Elk jaar is het op 31 maart World Backup Day. Iedereen moet natuurlijk sowieso altijd een kopie van zijn belangrijke bestanden en gegevens hebben. We geven 10 tips voor de perfecte back-up.

Tip 01: Voorbereiden

Je denkt meestal pas over back-ups na als het al te laat is. Je computer begeeft het, je hebt per ongeluk een mapje weggegooid of je harde schijf doet het opeens niet meer. Had je nu maar een goede back-up van al je bestanden gemaakt. Gelukkig is het maken van een sluitend systeem niet heel erg lastig, maar je moet er wel even goed over nadenken. En welke optie je ook kiest, je moet wel af en toe je back-ups checken, je data kan namelijk vergaan op bepaalde types opslagmedia. Naast een lokale optie kun je ook een online dienst gebruiken en dan moet je wel een dienst kiezen waarvan je weet dat je data daar veilig is, en dat de dienst er niet zomaar mee ophoudt zonder je een waarschuwing te geven. Het beste is overigens om je back-ups te spreiden over verschillende media en dubbel op te slaan, zo voorkom je dat je ooit je vakantiefoto’s of belangrijke documenten kwijtraakt.

Tip 02: Bootable back-up

Wat voor soort back-up-systeem voor jou persoonlijk het handigst is, ligt aan een aantal dingen. Je moet je bijvoorbeeld afvragen of het belangrijk is dat je snel weer online bent nadat je computer het begeeft. Is dit het geval, dan is een kloon van je opstartschijf met al je programma’s en documenten een slim plan. Dit wordt ook wel een bootable back-up genoemd. Het idee is dat je een kloon van je opstartschijf op een externe schijf hebt staan en vanaf deze schijf je besturingssysteem kunt opstarten. Als je harde schijf in je computer het begeeft, koop je snel een nieuwe. Je bouwt deze weer in je computer en start je computer met behulp van je bootable kloon op. Deze kloon kopieer je vervolgens naar je nieuwe interne schijf en binnen een paar uur ben je weer helemaal klaar om te werken. Een bootable kloon moet je natuurlijk wel bijhouden, je hebt niks aan een bootable kloon van drie jaar oud.

©PXimport

Waarmee klonen?

©PXimport

Tip 03: Image

Een andere manier om een back-up van je data te maken, is via een image. Een image werkt iets anders dan een kloon. In plaats van dat een schijf of partitie byte voor byte wordt gekloond, wordt alleen de daadwerkelijke informatie van een schijf naar een image-bestand geschreven. Het grote voordeel van een image is dat het veel minder ruimte in beslag neemt dan een kloon. Je kunt prima meerdere images op één schijf hebben staan. Zorg er wel voor dat je regelmatig even een nieuwe image maakt, je kunt dan een oudere image eventueel weggooien. Windows noemt een image een systeemkopie en de optie Een systeemkopie maken vind je in het Configuratiescherm als je op Systeemen onderhoud / Back-up maken en terugzetten klikt. Doorloop de wizard, je kunt het gemaakte image-bestand gebruiken om je systeem weer naar dit herstelpunt te brengen als je merkt dat je Windows-systeem langzamer werkt of je per ongeluk een belangrijk programma hebt weggegooid.

Een ander gebruiksvriendelijk, veelzijdig en gratis programma is EaseUS Todo Backup Free. Een bekend betaald programma is Acronis True Image.

©PXimport

Tip 04: Bestandsgeschiedenis

Oké, je hebt nu te allen tijde een back-up van je opstartpartitie zodat je in geval van nood zo weer verder kunt werken. Deze back-up kun je het beste op een snelle normale harde schijf (hdd) of solid state disk (ssd) zetten, dan ben je bij problemen snel weer bij de tijd. Van je actuele documenten moet je echter ook altijd een back-up hebben. Dit kun je elke dag zelf doen door een kopie op een usb-drive of harde schijf te zetten, maar hiervoor zijn ook handige programma’s te vinden. In Windows 10 gebruik je gewoon de functie Bestandsgeschiedenis door naar het Configuratiescherm te gaan en op Bestandsgeschiedenis / Station selecteren te klikken. Hier is een ssd een slim idee, het zorgt ervoor dat het indexeren van oude bestanden en het wegschrijven van nieuwe bestanden sneller gaat. Je moet wel zorgen voor een schijf met een groter volume dan de grootte van de bestanden die je wilt kopiëren. Zorg dat je een ssd of harde schijf hebt aangesloten en klik op Inschakelen om de functie te activeren. Windows slaat nu automatisch je bestanden op en als je eens een bestand of map per ongeluk weggooit of overschrijft, kun je met Bestandsgeschiedenis een oudere versie terughalen. Afhankelijk van je schijfgrootte worden de oudste bestanden overschreven door nieuwere versies, het is dus geen oplossing voor de lange termijn. Op de Mac heet deze functie Time Machine en werkt dit in principe hetzelfde.

