leveren hun camera’s met een standaardgebruikersnaam en -wachtwoord, zoals 'admin' of '1234'. Er bestaan zelfs complete websites waarop lijsten circuleren met de standaardinloggegevens van tientallen cameramerken.

Hoewel het niet legaal is, kunnen pottenkijkers zo met wat trial-and-error relatief makkelijk toegang krijgen tot camerabeelden. Er zijn zelfs websites die deze onbeveiligde feeds verzamelen en openbaar op hun website plaatsen. Een bekend voorbeeld hiervan is Insecam, die hier in 2014 wereldwijd het nieuws mee haalde.

Na alle ophef heeft die website alle privacy-schendende streams van bijvoorbeeld deurbelcamera's of webcams in woningen verwijderd, maar er zijn nog andere plekken online waarop zulke beelden wél te zien zijn. Toegegeven, deze websites zijn niet makkelijk te vinden (het delen van deze beelden is immers illegaal), maar als je een beetje weet waar je moet zoeken, kom je ze zeker tegen.

Er zijn gelukkig steeds meer camerafabrikanten die klanten verplichten een uniek wachtwoord te gebruiken, waaronder Panasonic, maar als dat niet het geval is, is het dus ten zeerste aan te raden om meteen een nieuw wachtwoord te verzinnen en (mits die mogelijkheid er is) tweestapsverificatie te activeren.

Insecam stond tien jaar geleden vol met links naar onbeveiligde webcams.

Voorkom hacks

Hoewel het veel minder vaak voorkomt, is het mogelijk om beveiligingscamera's te 'hacken' en op die manier bij de beelden te komen. Voor sommige IP-camera's moet je namelijk bepaalde TCP-poorten op je router/modem openzetten, zoals 80 of 443, om van buitenaf met deze camera's te kunnen verbinden.

Als je dat handmatig (en zorgvuldig) doet, hoeft dat geen probleem te zijn. Het wordt pas echt gevaarlijk als je de camera deze poorten zelfstandig laat openzetten via uPnP (Universal Plug and Play). Deze functie vereist geen enkele vorm van authenticatie. Onbevoegden kunnen met malware daardoor eenvoudig allerlei poorten openen. Je kunt dus beter ver uit de buurt van uPNP blijven.

Zorg er tot slot ook voor dat je de firmware van de camera regelmatig bijwerkt, voor het geval er een kritieke kwetsbaarheid is gedicht. Malware als Mirai heeft in het verleden veel schade aangericht door kwetsbaarheden van slecht beveiligde camera's te misbruiken. Het is daarom ook een risico om je camera's en deurbellen met het internet te (laten) verbinden als de fabrikant geen updates meer uitbrengt.

Beelden lokaal opslaan

Als je het risico op pottenkijkers helemaal wilt voorkomen, kun je er in sommige gevallen (zoals bij de camera's van UniFi) ook voor kiezen om de camerabeelden uitsluitend lokaal op te slaan. In plaats van in de cloud, worden de beelden dan bijvoorbeeld op een SD-kaartje of basisstation opgeslagen. Dat gaat ten koste van het gemak, omdat je dan zelf ook niet meer eenvoudig op een website of app kunt inloggen om je beelden te bekijken, maar het is natuurlijk wel privacyvriendelijker.

▼ Volgende artikel
Verminder je telefoongebruik: zo automatiseer je taken op je smartphone
© iDoPixBox - stock.adobe.com
Huis

Verminder je telefoongebruik: zo automatiseer je taken op je smartphone

Nederlanders besteden elke dag gemiddeld bijna 3,5 uur aan hun telefoon. Daarmee kun je gerust stellen dat smartphones een heel belangrijk onderdeel zijn van het dagelijks leven. Door meer taken te automatiseren kun je jezelf mogelijk wat tijd besparen.

In dit artikel laten we zien hoe je veelgebruikte handelingen op je smartphone automatiseert, zodat je tijd en moeite bespaart:

  • Gebruik Google Assistent-routines om meerdere acties met één commando uit te voeren
  • Automatiseer taken op specifieke locaties of tijden met Google Pixel-regels of Bixby-routines
  • Stel Snelle instellingen en focusmodi in voor directe toegang en minder afleiding
  • Automatiseer handelingen op iPhone met de Opdrachten-app en eigen workflows
  • Stel meldingen, herinneringen of acties in met triggers zoals spraak, locatie of netwerken

Lees ook: Snak je naar een smartphonevrij leven? Deze tips helpen!

Als je merkt dat je veel tijd op je telefoon doorbrengt en minder afhankelijk wilt zijn, kun je schermtijd beperken, pushmeldingen verminderen en bewust telefoonvrije momenten in je routine inplannen. Gratis apps als StayFree kunnen je hierbij ondersteunen. In dit artikel focussen we op een andere aanpak: het automatiseren van taken met ingebouwde functies en tools, zodat je daar minder tijd aan kwijt bent. We bekijken de belangrijkste mogelijkheden binnen Android en iOS (iPhone).

