De Samsung Galaxy S23 Ultra is de beste smartphone die Samsung op dit moment te bieden heeft. De smartphone biedt het beste van de beroemde S-serie, gecombineerd met fijne eigenschappen van de beëindigde Galaxy Note-serie. In deze Samsung Galaxy S23 Ultra review lees je er alles over.

De Samsung Galaxy S22-serie van vorig jaar bestond uit drie smartphones, waarvan de duurste het meest opviel. Dankzij de toevoeging van de stylus en het extra platte (en grote) schermoppervlak had Samsung het beste van de Note-serie gecombineerd met de Galaxy S-serie. Die lijn wordt doorgezet met deze Samsung Galaxy S23 Ultra. De stylus, het grote vlakke scherm en de andere eigenschappen van de S23-serie zoals de uitstekende cameraverzameling, rekenkracht, functies en mooie afwerking zijn allemaal wederom aanwezig. Sterker nog. Op het oog zijn de Galaxy S22 Ultra en Galaxy S23 Ultra (nagenoeg) niet van elkaar te onderscheiden. Het verschil zit ‘m in de details. Sterker nog. Het is onwaarschijnlijk dat je de Galaxy S22 Ultra en de Galaxy S23 Ultra van elkaar kunt onderscheiden.

Lees ook: Samsung valt in herhaling met de Galaxy S23-serie

En dat is wel het gevoel dat het meest blijft hangen tijdens het testen van de Galaxy S23 Ultra. Het déjà vu-gevoel is sterk. Gelukkig is de basis goed, de Galaxy S22 Ultra maakte diepe indruk op ons en kwam zelfs op een tweede plek te staan in de lijst van beste smartphones van 2022. Maar een beetje meer vernieuwing had niet misstaan. Vooral omdat de opvallendste verandering ten opzichte van de smartphone van vorig jaar nu alleen de prijs is. Want die is hoger. Forst hoger. Vanaf 1399 euro. Voor een smartphone.

Dat is 150 euro meer dan de adviesprijs van de Galaxy S22 Ultra. Samsung wijdt dit aan hogere productiekosten en inflatie en probeert de hogere kosten met onder meer een 200 megapixelcamera en een verdubbeling van het opslaggeheugen te verzachten. Helaas overtuigt Samsung hier niet in. Daardoor blijft de Galaxy S22 Ultra eigenlijk gewoon een aanlokkelijk alternatief.

De stylus, zoals we die hebben leren kennen van de Galaxy Note smartphones.

Wat is er nieuw aan de Galaxy S23 Ultra?

De opvallendste verandering van de Galaxy S23 Ultra zit in de binnenkant. Jarenlang heeft Samsung zijn Galaxy S-smartphones in Europa uitgerust met een Exynos-chipset. Topsmartphones met Android van andere merken deden het steevast net even beter qua prestaties en energieverbruik omdat ze over de snelste Snapdragon chipset beschikken. Sterker nog. In sommige andere markten had Samsung zijn smartphones al uitgerust met een Snapdragon-chipset, en deze presteerden daadwerkelijk beter dan de Exynos-evenknieën. Nu zijn alle Samsung Galaxy S23-toestellen uitgerust met de snelste Snapdragon (de 888 Gen2). Hiermee zijn de prestaties daadwerkelijk wat verbeterd en het energieverbruik ligt iets lager. Vooral wanneer je mobiel internet gebruikt in plaats van wifi merk je verschil voor je accu.

De smartphone is sneller, wat je in benchmarks terugziet. In praktijk merk je echter geen enorme verschillen op dit gebied. Het toestel reageert vlot (ook de hoge schermverversingssnelheid helpt hierbij) en laadtijden zijn minimaal. In energieverbruik merk je wel veel verschil. De Galaxy S23 Ultra werkt merkbaar zuiniger.

Meer opslaggeheugen

Het basismodel van de Galaxy S23 Ultra heeft twee keer zoveel opslaggeheugen als voorheen. Dat is erg prettig. Samsung stelt (niet geheel onterecht) dat 128GB net tekortkomt. Vooral vanwege de 200 megapixelcamera (die overigens standaard  foto’s in 12 megapixel maakt). Als je de volle 200 megapixel gebruikt kun je volgens Samsung foto’s makkelijk op posterformaat uitprinten. Maar tsja. Hoe vaak doe je dat nou? En volgens Samsung is die extra opslagruimte ook ideaal voor je 8K-video’s, zodat je die later op je 8K-televisie kunt bekijken. Want natuurlijk,  Samsung maakt ook televisies. Maar of 8K de toekomst is. Dat valt heftig te betwijfelen. Los van de discussie of je uberhaupt verschil ziet tussen 4K en 8K op een gewoon televisieformaat is het nog maar de vraag of ze in Europa op de markt mogen verschijnen vanwege het te hoge energieverbruik.

Lees ook: Verdwijnen 8K-tv's in Europa door strengere energielabels?

Ander puntje is dat de argumenten van Samsung beter werken voor een geheugenkaartslot. Een geheugenkaart is ideaal voor je foto’s en video’s en dankzij versleuteling net zo veilig. Vooral omdat de prijsverhoging deels wordt toegeschreven aan het extra opslaggeheugen. Waarom niet de prijs lager houden en een geheugenkaart weer toelaten? Maar nee. Het geheugenkaartslot moest wijken, evenals de audiopoort en de adapter in de doos. Zelfs een oplaadkabeltje kan er niet van af.