©PXimport

Tip 05: Back-up of archief

De begrippen back-up en archief worden nogal eens door elkaar gehaald. Logisch, want de termen betekenen bijna hetzelfde en worden soms door bedrijven ook nog wel eens door elkaar gehaald. Simpelweg kun je zeggen dat een back-up voor de korte termijn is gedacht en een archief voor de lange termijn. Een back-up kan een image of kloon zijn van je opstartschijf, bedoeld om snel weer te kunnen werken. Een back-up kan ook een dagelijkse kopie zijn van je documenten die je middels een programma als Bestandsgeschiedenis in Windows kopieert naar een extern medium. Een archief bevat bijvoorbeeld foto’s en documenten die je niet meer dagelijks gebruikt, maar waar je zeker van wilt zijn dat ze over tien jaar ook nog bestaan. Een archief kan zo simpel zijn als een harde schijf waar je een mapje met foto’s naar toe hebt gekopieerd, je kunt ook gewoon je documentenmap één keer in de zoveel tijd als archief naar een dvd branden of op een usb-stick zetten.

©PXimport

Tip 06: Ssd

Een harde schijf is nog altijd veel goedkoper, zeker als je meerdere terabytes nodig hebt. Maar zelfs ssd’s beginnen enigszins betaalbaar te worden. Het grote voordeel van een ssd is natuurlijk de snelheid en voor je dagelijkse documenten-back-up is het slim om voor een ssd-variant te kiezen. Zelfs voor een image of kloon kan een ssd handig zijn, je bent gewoonweg sneller weer aan het werk als je heel veel gigabytes moet terug kopiëren. Voor een externe ssd van ongeveer 250 gigabyte betaal je tegenwoordig iets meer dan honderd euro en daar passen heel wat documenten op. Het andere voordeel is dat een ssd geen bewegende onderdelen heeft en daarom niet zo gevoelig is voor beweging. Mocht je een ssd een keer laten vallen, dan is de kans groot dat er aan je data niks kapot is gegaan. Het grote nadeel van een ssd is dat de NAND die wordt gebruikt in een schijf niet voor altijd data kan bevatten. Er is nog niet heel veel over bekend wat er gebeurt als je een ssd tien jaar ongebruikt laat liggen.

©PXimport

Tip 07: Harde schijf

Voor een archief kun je prima een harde schijf gebruiken, voor één terabyte ben je ongeveer vijftig euro kwijt. Als je enkel een kale interne schijf koopt, is het handig daar ook een usb-dockingstation met hotswap-functionaliteit bij te kopen. Die kun je namelijk makkelijk aan elke computer hangen. Je steekt je harde schijf erin, kopieert je data en bergt na afloop de harde schijf op in een plastic hoesje in de kast. Denk er wel aan dat informatie op een harde schijf kan vergaan, het wordt aangeraden om zeker elke drie jaar de schijf even opnieuw te schrijven met data. Dit kun je doen met een programma als DiskFresh. Dit programma zorgt ervoor dat elke sector op de harde schijf even wordt verplaatst. Omdat een harde schijf goedkoop is, kun je er ook voor kiezen om twee identieke schijven voor je documentenarchief te gebruiken. Plak een labeltje op de schijf en op de plastic box en check elke drie tot zes maanden even of de schijf het nog doet. Steek hem gewoon even in je usb-dockingstation en probeer een paar willekeurige documenten te openen. Mocht er iets niet helemaal goed gaan, ga dan meteen naar de winkel om een nieuwe schijf te kopen en kopieer je de data naar je nieuwe schijf.

