Google heeft deze week een volledig op Android gericht game-centrum aangekondigd, compleet met achievements, leaderboards en savegames in de cloud. Maar is dit genoeg om Android tot een volwaardig game-platform te smeden? Feit is namelijk dat het maken van Android-versies van games bij veel ontwikkelaars onderaan de prioriteitenlijst staat.

Voor menig spellenmaker is het bijzaak, iets dat nu eenmaal moet gebeuren. Zelfs vandaag de dag is het moeilijk om een spel te vinden dat uitsluitend beschikbaar is voor het Linux-platform, of een ontwikkelaar die bereid is om zijn eeuwige liefde aan Android te verklaren. Mensen mogen dan wel Android-games ontwikkelen, ze lijken er geen plezier in te hebben.

©PXimport

Game-ontwikkelaars aan het werk.

Het is een jungle

Toen Apple in 2008 haar App Store lanceerde, zorgde dit voor een verandering van het speelveld van mobiele games. De spellen werden toegankelijker voor mensen die zelf nooit een toegewijde handheld - zoals een Nintendo DS of Sony PSP - zouden aanschaffen.

Er zijn dan ook een heleboel succesverhalen aan te wijzen. Zo werd Angry Birds een wereldwijd fenomeen en ontwikkelaar Rovio Games een held van de game-industrie. OMGpop, de ontwikkelaar van Draw Something, dreigde failliet te gaan maar werd door dit spel gered. Zeven weken later kreeg het bedrijf een aanbod van 180 miljoen dollar. De boodschap was duidelijk: de juiste app doet meer dan alleen je rekeningen betalen, je kunt er zelfs een rockster mee worden.

Apple versus Google

Hoewel Apple de bal aan het rollen heeft gebracht, bleef Google niet ver achter. De Google Play Store is sinds Android gelanceerd werd rijper geworden, en veel van de apps uit de App Store zijn nu ook in de digitale winkel van Google te vinden. Android heeft bovendien een hoger marktaandeel dan iOS. Daarmee is Android het meest gebruikte mobiele besturingssysteem ter wereld. In alle opzichten moet de Google Play Store de ideale omgeving zijn voor elke ontwikkelaar – een digitale goudmijn, klaar om gedolven te worden.

©PXimport

Wind-up Knight van Robot Factory.

Maar is het daadwerkelijk het paradijs zoals Google wil doen geloven? Chris Pruett denkt van wel. Hij werkt bij Robot Invader, een ontwikkelingsstudio voor games uit Silicon Valley met een voorliefde voor monsterfilms en schattige actiefilms uit de vijftigerjaren. Zowel Wind-up Knight als het nieuwste spel van het bedrijf Rise of the Blobs, worden consequent in de pers geprezen. Pruett zegt dat de verkoopcijfers op Android twee keer zo hoog liggen als op iOS.

Kwantiteit is beslist een factor. Sinds de lancering is Wind-up Knight 7 miljoen keer gedownload, en bijna 5 miljoen van die downloads komen van Android-gebruikers, rapporteert Pruett. “In ons geval verdienen we met onze Android-versie aanzienlijk meer dan met de iOS-tegenhanger, hoewel beide versies exact hetzelfde spel zijn en evenveel aandacht van hun platformeigenaren krijgen.”

Spacetime Studios, ontwikkelaar van de mobiele MMO-franchise Legends, heeft een vergelijkbare mening. In een interview met onze zustersite TechHive merkte CEO Gary Gattis op: “Van dag tot dag verdienen we eigenlijk meer aan de Google Play Store dan de Apple App Store. De gemiddelde opbrengst per iOS-gebruiker ligt een stuk hoger, maar we hebben zoveel meer Android-gebruikers dat dit verschil moeiteloos wordt gecompenseerd.”

Android-gaming is niet leuk

Dergelijke positiviteit voor de Google Play Store is natuurlijk niet universeel. Owen Faraday, redacteur van Pocket Tactics, die enige tijd geleden voor Wired over Android gaming schreef, noemde de Google-marktplaats “een desolate woestijn”.

