Zo maak je je (mediterrane) tuin klaar voor de winter
Ons klimaat wordt warmer en droger, en dat betekent dat ook andere planten en bomen hier goed gedijen. Dat zorgt er automatisch ook voor dat deze planten een andere behandeling voor de koude periode nodig hebben. Met deze tips maak je je (mediterrane) tuin klaar voor de winter.
Dit artikel in het kort:
- Wat is er aan de hand met onze tuinen?
- Hoe bereid je je tuin voor op de naderende vorst?
- Wat moet je doen als je planten toch zijn beschadigd door de kou?
- Welke planten kunnen wel en welke níét tegen kou?
- Wat is het gevaar van veranderende beplanting?
- Ook interessant: Slimme verlichting voor buiten: wat zijn je opties?
De verandering van het klimaat zorgt ervoor dat ook andere planten het prima doen in de Nederlandse klei. Planten die je eerst vooral in het Middellandse Zeegebied zag, of zelfs tropische planten, doen het in Nederland ineens heel goed. Maar hoe overleven die planten onze winters met bijvoorbeeld nachtvorst? Nou, door ze een handje te helpen.
Een veranderend klimaat zorgt voor een andere tuin
Het weer doet het beter dan Nederland op de Olympische Spelen: er worden doorlopend records gebroken. Dat heeft allerlei gevolgen, waarvan één heel praktische: het soort planten dat het in de Nederlandse tuinen goed doet is aan het veranderen. We hadden afgelopen zomer te maken met aanhoudende droogte en flink hoge temperaturen; het leek Spanje of Griekenland wel. Ook in de tuin, want de vijg gaf nog niet eerder zo veel vruchten, de passiebloem en druif liepen prachtig uit over de pergola en ook agave en cactussen staan er trots bij, vooral in stedelijk gebied.
Lekker klussen in de tuin?
Klik voor het betere tuingereedschap op de knop hiernaast!
Sterker nog, door de regen die na de zomer (eindelijk) kwam, schoten veel van die planten nog eens enthousiast in de knop. Dat komt door de hitte die de normale ‘dormantie’ (soort winterslaap) tegenspreekt, terwijl planten zich op de kou zouden moeten voorbereiden.
Hoe maak je de mediterrane tuin winterklaar?
Hoewel de temperaturen hoger liggen dan ooit, kunnen we in Nederland de komende periode toch in elk geval nachtvorst verwachten. En wie weet wordt het alsnog een strenge winter. Veel mediterrane planten kunnen best tegen wat kou: in eigen land groeien ze vaak ook nog hoog in de bergen. Nee, het is de nattigheid die ze de das om kan doen. Maar met deze tips staan jouw planten er straks in het voorjaar weer vrolijk bij.
Verplaats planten in potten onder een afdak of naar een kas of schuur. Haal schotels onder de potten weg en zet ze op een voet, als dat kan, zodat overtollig water goed weg kan. Planten in een pot kun je makkelijk beschermen, maar zijn ook het meest gevoelig voor bevriezing of verdrinking. Tip: heb je een kas of schuur en wordt het écht koud? Zet dan af en toe een terrasverwarmer aan om je mediterrane planten te beschermen. De ideale temperatuur is 10-12 graden Celcius.
Haal gevallen blad niet weg (behalve eikenblad), verwijder het alleen van het gras. Gevallen blad kan juist warmte eronder vasthouden: het doet dienst als ‘deken’ voor de planten. Een laagje stro op de grond kan hetzelfde doen. Verwijder blad wel van het gras om te voorkomen dat het gras bruin wordt. Met een bladblazer kun je dat regelmatig doen.
Snoei de knoppen van mediterrane planten. Zeker nu het warm is, steekt de plant energie in de knop: er worden hitteproteïnen aangemaakt. Die energie moet de plant echter in de wortels steken, om de winter zo goed mogelijk door te komen. Snoei juist niet in de winter, want de ‘wond’ van het snoeien geneest bij planten uit het Middellandse Zeegebied niet goed door de kou.
