Van januari tot en met december tuinieren: tips voor het hele jaar buiten bezig
Hoewel je tuin er op z’n mooist bij staat tijdens de lente, de zomer en het najaar, is er het hele jaar door wel werk te doen in de tuin. Wanneer mag je wat doen, zodat je niet per ongeluk in de verkeerde maand snoeit en maait? Door dit overzicht aan te houden, zorg je ervoor dat je tuin het hele jaar door in topconditie is.
Voordat we uitgebreid gaan kijken naar wat je per maand kunt doen, eerst een handige beknopte tuinkalender. Zo zien je in één oogopslag wat wanneer moet gebeuren. Wil je de kalender overslaan en meteen naar de maandoverzichten? Klik dan hier.
Januari
©TRIocean
De tuin ziet er nu nog kaal uit, toch is er genoeg te doen in januari. Dit is namelijk de maand waarin je bepaalt hoe je wilt dat de tuin eruit komt te zien. In januari bepaal je daarom een beplantingsplan. Maak een plattegrond van je tuin en een bloeischema.
Als het vriest, bescherm je de bodem van de tuin met een laag compost, bladeren en takken. Hierdoor bevriezen de wortels van je planten minder snel. Tijdens vorstvrije periodes mag je al bomen, struiken en hagen planten. Wanneer je een appel- en of perenboom hebt, mag je deze al snoeien als je dit nog niet hebt gedaan. Dit doe je op dagen dat het droog en vriesvrij is. Ook de knotwilg en de leilinde mag je nu snoeien.
Sneeuwt het? Schud het sneeuw van groenblijvers zoals hagen af, zodat er door de zware sneeuw geen gaten in de haag ontstaan. Geef zo nu en dan water aan bollen in pot die je binnen of buiten hebt staan. De kuipplanten die je binnen hebt staan hebben af en toe frisse lucht nodig. Zet bij zacht weer daarom af en toe een raam open, zodat ze kunnen luchten.
Dit is ook de maand om de voegen van de bestrating onkruidvrij te maken en de bestrating eventueel op te hogen, zodat er geen water blijft staan na regenval en dooi. Of leg een drainagesysteem aan.
Februari
De dagen worden weer langer en de nachten zijn meestal nog een tikkeltje kouder dan in januari. Als je een nieuw gazon wilt, is dit de tijd om de grond om te spitten en te egaliseren. Deze maand begin je met planten binnen voor te zaaien, zoals eenjarige zomerbloemen.
Uitgebloeide lentebollen kunnen vanuit de pot de grond in. In de eerste twee weken van deze maand strooi je kalk over de borders en over het gazon. Kuipplanten die je binnen hebt staan om te overwinteren mag je wat meer water geven en bij vorst leg je buiten een vliesdoek over de bloeiende bollen in bakken en potten. De camelia bescherm je tegen nachtvorst met een noppenfolie. Dit haal je er overdag af als de temperatuur hoger dan 0 graden is.
Strooi op het terras zand en schrob met een bezem het groene laagje weg. Tijdens een vorstvrije en droge periode steek je de kantjes van het gazon. Verspreid de aarde rondom molshopen over het gazon en blijf onkruid wieden.
Je mag nu de takken van dakplataan snoeien, doe dit bij de takken die recht omhoog groeien. Heb je vorige maand de leilinde nog niet gesnoeid? Dit kan nu nog. Aan het einde van de maand mag je de blauweregen snoeien. Knip ook dorre restanten van planten met de heggenschaar af.
Maart
Het tuinseizoen start! Zodra je ziet dat het gras begint te groeien, mag je weer voor de eerste keer grasmaaien. Verticuteer het gazon ook en verspreid er een laagje compost over. De rozen, hagen, (fruit) bomen en borders mag je nu ook bemesten. Binnen kun je nu de eenjarige klimplanten zaaien en je mag beginnen met het beplanten van de borders.