Faraday citeerde verscheidene ontwikkelaars, van wie vele Android als een noodzakelijk kwaad lijken te beschouwen dat geplaagd wordt door digitale piraten. Piraterij is een uiterst kwaadaardige kwestie. Studio directeur Miles Jacobson van Sports Interactive rapporteerde ooit dat maar liefst 9 van de 10 Football Manager Handheld spellen illegaal waren. En hoewel Madfinger Games nog steeds van plan is om ondersteuning te bieden voor Android-gebruikers, onthulde Anna Porizkova eerder aan Gamasutra dat op een gegeven moment 90 procent van de Shadowgun spellen illegale kopieën waren, voordat dit cijfer uiteindelijk terugliep naar een nog steeds opvallende 78 procent.

[youtube]16cToLf5YoY[/youtube]

Nicholas Vining, chief technical officer van Gaslamp Games, is al meer dan tien jaar werkzaam in de sector. Ondanks zijn werk voor verschillende open source en Linux-gerelateerde projecten, twijfelt hij enigszins aan de rendabiliteit van het platform. “De mensen voor wie ik vroeger contractwerk deed, ondervinden doorgaans dat ze – als ze geluk hebben – aan Android ongeveer 1 procent verdienen van wat ze verdiend zouden hebben aan iOS. Als dat klopt, zouden we met een Dredmor-port nooit ons geld terugverdienen, en zouden we uiteindelijk waarschijnlijk aan de deal verlies lijden.”

Epic Citadel

Je kunt nog meer afleiden uit datgene wat niet expliciet gezegd wordt. Chair Entertainment lanceerde in januari het prachtig uitziende Epic Citadel in de Google Play Store – drie jaar nadat de demo voor het eerst te zien was. Is dat een positieve indicatie van wat komen gaat? Misschien. Misschien niet. In een interview met Mashable uit 2011 lieten de gebroeders Mustard doorschemeren dat zorgen over piraterij één van de belangrijkste redenen was dat de Infinity Blade-franchise niet voor Android-gebruikers beschikbaar werd gemaakt.

“We zijn ervan overtuigd dat het probleem zal worden opgelost en dat de Google Play Store een levensvatbare plek voor game-ontwikkelaars zal worden, maar vooralsnog is dit niet het geval,” vertelde Donald aan Mashable. Dus “het ligt niet aan de technologie, het ligt aan het bedrijfsplatform.”

Het is inmiddels bijna halverwege 2013, en piraterij vormt nog steeds een probleem. Hier is nog een voorbeeld van ontevredenheid van ontwikkelaars met Android. Telltale Games imponeerde zowel de pers als het publiek met haar point-and-click avonturenspel The Walking Dead. Net als de eerder verschenen serie stripverhalen en de tv-show heeft het spel een indrukwekkend aantal onderscheidingen gekregen: In totaal heeft het spel, dat in vijf afleveringen is onderverdeeld, meer dan 80 ‘Game of the Year’-awards ontvangen. Met een dergelijk succes zou een Android-port onvermijdelijk geweest moeten zijn. Maar tot grote teleurstelling van Android-gebruikers alom heeft de langverwachte port nooit plaatsgevonden.

©PXimport

The Walking Dead.

In een interview met PA Report gaf Telltale Games slechts een matig positieve verklaring voor het feit dat er nog geen Android-versie van The Walking Dead is verschenen: “De uiteenlopende hardware-specificaties, piraterij en de toestand van het Android-equivalent van de App Store, maken het erg lastig om onze spellen naar het Android-besturingssysteem over te brengen. Om deze problemen met het Android-platform tegen te gaan zouden onze spellen op een heel andere manier gebouwd en/of verkocht moeten worden, terwijl de huidige manieren momenteel op alle andere platforms prima werken. Zal The Walking Dead: The Game ooit op Android verschijnen? We hopen het, maar we hebben vandaag nog niets aan te kondigen.”

Lees op de volgende pagina verder over de game-ontwikkeling voor Android...

Te veel apparaten, te weinig tijd?

