Moderne software jongleert met het intern geheugen en de cpu-kernen dat het een lieve lust is, maar ook op een wat oudere pc met minder indrukwekkende specificaties kun je met een paar softwarematige ingrepen en optimalisaties prestatieproblemen vaak (tijdelijk) verhelpen. ID.nl geeft je 7 tips die echt helpen.

Tip 01: Broncontrole 

Een goed startpunt om na te gaan welke toepassingen en processen veel systeembronnen afsnoepen, is Windows Taakbeheer. Druk hiervoor op Ctrl+Shift+Esc, klik indien nodig op Meer details en open het tabblad Processen. Je ziet per proces min of meer in realtime het verbruik van allerlei systeembronnen, waaronder Processor, GPU, Geheugen, Schijf en Netwerk. Om de weergegeven data sneller bij te werken, ga je naar Beeld en kies je bij Bijwerksnelheid de optie Hoog. 

Klik op een kolomtitel om de processen volgens dat specifieke criterium te sorteren. Ontbreken bepaalde criteria, klik dan met rechts op zo’n kolomtitel en plaats een vinkje bij de items die je alsnog in de weergave wilt zien. 

Toepassingen en processen die blijkbaar al te gretig aan je systeembronnen vreten, zou je van hieruit meteen kunnen stopzetten (rechtsklik op een item en kies Beëindigen), maar dit doe je doorgaans alleen als je de toepassing niet op de normale manier kunt afsluiten. Weet je niet goed om welke applicatie het gaat, dan kan het helpen als je de kolom Opdrachtregel zichtbaar maakt. 

Het Taakbeheer legt in een oogopslag de actuele grootverbruikers bloot. 

Tip 02: Geheugencontrole 

Sommige applicaties blijken echte geheugenvreters te zijn. Daarom doe je er bij opvallend trage prestaties goed aan te controleren of je intern geheugen inderdaad nog niet is volgelopen. Dat kan eveneens vanuit het Taakbeheer waar je naar het tabblad Prestaties gaat en het onderdeel Geheugen opent. Een belangrijke indicatie is de hoeveelheid geheugen die bij Beschikbaar staat vermeld. Deze waarde geeft aan hoeveel fysiek RAM er nog vrij te gebruiken is en zou idealiter niet te vaak onder zo’n 1 GB mogen zakken. Bij te hoog fysiek geheugengebruik zal Windows namelijk de veel tragere schijf aanspreken om geheugeninhoud tijdelijk op te slaan en weer op te halen (virtueel geheugen of wisselbestand). 

Lees ook: Hoeveel RAM-geheugen heb ik nodig op mijn PC? 

Bij het kopje Toegewezen lees je af hoeveel geheugen er momenteel wordt gebruikt van de totale beschikbare hoeveelheid fysiek en virtueel geheugen. Blijkt hier bijna alle geheugen in gebruik, dan zou je weliswaar kunnen overwegen het virtuele geheugen te verhogen (zie kader ‘Virtueel geheugen’), maar zo’n ingreep levert doorgaans weinig op; juist omdat virtueel geheugen veel trager werkt. Je doet er daarom beter aan overtollige processen aan te pakken en (desnoods tijdelijk) op non-actief te zetten (zie ook tip 3). 

Tot slot vermelden we nog graag de gratis, portable tool Process Explorer, die nog informatiever is dan Windows Taakbeheer. Start de tool, druk op Ctrl+I en open het tabblad Memory. Interessant is hier ook de Peak-waarde: deze geeft het piekgebruik van het fysiek en virtueel geheugen aan die tijdens je huidige Windows-sessie werd gemeten. 

Links het ingebouwde Taakbeheer van Windows, rechts Process Explorer. 

In de meeste gevallen regelt Windows het virtuele geheugen het best zelf, maar je kunt ook je eigen waarden invullen als je dat per se wilt. 

Tip 03: Procesbeheer 

Blijken sommige toepassingen of processen geregeld veel processorkracht of geheugen te vergen, ga dan na of ze automatisch met Windows opstarten. Ook dit vind je in het Taakbeheer, via het tabblad Opstarten. Toepassingen die je niet (altijd) nodig acht, haal je beter uit deze lijst met ‘autostarts’. Klik met rechts op zo’n toepassing en kies Uitschakelen. Om meteen de bijbehorende systeembronnen vrij te maken, zoek je deze vervolgens op bij Processen en beëindig je ze vanuit het contextmenu. 