Plant zomerbollen binnen in potten om ze te laten groeien. Tegen de schutting plaats je klimplanten en uitgegroeide bollen kunnen vanuit de potten en bakken de tuin in. Planten in potten hebben veel water nodig. Verwijder uitgebloeide viooltjes om ze langer te laten bloeien. Je kunt het sneeuwklokje, de krokus, winterakoniet, botanische tulp, sterhyacint, blauwe druif en de dwergiris in de grond laten zitten. Verwijder de bladeren hiervan niet, deze haal je er pas af als ze helemaal vergeeld zijn.
Snoei de wilg en de kornoelje. Haal dode takken uit de bomen, klimplanten en struiken. Doe dit alleen bij takken waar een bruine kleur onder de bast zit. Snoei de clematis terug, snoei de vlinderstruik, snoei de rozen en bemest ze gelijk. Lavendel, alsem, heiligenbloem en maagdenpalm mag je nu ook terug knippen.
Blijf onkruid wieden, want zodra de planten gaan groeien, bereik je het onkruid minder makkelijk. Verwijder de materialen die je hebt gebruikt om planten tegen de vorst te beschermen. Maar controleer wel regelmatig het weerbericht, want ook in maart kan het soms nog vriezen.
April
©DiedovStock - stock.adobe.com
April doet wat ‘ie wil, maar over het algemeen is het regelmatig mooi weer. En dan heb je ook nog eens lange weekenden vrij vanwege de speciale feestdagen, genoeg tijd dus om te tuinieren. Sluit het water weer aan, zodat je de sproeiers weer gebruiksklaar kunt maken. Wied onkruid op opvallende plekken en spit de grond eerst los voor je gaat planten.
Op een zonnige dag mag je al de heiligenbloem of de lavendel planten. Plaats aan het eind van april ook zomerbollen in potten en bakken in de tuin. Voordat je de borderplanten plant, is het slim om bodembedekkers in de borders te planten. Het kan nog behoorlijk waaien, bind daarom de clematis en andere klimplanten goed aan. Geef kuipplanten langwerkende meststoffen, zodat ze genoeg voeding hebben voor het hele seizoen.
Is er nachtvorst voorspeld? Leg dan een vliesdoek over eenjarige planten, bloesembomen en jonge planten. Bemest de haag met haagmeststof en zet de kuipplanten vanaf de derde week van april overdag al buiten. Nieuwe aanplant geef je de eerste weken ruim voldoende water. Voordat je de kale plekken van het gazon inzaait, vul je de kuiltjes op.
Deze maand mag je de winterjasmijn en forsythia snoeien. Winterbloeiende heide knip je met een heggenschaar wat terug.
Mei
Met mooi weer kun je al langer buiten zitten en genieten van je tuin. Zaai nu eenjarige klaprozen op de plekken waar je ze wilt hebben. Je kunt ze beter niet meer verplaatsen, want daar reageren ze niet zo goed op. Binnenshuis kun je de Spaanse vlag planten, deze kan in juni op een zonnige plaats buiten worden gezet. Andere eenjarige planten zaai je meteen op de juiste plek in de borders. Plant nu zomerbollen in potten, zodat je deze in de nazomer in de borders kunt zetten. Zorg dat je genoeg bodembedekkers hebt in de tuin, zodat deze de groei van het onkruid belemmeren. Al ontslaat je dat nu niet van het onkruid wieden, ook deze maand mag je daarmee aan de slag.
Ook nu doe je vliesdoek over de eenjarige planten als er nachtvorst wordt voorspeld. Bescherm jonge planten tegen slakken, door een barrière van zaagsel of fijngemalen eierschalen rondom de planten te strooien. Kuipplanten hard je nu af en dun zaailingen uit.
Van de rododendron breek je de uitgebloeide bloemknoppen voorzichtig eruit. Top de fuchsia, zodat de scheuten vertakken. Knip de uitgebloeide bloeistengels van de kerstroos en knip de buxus halverwege mei in vorm. Klimplanten groeien nu rap, bind ze dus goed vast.
