De kleuren van stroomdraden: dit moet je erover weten!
Duik in de wereld van elektrische installaties en begrijp beter hoe je huis is bedraad. Ontdek alles wat je moet weten over de kleurcodering van elektrische bedrading in Nederlandse huizen.
Of je nu een doe-het-zelver bent, een professional in opleiding of gewoon nieuwsgierig, dit uitgebreide artikel geeft je een overzicht van de betekenis van de kleuren bruin, blauw, zwart en groen-geel in moderne huizen, en de kleurcombinaties die je in oudere woningen kunt tegenkomen.
Lees ook: Checklist klustools: elektrisch gereedschap dat elke doe-het-zelver moet hebben
Pas op bij zelf doen
Het is van (levens)belang om te weten welke draadkleuren waarvoor staan in de elektrische bedrading van je huis. Maak je hier fouten mee, dan kunnen er zeer gevaarlijke situaties ontstaan. Vandaar dat het wettelijk verplicht is om fase, nul, schakeldraad en aarde van een specifieke kleur te voorzien. We zetten ze hieronder voor je op een rij. Alvast een tip vooraf: lees ook ons artikel over veilig werken met elektriciteit grondig door.
Tip Vertrouw je jezelf niet helemaal, of voel je je niet lekker bij het werken met netspanning? Geen schande, dan is er altijd nog de elektriciën! Onder het motto: schoenmaker blijf bij je leest.
©wip-studio - stock.adobe.com
Bruin: de fasedraad
Omdat er in huis wisselspanning wordt gebruikt, tref je een nuldraad en een fasedraad aan. De fasedraad voert de eigenlijke spanning en die wisselt 50 keer per seconde (50 Hertz) van richting. De fasedraad is bruin gekleurd. Gevoelsmatig lijkt bruin misschien een wat meer onschuldige kleur, maar het is toch echt de meest gevaarlijke. Die bruine draad is ook het exemplaar wat je een dodelijke elektrische schok kan geven. Heel voorzichtig mee zijn dus! Vanzelfsprekend zet je sowieso altijd eerst de hoofdschakelaar in de meterkast uit als je gaat werken aan elektriciteit, maar vergeten is menselijk. Kortom: heb respect voor die bruine draad!
Spanningszoeker gebruiken
Meten is weten, om de fase te achterhalen kun je gebruik maken van een spanningszoeker (meestal in de vorm van het bekende schroevendraaiertje). Houd je duim op het geleidende vlak aan de bovenkant en de schroevendraaierkant tegen een afgestript stukje draad. Heb je de netspanning in de meterkast aan staan (extra goed opletten dus!) dan gaat er een lampje branden. Dat hoort alleen op de fasedraad en eventueel de schakeldraad te gebeuren. Gebeurt het ook op de nul of – veel ernstiger – de aarddraad dan zit er iets fout in je installatie!
©Olga Yastremska, New Africa, Africa Studio
Blauw: de nuldraad
De blauwe draad is de nuldraad. In theorie zou je die beet kunnen pakken zonder daar ernstige consequenties van te ervaren. Echter: omdat je nooit honderd procent zeker weet of een van de vorige bewoners van jouw huis knullig aan het knutselen is geweest met de elektrische installatie geldt ook nu weer: veiligheid boven alles en beter niet aan zitten als de hoofdschakelaar nog niet uitgezet is.
Zwart: schakeldraad
De zwarte draad komt van een schakelaar af. In principe sluit je een enkelpolige lichtschakelaar aan de ene kant op de fasedraad (bruin) aan, waarna je aan de ‘uitgang’ een zwarte draad naar de lamp trekt. Op de lamphouder sluit je dan de zwarte en blauwe draad aan. Waarna geldt: schakelaar aan, lamp aan.
Tip Vaak zie je een setje van vier draden uit muur of plafond komen op de plek waar je een lamp aan kunt sluiten: bruin, blauw, zwart en groen/geel. Handig, want zo kun je naast de lamp ook eventueel nog een (opbouw)stopcontact plaatsen op deze plek.
©splitov27 - stock.adobe.com
Groen-geel: aarddraad
De groen-gele draad is een extreem belangrijke, want deze zorgt, bij apparaten voorzien van een metalen behuizing, voor jouw veiligheid. Elk apparaat (en dat is bijvoorbeeld ook een metalen lamp waarin een aardaansluiting zit) waarop is aangegeven dat het geaard moet worden, moet dat ook. Een wasmachine aansluiten op een ongeaard stopcontact is bijvoorbeeld levensgevaarlijk. Bij een lek kan dan bijvoorbeeld de hele vloer om het apparaat heen onder spanning komen te staan. Let dus altijd op meegeleverde instructies en aardingsvoorwaarden en houd je daaraan.
Een goede aarding is trouwens alleen mogelijk als er in de meterkast een officiële aardingskabel aanwezig is. Is die er niet, laat die dan beslist aanleggen!
Zorg voor veilig gereedschap!
Met geïsoleerde tools voorkom je ongelukken met stroom
Tip Als houtje-touwtje-oplossing zijn er aardklemmen voor op waterleidingen en verwarmingsbuizen. Probleem daarbij is, dat als er ergens in huis een stukje kunststof leiding gebruikt wordt (en dat kan al vanaf de buitenaanvoer zijn!) er geen sprake is van aarding. Sterker nog: je kun dan je waterleiding- of cv-buizen onder spanning zetten in geval van een aardsluiting in een of ander apparaat. Niet doen dus, nooit.
©salita2010 - stock.adobe.com
Oude kleuren
Zoals beloofd nog even de draadkleuren op een rijtje die je in echt oudere huizen soms nog aantreft:
Groen = fase
Rood = nul
Grijs = aarddraad
Zijn dit draden met een kunststof omhulsel en ziet alles er nog goed uit, dan hoef je die niet te vervangen. Maar bij uitbreidingen dien je dan wel extra aandacht te geven aan het koppelen van moderne kleuren met de oude kleurcodering. Zitten er in jouw antieke huis nog met katoen omwonden draden, dan is het een goed idee deze wél te vervangen door moderne draden. Is een klus, maar zorgt wel voor een veilige en up-to-date installatie waar je – als je het goed doet – je vingers nooit meer aan zult branden.
Tip: Ga je in het buitenland klussen aan elektrische bedrading van bijvoorbeeld je vakantiehuisje? Check dan eerst de lokaal geldende kleuren, wetten en andere bijzonderheden. Nog beter: laat het doen door een al even lokale elektricien, die kent de regels aldaar immers!