Typische processen die geregeld veel systeembronnen vereisen, zijn afkomstig van (cloud)synchronisatieservices. Zo is de kans reëel dat Microsoft OneDrive actief is en zomaar alle bestanden op je bureaublad, evenals in je mappen Documenten en Afbeeldingen synchroniseert. Je kunt deze synchronisatie tijdelijk onderbreken door met rechts te klikken op het OneDrive-icoon in het systeemvak en via het tandwielpictogram het keuzemenu Synchronisatie onderbreken te openen, waarna je kiest uit de opties 2, 8 of 24 uur. Heb je OneDrive niet (altijd) nodig, open hier dan het tabblad Instellingen en verwijder het vinkje bij OneDrive automatisch starten wanneer ik me aanmeld bij Windows. 

Ook services voor bestandsindexering voor zoekopdrachten kunnen veel systeembronnen gebruiken, vooral bij veel databestanden. Wat de zoekfunctie van Windows betreft, kun je zelf bepalen wat je wilt indexeren. Ga naar het Instellingen-venster van Windows, kies Privacy en beveiliging / Zoeken in Windows en klik op Zoeklocaties aanpassen. Je kunt de services ook tijdelijk stopzetten indien gewenst. Druk op Windows-toets+R, voer services.msc uit, scrol naar Windows Search, selecteer deze en klik linksboven op De service stoppen. 

Je kunt bepaalde services ook tijdelijk op non-actief zetten, als je tenminste weet waar je mee bezig bent. 

Je kunt specifieke, processor-intensieve toepassingen tijdelijk ook een hogere prioriteit toekennen. 

Tip 04: Browsers 

Tot nog toe hebben we vooral tips gegeven die voor uiteenlopende toepassingen kunnen gebruikt worden. Verder in dit artikel geven we vooral tips voor enkele specifieke en vaak gebruikte programma’s. Laten we beginnen we met een intensief gebruikte applicatie: je browser. 

Wellicht de meest doeltreffende manier om snel systeembronnen vrij te maken, is het afsluiten van overtollige tabbladen. Voor Chromium-browsers kun je hiervoor eventueel een tabbladbeheerder in de vorm van de extensie Tabby installeren. 

Bij Chromium-browsers (onder meer Chrome, Edge en Brave) en Firefox check je overigens via een ingebouwd taakbeheer zelf welke tabbladen de grootste bronnenvreters zijn. Je vindt deze in Chromium-browsers via Meer hulpprogramma’s / (Browser)taakbeheer en in Firefox bij Meer hulpmiddelen / Taakbeheerder. Deze taakbeheerders bevatten trouwens ook een knop waarmee je al te gretige tabbladen meteen kunt afsluiten. 

Een alternatief voor het zonder meer afsluiten, is het laten sluimeren van minder gebruikte tabbladen. In Edge gebeurt dit standaard na twee uur, maar je kunt dit zelfs tot 30 seconden reduceren: ga naar Instellingen / Systeem en prestaties, schakel Bronnengebruik beperken met sluimerstandtabbladen en Sluimerstandtabbladen vervagen in, en selecteer de gewenste time-out bij Slaapstand inschakelen voor inactieve tabbladen na de opgegeven tijdsduur. Of je laat dit aan de intelligentie van Edge over door de optie Efficiëntiemodus inschakelen te activeren. 

Wie niet bang is van een klein experiment, kan bij Chrome en Brave zo’n sluimermodus wat scherper instellen door chrome://flags of brave://flags in te tikken, naar reduce te zoeken en Reduce User-Agent request header op Enabled te zetten. Voor Firefox tik je about:config in, zoek je naar lowmemory en stel je browser.tabs.unoadOnLowMemory in op true. 

In Edge kun je zelf instellen na hoeveel tijd van inactiviteit een tabblad in slaap mag gaan. 