Juni
Veel tuinen zijn in juni en juli op hun hoogtepunt. De planten staan in bloei, waardoor je geniet van een kleurrijke tuin. Tussen nu en eind juli mag je tweejarige planten zaaien voor volgend jaar. Last minute mag je nog eenjarige zomerbloeiers zaaien op vrijgekomen plekken. Andere kale plekken vul je op met andere planten, nu het nog niet te warm is. Controleer iedere dag of de planten in potten water nodig hebben. Bind de jonge scheuten van de braam en framboos aan een draadframe, zodat ze goed groeien. De clematis kan nu wel wat extra houvast gebruiken, zodat de ranken niet ineen strengelen.
De rozen zijn nu volop aan het bloeien. Geef ze extra rozenmest, zodat ze genoeg energie hebben om te bloeien. Wied het onkruid weg in het gazon, de borders en onder hagen. Doe dit wel voordat je de tuin besproeit, want het verwijderen van onkruid met wortel gaat makkelijker als de grond droog is. Laat het gras niet te lang worden. Maai daarom eens in de week of om de vijf dagen.
Snoei de hagen nog voor de langste dag van het jaar (21 juni). De uitgebloeide bosrank mag gekort worden na de bloei, verwijder uitgebloeide bloemen van de sering en knip de uitgebloeide bloemen van de ridderspoor, vrouwenmantel, ooievaarsbekken en het kattenkruid weg.
🌼 Dit tuingereedschap heb je nodig om je tuin bij te houden:
- Kantensteker
- Takkenschaar
- Takkenzaag
- Kettingzaag
- Onkruidvork
- Drainagesysteem
- Tuinschaar
- Snoeischaar
- Stokkettingzaag
- Heggenschaar
- Grasmaaier
- Verticuteermachine
- Onkruidtrekker
- Spade
- Tuinslang
- Schoffel
- Handschep
P.S. Op alle items uit deze lijst kun je klikken om voorbeelden bij webwinkels te zien.
Juli
©ronstik
De tuin staat volop in bloei en het is een mooie tijd om lekker te tuinieren. Ga je op vakantie? Maai dan het gras nog een dag voor vertrek en zet alle bloembakken en potten bij elkaar, zodat de oppas ze makkelijker water kan geven. Koop nu liever geen nieuwe planten, want ze hebben extra water nodig als je ze plant. Vul lege plekken in de borders op met bloeiende planten. De laatbloeiende clematis kun je nu planten, zodat je bloemen hebt tot in oktober. De rozen geef je nu nog een keer rozenmest. De pioenrozen kunnen wel een portie extra meststoffen gebruiken na het bloeien.
In deze warme periode hebben de planten genoeg water nodig; geef dit pas ’s avonds, zodat het water minder snel verdampt. Geef planten bij een muur of schutting extra water, want de muur en schutting nemen veel warmte van de zon op. Hoewel de camelia uitgebloeid is, moet je water blijven geven, zodat de plant de bloemknoppen voor volgend jaar kan maken.
Heb je in juni de borders nog niet bemest? Doe dit dan nu alsnog. Planten die geen langwerkende meststoffen hebben gekregen, mag je eens in de twee weken bemesten. Ondersteun de takken van de pruimenboom, anders breken de takken door het zware gewicht van de vruchten.
Verwijder uitgebloeide bloemen van de planten en knip de jonge scheuten van de blauweregen tot op 15 cm terug vanaf de hoofdtak. De leilinde mag je aan de voor- en achterzijde snoeien. Om druiven optimaal te laten profiteren van de zon, haal je de bladeren voor de druiven weg, zodat ze geen last hebben van de schaduw. Ditzelfde geldt voor de tomatenplant. De uitgebloeide lavendel snoei je terug om de vorm te behouden. Ook nu blijf je onkruid wieden.
Augustus
De tuin ziet er uitbundig uit, kleurrijk en vol. Het is tijd om planten vast te binden. Plant aan het begin van deze maand planten voor het najaar, zoals de herfstkrokus, herfstnarcis en herfsttijloos. Neem stekjes van de geranium, lavendel, fuchsia, lavatera en buxus voor volgend jaar.
