Een verticale tuin is een slimme oplossing voor als je weinig ruimte hebt en kan zowel binnen als buiten. Bovendien geeft het enorm veel sfeer, dempt het geluid en - als je met echte planten werkt - zorgt het voor extra zuurstof. Maar je hebt de zwaartekracht wel een beetje tegen. Daarom hebben we tips voor verticaal tuinieren. Zo heb je in no-time een mooie, groene wand.

Wat is verticale tuinieren?

Verticaal tuinieren is een slimme manier om planten te laten groeien in verticale structuren, zoals muren, hekken of zelfs speciale plantenrekken. Eigenlijk alles waarbij je met planten de hoogte in gaat, kun je een verticale tuin noemen. In plaats van grond horizontaal te gebruiken (die je misschien niet hebt), gebruik je de ruimte verticaal.

Je kunt bijvoorbeeld denken aan een groene wand, bedekt met allerlei planten die van boven naar beneden groeien. Het ziet er geweldig uit, net een levend schilderij. Bovendien heeft verticaal tuinieren enkele fijne voordelen.

Zo is het een goede oplossing als je weinig ruimte hebt. Stel je voor dat je in een appartement woont zonder een grote tuin. Geen probleem! Met verticaal tuinieren kun je een saaie muur omtoveren tot een groene oase vol leven.

Het helpt je ook om de natuur in huis te halen. Bovendien kan verticaal tuinieren ook een positieve impact hebben op het milieu. Planten kunnen zonlicht deels absorberen, waardoor de temperatuur omlaag gaat. Een groene muur zorgt ook voor het verbeteren van de luchtkwaliteit en vermindert geluidsoverlast.

©Василь Чейпеш - stock.adobe.com

Hoe kun je verticaal tuinieren?

Een veelgebruikte techniek is het gebruik van speciale structuren, zoals zakken of panelen met vakjes waarin je planten kunt plaatsen. Deze structuren hang je gewoon aan de muur of bevestig je aan een hek. Vervolgens kun je zaailingen, kleine planten of zelfs zaden in de vakjes planten. Zorg ervoor dat je genoeg aarde en voedingsstoffen toevoegt, zodat je plantjes zich thuis voelen en kunnen groeien.

Stappenplan: zo maak je een groene wand

Wil je echt een groene wand maken, dan kan dat ook. Een levende muur is in wezen een ecosysteem van planten binnenshuis en bestaat meestal uit soorten die het hele jaar door goed gedijen. Je kunt het zelf maken.

① Kies je frame. Hout is flexibel en makkelijk te bewerken, terwijl metaal er gaaf uitziet en duurzaam is. Knip het materiaal op maat en boor er wat gaten in om het in elkaar te zetten. Spijker of schroef het frame vervolgens aan de muur. Doe dit goed, want de planten (samen met aarde) leveren best wat gewicht op, zeker als ze gaan groeien.
Je kunt overigens ook kant-en-klare frames kopen. Iets duurder, maar wel makkelijker. Of je kunt pallets of een oude schutting gebruiken, als deze stevig genoeg zijn.

② Bevestig plastic over het frame. Gebruik het liefst doorzichtig plastic, zodat de planten zoveel mogelijk licht krijgen. Snijd het plastic op maat en bevestig het met schroeven of spijkers.
Het plastic dient als een barrière tussen de muur en de planten. Het beschermt de muur tegen vocht en voorkomt dat water doordringt en schade veroorzaakt. Bovendien helpt het plastic om een vochtige omgeving te creëren, wat gunstig is voor de planten.

③ Als je niet voor ‘zakken’ of bakken met aarde gaat, kun je een extra laag van stof toevoegen. Hier kunnen de planten in wortelen. Ga voor een ademende stof, zoals jute, linnen, worteldoek of speciaal geotextiel, zodat de planten genoeg lucht krijgen. Knip de stof op maat en niet of speld het vast aan het frame.
De stof doet dienst als een soort barrière waarin de potgrond wordt vastgehouden. De aarde zit hier dan onder (maar je kunt ook een andere ondergrond gebruiken). Het is ook ademend en waterdoorlatend.

④ Goede bewatering is belangrijk voor gezonde planten. Je hebt verschillende opties:
💧 Een druppelsysteem. Dit zorgt voor regelmatig bewatering van je planten, zonder dat je het zelf hoeft te doen. Het is constant en nauwkeurig en het water komt langzaam bij de wortels, wat water bespaart en afspoeling voorkomt.
💧 Een druppelslang. Dit is een rubberen slang met kleine gaatjes erin. Als je de slang op een waterbron aansluit, sijpelt het water langzaam door de gaatjes in de grond. Dit is niet alleen waterbesparend, maar het verwarmt ook de grond rondom de planten.
💧 Je kunt ook met de hand water geven, maar dat kan ‘s zomers veel werk worden.
❗ Wat je ook kiest, zorg ervoor dat je over het irrigatiesysteem nadenkt voordat je je verticale tuin beplant.