Tip 05: E-mailclients 

Op zich gebruiken e-mailclients als Outlook en Thunderbird niet zoveel systeembronnen, maar de responsiviteit kan op oudere of minder krachtige systemen wel merkbaar verminderen als deze programma’s bijvoorbeeld veel mails moet verwerken. Je doet er dan goed aan oudere berichten geregeld te archiveren. In Outlook is dit in principe niet moeilijker dan de mails te selecteren, met rechts op je selectie te klikken en Archiveren te kiezen, waarna de berichten in de Archief-map belanden. Om gerichter overbodige e-mails te verwijderen, ga je naar Bestand, druk je op de knop Hulpprogramma’s en kies je Postvak opruimen. Je kunt nu diverse criteria invoeren om de overtollige mails makkelijker te vinden. 

Ook bij Thunderbird tref je de optie Archiveren in het contextmenu aan. Hier is het bovendien zo dat verwijderde mails niet echt gewist worden, maar slechts gemarkeerd worden in een groot mailbestand. Met de optie Comprimeren in het contextmenu van een mailmap haal je de gewiste berichten er daadwerkelijk uit, wat de prestaties ten goede kan komen. 

Verder geldt voor beide e-mailclients dat extra hulpprogramma’s haast altijd ook extra systeembronnen vereisen. Je doet er dus goed aan invoegtoepassingen in Outlook en add-ons in Thunderbird te verwijderen die je niet langer nodig hebt. 

In Outlook ga je hiervoor naar Bestand en druk je op de knop COM-invoegtoepassingen beheren en/of Toepassingen beheren. In Thunderbird ga je naar Instellingen en kies je Add-ons en thema’s. 

Extensies en add-ons bieden meer functionaliteit, maar kunnen ook erg hongerig zijn (hier Thunderbird). 

Tip 06: Office-suite 

In de meeste gevallen hoef je ook op een oudere of tragere pc niet veel (prestatie)problemen te verwachten als je met een kantoorsuite als Microsoft Office of het gratis opensource-pakket LibreOffice aan de slag gaat. Overigens zijn de systeemeisen van deze laatste milder dan die van zijn Microsoft-tegenhanger: 256 MB RAM (512 MB aanbevolen) en Pentium-compatibele processor versus 4 GB RAM (2 GB op een 32bit-systeem) en minimaal een 1,6GHz-processor – maar deze verschillen zijn hoofdzakelijk toch academisch. 

Het wordt wel wat spannender wanneer je erg grote tekstdocumenten, vooral met veel afbeeldingen of rekenbladen, inlaadt, hoewel je daar tijdens het eigenlijke bewerkingsproces wellicht niet zoveel hinder van zult ondervinden. Bij zwaar geïllustreerde tekstdocumenten kun je eventueel overwegen de afbeeldingenweergave (tijdelijk) uit te zetten. Dit kan in Word via Bestand / Opties / Geavanceerd, waar je onder het kopje Documentinhoud weergeven een vinkje plaatst bij de optie Aanduidingen voor afbeeldingen weergeven. In LibreOffice Writer doe je dit door het vinkje weg te halen bij Beeld / Afbeeldingen en diagrammen. 

Erg grote documenten kun je desnoods ook tijdelijk opsplitsen in afzonderlijke deelbestanden. Of je werkt met een hoofddocument en subdocumenten als je bijvoorbeeld de paginering en inhoudsopgave mooi intact wilt houden. Hoe je dit doet in Word, lees je bijvoorbeeld via https://www.editions-eni.fr/, en voor LibreOffice Writer via https://wiki.documentfoundation.org (Pdf).

Eventueel zet je tijdelijk de afbeeldingsweergave uit (hier in Word). 

Tip 07: Foto en video 

Of je op je wat oudere pc ook vlot foto’s en video’s kunt bewerken, zal vooral afhangen van het mediamateriaal (denk aan resolutie en bestandsgrootte) en van het aantal afbeeldingslagen, videosporen en effecten waarmee je aan de slag wilt. Lager en minder is hier haast altijd sneller. De meeste videobewerkers laten je bijvoorbeeld de resolutie van de voorbeeldweergaves verlagen of desnoods transcodeer je de videobeelden naar een video met een snellere codec – bij sommige videobewerkers kun dit proces zelfs laten automatiseren tijdens de import. 