Een ander punt waar het marketingverhaal wat rammelt is op het gebied van duurzaamheid. Samsung doet zeker goed werk door de update-ondersteuningsverantwoordelijkheid te nemen: vier Androidversie-updates en vijf jaar lang veiligheidsupdates. Ook gebruikt Samsung meer gerecycled plastic. Alleen het grootste mankement, de repareerbaarheid, heeft Samsung genegeerd. Als je bijvoorbeeld de batterij wilt vervangen is dat een gevaarlijk klusje omdat de accu stevig vastgelijmd zit en er geen trekstrip aanwezig is om deze los te maken. Daardoor moet je met een hittepistool op de accu richten om deze los te krijgen. Gevaarlijk, niet heel duurzaam en een van meerdere argumenten dat Samsung ook nog moet kijken naar repareerbaarheid als ze duurzaamheid écht belangrijk vinden.

Samsung Galaxy S23 Ultra in praktijk

Los van de kritiekpuntjes op de gebrekkige vernieuwing en marketing is de Galaxy S23 Ultra in praktijk een beestachtig goede smartphone. Het scherm is groots, letterlijk en figuurlijk. Qua weergave, scherpte, helderheid en beeldverversing zorgt ervoor dat geen enkel ander smartphone-scherm in de buurt komt van deze. De vingerafdrukscanner achter het scherm werkt vlot en probleemloos. Standaard staat de resolutie op Full-HD (1080p). Wil je het beeld scherper, dan kan dat tot 1440p. Wat overigens wel tol eist van de accu.

De Galaxy S23 Ultra komt dus wederom met een stylus die je in de smartphone steekt. Je kunt hiermee notities maken, krabbels, de smartphone bedienen of zelfs op afstand de camera bedienen. Werkelijk van toegevoegde waarde, zonder onmisbaar te zijn. Samsung heeft niets vernieuwd voor de stylus, maar wel het scherm wat platter gemaakt wat prettiger werkt voor de stylus. Er zijn nog wel altijd rond aflopende schermranden, wat er mooi uit ziet… Maar onhandig blijft voor je pennetje.

De smartphone is heeft een enorm formaat om zijn 6,8 inch scherm te herbergen. Dat is zeker iets om rekening mee te houden. Vooral ook omdat een hoesje echt aan te bevelen is omdat zowel de voor- als de achterkant van glas zijn. Het toestel voelt wel erg luxe aan en er valt in praktijk goed mee te werken. Over werken gesproken: sluit de Galaxy S23 Ultra aan op een dockingstation en je kunt er écht op werken alsof het een pc is dankzij Samsung Dex.

Accuduur: lang laden voor lange accuduur

De accuduur van de Galaxy S23 Ultra is uitstekend. Zo’n anderhalf à twee dagen is in praktijk prima haalbaar. Afhankelijk van je gebruik natuurlijk. Het scherm is de grootste energievreter. Schroef je de verversingssnelheid en resolutie omlaag dan haal je die twee dagen zonder probleem.

Opladen kan via de usb-c-poort of draadloos. Razendsnel opladen, zoals bij smartphones van Chinese merken kan, zit er niet in. Volgens een woordvoerder van het bedrijf is dat om te waarborgen dat de accu niet te snel slijt. Snelladen genereert warmte, wat zorgt voor slijtage. Daar valt wat voor te zeggen. Maar houd er dus wel rekening mee dat je je smartphone wel een uur aan de lader moet hebben om ‘m echt goed op te kunnen laden.

Software: Android 13 met OneUI 5.1

Als het op Android aankomt heeft Samsung zijn zaakjes goed op orde met zijn OneUI-skin. Samsung heeft zijn ondersteuning op orde, voegt veel mogelijkheden toe en geeft Android een herkenbaar uiterlijk mee, zonder dat ik bugs tegenkom. Dat zijn puntjes waarmee Chinese Androidfabrikanten als Oppo, OnePlus en Xiaomi de mist in gaan.

Toch verkies ik persoonlijk zelf de skin die Google gebruikt voor Pixel-smartphones omdat Samsung toch een beetje doorslaat. Al die nieuwe functies zijn fijn, maar het instellingenmenu wordt er niet overzichtelijker op. Sommige diensten die Samsung toevoegt, zoals een tweede browser, themawinkel en accessoirewinkel zijn onnodig. En sommige diensten zijn er niet omdat ze voor jou onmisbaar zijn, maar omdat er wat tegenoverstaat voor Samsung. Denk aan een scala aan Microsoft-apps, een verstopte McAfee-virusscanner in de instellingen en andere bloatware zoals Netflix en Facebook. Het toestel dat we te testen kregen had 1TB aan opslagruimte, waarvan 90GB al in gebruik was.

Samsung OneUI 5.1.

Goede camera’s maken weinig verschil

De camera-opstelling is ook grotendeels hetzelfde als bij de Galaxy S22 Ultra. Aan de achterzijde vind je een groothoekcamera, zoomcamera (3x zoom), periscoopzoomcamera, infrarood dieptesensor en de reguliere camera. Verschil is dat die reguliere camera nu dus 200 megapixel telt. Vergeet echter niet: meer megapixel maakt nog geen betere camera. Sterker nog: in praktijk merkte ik eigenlijk geen verschil ten opzichte van de 50 megapixelcamera van de Galaxy S22 Ultra. Dat is niet erg, want de camera van de Galaxy S22 Ultra kan ook nog altijd tot een van de beste gerekend worden.

Vier camera's, een dieptesensor en veel. Heel veel megapixel.