Ook de olijfboom doet het in Nederland steeds beter, maar die is wel gevoelig voor de kou. Als het serieus gaat vriezen en de olijfboom staat in de grond, kun je de boom inpakken. Je kunt hiervoor vliesdoek gebruiken, maar ook strandmatjes (van stro) of bubbeltjesplastic. Met knijpers en touw maak je een jasje of olijf-tipi. Dat kun je trouwens ook voor een vijg of laurier doen. Er zijn trouwens ook speciale plantenhoezen te koop voor dit doel. Haal de bescherming wel weg zodra het niet meer vriest, zodat de bomen weer fatsoenlijk kunnen ademen.
Pas op met wind. Hier kunnen de planten op zich wel tegen, maar in combinatie met regen en vrieskou is het niet ideaal. Beschutting is fijn. Als je nog gaat snoeien, dan kun je kiezen voor een bolvorm: die vangt minder wind. Zo’n bolvorm maak je gemakkelijk met een elektrische heggenschaar.
De grond omspitten. Mediterrane planten hebben grond nodig waarin het water goed weg kan. Een zanderige ondergrond bijvoorbeeld. Heb je juist een kleigrond in de tuin, dan kun je het best spitten in de herfst. Door de lucht die je toevoegt kan ook het water beter weg. Extra compost toevoegen kan ook nu. Compost kan helpen om het evenwicht tussen lucht, water en vaste deeltjes te herstellen.
Voorkom plassen rondom je mediterrane bomen of planten. Je kunt deze planten beter niet laten pootjebaden, want dan heb je kans op wortelrot. Plassen kun je tegengaan met bijvoorbeeld cacaodoppen. Ook is het aan te raden om tenminste een derde van de tuin uit planten en grond te laten bestaan. Bij tegels kan het water namelijk minder goed weg.
Ook palmbomen kun je inpakken met hoezen of vliesdoek. Heb je een heel gevoelige palmsoort die in de grond staat? Dan kun je verwarmingslint onder het doek plaatsen, maar dat is natuurlijk niet zo energiezuinig.
Toch vorstschade aan je mediterrane tuin?
In veel gevallen kleurt het blad bruin, maar dat wil niet zeggen dat je mediterrane boom of plant hopeloos verloren is. Snoei in het voorjaar de bruine delen terug en geef eventueel wat voeding. De meeste planten kunnen wel wat hebben en komen weer bij.
Mediterrane planten in de Nederlandse tuin
Deze planten en bomen uit het Middellandse Zeegebied kunnen goed tegen de kou:
- Oleander
- Lavendel
- Chinese waaierpalm
- Palmlelie: Yucca filamentosa en rostrata (niet alle soorten kunnen tegen kou)
- Passiebloem (de jonge plant is wel gevoelig voor vorst, net als bij de vijg)
- Cipres (Cupressus Sempervirens ‘Stricta’ is de meest winterharde soort)
En deze juist niet:
- Citrusbomen (sinaasappel, citroen)
- Bougainvillea
- Kruiden als rozemarijn en salie
- Paradijsvogelbloem (Strelitzia)
Er zijn nog veel andere bomen en planten die niet wintervast zijn, of bijvoorbeeld temperaturen tot -5 graden aan kunnen. Die zul je dus moeten beschermen of in een pot binnen moeten zetten.
Gevaar van veranderende beplanting
Hoe leuk het ook is om je in je eigen tuin in het buitenland te wanen, echt goed voor de aarde is die verandering niet. Veel plantensoorten verdwijnen, vooral in warme gebieden (Spanje, Griekenland, Italië) en in koude gebieden (het noorden van Scandinavië). In Nederland zie je dat bijvoorbeeld beuken en heidestruiken het moeilijk hebben. Beuken laten door droogte vaak eerder hun blad los. Ook het onkruid verandert, net als insectensoorten. Die laatste kun je de winter door helpen door een insectenhotel neer te zetten.