©PXimport

Raid

©PXimport

Tip 08: Dvd’s en blu-rays

Een andere optie is om je archief of archieven op te slaan op dvd’s of blu-rays. Twee grote voordelen: deze optische schijfjes zijn goedkoop en de levensduur is een stuk langer dan een harde schijf of ssd. Zorg wel dat je schijfjes hebt die write-once zijn, gebruik dus geen overschrijfbare (rewritables). Wil je zeker weten dat je data lang genoeg meegaat, kies dan voor blu-ray-schijven die worden aangeduid als BD-R HTL. De R geeft aan dat het write-once is en HTL staat voor High To Low. De HTL-schijven gaan in theorie veel langer mee dan zogenaamde LTH-schijven (Low To High). Theoretisch, want blu-ray bestaat nog niet zo lang dat de gegarandeerde levensduur van 100 tot 150 jaar is getest. Het is vaak niet meteen te herkennen of een blu-ray LTH of HTL is. Kijk in dat geval bij de specificaties van de fabrikant of vraag de verkoper of de blu-ray geschikt is voor archivering.

Het grootste nadeel van een optische schijf is natuurlijk dat er niet zo heel veel informatie op past. Handig is wel om bijvoorbeeld een archief van je foto’s nog eens extra op één op twee optische schijfjes op te slaan.

©PXimport

Usb-sticks

Tip 09: Cloudopslag

Wil je geen gezeur met media die vergaan, zorg dan voor een online back-up van je data. Een groot voordeel van de cloud is dat het makkelijk is en niet veel hoeft te kosten, voor een Google Drive van 100 gigabyte betaal je twee tientjes per jaar en je hoeft je geen zorgen te maken dat je data verloren gaat, omdat Google je data op meerdere serverlocaties opslaat. Waar je je wel zorgen over moet maken, is de veiligheid en je privacy. Het is niet aan te raden om je complete fotocollectie en belastingaanslagen op je Google Drive op te slaan, de verbinding is niet bijzonder zeker en wie weet of Google of anderen er geen toegang tot hebben? Waar het wel handig voor is, is een archief van bijvoorbeeld je muziekbibliotheek of andere niet-persoonlijke documenten. Er zijn natuurlijk ook veilige online-oplossingen, een bekende dienst is bijvoorbeeld Carbonite. De dienst kan automatisch je documenten naar zijn cloud sturen als je de app hebt geïnstalleerd en dit werkt zelfs vanaf je mobiele apparaten via de Carbonite-app. Alle bestanden worden versleuteld opgeslagen. Uiteraard moet je hiervoor wel betalen, de dienst is met zestig dollar niet goedkoop. En dit is dan de prijs voor één pc, voor een tweede pc moet je nog eens betalen. Je hebt echter wel onbeperkte ruimte op de servers van Carbonite.

©PXimport

Tip 10: Spreiding

Omdat geen enkele schijf voor de eeuwigheid is ontworpen, is het verstandig om je back-ups en archieven te spreiden over verschillende media. Zorg ervoor dat je niet alleen ssd’s in je kast hebt liggen, varieer door wat belangrijke documenten op een blu-ray op te slaan, kopieer een archief ook nog eens naar een harde schijf en zorg dat je een usb-stick bij de hand hebt met je documenten van de afgelopen zes maanden. Spreiding betekent ook dat je niet alle media netjes opgeruimd naast elkaar in de kast moet leggen. Bij een woningbrand of diefstal is in één keer je hele archief weg. Een kopie van je archief kun je prima bij een vriend of familielid neerleggen of kijk eens of je wat blu-rays op kantoor in een veilige kluis kunt opslaan.

©PXimport

Ransomware

©PXimport

Ben je op zoek naar een nieuwe televisie? Grote kans dat de afkortingen je om de oren vliegen. 4K, OLED, QLED... en dan ook nog die eindeloze lijst aan HDR-formaten. Vandaag zoomen we in op een specifieke term die je vaak op de doos ziet staan, vooral bij televisies van Samsung, Panasonic en Philips: HDR10+. Is het een marketingkreet of zie je het echt?