Wanneer je een foto maakt met de reguliere camera worden wel het volle aantal megapixel benut, maar de foto wordt teruggebracht naar een twaalf megapixelresolutie. Dankzij beeldalgoritmes worden details zoveel mogelijk behouden. Zonder dat een foto enorm veel ruimte op het toestel inneemt. Dit gebeurde echter ook bij de Galaxy S22 Ultra, die vijftig megapixel terugbracht naar dezelfde twaalf. Wederom is de Galaxy S23 Ultra de fotografie-koploper. Dankzij de details, maar ook dankzij de beeldalgoritmes, die de camera ook uitstekend laten presteren bij tegenlicht en weinig licht. Kleuren worden wat aangedikt, waardoor ze werkelijk van je beeldscherm spatten. Hierdoor kunnen grijze kleuren van bijvoorbeeld water wat raar blauwig overkomen.

Groothoekcamera - reguliere camera - 2x zoom

5x zoom, 30x zoom, 100x zoom.

De Galaxy S23 Ultra is niet alleen fotografie koploper vanwege zijn foto’s, maar vooral vanwege de foto-mogelijkheden. Portretten zijn erg sterk, de 3x zoomlens is indrukwekkend en ook de periscooplens maakt indruk. Hoewel de foto’s van beduidend mindere kwaliteit zijn, is de mogelijkheid om 30x in te zoomen iets waar een iPhone-gebruiker niet aan kan tippen. Inzoomen tot 100x is zelfs mogelijk, alleen zijn deze foto’s veel minder scherp (ook door beweging). 30x zoom levert echter nog best acceptabele resultaten op, mits er voldoende licht beschikbaar is.

De groothoekcamera legt ook mooi kleur en detail vast, maar heeft zichtbaar moeite met moeilijk licht. Deze camera is ideaal voor landschapsfotografie. Maar wanneer de nachtmodus aan slaat heeft deze lens langer nodig, wat tot meer bewegingsonscherpte leidt. De selfiecamera heeft van Samsung ook wat extra aandacht gekregen, vooral door aan de beeldherkenningsalgoritmes te werken.

De nachtmodus moest eraan te pas komen, waardoor de groothoeklens (links) last had van bewegingsonscherpte. Desondanks is het eindresultaat knap: je ziet niet dat het best donker was.

Het verschil voor een goede smartphonecamera wordt tegenwoordig niet gemaakt door de lens, maar met name door de rekenkracht en beeldalgoritmes van de smartphone. Samsung loopt hiermee samen met Google en Apple voorop. Google heeft portretfotografie en de nachtmodus echter wat beter op orde, Apple doet het op video-gebied het beste. Samsung maakt de meest levendige foto’s en biedt de meeste foto-mogelijkheden. Over mogelijkheden gesproken: ExpertRAW  maakt het mogelijk om foto’s in RAW-formaat te maken, waarna je ze kunt bewerken in de ExpertRAW-app van Samsung of met Adobe Lightroom.

Alternatieven voor de Samsung Galaxy S23 Ultra

Ondanks dat de Galaxy S23 Ultra de beste smartphone is die je momenteel kunt kopen, blijft het déjà vu-gevoel overheersen. Waarom zou je de Galaxy S23 Ultra kopen, terwijl de smartphone eigenlijk niet te onderscheiden valt ten opzichte van de voorganger. Op de prijs na. Een Galaxy S22 Ultra met evenveel opslaggeheugen is op het moment van schrijven 1030 euro. Nog altijd erg veel geld, maar 370 euro minder dan een Galaxy S23 Ultra. Echt overtuigend was het antwoord van een Samsung medewerker niet toen ik vroeg waarom een klant voor een S23 Ultra zou moeten kiezen: je krijgt een jaar langer update-ondersteuning. Tsja. Een iPhone 14 Pro kost ongeveer hetzelfde en heeft langere update-ondersteuning. Toch mag ook de betere accuduur aangedragen worden als pluspunt van de Galaxy S23 Ultra.

Lees ook: iPhone 14 Pro Max review, appeltje met een pilletje

Daarom is het lastig de Galaxy S23 Ultra aan te bevelen. Speelt geld geen rol en wil je het mooiste scherm, beste cameramogelijkheden, veel rekenkracht, betere accuduur en een stylus. Ja, dan is dit absoluut de beste smartphone. Het verschil ten opzichte van de Galaxy S22 Ultra is minimaal en veel van de eigenschappen van de S23 Ultra vind je ook in de eveneens veel betaalbaardere Google Pixel 7 Pro.

Conclusie: Samsung Galaxy S23 Ultra kopen?

Samsung overtuigt met de Galaxy S23 Ultra, maar eigenlijk op dezelfde manier als dat het bedrijf ook al overtuigde met de Galaxy S22 Ultra. De smartphone is krachtig, luxe, heeft een uitstekend scherm veel overtuigende camera-functies en een goed uithoudingsvermogen. Maar om eerlijk te zijn is alleen de prijs anders van de Galaxy S23 Ultra. En daarmee lonkt de Galaxy S22 als goedkoper alternatief.

Wanneer je op zoek bent naar een nieuwe smartphone of tablet, heb je vanaf nu extra parameters waar je op kunt letten. Een nieuw energielabel zoals we dat onder meer ook kennen voor koelkasten en televisies, is nu ook verplicht voor nieuwe smartphones en tablets. Hoe werkt zo'n nieuw label en welke informatie vind je erop terug?