Verder kan ook de applicatie zelf een merkbaar verschil geven. Zo kun je met het gratis en opensource GIMP doorgaans merkbaar vlotter werken dan met het professionele Adobe Photoshop. En wie een relatief systeemzuinige, flexibele en gratis videobewerker zoekt, kunnen we DaVinci Resolve aanbevelen. Houd er wel rekening mee dat Fusion-effecten in dit programma wel een ernstige aanslag op het intern geheugen kunnen plegen. 

Het gratis GIMP is een prima en systeemzuiniger alternatief voor Photoshop.

Ga je een nieuwe elektrische tandenborstel kopen? Gooi vooral de oude niet weg! Met een nieuw setje (goedkope) opzetborstels heb je ineens een ultieme schoonmaakhulp in handen. Je krijgt 10 tips voor lastige schoonmaakklusjes waar je nu moeiteloos je tanden in zet.

Lees ook: Dé 15 dingen die je altijd vergeet schoon te maken (maar nu niet meer!)

1. Lichtschakelaars

Bij het normale schoonmaakrondje worden lichtknoppen vaak over het hoofd gezien. Maar na verloop van tijd worden ze toch echt smoezelig, vooral als je ze vaak met vette of natte vingers aan en uit zet. Met een elektrische tandenborstel met een droge(!) opzetborstel maak je de schakelaar eenvoudig schoon: het vuil wordt als het ware losgetrild. De ronddraaiende borstelkop komt ook in de kiertjes rond de schakelaar, waar je met een doek lastig bij komt. Klaar? Neem dan af met een (weer droge) microvezeldoek om echt alle viezigheid weg te vegen.

2. Spoelbakken en werkbladranden

In de kier tussen spoelbak en keukenblad verzamelt zich vuil dat nauwelijks weg te krijgen is met een spons. Gebruik een elektrische borstel met een drupje afwasmiddel of ontvetter om dit randje schoon te maken. Laat de borstelkop rustig draaien langs de randen, spoel na met warm water en droog af.

3. Zolen en randen van sneakers

Witte zolen, rubberen randen en reliëflogo’s op schoenen fris je eenvoudig op met een elektrische tandenborstel en een papje van baking soda en water. Breng het mengsel aan op de vieze plekken en laat de draaiende borstel het vuil loswerken. Zo hoef je niet te schrobben met kracht. Werkt goed bij sportschoenen, sneakers en kinderschoenen.

4. Tussen toetsen of knopjes

Op toetsenborden, afstandsbedieningen en andere elektronische apparaten blijven stof en kruimels hangen. Met een droge borstelkop kun je vuil los trillen tussen de knoppen. Gebruik geen water, maar veeg het losgeborstelde vuil weg met een doek of zuig het op met een stofzuiger met smal mondstuk.

©splitov27

5. Fietsketting

Een elektrische tandenborstel is ook handig bij het onderhoud van je fiets. Smeer de ketting in met een ontvetter die specifiek geschikt is voor fietsonderdelen en laat de borstelkop het opgehoopt vuil, oude smeermiddelen en roest losmaken. Gebruik een opzetkop die je specifiek voor dit soort klussen bewaart. Spoel daarna grondig af en droog. Vergeet niet om daarna de ketting opnieuw in te smeren met een geschikte fietskettingolie of -vet.

6. Randen van douchedeuren of -wanden

Kalkaanslag en zeepresten hechten zich aan de rubbers en randen van douchedeuren. De elektrische tandenborstel werkt deze aanslag moeiteloos weg, vooral in combinatie met schoonmaakazijn. Laat kort inwerken, borstel schoon, en spoel na.

7. Ventilatieroosters

Ventilatieroosters of luchtopeningen zijn lastig schoon te houden. Met een droge borstelkop borstel je stof van de lamellen zonder dat het alle kanten op vliegt. Je kunt de borstel ook licht vochtig maken en daarna alles afnemen met een doek.