Google Assistent instellen

In afwachting van het moment waarop Google Gemini alle functies van Google Assistent overneemt, laten we zien hoe je met Google Assistent meerdere acties kunt koppelen en deze met een stemcommando of op een bepaald tijdstip activeert. Google Assistent is beschikbaar voor Android en iOS en apparaten als Google Nest (Hub).

Open de app (de eerste keer) en spreek Assistent instellingen in, of ga naar Instellingen / Apps / Assistent. Bij Voice Match kun je de app trainen op je stem en de functie Hey Google inschakelen, zodat de app reageert zodra je Hey Google zegt. Bij Languages kun je meerdere talen selecteren die assistent moet ondersteunen. Met Lock Screen zorg je dat de app ook bij een vergrendeld scherm reageert op je stem. Je kunt bij deze instellingen trouwens ook altijd schakelen tussen Gemini en Google Assistent. Test de werking met instructies als Welk weer wordt het morgen, Speel mijn afspeellijst op Spotify of Wat staat er op mijn agenda.

Ga na of alle opties van Google Assistent optimaal zijn ingesteld.

Specifieke apparaten

Afhankelijk van het merk en model van je Android-telefoon zijn er vaak extra automatiseringsopties beschikbaar. Op de meeste Samsung Galaxy-modellen vind je Bixby-routines (via Instellingen / Geavanceerde functies). Hiermee kun je triggers koppelen aan locatie, tijd of apparaatstatus, zodat bijvoorbeeld Spotify automatisch start zodra je telefoon via bluetooth aan de autoradio is gekoppeld. Op Google Pixel-toestellen kun je instellingen aanpassen op basis van locatie of een wifi-netwerk (via Instellingen / Systeem / Regels). Zo kun je bijvoorbeeld instellen dat je telefoon stil wordt zodra je verbinding maakt met het wifi-netwerk van kantoor.

Google Pixel bevat een eigen functie voor het instellen van regels.

Krachtige routines

Een krachtige functie van Google Assistent zijn routines, waarmee je met één gesproken instructie meerdere acties achter elkaar kunt activeren. Open de app, ga naar Instellingen en kies Routines. Hier vind je suggesties om direct uit te proberen. Wil je een eigen routine maken, tik dan op +Nieuw en selecteer Persoonlijk (alleen jij kunt details beheren) of Huishouden (gezinsleden kunnen details bekijken en aanpassen). Kies Huishouden bijvoorbeeld voor acties waar ook huisgenoten mee te maken hebben, zoals het inschakelen van de lamp bij de voordeur bij beweging of het aanpassen van de helderheid en kleur van smartlampen wanneer de televisie aangaat. Geef daarna je routine een naam, bijvoorbeeld Thuiskomen.

Geef je nieuwe routine een zinvolle naam.

Start … en actie

Tik op +Starter toevoegen en kies uit vier opties: Als ik het de Google Assistent vraag, Op een specifieke tijd, Bij zonsopkomst of zonsondergang, of Als ik aankom op een locatie of deze verlaat. Voor dit voorbeeld selecteren we de laatste optie. Je moet hierbij de voorgestelde machtigingen aan de Google-app geven, zoals Locatie: Altijd toestaan en Exacte locatie gebruiken. We beantwoorden de vraag Wil je een Hele dag-routine plannen met Ja. Tik vervolgens op Selecteer een locatie en kies een bestaande locatie uit Mijn plaatsen of voeg er een toe via +Nieuwe plaats toevoegen. Stel de Straal in (in meters) en bevestig met Starter toevoegen.

Ga daarna naar het tweede deel: +Actie toevoegen. Kies uit opties zoals Informatie en herinneringen, Media afspelen en bedienen, Telefooninstellingen aanpassen, Smarthome-apparaten beheren (zoals lampen, stekkers, thermostaten of Google Chromecast) en Je eigen opdrachten uitvoeren. Voeg één of meerdere acties toe, bevestig met Klaar en vervolgens Opslaan. De routine verschijnt nu bij Je routines, waar je deze kunt (de)activeren en bewerken. Let op dat routines beperkt kunnen worden door Digitaal welzijn, bijvoorbeeld via filters of via de functie Time-out of Niet storen.

Je kunt ook slimme apparaten aansturen met een Google Assistent-routine.

Andere automatiseringen

Android biedt nog wel enkele standaardfuncties om taken te automatiseren of minstens te versnellen. Zo kun je via Instellingen / Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht (Android 15) specifieke apps blokkeren binnen bepaalde tijdstippen. Selecteer Focusmodus, kies de storende apps die je wilt verbergen en tik op +Een schema instellen om de modus automatisch te starten en te stoppen.

Via Snelle instellingen (veeg naar beneden en tik op het potloodicoon) kun je tegels voor specifieke acties toevoegen en positioneren voor directe toegang. Voorbeelden zijn Zaklamp, Niet storen, QR-code scannen, Batterijbesparing en andere circa vijftig opties.

Een kleine greep uit het beschikbare arsenaal aan snelle tegels in Android.

