Privacygevoelige gegevens houd je natuurlijk het liefste voor jezelf en daar heb je ook alle recht toe. De beste manier om je data af te schermen is stevige encryptie. In dit artikel tonen we je hoe je niet alleen afzonderlijke mappen en bestanden op je pc beveiligt, maar ook complete (systeem)schijven, usb-sticks en je data in de cloud.

Wanneer je op internet naar tools zoekt om data weg te houden van pottenkijkers kom je vaak uit bij technieken die je gegevens op een of andere manier aan het oog onttrekken. Dat gaat van eenvoudige ingrepen als het (tijdelijk) weghalen van een stationsletter in de module Schijfbeheer van Windows, over het toepassen van ADS (alternate data streams), tot commerciële tools met een fraaie grafische interface zoals Secret Disk of Wise Folder Hider.

Al deze methodes hebben met elkaar gemeen dat de eigenlijke data-inhoud onveranderd blijft; alleen de toegang wordt op een of andere manier gemaskeerd. Deze aanpak biedt alleen onvoldoende garanties (zie ook kadertekst).

Vooralsnog de beste manier om je data echt ontoegankelijk te maken voor onbevoegden is betrouwbare encryptie. In dit artikel focussen we ons daarom op (gratis) tools die zich van beproefde encryptiealgoritmes bedienen. We bekijken eerst enkele oplossingen om afzonderlijke mappen en bestanden te versleutelen. Vervolgens gaan we na hoe je complete (systeem)partities en usb-sticks encrypteert en ten slotte reiken we je ook een tool aan waarmee je je data bij diverse cloudopslagproviders veilig stelt.

©PXimport

Security by obscurity

©PXimport

01 AES Crypt

Een van de betere tools om afzonderlijke mappen en bestanden te versleutelen is het gratis AES Crypt (beschikbaar voor Windows 32- en 64 bit, macOS en Linux). Dat heeft natuurlijk veel te maken met het gebruikte encryptiealgoritme: 256 bit Advanced Encryption Standard, dat officieel is goedgekeurd door het NIST (National Institute of Standards and Technology). Bovendien is de broncode van AES Crypt openbaar gemaakt, wat maakt dat iedereen op potentiële achterdeuren kan controleren.

Na de installatie tref je AES Crypt aan in het contextmenu van de Verkenner: klik met de rechtermuisknop op een bestand(sselectie) en kies AES Encrypt. Geef tweemaal een sterk wachtwoord op en bevestig met OK. Nu wordt een versleuteld exemplaar van je bestand(en) aangemaakt met de extensie aes. Houd er wel rekening mee dat je desgewenst zelf de originele data nog moet verwijderen. Je decrypteert je data op vergelijkbare manier: klik zo’n aes-bestand met de rechtermuisknop aan, kies AES Decrypt en vul het betreffende wachtwoord in. AES Crypt laat zich overigens ook vanaf de opdrachtregel aansturen.

©PXimport

02 Challenger: standaard

De gratis tool Challenger is iets complexer maar ook flexibeler. Het programma is alleen beschikbaar voor Windows; de gratis versie maakt gebruik van 128bit-versleuteling. Tijdens de setup kun je kiezen tussen een daadwerkelijke installatie of een portable versie. Deze laatste biedt het voordeel dat die zich ook vanaf een usb-stick laat bedienen.

Bij de eerste opstart vul je als start-password het standaardwachtwoord Berlin in. Na je bevestiging verschijnt een nieuw dialoogvenster. Druk hier op de knop Manage passphrases, selecteer Channel A – Masterphrase en klik op New, waarna je een sterk wachtwoord invult (2x). Bevestig met OK en met Close. Je komt nu terecht in het hoofdvenster waar je op Activate passphrase klikt en het wachtwoord invult dat je zonet had voorzien.

Je kunt nu de gewenste data versleutelen door de bestanden of zelfs een complete map naar het pictogram Drag&Drop op het hoofdvenster te verslepen. Daarna bevestig je met Encrypt. Gezien op dit moment kanaal (met Passphrase) A actief is, zal Challenger hiervoor automatisch het wachtwoord van dat kanaal gebruiken. De betrokken bestanden krijgen de extensie cha mee en anders dan bij AES Crypt worden meteen ook de originele data ‘gewipet’. Wil je cha-bestanden decrypteren, versleep die dan eveneens naar Drag&Drop, klik op Decrypt en vul het wachtwoord in als daarom wordt gevraagd.

©PXimport

03 Challenger: kanalen

Er zijn in Challenger acht kanalen beschikbaar en elk kanaal kun je zien als een opslagplaats die telkens met een ander wachtwoord wordt beveiligd. Via de knop Manage passphrases koppel je een wachtwoord aan een geselecteerd kanaal. Wil je ook kanaal B gebruiken, dan doe je er wel goed aan het standaardwachtwoord (Berlin) door een eigen exemplaar te vervangen.