⑤ Gebruik potgrond in je verticale tuin. Dit neemt meer water op dan tuinaarde en is daarom beter geschikt.

⑥ Maak een ontwerp en plaats je planten. Vetplanten en varens doen het goed, maar je kunt ook een verticale moestuin maken. Er zijn verschillende manieren om planten in een verticale tuin te plaatsen. Je kunt de planten rechtstreeks in aarde zetten, een groeimedium zoals mos of kokosvezel gebruiken, of zelfs een hydroponisch systeem gebruiken waarin de planten in water groeien.
❗ Wat je ook kiest, druk het groeimedium of de aarde stevig rondom de planten aan, zodat ze er niet uitvallen.

©Piyachok Thawornmat

Ontwerp van je hangende tuin

Qua ontwerp kun je je eigen creativiteit de vrije loop laten en een uniek patroon of arrangement creëren dat past bij jouw smaak en stijl. Misschien wil je een mix van verschillende planten met verschillende kleuren en texturen, of je kunt ervoor kiezen om een specifiek thema te volgen, zoals een kruidenmuur of een kleurexplosie.

Daarnaast kun je ook gebruikmaken van verschillende structuren om je verticale tuin vorm te geven. Het hoeft ook niet eens per se een hele groene wand te worden, je kunt met potten werken. Je kunt bijvoorbeeld gaas met potjes aan haken gebruiken, kistjes opstapelen, een schoenenzak ophangen waar je plantjes in zet, planten in hangpotten ophangen, een ladder transformeren tot plantenbak of een pergola benutten (buiten dan).

Houd bij het ontwerp wel rekening met de groeicondities van de planten. Plaats planten met vergelijkbare behoeften bij elkaar, zodat ze optimaal kunnen gedijen. Denk bijvoorbeeld aan zonlicht, waterbehoefte en groeisnelheid.

Een verticale tuin buiten

Je kunt je groene wand zowel binnen als buiten maken. Vooral op balkons of in kleine tuinen is het een manier om veel groen (of juist kleur) in een relatief kleine ruimte te krijgen.

Kies planten of bloemen die passen bij de omstandigheden. Komt je verticale tuin buiten in de zon te staan, kies daar dan planten op. Is het in de schaduw, dan zet je er andere planten in. Let ook op de wind, jonge plantjes zijn daar meestal niet dol op.

Houd ook rekening met de hoogte, zeker wanneer de planten in bakken of zakken komen en dus zelf horizontaal geplaatst zijn. Er moet voldoende ruimte zijn, anders komt je plant tegen z’n bovenbuur aan.

Als je eenjarige planten gebruikt, gaan je planten in de winter dood. Knip die planten af tot dicht bij de grond, ongeveer 15 centimeter. Je kunt ze ook weghalen, maar dan is het helemaal kaal.

©Blackbookphoto - stock.adobe.com

Een verticale kunsttuin

Overigens kun je ook kiezen voor kunstplanten. Je mist dan natuurlijk wel wat van de voordelen, zoals de luchtzuivering en geluidsdemping. Maar je wordt er wel blij van en het kan gewoon niet mis gaan. Heb je geen groene vingers, dan is dit het overwegen waard. Het is niet goedkoop, maar je bent in één keer klaar.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Gek op Italiaans eten? Kijk dan eens naar een pizzarette: een elektrische tafeloven waarbij iedereen aan tafel zijn eigen mini-pizza's kan beleggen en bakken. Wij vonden er vijf voor je.

Een pizzarette is een elektrische tafeloven met een terracotta koepel, vergelijkbaar met gourmetten. Iedereen aan tafel belegt zijn eigen mini-pizza en schuift deze via openingen in de oven. Binnen enkele minuten heb je een versgebakken, krokante pizza. Het is een gezellige, sociale manier om samen te eten. Wij vonden vijf mooie modellen voor een gezellige avond voor minder dan 100 euro.