Een totaal van 3.997 verschillende Android-apparaten – dat was het cijfer dat genoemd werd toen OpenSignal het aantal Android-handsets had opgeteld dat gebruik maakte van haar diensten. Het is geen wonder dat diplomatiek geformuleerde frustratie de norm lijkt te zijn wanneer ontwikkelaars het over het Android-ecosysteem hebben.

Pawet Miechowski van 11bit Studios, een bedrijf dat vooral bekend staat om haar werk met Anomaly: Warzone Earth, merkte op dat - hoewel het porten naar Android zelf niet altijd moeilijk is - vooral het waarborgen van de compatibiliteit lastig is wanneer fabrikanten erop aandringen dat op identieke apparaten verschillende drivers worden geïnstalleerd.

“Het maakt niet uit of de GPU hetzelfde is,” zegt hij. “Het is letterlijk onmogelijk om die honderden apparaten tot je beschikking te hebben en ze intern te testen. Zo is het een kwestie van geluk als een spel op het ene apparaat van een bepaalde fabrikant werkt en ook op een toestel van een andere familie. Ik denk dat hoe veeleisender de graphics in een spel zijn, hoe meer problemen je als ontwikkelaar tegenkomt met drivercompatibiliteit. En dan heb je nog de vele versies van het systeem dat je moet ondersteunen, dus ja, het is noodzakelijk dat je bijblijft.”

Nicolas Vining van Gaslamp Games is recht voor zijn raap – hij noemt de hele procedure een nachtmerrie. “Er zijn gewoon te veel Android-apparaten met verschillende specificaties, beeldformaten en -resoluties, software revisies en conflicten. Je kunt geen Android-spel lanceren zonder dat je een enorme lading werk krijgt voor de ondersteuning. Als klein bedrijf kunnen we iets dergelijks niet aan.”

©PXimport

Voor ontwikkelaars is het ontwikkelen voor de Galaxy S4 compleet anders dan de HTC One of Xperia Z.

Hij voegt eraan toe: “Als jouw naam op een softwareproduct staat, word jij beoordeeld op hoe dat softwareproduct op de hardware van de consument draait – en het is jouw schuld, als ontwikkelaar, als het spel niet wil draaien op een aantal mobiele telefoons of tablets die Samsung maar zes maanden lang geproduceerd heeft en die alleen in bepaalde delen van Hongarije te koop zijn.”

Concessies doen

Met andere woorden, het ontwikkelen voor Android lijkt op het moeten verzinnen van één enkel lunchmenu voor een school, waarop elke allergie die je je maar voor kunt stellen wordt voorkomen. Je moet met een heleboel dingen rekening houden en er moeten nog meer concessies worden gedaan. Hoewel het theoretisch mogelijk is om voor elke scholier de maaltijd te personaliseren zou dat allesbehalve kosteneffectief zijn.

Natuurlijk hebben voorstanders van Android hier een andere kijk op; het probleem zit hem niet in de school, maar in de mensen die proberen de scholieren te voeden. Pruett ziet apparaat-fragmentatie helemaal niet als iets dat ‘omzeild’ moet worden. “Onze spellen zijn op vrijwel elk modern type apparaat beschikbaar, maar slechts één of twee daarvan hebben met bugs te maken gehad.”

Voor Pruett is het voornaamste probleem de grootte en resolutie van het scherm; al het andere is irrelevant of werkt naar behoren. Echter, in plaats van te proberen om aan elk apparaat tegemoet te komen, maakt zijn bedrijf gebruik van de tools van Google Play om een lijst van incompatibele apparaten op te stellen. Als het apparaat niet aan hun eisen voldoet zijn gebruikers niet in staat om de spellen van het bedrijf te downloaden – zoiets als het ophangen van een bord in onze metaforische schoolcafetaria met daarop: “Ons voedsel bevat noten. Graag of niet.”

Systeem is niet perfect

Pruett erkent dat het hele systeem niet perfect is, dat wel. Mensen die niet tegen noten kunnen moeten net als ieder ander ook gewoon eten. Prestatie- en geheugenvariaties zijn twee elementen waar zijn bedrijf geen fatsoenlijke oplossingen voor heeft. “Ik weet niet of het eerlijk is om dit een ‘Android fragmentatie’ probleem te noemen, want die oude apparaten zijn niet noodzakelijkerwijs kapot of gebrekkig – ze zijn gewoon oud en hebben lagere specificaties dan het nieuwste van het nieuwste. En dit probleem is niet uniek voor Android: we lopen tegen hetzelfde probleem aan bij het leveren van high-end 3D-spellen voor iOS, omdat we verouderde apparaten zoals de iPhone 3GS moeten blijven ondersteunen.”