Het is een bekend scenario: je staat in de elektronicawinkel of scrolt door een webshop, en de specificatielijst van je droomtelevisie lijkt wel een geheimtaal. Fabrikanten beloven gouden bergen met termen die indrukwekkend klinken, maar waarvan de betekenis vaak vaag blijft. Toch is het zonde om deze termen zomaar te negeren, want achter die cryptische afkortingen gaan technieken schuil die je filmavond aanzienlijk kunnen upgraden. Het gaat tegenwoordig namelijk niet meer alleen om hoeveel pixels je scherm heeft, maar vooral om de kwaliteit van die pixels. Om te begrijpen waarom die plus in de naam HDR10+ zo belangrijk is, moeten we terug naar de basis.

Eerst even terug: Wat is HDR ook alweer?

HDR staat voor High Dynamic Range. Simpel gezegd zorgt deze techniek ervoor dat de beelden op je tv een groter contrast en meer kleuren hebben. Het zwart is dieper zwart en de felle lichten, zoals een explosie of de zon, knállen echt van je scherm zonder dat de rest van het beeld flets wordt. De standaardvorm hiervan heet HDR10. Dit is de basislaag die bijna elke moderne 4K-televisie ondersteunt. Maar HDR10 heeft één beperking: hij bepaalt aan het begin van de film de instellingen voor helderheid en contrast, en houdt die vervolgens de hele film vast.

©ER | ID.nl

De plus maakt het dynamisch

Hier komt HDR10+ om de hoek kijken. Die plus staat eigenlijk voor dynamische metadata. In plaats van één instelling voor de hele film, stuurt HDR10+ extra informatie mee naar je tv. Hierdoor kan de televisie het beeld scène voor scène of zelfs frame voor frame aanpassen. Zie het als een lichttechnicus die continu aan de knoppen draait om te zorgen dat elk specifiek shot er perfect uitziet, in plaats van dat hij het licht aan het begin instelt en daarna rustig koffie gaat drinken.

Wanneer zie je het verschil echt?

Klinkt goed op papier, maar merk je dit in de praktijk? Het antwoord is ja, vooral in films met veel wisselingen tussen licht en donker. Stel, je kijkt een film die begint met een scène in een zonovergoten woestijn, gevolgd door een scène in een pikdonkere grot. Bij standaard HDR10 stelt de tv zich in op het gemiddelde van de hele film. Omdat die woestijn zo fel is, kan de grot-scène er daarna wat te donker of dichtgelopen uitzien, waardoor details in de schaduw wegvallen.

Bij HDR10+ krijgt je tv, zodra de camera de grot in gaat, een seintje dat het donker wordt en het contrast moet worden aangepast. Hierdoor zie je opeens wél de details op de rotswanden en de texturen in de schaduw, terwijl de felle scènes nog steeds spathelder blijven. Kortom, HDR10+ haalt meer detail uit zowel de donkerste schaduwen als de felste hooglichten, precies op het moment dat het nodig is.

©Gorodenkoff - stock.adobe.com

Wat heb je nodig?

Om van HDR10+ te genieten, moeten alle schakels in de ketting kloppen. Allereerst heb je een geschikte televisie nodig. Vooral Samsung is de grote aanjager van HDR10+, maar ook merken als Panasonic, Philips en TCL ondersteunen het vaak. Let er wel op dat LG en Sony meestal kiezen voor de concurrent Dolby Vision.

Daarnaast moet de content (de film of serie die je kijkt) in HDR10+ geschoten zijn. Amazon Prime Video is de grootste aanbieder van HDR10+-materiaal op streaming-gebied, maar ook Apple TV+ en Google Play Movies bieden het aan. Netflix gebruikt helaas voornamelijk concurrent Dolby Vision. Tot slot ondersteunen veel 4K Ultra-HD Blu-rays het formaat ook als je liever fysieke schijfjes kijkt.

Direct aanschaffen dan maar...?

Is HDR10+ een reden om je huidige tv direct bij het grofvuil te zetten? Nee, dat niet. Maar sta je op het punt een nieuwe tv te kopen, bijvoorbeeld een Samsung, dan is het wel een hele fijne bonus. Het zorgt ervoor dat je films en series ziet zoals de regisseur ze bedoeld heeft: levendig, contrastrijk en vol detail. En ze hoeven tegenwoordig al helemaal niet meer de wereld te kosten.