Deze maand verwijder je alle uitgebloeide bloemen van de roos en dahlia. Uitgebloeide stengels en lelijk blad van de geranium knip je weg. Voor de laatste keer dit jaar snoei je de buxus in vorm. Snoei ook de coniferenhaag. Let op dat je niet tot op het oude hout knipt, de meeste coniferen (behalve de taxus) lopen dan niet meer uit. Als je de lavendel nog niet hebt gesnoeid, knip je ‘m nu nog een stukje terug. Net als de blauweregen, waarbij je de uitlopers tot 15 cm vanaf het oude hout knipt.
Bind planten goed aan en geef bloeiende planten in potten en bakken één keer in de twee weken vloeibare mest. Halverwege de maand stop je met het bemesten van de kuipplanten, ze gaan nu een rustperiode in. Hortensia’s mogen nog wel wat hortensiamest krijgen.
De eerste appels en peren van de fruitbomen kun je nu oogsten. Dit doe je als de steeltjes makkelijk de tak loslaten. Tijdens warme en droge periodes kun je het gras beter niet te kort maaien, anders verbrandt het gras en wordt het geel. Halverwege augustus zaai je de kale plekken in het gazon bij. Spit de grond om en haal het onkruid uit het gazon als je komende maand een nieuwe grasmat wilt zaaien.
September
De omslag is merkbaar, de dagen worden korter en de nachten zijn kouder. Nu is het verstandig om de planten nog extra zorg te geven, voor het echt winter wordt. Voordat je de winterakoniet en bosanemoon plant, week je de bolletjes een nacht in het water. Plant ook de herfst- en winterbloeiende cyclaam in een bak of onder bomen en struiken. Deze planten kunnen goed tegen de droogte. Om volgend jaar weer mooie bloemen in de tuin te hebben, zaai je nu de goudsbloem, klaproos en korenbloem. Groenblijvende planten verplant of plant je nu. Vaste planten die je al twee tot drie jaar op dezelfde plek hebt staan, deel je om ze te verjongen.
Op het gebied van snoeien mag je nu aan de slag met kuipplanten die nu nog buiten staan. Lavendeltakken knip je 10 cm terug, zodat ze compact blijven. Omdat de hagen nu niet meer echt groeien, is dit het perfecte moment om ze nog eens bij te knippen, waardoor ze er goed bij staan in de winter. Je begint bij de zijkant van de haag en je werkt van boven naar beneden. Laat de hagen taps toelopen, zodat ook de onderste takken nog licht krijgen. Breng daarna een laagje compost onder de hagen aan. De takken van de braam en Japanse wijnbes waar vruchten aan hebben gehangen, snoei je tot de grond af. Knip aangetaste bladeren uit de bomen en struiken en verwijder de bloemen van de hortensia die nu stug aanvoelen. De uitgebloeide bloemen van de roos, eenjarige zomerbloeiers en dahlia’s verwijder je iedere week.
De camelia en rododendron hebben nog steeds water nodig, omdat ze nu de knoppen vormen voor komend jaar. Verhuis de tweejarige planten, zoals de vingerhoedskruid, naar een nieuwe plek om te staan. De monnikskap, aster en leverkruid hebben plantensteunen nodig, net als de zonnebloemen, dahlia’s en andere laatbloeiers.
Zaai het gras in nu het nog kan. Er is zelfs speciaal graszaad voor schaduwrijke plekken. Werk kuiltjes bij, bemest het gazon als je dit in augustus nog niet hebt gedaan. Het gras maai je in september en oktober minder kort. Om het terras netjes te houden, haal je onkruid en mos uit de voegen.
Oktober
©maxbelchenko - stock.adobe.com
Je moet de tuin voorbereiden op de naderende winter. Sluit de buitenkraan af en laat de tuinslang goed leeglopen en drogen voordat je ‘m opbergt. Je kunt nu de rozen, varens, heesters, winterviolen, winterbloeiende struiken zoals de winterjasmijn, het sneeuwklokje, winterakoniet, kievitsbloem en bosanemoon planten.