Net als ieder ander worstelde Spacetime Studios met het enorme aantal schermresoluties die het platform kent. “Toen we in het begin producten op zowel de iOS als de Android marktplaats uitbrachten, kwamen we erachter dat we vier keer zoveel werk moesten doen.”

Het idee om voor dergelijke diverse apparaten te ontwikkelen mag dan wel heel wat kosten, maar het is geen onmogelijke onderneming. Niet als je de formule onder de knie hebt gekregen. Baudouin Corman, VP publishing voor Gameloft, zegt dat de kosten achter de productie van hun Android-spellen naar verloop van tijd aanzienlijk zijn gedaald. “Mede omdat we hebben geleerd hoe ze zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit efficiënt om kunnen gaan met de diversiteit van apparaten, en deels omdat het Android-platform zelf in dat opzicht sterk is verbeterd.”

[youtube]5wK3RRkecPA[/youtube]

Tussen de voor- en tegenstanders in zitten mensen als Mojang’s Johan Bernhardsson. In tegenstelling tot veel andere ontwikkelaars hebben de in Stockholm gevestigde makers van Minecraft hun spel eerst in de Google Play Store geplaatst. “We hebben een aantal problemen en bugs gehad met de Android SDK, maar ik denk dat de huidige versie een stuk stabieler is geworden… Een probleem met de ontwikkeling is dat we geen echt goede emulator hebben kunnen vinden om de spellen zonder tussenkomst van een telefoon of tablet te kunnen draaien.”

Schijn bedriegt

Van buitenaf is het gemakkelijk te geloven dat het ontwikkelen voor Android en iOS hetzelfde is; de besturingssystemen draaien uiteindelijk allebei op vergelijkbaar uitziende, aanraakgevoelige apparaten. Het mag dan een andere naam hebben, het is en blijft een mobiel apparaat dat je op de hoogte kan houden van de enorme lading Instagram foto’s van je vrienden, toch? In theorie, ja. In de praktijk, niet helemaal.

©PXimport

Minecraft voor Android.

Het begrip hiervan lijkt essentieel om de ongebruikelijke eigenaardigheden van Android te overleven. En hoewel er mensen zoals Vining zijn, die twijfelachtig lijken over de huidige status, zijn velen bereid om schoorvoetend te erkennen dat er zich positieve veranderingen voor kunnen doen. “Er zijn dingen die Google (of andere Android-belanghebbenden) kunnen doen om de situatie te verbeteren. Betere controle over standaarden bijvoorbeeld. Ik ben helemaal voor vrije concurrentie op de markt, maar de problemen met compatibiliteit zijn een goed voorbeeld van vrije concurrentie op de markt waar de consument onder lijdt. Als de situatie beter wordt, zullen we ons standpunt heroverwegen.”

De populariteit van Android-apparaten is de afgelopen jaren exponentieel toegenomen. Volgens de Gartner Group, eindigde Samsung in 2012 op de eerste plaats wat betreft de wereldwijde verkoop van smartphones en de totale verkoop van mobiele telefoons. Er is veel potentieel in deze opkomende markt, maar de ontwikkelaars krijgen ook te maken met een even grote hoeveelheid problemen. Veel piraterij, ernstige apparaat-fragmentatie, en een gebruikersbasis die ogenschijnlijk minder geneigd is om te betalen voor premium apps – dit zijn allemaal variabelen die ontwikkelaars het leven zuur maken. Toch werd Rome niet in één dag gebouwd, en als de vaart erin blijft kan het zijn dat we op een dag in plaats van Android-gebruikers, iOS-gebruikers zien lobbyen voor gelijke behandeling.

Dit is een vrij vertaald artikel van onze zustersite TechHive.com, geschreven door Cassandra Khaw (@casskhaw). De mening van de auteur komt niet per definitie overeen met die van ComputerTotaal.nl.

