Of je nou veel op YouTube of Facebook zit, op alle platformen heb je wel eens een video voorbij zien komen met ondertiteling. We staan er eigenlijk nooit bij stil dat die ondertitels natuurlijk wel door iemand gemaakt moeten zijn. Hoe gaat dat precies in z’n werk? Wij leggen het per platform uit.

Tip 01: Wat zijn ondertitels?

Voordat we het over de twee grote platformen gaan hebben, eerst even een klein stukje uitleg over wat ondertiteling precies is. Het lijkt allemaal heel ingewikkeld, maar in werkelijkheid is het niets anders dan een bestand met daarin tijdcodes en tekst. Oftewel, het bestand geeft aan wanneer een bepaald stuk tekst moet beginnen, en wanneer het weer moet verdwijnen. Zo wordt precies de juiste tekst op het juiste moment in je video getoond. Zo’n document helemaal zelf vanaf de grond opbouwen is mogelijk, maar is eigenlijk onbegonnen werk. Gelukkig is dat ook helemaal niet nodig, want de diensten waar je video’s kunt uploaden hebben daar zelf prima oplossingen voor.

Tip 02: Uploaden

We gaan er in het intro van uit dat je je ondertitel nog helemaal zelf moet schrijven, maar het kan natuurlijk zo zijn dat je dit bestand allang hebt voorbereid (bijvoorbeeld omdat je de video al op een ander platform hebt gezet). Om ondertiteling toe te voegen aan een video op Facebook, zul je eerst de video zelf moeten uploaden. Dit doe je bijvoorbeeld op je pagina te klikken in het veld waar je een statusupdate geeft en vervolgens te kiezen voor Foto/video toevoegen. Zodra je je video hebt geselecteerd en geüpload, zal Facebook je om meer informatie vragen. Klik in het rechterdeelvenster op Subtitles & Captions (CC) en vervolgens op Upload. Selecteer het ondertitelbestand en zorg ervoor dat de naam eindigt met de taalcode. Dus ondertiteling_EN.srt als het gaat om de Engelstalige ondertiteling. Wanneer je nu op Volgende klikt, wordt je video geplaatst, en zal de ondertiteling direct zichtbaar zijn.

©PXimport

Tip 03: Aanmaken

Heb je nog geen ondertiteling, dan kun je deze per direct maken met behulp van de tools die Facebook ter beschikking stelt. Volg dezelfde stappen als in tip 2, maar kies nu voor Schrijven in plaats van Uploaden. Selecteer in het rechterdeelvenster in welke taal je deze ondertiteling gaat schrijven. Vervolgens druk je op de knop afspelen om je video te laten spelen. Op het moment dat je ergens tekst wilt invoegen, klik je op pauzeren en typ je de gewenste tekst in het rechterdeelvenster bij het kopje Type in or paste your text here. Op die manier kun je je hele video van ondertitels voorzien.

©PXimport

Tip 04: Aanpassen

In een ideale wereld maak of upload je een ondertitel en is het resultaat in één keer perfect. In de realiteit gaat het natuurlijk niet altijd van een leien dakje, en zul je je ondertitel moeten aanpassen. Dit is heel eenvoudig. Zoek de video die je wilt aanpassen op, klik op de drie stipjes onder de video en vervolgens op Video bewerken. Je komt nu in hetzelfde menu als toen je de video uploadde. Klik wederom op Subtitles & Captions (CC) en vervolgens op het pictogram naast de ondertitel van je keuze (je kunt immers meer dan één ondertitel hebben) om de betreffende ondertiteling aan te passen. De tijdblokken die Facebook heeft toegevoegd kun je eenvoudig verslepen, langer en korter maken, zodat je de tekst heel eenvoudig alsnog op de juiste plek kunt zetten. Overigens zeggen we hier direct bij dat de interface van Facebook nog wel eens wil haperen op dit gebied, en dan weigert de tekst selecteerbaar te maken. Dat ligt dus niet aan jou, je kunt in dat geval het beste even je browser sluiten en de pagina opnieuw openen.