Bij de aanschaf van een nieuwe smartphone of tablet kijk je doorgaans misschien in eerste instantie alleen naar de schermgrootte en of het apparaat een redelijke batterij heeft. Dankzij het nieuwe energielabel voor deze apparaten kun je echter direct ook andere belangrijke informatie terugvinden, die zeker van belang zijn bij het langdurig behouden van je tablet of smartphone.

Meer dan energieverbruik

Het label dat een smartphone of tablet met het nieuwe logo krijgt, is afhankelijk van de capaciteit van de batterij en hoe lang een apparaat op één enkele lading kan werken. Deze berekening is het resultaat van de accuduur gedeeld door de capaciteit van de accu vermenigvuldigd met duizend.
De tablet of smartphone krijgt dan een energielabel van A t/m G. Voor de overige onderdelen van het nieuwe label worden andere paramaters toegepast. Deze lichten we hieronder uit.

Valbestendigheid bij herhaalde vallen

De valbestendigheidsklasse van een smartphone of tablet geeft aan hoe goed het apparaat tegen herhaaldelijke valpartijen kan. Dit wordt vastgesteld via een gestandaardiseerde test waarbij gekeken wordt hoeveel vallen het toestel doorstaat zonder dat de werking wordt aangetast. Klasse A betekent in dit geval dat het toestel zeer stevig is, terwijl klasse E staat voor een apparaat dat het minst goed tegen een stootje kan.

Batterijduur per gebruikscyclus

Met batterijduur per cyclus wordt bedoeld hoe lang je een smartphone kunt gebruiken vanaf een volle lading tot het moment dat hij weer aan de lader moet. Stel dat een toestel een batterijduur van 10 uur per cyclus heeft, dan kun je rekenen op zo'n 10 uur gebruik voordat je moet opladen. Deze gebruiksduur is gebaseerd op een gestandaardiseerde test en betreft een gemiddelde.

Reparatievriendelijkheid

Een telefoon of tablet is pas echt duurzaam als deze makkelijk is te repareren. Ook hiervoor wordt gebruik gemaakt van een score van A tot E, waarbij A staat voor een toestel dat goed te repareren is met makkelijk verkrijgbare en te vervangen onderdelen en duidelijke handleidingen om dit voor elkaar te krijgen. Een apparaat met een E-label is dan niet of nauwelijks te repareren.

Overigens heeft de EU nog meer regels vastgelegd omtrent de reparatie van smartphones en tablets. Zo worden fabrikanten vanaf nu verplicht om reserve-onderdelen die erg belangrijk zijn voor de werking van het toestel binnen vijf tot tien werkdagen beschikbaar te hebben, en dat die onderdelen tot maar liefst zeven jaar na het van de markt halen van het toestel beschikbaar moeten zijn.

Bekijk ook deze smartphones met energielabel A:

IP-classificatie (stof- en waterdichtheid) en betrouwbaarheid accu

Hoe stof- en waterdicht een smartphone of tablet is, wordt al een tijdje bij de specificaties vermeld, maar deze informatie vind je nu ook direct terug op het energielabel zelf. Bijvoorbeeld: een toestel met IP68-classificatie is volledig stofdicht en kan zonder problemen onder water worden gehouden tot minstens 1 meter diepte, gedurende een bepaalde tijd. Daarnaast vind je op het nieuwe label ook terug hoe vaak de accu van de telefoon opnieuw kan worden opgeladen: het aantal laadcycli.

Meer nuttige informatie

De informatie die wordt getoond over een nieuwe telefoon of tablet blijft niet beperkt tot de hier genoemde checks. Als je de QR-code scant die op het label staat, kom je op de algemene specificatiepagina van de EU uit, waar je alle overige handige informatie kunt terugvinden over het apparaat. Zo kun je bijvoorbeeld achterhalen voor hoeveel jaar je software-updates krijgt, of de accu van de telefoon eenvoudig is te vervangen, en welke onderdelen makkelijk zijn te vervangen.

Specifieke EU-regels

Al deze regels zijn specifiek bedacht om de consument in Europa te beschermen, maar gelden niet per se in andere landen. Toch is het voor een fabrikant eenvoudiger om zijn toestel in ieder geval wat betreft de reparatiemogelijkheden, accucapaciteit en energielabel gelijk te trekken voor iedere wereldwijde regio. Dat zijn immers de fysieke eigenschappen van het toestel, die je niet even eenvoudig per land aanpast. Wel kan een fabrikant natuurlijk wel zelf bepalen wat het updatebeleid is, en hoe snel een telefoon gerepareerd kan worden. Als EU-consument ben je in ieder geval wel goed beschermd op alle fronten.

Met de GeForce RTX 5090 en RTX 5080 lanceert Nvidia twee nieuwe high-end videokaarten. Ze leveren indrukwekkende prestaties en bieden handige nieuwe functies. Tegelijkertijd komen ze met een hoger energieverbruik, een hoger prijskaartje en vooralsnog beperkte beschikbaarheid. Maar hoeveel beter is deze nieuwe generatie, en wanneer is het de moeite waard om te upgraden?

Nvidia staat door de AI-hype sterk in de belangstelling en is zelfs even het meest waardevolle bedrijf ter wereld geweest. Volgens Nvidia presteert de GeForce RTX 5070 met zijn adviesprijs van 654 euro ongeveer op hetzelfde niveau als de RTX 4090, die voor 1779 euro wordt aangeboden. Dat belooft veel goeds voor de RTX 5080 en RTX 5090, met adviesprijzen van respectievelijk 1190 en 2369 euro. Nvidia lijkt met de introductie van zijn nieuwe generatie videokaarten in ieder geval niet teleur te stellen. Hoewel? Inmiddels hebben we zowel de RTX 5080 als de RTX 5090 uitvoerig getest, en al snel blijkt dat de werkelijkheid iets complexer is dan Nvidia zelf presenteert.