De afgelopen drie jaar heeft Sony hard gewerkt aan de Sony WH-1000XM6-koptelefoon. De voorganger, de XM5, is ondanks verwoede pogingen van Bowers & Wilkins, Bose en Apple al die tijd marktleider geweest. Staat de XM6 wederom aan de top?

Als je het hebt over de topklasse koptelefoons van Sony, dan kom je eigenlijk altijd uit bij dezelfde lijn: de WH-1000XM-serie. Deze modellen staan al jaren bekend om hun indrukwekkende noise cancelling, waarmee omgevingsgeluid effectief wordt weggefilterd. Tel daar een rijke audiokwaliteit bij op – inclusief ondersteuning voor Hi-Res Audio en LDAC – en je snapt waarom ze zo populair zijn. Voeg daar nog een lange accuduur, comfortabel draagcomfort en slimme functies als Speak-to-Chat en Adaptive Sound Control aan toe, en je hebt een hoofdtelefoon die voor veel mensen als de ideale allrounder geldt.

Sony levert keer op keer een betrouwbaar totaalpakket af, wat deze lijn tot een vaste waarde maakt onder muziekliefhebbers die meer willen dan alleen goed geluid. Gesprekskwaliteit, een fijne app en sterke ruisonderdrukking horen daar inmiddels gewoon bij. Nu Sony met de WH-1000XM6 de zesde generatie op de markt brengt, twijfelt niemand eraan dat deze koptelefoon weer aan alle verwachtingen voldoet. Maar in een markt waarin de concurrentie flink is toegenomen, is de vraag wel gerechtvaardigd: is dit model het prijskaartje van 450 euro nog steeds waard? Dat is tenslotte 30 euro méér dan de XM5 bij zijn lancering kostte.

©Wesley Akkerman

Wederom op te vouwen

Sony heeft de afgelopen drie jaar duidelijk niet stilgezeten. De WH-1000XM6 is voorzien van een nieuwe processor, extra microfoons, verbeterde noise cancelling en een verfijnd audioplatform. Op het eerste gezicht oogt hij misschien identiek aan de XM5, maar ook het ontwerp is op meerdere punten aangepakt. Zo is het lichte model nog steeds makkelijk op te vouwen dankzij de draaibare oorschelpen met zacht schuim. Handig, want daardoor past hij moeiteloos in de meegeleverde case en neem je 'm makkelijk mee.

Sommige aanpassingen zijn klein maar doordacht. Zo is de powerknop nu iets verzonken, waardoor je hem sneller op de tast vindt. De knop voor noise cancelling heeft bovendien een extra functie gekregen: je kunt er de microfoon mee dempen of activeren tijdens een telefoongesprek. De rest van de bediening verloopt via het aanraakgevoelige oppervlak op de rechter oorschelp. Dat werkt op zich prima, maar je moet wel even wennen aan de precieze gebaren. Bovendien blijft de aanraakbediening gevoelig voor fouten, waardoor we zelf liever kiezen voor fysieke knoppen of de bijbehorende app.

Wie kritisch naar het ontwerp kijkt, komt nog een paar kleine minpunten tegen. Zo trekt de behuizing – vooral bij het zwarte model – snel vlekken aan van je vingers, die je makkelijk uitsmeert als je niet uitkijkt. En dan is er nog de hoofdband, die tijdens het dragen soms in je haar blijft haken, vooral als de koptelefoon iets verschuift. Dat levert een wat ongemakkelijk gevoel op. Gelukkig zijn dat allemaal kleinigheden die verder weinig afdoen aan het totaalplaatje.

©Wesley Akkerman

Luisteren tijdens het laden

Een van de prettigste verbeteringen van de WH-1000XM6 ten opzichte van zijn voorganger is dat je hem tijdens het opladen gewoon kunt blijven gebruiken. Bij de XM5 was dat nog niet mogelijk: zodra je die aan de lader hangt via de usb-c-poort, stopt het afspelen. Dat probleem is nu dus verholpen. Wel is de meegeleverde oplaadkabel vrij kort, dus handig is het niet altijd. Qua aansluitmogelijkheden zijn er verder weinig verschillen: beide modellen ondersteunen bluetooth (met bij de XM6 een nieuwer versienummer) én hebben een fysieke audio-ingang. Sony levert standaard een usb-c-kabel en een audiokabel mee in de verpakking.