Voor miljoenen gebruikers was Microsoft Paint de eerste stap richting digitale creativiteit. Kinderen tekenden er hun eerste computerkunstwerkjes in, volwassenen plakten er snel iets functioneels mee in elkaar. Sinds Windows 11 is Paint door de toevoeging van AI-functies en de ondersteuning van lagen veel slimmer geworden, zonder zijn eenvoud te verliezen.

Geen download, geen licentie en altijd beschikbaar … Paint is er al sinds de vroegste Windows-versies en het is er nog altijd. Hoewel de mogelijkheden beperkt zijn, blijft het geliefd om zijn eenvoud en simpele bediening of puur vanwege nostalgie. Zelfs wie zwaardere grafische software heeft, grijpt vaak terug naar Paint om snel iets te tekenen, een schermafbeelding bij te snijden of iets te markeren. Met de nieuwe functies groeit het programma uit tot meer dan een digitaal speeltje. 

Image Creator

Met Image Creator maak je in Paint rechtstreeks afbeeldingen door simpelweg te beschrijven wat je voor je ziet. De functie gebruikt het DALL·E-model van OpenAI voor tekst-naar-beeldgeneratie. Open Microsoft Paint en klik bovenaan op Copilot. Selecteer vervolgens Image Creator om het zijvenster te openen. In de interface van Cocreator verschijnt een tekstvak waarin je beschrijft wat je wilt zien en in welke stijl. Hoe preciezer en gedetailleerder je bent, hoe beter het resultaat aansluit bij je verwachtingen.

Kies vervolgens een stijl – bijvoorbeeld Houtskool, Ink Sketch, Anime, Fotorealistisch of een andere – en klik op Maken. Image Creator genereert telkens drie varianten van je afbeelding. Selecteer de versie die je het meest bevalt om die meteen op het canvas te plaatsen.

Achtergronden

Een veelvoorkomende taak in beeldbewerking is het isoleren van een onderwerp uit de achtergrond. Met de functie Achtergrond verwijderen wordt dat verrassend eenvoudig. Houd er wel rekening mee dat deze functie niet zo verfijnd werkt als in Photoshop. Bij fijne details zoals haartjes, takjes of kleine blaadjes kan Paints AI soms een wat grof resultaat opleveren.

Ook hier start je via het pictogram Copilot. Kies vervolgens Achtergrond verwijderen. Paint analyseert het beeld en probeert automatisch te bepalen wat het onderwerp is en wat tot de achtergrond behoort. Aan de rechterkant verschijnt een miniatuurvoorbeeld waarin de achtergrond vervangen is door een schaakbordpatroon. Dat is de standaardweergave voor transparantie.

Onderaan in de zijbalk staat een vierkant pictogram. Als je daarop klikt, verschijnt hetzelfde schaakbordpatroon ook in de grote afbeelding. Je kunt via dit pictogram ook een achtergrondkleur kiezen in plaats van transparantie. Wil je een afbeelding opslaan met transparantie (bijvoorbeeld nadat je een achtergrond hebt verwijderd), dan moet je een bestandsformaat gebruiken dat transparantie ondersteunt. Het veelgebruikte jpg-formaat doet dat niet. Kies in dat geval voor png, dat wel transparante achtergronden kan bewaren.

Generatief wissen

Je kunt ook het selectiegereedschap linksboven gebruiken om een object in de afbeelding te verwijderen. Kies hiervoor het gereedschap Rechthoekige selectie of Vrije vorm selectie. Zodra je een gebied hebt geselecteerd, verschijnt er een klein contextmenu naast de selectie. Kies daar de optie Generatief wissen.

Je vindt deze functie ook via de knop Copilot. Vervolgens zie je een blauwe rechthoekige animatie rond het geselecteerde object. Paint analyseert de omgeving en vervangt het object door een realistisch ogende achtergrond die past bij de rest van de afbeelding.

Lagen

Lagen: verwijderen

De nieuwe Microsoft Paint (vanaf versie 11.2306.30.0 op Windows 11) ondersteunt lagen. Dit is een belangrijke stap richting meer geavanceerde beeldbewerking. Lagen werken als transparante vellen met afzonderlijke elementen die je op elkaar stapelt. Elke laag kun je apart bewerken zonder de andere lagen te beïnvloeden. Dat biedt veel meer controle en flexibiliteit tijdens het creatieproces. We tonen dit met een voorbeeld.