Trucage met AI

Net als voorgaande jaren blijft Nvidia vernieuwen, vooral op het gebied van Deep Learning Super Sampling (DLSS). DLSS Upscaling heeft een flinke kwaliteitsverbetering gekregen: in veel gevallen kun je nauwelijks verschil zien met native rendering, terwijl je doorgaans twee tot drie keer betere prestaties behaalt. Maar deze keer ligt de focus op Multi Frame Generation. Waar de videokaarten uit de RTX 40-serie met Frame Generation één AI-frame tussen elk echt gerenderd frame toevoegden, genereren de RTX 50xx-kaarten er twee of drie extra tussen elk traditioneel frame. Game je op 4K met DLSS 4, dan betekent dat dat nog één van elke zestien pixels traditioneel wordt berekend, de rest wordt met AI ingevuld. Full HD wordt dankzij AI omgezet naar 4K en elk 4K-frame wordt vervolgens opgesplitst in vier frames.

Maar dan gaat Nvidia toveren: het telt het totaal aantal weergegeven frames op en stelt vervolgens dat de nieuwe generatie twee keer sneller is dan de vorige. Wij zijn het echter niet eens met die manier van rekenen. In de traditionele zin van ‘meer prestaties’ krijg je simpelweg meer frames in dezelfde tijd (en daarmee lagere latency), zonder dat er extra vertraging optreedt. Met Nvidia’s nieuwe aanpak lever je soms wat in op de beeldkwaliteit, omdat Frame Generation af en toe grafische onregelmatigheden toont. Bovendien kost het een klein beetje extra tijd om die berekeningen uit te voeren. Kortom, dit is appels met peren vergelijken.

Multi Frame Generation wordt gecombineerd met DLSS waardoor het zo kan zijn dat uiteindelijk 15 van 16 getoonde pixels door AI gegenereerd worden.

Toch waardevol

Toch heeft Nvidia niet volledig ongelijk, want in sommige situaties is Multi Frame Generation wel degelijk handig. Neem bijvoorbeeld Microsoft Flight Simulator, een game die vaak tegen cpu-limieten aanloopt. Met Frame Generation werk je hier op uitstekende manier omheen, omdat je in Flight Simulator niet op elke milliseconde hoeft te reageren. Dit maakt de extra latency ten opzichte van pure upscaling minder relevant. Frame Generation is niet altijd de beste keuze: als je puur op zoek bent naar een prestatieverbetering zonder nadelen, is de traditionele aanpak (meer ruwe prestaties) vaak verstandiger.

Helaas ligt er zo veel nadruk op MFG dat andere sterke punten van Nvidia onderbelicht blijven. Zo is de beeldkwaliteit van Nvidia DLSS Upscaling veel beter dan die van AMD FidelityFX Super Resolution (FSR), wat zeker bij games in 1440p en 4K een wereld van verschil maakt. Daarnaast zijn Nvidia’s encoders en decoders de logische keuze voor veel creatieve toepassingen, is Nvidia Broadcast handig voor videoconferenties en gesprekken, en is Nvidia Reflex bijna onmisbaar voor competitieve gamers. Allemaal mogelijkheden waar AMD geen echt antwoord op heeft.

Wel sneller

Laten we Frame Generation even voor wat het is, dan zien we dat de GeForce RTX 5090 zo’n 28 procent sneller is dan zijn voorganger in de 45 games die we getest hebben op 4K. De ‘oude’ RTX 4090 had al geen concurrentie en de RTX 5090 met deze boost al helemaal niet. Bovendien is de RTX 5090 met 32 GB geheugen ook een ideale kaart voor workstations. Dat daar een fors stroomverbruik (tot zo’n 575 watt) tegenover staat, doet wel een beetje pijn. Dat geeft aan dat de prestatie-per-watt van deze generatie, zonder Nvidia’s paradepaardje MFG, nauwelijks is verbeterd. Niet vreemd, want Nvidia maakt wederom gebruik van TSMC’s 4nm-proces, waardoor een significante efficiëntieslag lastig te realiseren is.

De GeForce RTX 5080 is zo’n 15 procent sneller dan de RTX 4080 Super, ondanks een iets hogere TDP (320 versus 360 watt), zonder dat het daadwerkelijke stroomverbruik wezenlijk verandert. Aangezien de adviesprijs ongewijzigd is, levert de RTX 5080 een bescheiden maar leuke vooruitgang. Voor sommigen zal het teleurstellend zijn dat de nieuwe RTX 5080 niet sneller is dan het topmodel van de vorige generatie: 15 procent sneller betekent immers dat de RTX 5080 nog altijd zo’n 15 procent trager is dan de RTX 4090.

De RTX 5080 is zo’n 15 procent sneller dan zijn voorganger in onze tests.

Zonder concurrentie aan top

Op papier is de RTX 5090 28 procent sneller dan zijn voorganger, maar kost hij ook 25 procent meer en verbruikt hij bovendien 25 procent meer stroom. De RTX 5080 levert daarentegen 15 procent meer prestaties voor hetzelfde geld als zijn voorganger. Beide kaarten zijn slecht leverbaar of worden voor absurde prijzen verkocht.