8. Sieraden

Sieraden met steentjes of fijne details kun je voorzichtig schoonmaken met een elektrische tandenborstel. Gebruik wat lauw water met een drupje afwasmiddel, laat de borstelkop zacht draaien, en werk vuil uit de randjes. Ideaal voor ringen, oorbellen of kettingen die je niet wilt beschadigen.

9. Kinderstoel

Kruimels, sap en plak verdwijnen niet zomaar uit de kieren van een kinderstoel. Met een elektrische borstel en een beetje afwasmiddel werk je dat vuil er makkelijk uit. Let op: niet te nat maken bij houten stoelen.

10. Douchekoppen, kraanonderdelen en bevestigingen

Op en rondom de douchekraan, de glijstang of de wandbevestiging van de douchekop blijven vaak vette zeepresten zitten. Met een elektrische tandenborstel en wat allesreiniger kom je makkelijk langs de randjes en rubbers. Even borstelen, naspoelen en droogwrijven.

💪 Schrobben zonder stress

Een elektrische tandenborstel met een aparte opzetkop is eigenlijk onmisbaar als je houdt van snel en grondig schoonmaken. Perfect voor randjes, kieren, rubber, profiel en reliëf. Reserveer een borstel alleen voor schoonmaak en je hebt een nieuwe favoriet in het keukenkastje!

Af en toe heb je in Excel willekeurige getallen nodig voor een steekproef, om formules te testen of om een voorbeeld samen te stellen. Uiteraard kun je zelf wat cijfers op het toetsenbord roffelen, maar veel gemakkelijker is dit door Excel zelf te laten uitvoeren.

Stap 1: Willekeurige decimalen

Wanneer je in een cel de formule =ASELECT() typt, zal Excel een willekeurig getal tussen 0 en 1 vormen. Sleep die formule naar beneden om de kolom verder te vullen met lukrake getallen tussen 0 en 1. Dit zullen telkens waarden zijn van vijftien decimalen. Als je niet zover na de komma wilt werken, dan kun je de cellen selecteren en in het tabblad Start in de groep Getal de knop Minder decimalen gebruiken.

Wil je andere getallen, druk dan op de functietoets F9 zodat alles opnieuw berekend wordt. Je moet er wel rekening mee houden dat iedere keer dat je iets in dit rekenblad toevoegt of wijzigt, alle random waarden opnieuw worden berekend. Dus als je ergens in een cel bijvoorbeeld Hallo typt en je drukt op Enter, zullen alle ASELECT-waarden wijzigen. Dat los je op door al deze waarden te selecteren, te kopiëren en op dezelfde plaats te plakken met Plakken speciaal / Waarden plakken.

De formule =ASELECT() vormt willekeurige getallen tussen 0 en 1.

Stap 2: Reeks begrenzen

Dit zijn dus allemaal getallen kleiner dan 1. Wil je getallen tussen 1 en 10, dan kun je in de kolom daarnaast de formule =1+9*(A1) toepassen, in de veronderstelling dat het eerste gegenereerde getal van daarnet in A1 staat. Sleep dan het resultaat naar beneden en dan krijg je ook daar een kolom met waarden tussen 1 en 10.

Wil je willekeurige getallen tussen 1 en 100, dan wordt de formule =1+99*(A1). Voor getallen tussen 1 en 1000 is de formule =1+999*(A1) enzovoort.

In kolom C vragen we random waarden tussen 1 en 100, gebaseerd op de waarden van kolom A.

Stap 3: Raster vullen

Wil je gehele getallen tussen twee grenswaarden laten vormen door Excel, dan combineer je ASELECT met GEHEEL. Deze formule zal bijvoorbeeld willekeurige gehele getallen vormen kleiner dan 1000: =GEHEEL(ASELECT()*1000)

Het getal 1000 zal er zelf nooit bij staan. Sleep deze formule naar beneden om de kolom met willekeurige getallen te vullen en in dit voorbeeld hebben we de formule ook naar enkele kolommen daarnaast gesleept.

Ook hier dezelfde opmerking: om de random waarden te fixeren, moet je ze kopiëren en plakken als waarden.

Wanneer we de cellen naar beneden en naar rechts kopiëren, krijgen we een rooster met willekeurige getallen.