We beginnen met een afbeelding van een meisje. Via Copilot / Achtergrond verwijderen halen we de achtergrond weg. Klik je vervolgens bovenaan op de knop Lagen, dan zie je dat de achtergrond is vervangen door het schaakbordpatroon.

Lagen: combineren

Achter het meisje willen we nu een nieuwe achtergrond plaatsen. Daarvoor klik je in bij Lagen op het plusteken, zodat er een tweede, transparante laag wordt toegevoegd. Klik op de miniatuur van deze nieuwe laag om die actief te maken. Vervolgens gebruik je de opdracht Bestand / Importeren naar canvas / Uit een bestand om een nieuwe afbeelding - de achtergrond - toe te voegen op deze tweede laag. Let op, als je vergeet eerst de juiste laag te selecteren vóór je importeert, wordt de laag met het meisje overschreven door de nieuwe afbeelding.

In Lagen kun je de laagvolgorde wijzigen door te slepen. Zorg ervoor dat de laag met het meisje boven de achtergrondlaag staat. Op die manier verschijnt het meisje op de voorgrond in een nieuwe omgeving. Wil je het meisje nog wat naar links of rechts verplaatsen? Druk dan op Ctrl+A om alles in de actieve laag te selecteren. Vervolgens verschijnt de verplaatsingshandgreep, waarmee je het onderwerp kunt verschuiven.

Lagen: manipuleren

Wanneer je met de rechtermuisknop op Lagen klikt, dan zie je zes mogelijkheden. Je kunt de laag verbergen. Dan verschijnt er in de rechterbovenhoek van de miniatuur een oogje dat doorstreept is. Als je op dit pictogram klikt, wordt deze verborgen laag opnieuw zichtbaar. Je kunt ook de opdracht Ctrl+H (met de H van hide) gebruiken om de geselecteerde laag te verbergen.

De opdracht Dubbele laag kies je als je een laag wilt dupliceren. De opdracht Samenvoegen naar beneden gebruik je wanneer je klaar bent, om alle laaginformatie te bundelen in één laag. Dat is vooral nuttig als je de afbeelding wilt opslaan in een formaat dat geen lagen ondersteunt. De opties Naar boven en Naar beneden gebruik je om lagen te verplaatsen. Persoonlijk slepen we de lagen liever in het deelvenster. En ten slotte is er de opdracht Laag verwijderen.

Lagen: tekst toevoegen

Je kunt ook tekst toevoegen op een aparte laag. Zorg er eerst voor dat je een nieuwe, lege laag aanmaakt via het plusteken in het lagenvenster voordat je het tekstgereedschap gebruikt. Zodra je met het tekstgereedschap op het canvas klikt, verschijnt er een extra werkbalk waarin je het lettertype, de lettergrootte en de stijl instelt. Via een schuifregelaar kies je een lettergrootte tussen 8 en 72 pt. Let wel: bij foto's blijkt zelfs 72 pt vaak te klein. Je kunt dit oplossen door handmatig een groter getal in te voeren in het veld voor lettergrootte.

In ons voorbeeld kozen we een lettergrootte van 800 pt. In de knoppenbalk bovenaan kun je zowel de tekstkleur als de achtergrondkleur van het tekstvak instellen. Klik op de bovenste grote kleurcirkel om de tekstkleur te kiezen via de kleurstalen of de kleurkiezer. Klik op de onderste kleurcirkel om een achtergrondkleur voor het tekstvak te selecteren. In de tekstwerkbalk moet je de optie Opvulling voor achtergrond activeren als je wilt dat de tekstachtergrondkleur zichtbaar moet zijn.

Paint is groot geworden

Kijk je naar de nieuwe mogelijkheden in Paint, dan kun je gerust zeggen dat het programma volwassen is geworden. Het is nog steeds even laagdrempelig als vroeger, maar inmiddels wel uitgerust met een AI-brein en een flink aantal nieuwe functies. Of je nu snel iets wilt knutselen of een slimme bewerking wilt uitvoeren met lagen en AI, Paint laat zien dat zelfs oude software prima meekan met de tijd. En het mooiste? Je hoeft niets te installeren of te betalen. Gewoon openen, klikken en creëren. Met of zonder AI-hulp, die keuze is aan jou!