Je hebt wellicht opgemerkt dat het bij kanalen A en B om ‘Masterphrase’-kanalen gaat, terwijl de overige kanalen (C tot H) gewone ‘Passphrase’-kanalen zijn. Dat houdt in dat wie het wachtwoord van A en/of B kent, automatisch ook toegang krijgt tot de data die met (het wachtwoord van) een van de andere kanalen zijn versleuteld. Omgekeerd geldt dat niet: het wachtwoord van kanaal C bijvoorbeeld is alleen bruikbaar voor dat ene kanaal. Dat maakt scenario’s mogelijk waarbij ouders of werkgevers een ‘masterphrase’ kennen, maar de kinderen of werknemers alleen een gewone ‘passphrase’.

Ook handig om te weten: het is perfect mogelijk in één keer een station(sletter) met Challenger te versleutelen. De bestanden in dit station worden dan wel afzonderlijk versleuteld.

©PXimport

04 VeraCrypt: volumes

Is het inderdaad je bedoeling een complete schijf(partitie) te encrypteren dan kijk je beter uit naar een tool als het gratis VeraCrypt (beschikbaar voor Windows, macOS en Linux). We bekijken hier de Windows-variant. Veracrypt is de officieuze opvolger van het ter ziele gegane en ooit zo populaire TrueCrypt.

Je kunt met Veracrypt weliswaar ook je systeempartitie versleutelen, maar aangezien je waarschijnlijk vooral je datapartitie wilt beschermen, beperken we ons daartoe.

Na de installatie start je VeraCrypt op en druk je op de knop Maak volume. Selecteer vervolgens Codeer een niet-systeempartitie/station, druk op Volgende en kies Standaard VeraCrypt volume. Een andere mogelijkheid is nog een Verborgen VeraCrypt volume: dat is een volume dat zich geheel binnen een ander, niet-verborgen volume nestelt. Afhankelijk van het wachtwoord dat je opgeeft, zal VeraCrypt het buitenste, niet-verborgen volume koppelen, dan wel het binnenste, verborgen volume. Word je ooit gedwongen het wachtwoord prijs te geven, dan geef je natuurlijk alleen het wachtwoord van het buitenste volume prijs: dat bevat dummy- of niet-privacygevoelige data.

©PXimport

05 VeraCrypt: formatteren

Wij kiezen hier voor een standaard volume. Een volgende stap is logischerwijze het aanduiden van het gewenste volume, dat overigens ook een usb-stick kan zijn. Selecteer na je bevestiging Aanmaken en formatteren gecodeerd volume. Houd er evenwel rekening mee dat eventuele bestaande bestanden worden overschreven met toevallig gegenereerde data! Zo nodig moet je die dus eerst naar een andere locatie veilig stellen en na het aanmaken van het volume terugzetten, zodat je gegevens alsnog worden versleuteld. Druk nogmaals op Volgende en laat gerust AES als Codering Algoritme geselecteerd – een combinatie van meerdere algoritmes is overigens ook mogelijk. Ook het Hash algoritme kun je rustig ingesteld laten op SHA-512. Druk alweer op Volgende (2x) en vul een complex wachtwoord in (2x). Kies Ja indien je bestanden groter dan 4 GB op dit volume wilt plaatsen, zodat VeraCrypt een aangepast bestandssysteem kan voorzien. In het volgende venster beweeg je enkele keren willekeurig met de muisaanwijzer. Eventueel plaats je een vinkje bij Snel formatteren waarna je op Formatteer klikt. Ben je zeker van je zaak, bevestig dan met Ja en wacht tot de formattering is voltooid.

©PXimport

06 VeraCrypt: (ont)koppelen

Bevestig met OK en met Sluiten, waarna je opnieuw in het hoofdvenster van VeraCrypt belandt. In de kolom Station selecteer je een vrije stationsletter en klik je op Selecteer apparaat. Verwijs naar het gewenste volume – dat zich intussen niet meer door de Verkenner laat benaderen; probeer je dat toch, ga dan in elk geval niet in op de suggestie om het te formatteren – en druk op de knop Koppel, waarna je het wachtwoord invult en bevestigt met OK. Even later heeft VeraCrypt je volume aan die stationsletter gekoppeld. Zolang deze koppeling actief is, kun je het volume ook vanuit de Verkenner benaderen: alle data die je hier plaatst, worden automatisch versleuteld. Verbreek je de koppeling met Ontkoppel, dan zijn alle data op dat volume op slag weer ontoegankelijk.