©PXimport

Tip 05: Uploaden

Het principe van het uploaden van ondertitels is op YouTube redelijk gelijk aan dat op Facebook, maar de plek waarop je het doet is anders. In tegenstelling tot op Facebook, upload je de ondertitel op YouTube niet direct bij het uploaden van je video zelf. Eerst moet je de video uploaden, waarna je deze al dan niet kunt publiceren. Vervolgens ga je naar je kanaal (dit doe je door op je profielfoto te klikken en vervolgens op Je kanaal), en daarna klik je op Video’s. Open de video die je wilt bewerken en klik daarna op Video bewerken, en op Geavanceerd in het venster dat verschijnt (inderdaad, dit zou een stuk efficiënter kunnen). Klik nu op Ondertiteling uploaden en selecteer het bestand met daarin je ondertiteling en tijdcodes. YouTube zal er nu voor zorgen dat de juiste tekst op het juiste moment in de video wordt getoond. Overigens biedt YouTube je hier de mogelijkheid om een bestand mét en zonder tijdcodes te uploaden. Dat laatste klinkt niet nuttig, maar stel dat je een transcript van de video hebt, zonder tijdcodes, dan kun je die hele lap tekst uploaden, en YouTube de tekst op het juiste moment laten tonen. Ook dat kan je enorm veel werk schelen.

©PXimport

Tip 06: Automatisch

YouTube heeft een interessante functie waarbij je de ondertiteling bij je video automatisch kunt laten genereren. Facebook heeft die functie overigens ook, maar die is helaas nog niet beschikbaar in de Nederlandse taal. We zeggen er direct bij: die automatische ondertiteling slaat met regelmaat de plank mis. Wat er echter interessant aan is, is dat de tijdcodes vaak wél uitstekend zijn ingevuld en daar kun jij dan weer van profiteren. En het allermooiste is, daar hoef je dus helemaal niets voor te doen. Wanneer je je video net gepubliceerd hebt, zal de automatische ondertiteling niet zichtbaar zijn, er is namelijk even voor nodig om die te genereren. Zodra deze beschikbaar is kun je die vinden door weer naar de optie Video bewerken te gaan en daarna in het linkerdeelvenster te klikken op Transcripties. Je ziet dan (bij een Nederlandstalige video) Nederlands staan met daarachter (Automatisch). Klik op het pictogram naast de tekst Gepubliceerd om de ondertiteling te bewerken. Op die manier hoef je alleen maar de dingen te bewerken die YouTube niet goed heeft gedaan, en dat scheelt je heel wat tijd en energie.

©PXimport

Tip 07: Zelf schrijven

Natuurlijk is het ook gewoon mogelijk om je ondertiteling helemaal zelf te schrijven op YouTube. In dit geval navigeer je ook weer naar de pagina met je video’s en klik je vervolgens op Video bewerken bij de betreffende video. In het linkerdeelvenster klik je op Transcripties zoals we je in de vorige tip hebben laten zien, en vervolgens klik je op Taal toevoegen. Dit kan een beetje verwarrend zijn als je gewoon Nederlandstalige ondertiteling probeert te maken, maar in dat geval kies je uiteraard gewoon voor Nederlands. Er wordt nu een nieuwe regel aan de beschikbare transcripties toegevoegd, waarna je klikt op de knop Toevoegen aan het einde van die regel. Het ondertitelingbeheer van YouTube wordt nu geopend. Je kunt nu kiezen voor het uploaden van een bestand, het maken van een transcript of het zelf maken van een nieuwe ondertiteling. Bij een transcript typ je gewoon alles dat je hoort, en zal YouTube proberen om dit op het juiste moment te tonen. Je kunt nu direct beginnen met typen, waarbij deze editor de mooie eigenschap heeft dat de video stopt wanneer je typt. Op die manier voeg je dus heel eenvoudig je ondertiteling toe.

©PXimport

Tip 08: Aanpassen

Net als Facebook verwacht YouTube echt niet van je dat je de ondertiteling in één keer helemaal goed maakt. Als je een video hebt geüpload en de ondertiteling klopt nog niet helemaal, dan kun je dit eenvoudig corrigeren. Navigeer naar het gedeelte waar je de video bewerkt en klik op Transcripties in het linkerdeelvenster. Je ziet daar nu de ondertiteling staan die je hebt toegevoegd (en zoals gezegd inmiddels wellicht de ondertiteling die automatisch is gegenereerd). Het irritante is dat het lijkt alsof je die niet kunt bewerken, omdat er geen pictogram bewerken is op de juiste plek. Maar wanneer je je muis beweegt over de tekst Gepubliceerd dan verschijnt er een pictogram met een vierkantje en een pijl die naar buiten wijst. Als je daarop klikt, dan kun je je ondertiteling bewerken. Dat werkt net als op Facebook met een tijdbalk en blokken die je kunt verschuiven. Op die manier kun je fouten eenvoudig herstellen, zonder dat je alles opnieuw hoeft te doen.