Emerio PO‑115848 Pizzarette

Dit model van Emerio is geschikt voor zes personen maar heeft een iets ander ontwerp. De terracottadom is gecombineerd met een stevige kunststof basis met antislipvoetjes. Het apparaat gebruikt ongeveer 1200 watt, wat betekent dat de pizzarette snel op temperatuur komt. De bakplaat is voorzien van een antiaanbaklaag waardoor deeg niet blijft plakken en je weinig tot geen olie nodig hebt. Je kunt de pizzarette niet alleen voor pizza gebruiken; met de zes bijgeleverde spatels maak je ook minipannenkoekjes of wraps. Bovenop de dom bevinden zich kleine openingen zodat stoom kan ontsnappen, wat een knapperige korst bevordert. Een controlelampje laat zien wanneer de oven klaar is voor gebruik.

Review.nlis hét testpanel-platform van Kieskeurig.nl waar je als consument de unieke kans krijgt om de nieuwste producten, zoals elektronica en huishoudelijke apparaten, uitgebreid thuis te proberen. Het concept is eenvoudig: je meldt je aan voor specifieke testacties die jou aanspreken. Word je geselecteerd, dan ontvang je het product om het enkele weken in je eigen omgeving te gebruiken.

In ruil voor deze ervaring deel je jouw ongezouten, eerlijke mening in een review om andere kopers te helpen. Na de testperiode is het zelfs soms mogelijk om het product met een mooie korting over te nemen.

Ariete 919 pizzaoven

Wat deze pizzarette uniek maakt, is de speciale 'Pre-Bake' functie op de platte bovenkant van de handgemaakte terracotta koepel. Hiermee bak je het deeg kort voor voordat je het belegt, wat garandeert dat je pizza’s een perfecte, krokante bodem krijgen en niet zompig worden door de tomatensaus. De poreuze terracotta koepel absorbeert bovendien vocht tijdens het bakken, wat bijdraagt aan die authentieke steenoven-smaak. Dankzij het krachtige vermogen van 1500 Watt zijn de creaties in slechts enkele minuten gaar en knapperig. De set is compleet uitgevoerd met acht geïsoleerde bakspatels en een handige deeguitsteker, zodat je direct aan de slag kunt. Of het nu voor een kinderfeestje is of een uitgebreid diner, met deze Emerio Pizzarette wordt samen eten een culinair feestje zonder gedoe.

Emerio PO‑115985 Pizzarette

Voor kleinere gezelschappen is er de Emerio PO‑115985. Deze compacte pizzarette is ontworpen voor vier personen en heeft een vermogen van 900 watt. Net als bij de andere modellen zorgt een terracottadom voor een gelijkmatige warmteverdeling. De bakplaat is voorzien van een antiaanbaklaag waardoor je deeg of andere ingrediënten eenvoudig omdraait. Het apparaat wordt geleverd met vier hittebestendige spatels en heeft ventilatieopeningen om overtollige stoom af te voeren. Met dit toestel bak je niet alleen pizza’s; je kunt er ook kleine broodjes of taartjes mee maken. Doordat het model compacter is, neemt het minder ruimte in op tafel.

Tristar PZ‑9160 Pizza Festa Gourmet

De Tristar PZ‑9160 onderscheidt zich doordat hij drie functies combineert: pizza’s bakken, raclette en gourmetten. Dit tafeltoestel van 1800 watt heeft een grote ronde bakplaat waarboven je een terracottadom plaatst voor pizza’s. Onder dezelfde kap kun je ook kleine pannetjes gebruiken voor kaas of vlees; ze zijn voorzien van een antiaanbaklaag en worden verlicht door een indicatielampje. De temperatuur stel je handmatig in via een draaiknop en een controlelampje geeft aan wanneer het toestel warm is. De set wordt geleverd met zes spatels, zodat je met zes personen kunt koken. Dankzij de antislipvoetjes blijft de unit stabiel op tafel. De PZ‑9160 is sinds 2021 verkrijgbaar.

Emerio Pizzarette PO‑1158471

De Emerio PO‑1158471 is de vierpersoonsversie van de bekende pizzarette. Dit apparaat verbruikt ongeveer 1100 watt en heeft een keramische bakplaat met een antiaanbaklaag, zodat pizza’s niet vastplakken. De terracottadom zorgt voor een gelijkmatige warmte en een knapperige korst. Openingen aan de bovenkant laten stoom ontsnappen en voorkomen dat de pizza te vochtig wordt. Bij de set krijg je vier spatels met geïsoleerde handvatten. Omdat dit model kleiner is, neemt het niet veel plaats in op tafel en is het ook geschikt voor kleinere huishoudens. De pizzarette is geschikt voor gebruik met kant‑en‑klare pizzabodems of zelfgemaakt deeg.

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.