Ondanks de dramatisch slechte beschikbaarheid hebben we vijf RTX 5080-kaarten en zeven RTX 5090-kaarten getest. Omdat Nederlandse adviesprijzen ontbreken en straatprijzen leidend zijn, leggen we de nadruk op de verschillen in prestaties en mogelijkheden, vergeleken met historische prijsverschillen. We verwachten dat de prijzen uiteindelijk wel zullen dalen, maar dat kan nog een tijd duren.

RTX 5080-modellen

Nvidia GeForce RTX 5080 Founders Edition

De Nvidia Founders Edition is een prachtige, compacte en elegante kaart die, net als voorgaande varianten, grotendeels uit metaal vervaardigd is. De in het zwart uitgevoerde kaart is opvallend compact en slechts twee sloten dik; de meeste RTX 5080-kaarten zijn een stuk dikker. De Founders Edition is hiermee een van de betere opties voor ITX-behuizingen. Let er wel op dat beide ventilators lucht direct door de kaart blazen; een beetje ruimte direct achter je videokaart is dus wel handig.

Extra mogelijkheden ontbreken, denk een RGB-verlichting of een dubbele BIOS. De Founders Edition heeft als enige taak om de basis te vormen voor reviews en andere benchmarks. Dat doet hij keurig: de kaart is niet te luid en alle temperaturen blijven ruim binnen de marges. Daar hebben we niets op aan te merken. Grotere kaarten zijn soms nog wat stiller of koeler, maar dit model laat weinig te wensen over.

De Nvidia Founders Edition-kaarten zijn helaas zeer lastige kaarten om daadwerkelijk te kopen, maar het is een uitstekende optie als je hem weet te vinden.

Pluspunten

Minpunten

Palit GeForce RTX 5080 GamingPro OC

Ten opzichte van de Founders Edition heeft de GamingPro OC van Palit een iets grotere en traditionelere koeler met drie fans. De bouwkwaliteit is keurig, met een metalen frame en plastic ‘fan shroud’ (een ventilatorbehuizing die helpt de luchtstroom te richten voor een efficiëntere koeling). Verder heeft deze kaart zowel wat RGB-verlichting als een dubbele BIOS waarmee je kunt kiezen tussen een iets luidere en koelere modus of een iets stillere en marginaal minder koele modus.

Ongeacht de BIOS-keuze is de Palit GamingPro OC zowel iets koeler als iets stiller dan de Nvidia Founders Edition. Wat gameprestaties betreft ontlopen de kaarten elkaar niet veel, gemiddeld is de Palit zo’n 2 procent sneller dan de Founders Edition. Een meetbaar, maar niet praktisch merkbaar verschil.

De Palit GamingPro OC is interessant als je ruimte hebt voor een iets dikkere videokaart en je de kaart weet te vinden voor een schappelijke prijs. In theorie zou dit model nauwelijks meer moeten kosten dan de Founders Edition.

Pluspunten

Minpunten

Gigabyte GeForce RTX 5080 Gaming OC

De Gaming OC van Gigabyte kost normaliter iets meer dan de basisadviesprijs van Nvidia’s referentiekaart, maar daar krijg je wel het nodige voor terug: een grotere koeler, een dubbele BIOS, een opvallend RGB-effect achter de ventilators en een jaar extra garantie. Daarmee heb je in totaal vier jaar garantie en dat is een prettige extra zekerheid voor zo’n stevige investering.

De gameprestaties liggen zo’n twee procent boven die van de Palit, wat wederom slechts een klein verschil is. Maar de flink grotere en dikkere koeler presteert wel merkbaar beter. In de standaard-BIOS is de kaart koeler en iets stiller dan de (in theorie goedkopere) Founders Edition en Palit GamingPro. In de tweede stillere BIOS presteert hij nog altijd uitstekend, terwijl hij nagenoeg onhoorbaar is. Als je een zeer stille kaart wilt omdat je er hele dagen naast zit en je de extra garantie kunt waarderen, dan is de Gigabyte Gaming OC een prima optie.

Pluspunten

Minpunten

MSI GeForce RTX 5080 Suprim SOC

De Suprim SOC-variant van MSI is een van de grootste en indrukwekkendste videokaarten ooit. De grote videokaart is niet overdreven vormgegeven, maar juist aantrekkelijk en stevig gebouwd met een gewicht van ruim 2,6 kilo. Er zitten wat RGB-ledjes op die standaard een bescheiden wit licht afgeven. Qua mogelijkheden is dit model ook compleet: er is een dubbele BIOS aanwezig en je krijgt een gpu-houder (wat geen overbodige luxe is met dit gewicht).

Op prestatievlak is de MSI Suprim de meest overtuigende kaart in de test. In de stille BIOS is hij praktisch onhoorbaar, en in beide BIOS-varianten laat hij de beste balans tussen geluidsproductie en temperaturen zien. Ook is het stroomverbruik van deze MSI-kaart gemiddeld het laagst, terwijl hij qua prestaties alsnog uitstekende scores neerzet en circa 3 procent sneller is dan de Founders Edition.

De vraag is wat de meerprijs op termijn gaat zijn. Op papier heeft MSI met de Suprim SOC de beste RTX 5080-koeler in huis, maar als de meerprijs te groot wordt, is het verschil met onder andere de Palit GamingPro of de ROG Astral niet significant genoeg. Als MSI de meerprijs binnen de perken houdt, is dit het model om in de gaten te houden, vooropgesteld dat je ruimte hebt voor deze megakaart.