©PXimport

Als je op zoek bent naar een nieuwe geur, kom je vast de termen parfum, eau de parfum (EDP) en eau de toilette (EDT) tegen. Maar wat betekenen ze precies en wat zijn de verschillen? Hier leggen we het uit.

Lees ook: Föhn, krultang of multistyler: wanneer gebruik je wat?

De belangrijkste factor die deze drie categorieën onderscheidt, is de concentratie van geurstoffen, ook wel parfumolie genoemd, in de alcoholbasis. Hoe hoger de concentratie, hoe krachtiger de geur en hoe langer deze blijft hangen.

Parfum bevat van deze drie de hoogste concentratie geurstoffen, meestal tussen de 20 procent en 30 procent. Dit zorgt voor een intense geur die urenlang, soms zelfs de hele dag, blijft hangen.

Eau de parfum (EDP) heeft een geurconcentratie van 15 procent tot 20 procent. Eau de parfum blijft doorgaans 6 tot 8 uur goed te ruiken, waardoor het geschikt is voor dagelijks gebruik of speciale gelegenheden.

Eau de toilette (EDT) bevat 5 procent tot 15 procent geurstoffen en heeft daardoor een lichtere en frissere geur. Het blijft 3 tot 5 uur aanwezig. Door de lichte samenstelling is EDT ideaal voor overdag of voor de lente en zomer, omdat je dan niet een té zware geur wilt dragen.

Hoe en waar gebruik je parfum, eau de parfum en eau de toilette?

Wanneer je (nog) niet precies weet wat je moet hebben, kun je ook kijken naar waar en wanneer je van plan bent om de geur te dragen. Parfum is, vanwege de intensiteit vooral geschikt voor om ’s avonds te gebruiken of bijvoorbeeld voor feestjes. Een paar druppeltjes op de huid is vaak voldoende om urenlang heerlijk te ruiken. Eau de parfum is veelzijdig en kan zowel overdag als ‘s avonds worden gedragen. Het biedt een goede balans tussen geursterkte en draagbaarheid. Eau de toilette is ideaal voor dagelijks gebruik, vooral op het werk of tijdens casual activiteiten. De lichtere geur is minder overweldigend en gemakkelijk op te frissen gedurende de dag.

Prijsverschil

Hogere concentraties geurstoffen betekenen doorgaans hogere prijzen. Parfum wordt vaak in kleinere flesjes verkocht, omdat een kleine hoeveelheid al voldoende is. Eau de parfum en eau de toilette zit meestal in grotere flacons, omdat je hiervan doorgaans per keer meer gebruikt.

Sony zet volledig in op miniled voor het topmodel, een plaats die tot vorig jaar nog voorbehouden was voor een qd-qledmodel. De Bravia 9 (K-65XR90) belooft tophelderheid en uitstekend contrast dankzij een hoog aantal dimming zones. De beeldkwaliteit moet die van een studiomonitor benaderen, maar Is dat ook zo?

We beginnen meteen maar positief: we hebben zelden een mooier afgewerkte tv gezien dan deze Sony. Ondanks de miniled-achtergrondverlichting is hij nauwelijks vijf centimeter dik. Een kader is er uiteraard niet, maar rondom kreeg de tv een mooie donkerzilveren rand die het profiel mooi accentueert.

De vlakke rug heeft een vierkantmotief en er zijn inzetstukken bijgeleverd, zodat je alle aansluitingen kunt wegwerken voor een perfect vlakke afwerking. De metalen donkerzilveren voeten kun je op vier posities monteren, aan de uiteinden of meer naar het midden, telkens in een hoge of lage positie. Een echt stijlicoon in de woonkamer, maar wel eentje met het nodige gewicht. Want met 32,4 kilo (zonder voet) is dit een van de zwaarste 65inch-modellen die we tot nu toe hebben bekeken.

📺Lees ook: Kieskeurig.nl's grote tv-test: dit zijn de 15 beste televisies van 2024

Aansluitingen

Ondanks zijn topmodel-status moet ook deze Sony het toch stellen met vier HMDI-poorten, waarvan slechts twee HDMI 2.1-poorten met ondersteuning voor ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync Compatible). Op een topmodel verwachten we eigenlijk vier HDMI 2.1-poorten. De tv ondersteunt geen 144Hz verversingsfrequentie, terwijl concurrenten dat wel doen, maar het is geen groot gemis. De meerwaarde is beperkt en dan nog alleen voor pc-gamers. De input-lag scoort geen topresultaat, maar blijft wel goed, we meten 19,7ms in 4K60 en 10,7ms in 2K120.