Ook op codec-gebied is er weinig te klagen. Net als zijn voorganger ondersteunt de WH-1000XM6 AAC, SBC en Sony’s eigen LDAC voor high-res audio. Maar er zijn ook twee nieuwe toevoegingen: LC3 en Auracast. Vooral LC3 is interessant als moderne codec die zich qua prestaties laat vergelijken met Qualcomms aptX Adaptive. Afhankelijk van de verbindingskwaliteit past deze codec automatisch de sample rate aan voor optimale geluidskwaliteit en stabiele prestaties. Qualcomm-codecs zelf zijn overigens niet aanwezig, maar met het huidige aanbod valt er genoeg te kiezen – je mist er weinig aan.

Wat wel onveranderd is gebleven, is de batterijduur. Je haalt nog steeds zo'n 30 uur met noise cancelling ingeschakeld en 40 zonder. Dat is netjes, maar inmiddels niet meer indrukwekkend. Concurrenten zoals de Sennheiser Momentum 4 Wireless gaan met gemak twee keer zo lang mee op een volle lading. Snelladen kan gelukkig wel: 3 minuten aan de oplader levert tot 3 uur speeltijd op. Toch is er op dit punt nog wat ruimte voor verbetering, zeker als Sony koploper wil blijven.

©Wesley Akkerman

Ruisonderdrukking en audio

Met de WH-1000XM6 zet Sony opnieuw stappen op het gebied van noise cancelling. De koptelefoon heeft nu twaalf microfoons aan boord, vier meer dan voorheen, en die helpen actief om storend geluid van alle kanten weg te filteren. Of het nu om wind, voorbijrazend verkeer of een drukke coupé vol kletsende mensen gaat: de XM6 laat zich er niet door van de wijs brengen. En dat geldt ook als je op een normaal volume luistert; je hoeft het geluid dus niet op standje maximaal te zetten om in alle rust te genieten.

Qua geluidskwaliteit heeft deze serie sowieso een sterke reputatie, en de XM6 weet die opnieuw waar te maken. De 30 mm-drivers zijn flink onder handen genomen en leveren nu nog meer detail, heldere zanglijnen en extra finesse in de hoge tonen. Sony heeft zichtbaar gezocht naar een betere balans tussen lage, midden- en hoge frequenties, en met succes. Alles klinkt krachtig en vol, zonder dat het op een bepaald gebied tekortschiet.

Bijzonder is ook dat Sony dit keer samenwerkte met mastering engineers uit de muziekindustrie om het geluidsprofiel nog preciezer af te stemmen. Dat merk je: muziek klinkt natuurlijker, gelaagder en gewoon meeslepender. En alsof dat nog niet genoeg is, kun je nu ook stereogeluid omzetten naar een ruimtelijke audio-ervaring via een nieuwe vorm van upmixing. Dat is iets anders dan de bestaande 360 Reality Audio-ondersteuning of DSEE Extreme-technologie – het resultaat is dat je met dezelfde koptelefoon meer uit je muziek haalt dan ooit tevoren.

Maar we zijn er nog niet

De Sony WH-1000XM6 weet een open, gelaagd en dynamisch geluidsbeeld neer te zetten dat vrijwel elk muziekgenre aankan. Luister je naar een intieme opname – denk aan stem en piano – dan vallen meteen de fijne details op: je hoort hoe elke toetsaanslag zijn eigen ruimte krijgt en hoe zanglijnen haast betoverend in de mix zweven. Ook bij drukker geproduceerde nummers blijft het overzicht bewaard. De hoge en middentonen houden hun helderheid, waardoor je makkelijk onderscheid maakt tussen de verschillende lagen in een track.