Pluspunten

Minpunten

ASUS ROG Astral GeForce RTX 5080

Hét topmodel van ASUS is normaliter iets om naar uit te kijken en de ROG Astral-variant van de RTX 5080 stelt op fysiek vlak zeker niet teleur. Het is een gigantische kaart met een gewicht van ruim 2,8 kilo, drie fans aan de voorzijde plus een vierde fan aan de achterzijde. Met RGB-verlichting, een dubbele BIOS en een gpu-houder worden alle vinkjes keurig gezet.

Met de stille BIOS actief meten we bij de ROG Astral nét aan de laagste geluidsdruk, met nog altijd prima temperaturen. Toch is het een beetje jammer voor ASUS dat de MSI Suprim met een bijna gelijke geluidsdruk nog iets betere temperaturen laat zien. Dat zal deels komen doordat ASUS het stroomverbruik iets opvoert voor net wat betere resultaten, maar we vragen ons hardop af of 6 procent meer prestaties ten opzichte van de Founders Edition of 3 procentpunt boven de MSI-versie, een significante toename in verbruik goedpraat.

We zien in de praktijk dat kopers een merk graag trouw blijven, bijvoorbeeld vanwege de software-integratie, maar kijken we puur naar testresultaten dan moet ASUS eigenlijk zorgen dat de Astral niet duurder is dan de MSI Suprim SOC. Uit het verleden blijkt echter dat ASUS vaak wat meer vraagt voor zijn ROG-producten.

Pluspunten

Minpunten

RTX 5090-modellen

Inno3D GeForce RTX 5090 X3

De Inno3D X3 is een model dat op papier voor dezelfde basisadviesprijs zou moeten worden verkocht als de Nvidia Founders Edition (die hierna volgt). Op een aantal fronten zie je dat terug, zo heeft dit model geen dubbele BIOS, geen RGB-verlichting, en geen doos vol extra’s en accessoires.

Kijken we naar het product zelf en de prestaties, dan is het verschil met duurdere uitvoeringen een stuk minder merkbaar. Het is geen enorm grote kaart, maar hij zit keurig stevig in elkaar en veel belangrijker: hij presteert goed. De geluidsproductie zit grofweg op het niveau van de Founders Edition, maar hij is wel significant koeler. Wat prestaties betreft zit hij op circa 1 procent verschil met Nvidia’s eigen kaart, daar merk je niets van.

Inno3D heeft een betere reputatie wat beschikbaarheid betreft en een goede historie om de prijs relatief laag te houden. Als je gewoon een RTX 5090 wilt die goed presteert en je wilt geen premium betalen, dan kun je niet om dit model heen.

Pluspunten

Minpunten

Nvidia GeForce RTX 5090 Founders Edition

De Founders Edition van de GeForce RTX 5090 heeft hetzelfde ontwerp (dat maar twee sloten in beslag neemt) als bij de eerder besproken RTX 5080. Dat maakt hem ongekend dun voor een videokaart met een maximumverbruik van 575 watt. Toch blijkt Nvidia’s ontwerp eenvoudig in staat om al deze warmte met een bescheiden geluidsproductie af te voeren. Het is enkel spijtig dat dit RTX 5090-model wat coil whine produceert (het hoogfrequent zoemen van de spoelen); dat irritante geluid verpest die indrukwekkende prestaties een beetje.

Dat Nvidia op papier zijn eigen kaart voor de basisadviesprijs verkoopt, zet druk op alle modellen die een meerprijs vragen, maar ook hier is de kans dat je er daadwerkelijk één kunt kopen heel klein, ook op lange termijn.

Pluspunten

Minpunten

Palit GeForce RTX 5090 GameRock

De GameRock van Palit gooit het over een compleet andere boeg, deze kaart zet namelijk vol in op RGB-verlichting en ‘bling’. Met een glimmende, reflecterende voorzijde en uitgebreide RGB-verlichting is het een van de meest visueel opvallende RTX 5090-kaarten. Zeker in een behuizing waar je naar de voorzijde kijkt, kan dat een leuke overweging zijn.

Fysiek zit de GameRock OC keurig in elkaar en is hij iets stiller en koeler dan de Founders Edition, en iets stiller maar marginaal warmer dan de Inno3D X3. Qua gameprestaties zit deze kaart een procentje boven de Nvidia Founders Edition. Aangezien de GameRock meer zal kosten, zal die dat dus vooral moeten goedmaken met de uitstraling die je daarvoor terugkrijgt.

Pluspunten

Minpunten

Gigabyte Aorus GeForce RTX 5090 Master Ice

De Aorus Master-uitvoering van Gigabyte zet ook vol in op het uiterlijk. Met RGB-verlichting achter de fans en een klein schermpje op de zijkant valt de kaart goed op, helemaal in de geteste witte Ice-uitvoering. Vooral dat laatste maakt hem uniek, want de meeste andere fabrikanten brengen geen witte RTX 5090 uit. Wil je zo’n witte kaart, dan kun je nauwelijks om de Gigabyte heen. Ook hier zit een jaar extra garantie bij de prijs inbegrepen.

De Master Ice is verder gewoon een uitstekende kaart, die zowel significant koeler en stiller kan zijn dan de Founders Edition, de X3 en de GameRock. Zolang de meerprijs niet té extreem wordt, is dit een uitstekende kaart om in de gaten te houden.