❔Lees zeker ook: Wat is Dolby Atmos, DTS:X en surroundgeluid?

©Eric Beeckmans | ID.nl

De resterende aansluitingen zijn twee usb-poorten, een dubbele tv-tuner met één CI+-slot, en een optische digitale audio-uitgang die gedeeld wordt met de S-Center speakeraansluiting. Met S-center kun je de tv als centerkanaal gebruiken met een externe Sony audio-oplossing. Live tv opnemen is ook mogelijk, daarvoor sluit je eenvoudig externe usb-opslag aan. Tot slot is de televisie ook voorzien van bluetooth, wifi en een ethernetaansluiting. 

Beeldverwerking en softwareproblemen

We hadden tijdens het testen wat problemen met de televisie. Een keer herkende hij onze HDMI-beeldsignalen niet, een andere keer leek hij vast te zitten in bepaalde beeldinstellingen, waardoor we een overmatig aangescherpt beeld te zien kregen. In beide gevallen waren de problemen opgelost door de televisie te herstarten.

Sony moet dus absoluut nog werken aan de stabiliteit van de software. Los van die problemen levert de XR-processor zeer goede beeldverwerking. De upscaling is prima, met de opmerking dat Reality Creation iets krachtiger te werk gaat dan vroeger, zodat we het vaak uitschakelden om overmatig aangescherpt detail te vermijden. Vooral in dvd-content kon dat een probleem zijn. De ruisonderdrukking levert erg goed werk.

©Sony

De Bravia 9 beschikt nog steeds over de instelling Soepele Gradatie, waarmee je kleurovergangen vloeiend kunt maken zonder hinderlijke strepen. Die instelling was op de Bravia 8 verdwenen. De bewegingsscherpte is goed, maar er gaat duidelijk wat detail verloren in snel bewegende beelden.

Je kunt in MotionFlow de voor die techniek gebruikte helderheidsfunctie aanpassen om dat te verbeteren, maar daardoor krijg je dan een zichtbare dubbele rand rond bewegende voorwerpen en dat is juist veel storender. In de hoogste stand flikkert het beeld bovendien.

Met MotionFlow kun je er ook voor zorgen dat snelle camerabewegingen vloeiend weergegeven worden. We merkten wel dat de aarzelingen en beeldfouten die op de Bravia 8 verdwenen waren, hier wel nog zichtbaar waren.

Prachtig contrast, indrukwekkende helderheid

De Sony XR90 heeft een ambitieus doel, hij moet de prestaties van Sony's nieuwste masteringmonitor benaderen. Die monitor, de BVM-HX3110, wordt gebruikt in filmstudio's en kan een piekhelderheid van 4.000 nits halen. De XR90 kreeg daarvoor een nieuwe miniled-achtergrondverlichting met een hoog aantal zones, op ons 65inch-model waren dat er 54×28 (1512). Daarmee plaatst Sony zich naast de Hisense 65U8NQ (1600 zones) en de TCL 65C855 (1344 zones).

Het lcd-paneel is uitgerust met een anti-reflectiefilm en kijkhoekfilm, en inderdaad is de kijkhoek is bijzonder breed. Zelfs vanuit een stevige hoek bekeken blijven het contrast en kleur goed bewaard. Enkel intense HDR-contrasten kunnen vaag de zones zichtbaar maken. Die lagen storen het contrast wel een beetje, want zonder lokale dimming komen we maar op ongeveer 2.600:1. Niet slecht, maar voor een modern lcd-paneel is het eerder matig.

Met de lokale dimming geactiveerd schiet dat echter naar 19.240:1 of zelfs naar oled-niveaus op eenvoudigere testpatronen. De dimming reageert snel en correct, en Sony vindt een uitstekende balans tussen heldere accenten intens weergeven en diepzwart bewaren. De uniformiteit is top in donkere beelden, maar in heldere beelden hadden we een heel vage donkere vlek centraal in beeld, dat gaf soms wat dirty screen-effect.

©Sony

En ja, deze Sony haalt naast uitstekend contrast ook een record helderheid. Op het 10%-venster meten we in de Professional HDR-beeldmodus een piekhelderheid van 3258 nits, en zelfs op het volledig wit beeld haalde de tv nog 848 nits. Doe er een kleurbereik van 93% P3 bij en de kaarten liggen perfect voor top HDR-beelden. En die levert de XR90 absoluut.