Externe apps

Zoek je krachtiger automatiseringsopties, dan is een dienst als IFTTT geschikt (te vinden in de officiële appstores voor Android en iOS). We geven een eenvoudig voorbeeld in Android: je wilt een melding ontvangen zodra je apparaat verbinding maakt met een specifiek wifi-netwerk.

Meld je aan via de app. Tik op de plusknop Create en kies Add bij If this. Selecteer Android Device en Connects to a specific WiFi network. Vul de exacte Network name in en tik op Continue. Tik daarna op Add bij Then That, kies Notifications en selecteer Send a notification from the IFTTT app. Vul bij Message bijvoorbeeld Verbonden met {{SSID}} in. Bevestig met Continue (2x) en Finish. Verleen de nodige toestemmingen en zorg dat Verbonden is ingeschakeld.

Voor Android kun je ook de app Tasker gebruiken. Hiermee kun je uiteenlopende, complexere taken automatiseren, al vereisen sommige acties wel extra machtigingen.

Ook met IFTTT kun je (met behulp van je smartphone) heel wat taken automatiseren.

Voorbeelden van opdrachten

Vanaf iOS 12, iPadOS 13, macOS Monterey en watchOS 7 is de app Opdrachten (Shortcuts) beschikbaar. Hiermee kun je meerdere stappen in één taak automatiseren, vergelijkbaar met Google Assistent Routines. De app is standaard geïnstalleerd, maar indien nodig te downloaden via de App Store.

Bij het opstarten vind je al enkele voorbeeldopdrachten. Tik op de drie puntjes bij een voorbeeld om de onderliggende taakopbouw te bekijken. Elke opdracht bestaat namelijk uit een of meer taken. Zo bestaat de opdracht Stuur laatste afbeelding als tekstbericht uit: Haal nieuwste [1 foto] op, Inclusief schermafbeeldingen, Stuur [Laatste foto] naar [Ontvangers] en Toon bij Uitvoeren (om de ontvangers direct in te voeren).

De opdracht Neem een pauze is complexer. Deze vraagt invoer van een getal voor de minuten dat de niet-storen-functie actief moet blijven. Een als-dan-regel controleert of het getal kleiner is dan één. In dat geval vraagt de app opnieuw om invoer. Deze kennis komt wellicht goed van pas bij het maken van je eigen opdrachten.

De logica achter de standaardopdracht ‘Neem een pauze’, inclusief een voorwaardelijke actie.

Nieuwe opdrachten

Stel, je wilt een ingegeven tekst opslaan als herinnering en tevens naar jezelf sturen als bericht, bijvoorbeeld om een taak of idee niet te vergeten. Open de app Opdrachten en tik op het plusteken bij Starteropdrachten. Typ Vraag om invoer in de zoekbalk Zoek taken en selecteer deze actie. Tik op instructie en typ een tekst als Wat wil je opslaan en versturen? Het onderdeel Tekst kun je laten staan, omdat je geen specifiek type invoer nodig hebt, zoals getal, url, datum of tijd.

Zoek vervolgens Herinneringen in Zoek taken en kies Voeg nieuwe herinnering toe. Tik op Herinnering en veeg de optiebalk boven het toetsenbord naar links tot je Vraag om invoer ziet. Selecteer deze en tik op Gereed. Via het pijlknopje bij de taak kun je nog extra opties instellen, zoals de Prioriteit of een Vlag.

Typ daarna Berichten in de zoekbalk Zoek taken en kies Verstuur bericht. Pas indien nodig de inhoud aan door Vraag om invoer te selecteren. Tik op Ontvangers en zoek naar je eigen telefoonnummer of een andere gewenste ontvanger. Tik op Gereed en vervolgens op het pijlknopje bij deze taak. Schakel desgewenst Toon bij uitvoeren uit.

Tik op Gereed om de opdracht af te ronden. Wil je de taak hernoemen, tik dan op de drie puntjes, gevolgd door het pijlknopje naast de opdrachtnaam. Kies in het menu Wijzig naam of selecteer (ook) andere opties, zoals Kies symbool of Zet op beginscherm. Je kunt de opdracht ook starten via Siri door de naam uit te spreken, bijvoorbeeld: Hé Siri, onthoud dit!

Controleer de logica achter je opdrachten.

Focus-modi

Net als Android biedt Apple een flexibele focusfunctie. Ga naar Instellingen en open Focus. Kies een bestaande focus, zoals Werk, of tik op de plusknop om een eigen modus te maken. Bij een aangepaste focus kun je aangeven waarop je wilt focussen, zoals Lezen of Gamen, en deze een naam en kleur geven.

Stel vervolgens de focus naar wens in. Bepaal bijvoorbeeld van welke personen of apps je geen meldingen wilt ontvangen, hoe je toegangsscherm of beginscherm eruit moet zien en hoe specifieke apps of je systeem zich moeten gedragen. Zo kun je instellen welke inkomende mails je wilt zien in Mail, of je de energiebesparingsmodus wilt activeren enzovoort. Tot slot kun je een tijdsschema instellen voor automatische activering van de focusmodus.

Je kunt diverse focusfilters inschakelen.

Watch on YouTube