Wat betreft de bas heeft Sony de balans goed gevonden. Lage tonen zijn krachtig en vol, maar nooit modderig – ze blijven strak en gecontroleerd. Drums en percussie klinken precies en direct, zonder overbodig nagalmen. Daardoor voelt elke luisterbeurt fris en levendig aan. Sterker nog: de kans is groot dat je ineens details hoort die je eerder niet opvielen in nummers die je al tientallen keren hebt afgespeeld. De koptelefoon legt daarbij net wat extra nadruk op zang en vocalen, wat de verstaanbaarheid en het gevoel van betrokkenheid alleen maar vergroot.

Ook op het gebied van slimme functies blijft Sony zijn voorsprong behouden. Bekende features als Adaptive Sound Control zijn weer van de partij en passen automatisch instellingen aan op basis van je gedrag en locatie. Speak-to-Chat herkent wanneer je iets zegt, pauzeert de muziek en laat omgevingsgeluid binnen – handig tijdens telefoongesprekken, al kan een kuchje soms per ongeluk hetzelfde effect hebben. Uniek is daarnaast het gespreksbeheer via hoofdbewegingen: door ja te knikken neem je een gesprek aan, schud je nee dan sla je het af.

©Wesley Akkerman

Sony WH-1000XM6 kopen?

Met de WH-1000XM6 borduurt Sony voort op de sterke reputatie van eerdere modellen, en dat doet het merk met succes. De noise cancelling is opnieuw verbeterd dankzij een nieuwe processor en extra microfoons, terwijl de geluidskwaliteit wederom tot de top behoort. Sony heeft daarnaast goed geluisterd naar gebruikersfeedback: het opvouwbare ontwerp is terug en je kunt nu ook tijdens het opladen gewoon blijven luisteren. Geen revolutionaire vernieuwingen misschien, maar wel slimme aanpassingen die het totaalplaatje merkbaar sterker maken. Soms zit vooruitgang in de details.

Natuurlijk zijn er ook wat minpunten. De accuduur is gelijk gebleven terwijl concurrenten inmiddels meer uithoudingsvermogen bieden. En hoewel het design stijlvol is, trekt de afwerking op de zwarte versie snel vlekken aan. De hoofdband is bovendien niet ideaal voor langere luistersessies; hij trekt soms aan je haar bij het verschuiven. Ook over de aanraakbediening kun je van mening verschillen – wij vinden fysieke knoppen prettiger, al biedt de app gelukkig ook genoeg controle. Geen dealbreakers, maar wel goed om te weten.

Wat de WH-1000XM6 vooral interessant maakt, is hoe Sony de audiokant verder verfijnt. De toevoeging van nieuwe codecs, de mogelijkheid om stereo te upgraden naar ruimtelijke audio en het afgestemde geluidsprofiel – met hulp van professionals uit de muziekindustrie – zorgen voor een ervaring die weer een stap verder gaat. En ja, hij is duurder dan z'n voorganger. Maar voor wie het maximale uit z'n muziek wil halen, blijft dit een van de meest complete en overtuigende draadloze koptelefoons die je kunt kopen.

De Motorola razr 60 ultra vouwt dicht als een ouderwetse klaptelefoon, wat allerlei handige functies mogelijk maakt. Daar vertellen we je over in deze review, waarin we ook ingaan op hoe de razr 60 ultra als smartphone bevalt. De verwachtingen zijn namelijk hoog, want de adviesprijs van het toestel bedraagt liefst 1299 euro.

Om met die adviesprijs te beginnen: de ultra is al snel na zijn lancering tweehonderd euro in prijs gezakt. Dat past bij de geschiedenis van oudere Motorola razr-toestellen: die kun je na een paar maanden serieus goedkoper in huis halen. Stof om over na te denken als een razr je aanspreekt, maar je de adviesprijs – begrijpelijk – te hoog vindt. Een alternatief is kiezen voor de razr 60, zonder ultra-aanduiding. Die heeft een adviesprijs van 799 euro en is technisch minder geavanceerd dan de ultra-versie.

Handig, luxe vouwontwerp

Dat Motorola de razr 60 ultra als topsmartphone in de markt zet, merk je direct. Het toestel komt heel degelijk over en de vouw in het midden van het scherm voel je nauwelijks. Het gewicht is met 199 gram vergelijkbaar met een normale smartphone.