Pluk de laatste appels en peren en bak er lekkere taarten mee. De sierkalebassen en pompoenen kun je oogsten zodra de stelen scheuren krijgen en als kurk aanvoelen. Knip ze met steel en al af, zodat ze langer goed blijven en bewaar ze ergens koel en vorstvrij. Indien nodig strooi je kalk in de borders. Wied het onkruid en haal alle plantensteunen uit de borders. Na de eerste nachtvorst is het tijd om de bollen en knollen van de dahlia, bloemriet en andere zomerbollen te rooien.
Verticuteer het gazon, waardoor het meer lucht krijgt en het dood gras en mos verwijdert. Voor de winter begint, maai je het gras voor de laatste keer. Hark alle bladeren van het gazon, anders krijg je gele plekken in het gazon. Steek ook nog de graskanten bij. De loshangende takken van de ramblerrozen mag je inkorten.
Lees ook: Zo maak je je (mediterrane) tuin klaar voor de winter
November
Hoewel er in de winter minder groeit en bloeit in de tuin, is het niet zo dat er niets te doen is. Om straks weer te genieten van een mooie tuin, is er onderhoud te doen. Maak je tuin winterklaar, door vliesdoek of noppenfolie klaar te leggen om over de planten te doen als er vorst wordt voorspeld. Steek de graskanten voor de laatste keer recht af en zorg dat je ruimte hebt in huis of in de garage om planten in pot vorstvrij te houden als het gaat vriezen. Lucht deze ruimte regelmatig en zorg dat het er tussen de 2 en 10 graden is. Geef de planten in potten en bakken ook regelmatig water om uitdroging van de grond te voorkomen.
November tot maart is het de beste tijd om een fruitboom te planten. Zet wintergroene planten in bakken en potten, zodat je tuin er ook in de winter mooi uitziet. Plant nu een haag van bramen, bessen of frambozen. Strooi bij bollen in de grond tuinmest en haal alle droge vruchten uit de fruitbomen. Verwijder de gevallen bladeren uit de tuin en wied al het onkruid, het is een never ending klusje.
December
Plan naast alle drukke feestdagen ook tijd in om te tuinieren. Daar heb je profijt van in de lente en de zomer. Een leuke groenblijver voor in de tuin is de skimmia met bessen. Zet de skimmia op een plek met halfschaduw. Voor half december en voordat het vriest plant je nog de voorjaarsbollen: dit is je laatste kans om dit te doen. Je kunt nu ook de winterbloeiende sneeuwbal planten, net als bladverliezende bomen en struiken. Druk de grond rondom de bomen, planten en struiken goed aan, zodat ze niet door de wind worden weggerukt.
Verwijder bladeren bij rots- en vetplanten, want ze gedijen het beste in een droge omgeving. Wanneer er vorst wordt voorspeld, pak je de potten en bakken in met noppenfolie of vliesdoeken. Bescherm planten in potten en bakken ook tegen de oostenwind, omdat deze wind het blad en de grond laat uitdrogen. Kuipplanten die binnen overwinteren geef je water als de aarde lijkt uit te drogen. Haal ook om de twee weken dor blad bij deze planten weg en ventileer bij zacht weer de ruimte, zodat de planten frisse lucht krijgen. Tijdens droge periodes kun je de planten in bakken en potten in de tuin ook water geven.
De leilinde moet tussen december en februari worden gesnoeid. Snoei de oude takken van de braam waar vruchten aan hebben gehangen weg. De druif, esdoorn en berk moet je voor 15 december snoeien, want dan staat de sapstroom stil. Doe dit alleen bij vorstvrij weer. Van de zomerframboos mag je de jonge scheuten snoeien en de takken van de herfstframboos waar vruchten aan hebben gezeten knip je tot de grond aan af. Heb je het water nog niet afgesloten? Tap het water af en sluit de leiding af zodat je vorstschade voorkomt.
©Filip Olejowski