Pluspunten

Minpunten

MSI GeForce RTX 5090 Suprim SOC

Net als bij de RTX 5080 is de RTX 5090-uitvoering van de MSI Suprim SOC gewoon uitstekend. Hij heeft de beste balans tussen stilte en koeling. Ook biedt deze kaart objectief de stilste modi, terwijl de prestaties daarbij nog altijd uitstekend zijn. Bij het hogere verbruik van de RTX 5090 vergeleken met de RTX 5080 onderscheidt deze kaart zich enkel nog verder.

Ook bij deze MSI RTX 5090 meten we gemiddeld het laagste energieverbruik, terwijl er sprake is van een aardige prestatiewinst van zo’n 4 à 5 procent ten opzichte van de Founders Edition. De prestaties liggen ongeveer op het niveau van de Aorus Master en de ROG Astral. Ook hier geldt dus: als je dit model weet te vinden voor een meerprijs die jij acceptabel vindt, is dit een van de beste, zo niet dé beste RTX 5090. Een uitstekende keuze als je bewust zo’n enorm grote en dikke videokaart zoekt en het uiterlijk je aanspreekt.

Pluspunten

Minpunten

ASUS ROG Astral GeForce RTX 5090 OC

Ook de ASUS ROG Astral lijkt beter uit de verf te komen met een veel hetere RTX 5090-chip erin. ASUS’ gigantische constructie heeft totaal geen probleem met het hogere verbruik en houdt zo’n chip koel én stil. De strijd is hier een stuk spannender tussen de Astral, de Suprim en de Aorus Master: in de praktijk is niet veel verschil tussen de topmodellen van elk merk. Je keuze wordt waarschijnlijk eerder bepaald doordat je een merkvoorkeur hebt of je videokaart graag afstemt op je moederbord en één softwarepakket wil aanhouden,. Stuk voor stuk zijn ze indrukwekkend, het is vooral het uiterlijk waarin ze echt enorm verschillen. En op dat vlak is deze ROG Astral wel een beest van een kaart.

Onze ervaring is dat ROG-kaarten tot de duurdere op de markt behoren en we willen herhalen dat enorme meerprijzen uitgeven voor welke videokaartchip dan ook technisch gezien echt niet nodig is. Maar we hebben een sterk vermoeden dat ASUS deze kaart niet maakt voor mensen die er zo pragmatisch naar kijken, maar vooral voor zijn eigen doelgroep die dit puur koopt omdat het kan.

Pluspunten

Minpunten

MSI GeForce RTX 5090 Suprim Liquid SOC

De Suprim Liquid SOC-variant van MSI is een iets ander beestje dan de overige kaarten: wat compacter met een externe 360mm-radiator en voorzien van waterkoeling. Dat heeft wat voordelen: zo zien we in de testresultaten dat deze kaart zowel de allerstilste als de allerkoelste kan zijn. Een grote radiator voert warmte nu eenmaal beter af. Dat heeft ook voordelen in een behuizing, waarbij je de warmte die gepaard gaat met 500 watt (of meer) energieverbruik direct de kast uitpompt in plaats van die warmte rond te circuleren. Zo zien we dat de cpu-temperatuur in een vergelijkbare opstelling met de Suprim Liquid eenvoudig tien graden (of meer!) lager zijn dan met een luchtgekoelde kaart. Watergekoelde gpu’s zijn niet altijd zinvol, maar met een verbruik van 500 watt of meer toont dit ontwerp absoluut zijn meerwaarde.

De keerzijde is de prijs: dit model wordt nooit goedkoop. Daarnaast is de pomp een mechanisch onderdeel dat kapot kan gaan en lastiger te vervangen is dan een simpele ventilator. Er valt zeker wat te zeggen voor de prestaties van deze kaart en de uitstraling, maar wees je bewust van het risico en de prijs.

Pluspunten

Minpunten

Conclusie

Zodra de markt stabiliseert, zal de GeForce RTX 5080 de positie van de RTX 4080 (Super) overnemen als dé kaart rond de 1200 euro. Zodra dat het geval is, is ons nuchtere advies om een model rond de basisadviesprijs van Nvidia te zoeken, bijvoorbeeld de Founders Edition of de Palit GamingPro (OC). Ook dergelijke instapmodellen zijn gewoon prima koel en meestal stil genoeg.

Natuurlijk kun je ervoor kiezen om wat extra geld te betalen voor een kaart die echt onhoorbaar is, zeker als je ook werkt op diezelfde pc. Iets wat de Gigabyte Gaming OC, MSI Suprim SOC en ROG Astral allemaal kunnen zijn. Ook kunnen we ons voorstellen dat je wat meer wilt betalen voor een specifiek uiterlijk. Die twee zaken zul je zelf moeten afwegen tegen de meerprijs.

Voor de RTX 5090 geldt eigenlijk hetzelfde. Basismodellen zoals de Founders Edition en de Inno3D X3 zijn dusdanig goed dat alle duurdere modellen onder druk staan. Aan de andere kant zijn alle RTX 5090-kaarten prijzig, dus een kleine meerprijs voor iets luxers valt voor de doelgroep vast te overzien. Aangezien geen enkel premiummodel echt noodzakelijk is, adviseren we hier hetzelfde: denk goed na óf je een luxere uitvoering wilt. Zo ja, pak dan het ontwerp of het merk dat jou aanspreekt en bij de rest van je systeem past. Want als je de kaarten zelf niet naast elkaar kunt testen, is het verschil in de praktijk vaak niet of nauwelijks merkbaar.