Zowel in Dolby Vision als HDR10 toont deze Sony hoe tastbaar een beeld kan worden met een uitzonderlijk dynamisch bereik. Hij bewaart nagenoeg alle witdetail en levert zelfs in heel heldere delen van het beeld nog duidelijke kleuren. Een echt plezier om naar te kijken. De Professional-beeldmodus is bovendien uitstekend gekalibreerd. In HDR maakt hij de middentinten weliswaar iets te helder, maar dat vergeven we graag. In donkere beelden behoudt hij heel veel zwartdetail, zodat je elke nuance kunt zien.

Geluid

Het zou echt jammer zijn als dit prachtige beeld niet vergezeld zou worden door dito geluid. We zijn dan ook erg blij dat ook de audioprestaties prima zijn. Het Acoustic Multi-Audio+-systeem is een 2.2.2-kanaalsopstelling van 70 watt.

Het systeem bestaat uit twee voorwaarts gerichte luidsprekers, ondersteund door twee woofermodules, twee tweeters in het frame links en rechts op halve hoogte en (nieuw dit jaar) twee beam-tweeters bovenaan achteraan. Die opstelling maakt het mogelijk om geluid te positioneren in het scherm, en de beam-tweeters verbeteren de surround en hoogteplaatsing van geluid.

©Eric Beeckmans | ID.nl

We haalden flink wat volume uit die opstelling, met een erg goede basondersteuning. De bas zakte wat in als je het volume heel hoog zet, maar de vervorming blijft goed onder controle. Muziek klinkt dan ook erg goed op deze tv. En ja, ook surround klinkt naar tevredenheid, de beam-tweeters dragen wezenlijk bij aan de onderdompeling in het geluid. De verbeterde Voice Zoom-functie maakt het mogelijk om dialogen netjes te boosten zonder ook de rest van de soundtrack luider te maken. Een goede soundbar is uiteraard nog steeds beter, maar is voor deze televisie absoluut niet vereist.

Google TV

Net zoals de Bravia 8 gebruikt de Bravia 9 de Mediatek Pentonic MT5897-chipset met quadcore ARM Cortex-A73 CPU, 6GB RAM en de Mali-G57 GPU. De gebruikerservaring in Google TV is vlot. Het blijft bovendien een van onze favoriete smart tv-systemen. Dat heeft alles te maken met het bijzonder ruime app-aanbod, waar je zowel alle internationale als lokale streamingdiensten vindt.

Maar ook de aanwezigheid van Google Cast en Apple Airplay 2 is een fijne bijkomstigheid. Daarnaast biedt het platform heel uitgebreide aanbevelingen, niet per dienst maar per categorie en dat leidt tot een beter aanbod. Meer detail vind je in het artikel over Google TV. Sony heeft nog een extraatje voor je in petto, Sony Picture Core (het vroegere Bravia Core) is een exclusieve streamingdienst waarmee je films kunt huren of kopen.

©Eric Beeckmans | ID.nl

De tv wordt geleverd met twee afstandsbedieningen. Van de klassieke versie zijn we geen fan, van de moderne des te meer. Die afstandsbediening gebruikt een oplaadbare batterij (op te laden via usb-c), en een eenvoudige maar erg goede lay-out met verlichte toetsen. De toetsaanslag is aangenaam en precies. De instellingen-toets bovenaan rechts brengt je naar het snelmenu voor onder andere beeld- en geluidpresets, en de menu-toets daaronder zet extra functies zoals het on-screen-toetsenbord op het scherm.

Conclusie

Sony heeft voor de Bravia 9 hoge verwachtingen gecreëerd en deze ook kunnen waarmaken. Ondanks wat kleine softwareproblemen zijn we vooral erg onder de indruk van de Sony K-65XR90. De nieuwe miniled-achtergrondverlichting levert niet alleen record-piekhelderheid, maar slaagt er dankzij een hoog aantal dimming zones en uitstekende aansturing ook in om prachtig contrast te tonen. Die combinatie maakt dat de tv uitzonderlijk goed presteert, zowel in donkere als heldere kijkomgeving. Samen met excellente kleurweergave garandeert dat een uitzonderlijke kijkervaring, zowel in SDR als HDR. Het mooie design, de prima audio en Google TV zijn kersen op de taart. Voor dit staaltje technologie betaal je vooralsnog een erg hoge prijs.