Uitgevouwen in je hand is de razr 60 ultra een erg lange smartphone, wat komt omdat hij een langwerpig scherm van 7 inch heeft. Dat is erg groot. Dat scherm oogt lekker scherp dankzij de resolutie van 2912 x 1244 pixels en scoort ook op andere punten erg goed.

©Rens Blom

Klap je de smartphone dicht, dan kijk je tegen een vierkant 4inch-scherm aan. Het scherm loopt door rond de camera's, wat een futuristisch gevoel geeft. Op het scherm (1272 x 1080 pixels) zie je veel meer dan de tijd en inkomende telefoongesprekken. Je kunt meldingen bekijken, een hele andere playlist binnen Spotify opzetten, door de weersvoorspelling bladeren en andere apps zoals Instagram gebruiken.

©Rens Blom

Wij zijn vooral fan van het fotograferen via het externe scherm. Door de telefoon uitgevouwen om te draaien of ingeklapt voor je te houden, kun je selfies maken met de camera's op de achterkant van de smartphone. Dat zijn hartstikke goede camera's, waardoor je veel betere selfies schiet dan met andere smartphones. Ook handig voor vloggers.

©Rens Blom

Op onderstaande foto's zie je een selfie gemaakt met de camera aan de achterkant en een selfie gemaakt met de speciale selfiecamera aan de binnenkant van de razr 60 ultra. Die laatste foto is veel minder scherp.

©Rens Blom

Een scherpe selfie met de camera aan de buitenkant.

©Rens Blom

Een minder scherpe selfie met de camera aan de binnenzijde.

Aandachtspunten

De razr 60 ultra kent als vouwsmartphone enkele belangrijke aandachtspunten. Zo is er een speciale laag op het scherm aangebracht ter bescherming. Die mag je niet verwijderen. Doe je dat wel, dan vervalt je garantie. De smartphone kan tegen een val in het zwembad, maar is niet waterdicht. Van stof, zand en vuil wordt de telefoon niet blij. Vermijd ook hard drukken op het middelste deel van het langwerpige scherm, stelt Motorola.

©Rens Blom

Motorola geeft adviezen om de smartphone niet te beschadigen.

Wij ontvingen de razr 60 ultra in een fraaie donkergroene kleur, met zachte alcantara-afwerking. Dat materiaal voelt lekker aan maar komt ook met aandachtspunten. Prettig is dat Motorola een (vouwbaar) hoesje meelevert om de smartphone veiliger te gebruiker.

©Rens Blom

Heel complete specificaties

Van een dure smartphone mag je uitstekende specificaties verwachten, ongeacht of 'ie vouwt of niet. Motorola heeft dat goed begrepen. De razr 60 ultra draait op een razendsnelle Qualcomm Snapdragon 8 Elite-processor met 16 GB werkgeheugen en maar liefst 512 GB opslagcapaciteit. De 4700mAh-accu gaat een normale dag mee, maar moet daarna wel opladen. Dat kan lekker snel via de usb-c-poort en ook redelijk vlot via een draadloze oplader. Het toestel is geschikt voor contactloze pinbetalingen in winkels.

©Rens Blom

Korter updatebeleid

Bijzonder is Motorola's ondergemiddelde updatebeleid. De razr 60 ultra krijgt slechts drie Android-upgrades en vier jaar beveiligingsupdates. Dat is gek genoeg korter dan sommige goedkopere Motorola-smartphones en ook korter dan de zeven jaar die merken als Google en Samsung beloven voor hun premium smartphones.

©Rens Blom

Verschillende functies om het buitenste scherm te benutten.

Conclusie: Motorola razr 60 ultra kopen?

De Motorola razr 60 ultra is de beste verticale vouwsmartphone die je op moment van schrijven kunt kopen. Het ontwerp is doordacht en maakt gebruik van slimme softwarefuncties en het toestel heeft uitstekende specificaties. Motorola's korte updatebeleid is een onnodig minpunt. De adviesprijs is stevig, maar de geschiedenis leert dat razr-smartphones snel in prijs zakken.