©PXimport

07 VeraCrypt: portable

Zoals vermeld in tip 05 kun je dus ook een complete usb-stick versleutelen met VeraCrypt. Wil je die versleutelde stick ook op andere computers benaderen waar VeraCrypt niet op is geïnstalleerd, dan ga je anders tewerk. Je kiest in de aanmaakwizard dan Maak een gecodeerde bestandscontainer, waarna je bij Volumelocatie een niet bestaande bestandsnaam op de stick invult. Na je bevestiging stel je een geschikte volumegrootte in en volg je de verdere instructies van de wizard.

De stick dient ook nog enkele andere bestanden te bevatten. Zorg dat het volume op de stick is gekoppeld (zie tip 06), open het menu Tools en kies Traveler disk aanmaken. Verwijs naar (de rootmap van) de usb-stick met de knop Bladeren; eventueel vink je de optie Start VeraCrypt aan bij AutoRun configuratie – afhankelijk van de Windows-configuratie op het toestel zal VeraCrypt dan automatisch starten na het inpluggen van de stick. Bevestig met de knop Aanmaken en sluit het venster af. Houd er evenwel rekening mee dat je op het toestel waar je de stick inplugt over administratorrechten moet beschikken om met VeraCrypt in portable modus aan de slag te kunnen.

©PXimport

BitLocker

©PXimport

08 Usb-stick

Vind je de werkwijze van VeraCrypt iets te omslachtig om je usb-stick veilig te versleutelen, of voorziet je stick niet in een hardwarematige oplossing om je data te versleutelen (beveiligd met een vingerafdruk of met een cijferblok, zoals bij de Corsair Padlock)? Dan kom je ook weg met een tool als Rohos Mini Drive of het al wat oudere SecurStick. In tegenstelling tot het portable VeraCrypt vereisen deze tools geen administratorrechten.

Rohos Mini Drive creëert hiervoor een virtuele, met AES-256 versleutelde partitie die zich, na het intikken van het wachtwoord, via een eigen stationsletter laat benaderen. De gratis versie beperkt je wel tot een partitie van maximaal 8 GB.

SecurStick gaat geheel anders te werk (beschikbaar voor 32- en 64-bit Windows, macOS en Linux). Je plaatst het exe-bestand op je stick en je start het van daaruit op. Je browser opent nu automatisch de lokale pagina http://127.0.0.1/login, gezien SecurStick zich als een WebDAV-server installeert. Zodra je een wachtwoord hebt ingevoerd, wordt een met AES 256-bit versleutelde container op je stick gecreëerd. Na je bevestiging kun je die zowel via je browser (via http://localhost/X) of via de Verkenner benaderen. Deze grootte van de container past zich automatisch aan de daarin geplaatste data aan.

©PXimport

09 Cryptomator: start

De kans is natuurlijk groot dat je niet al je data uitsluitend lokaal bewaart en dat je een of meerdere cloudopslagservices gebruikt. Sommige aanbieders laten je weliswaar toe die data te versleutelen, maar in de meeste gevallen heeft (ook) de aanbieder de decryptiesleutel in handen. Voel je je daar niet zo comfortabel bij, dan kun je een gratis tool als Cryptomator overwegen (beschikbaar voor Windows, macOS, Linux). Die zorgt er namelijk voor dat de gegevens in je lokale synchronisatiemap worden versleuteld voor ze naar de cloudopslagdienst worden verstuurd. We bekijken hier kort de Windows-variant van Cryptomator. De installatie heb je met een paar muisklikken voor elkaar en wanneer je het programma voor de eerste keer opstart is het venster leeg. Logisch, want je moet eerst nog een ‘kluis’ creëren.

©PXimport

10 Cryptomator: kluis

Daartoe klik je het plusknopje aan en selecteer je Maak Nieuwe Kluis. Er verschijnt een Verkenner-venster waarin je naar een map verwijst. Dat kan een standaardmap op je schijf zijn, maar net zo goed een (sub)map binnen de synchronisatiemap van je cloudopslagdienst, zoals Dropbox, OneDrive of Google Drive.

Voorzie een gepaste bestandsnaam voor je kluis, klik op Opslaan, vul een stevig wachtwoord in en bevestig met Creëer kluis. Zodra je nu het wachtwoord invult en Ontgrendel kluis hebt ingedrukt, komt de kluis beschikbaar als virtueel station in de Verkenner. De stationsletter wordt automatisch toegekend, tenzij je via de knop Meer Opties zelf een andere letter voorziet.

Deze functie is trouwens ook via WebDAV beschikbaar: selecteer de kluis, klik het pijltje aan naast Vergrendel kluis en kies Kopieer WebDAV URL. Deze url kun je vervolgens in de adresbalk van je Verkenner plakken. Standaard wordt dat iets als http://localhost:42427/<...>/<naam_van_kluis>, maar via het tandwielpictogram onderaan je kluisoverzicht kun je alsnog het poortnummer aanpassen.

Zodra je op Vergrendel kluis klikt, zie je alleen nog maar met AES 256-bit versleutelde data. Op gelijkaardige manier kun je nu nog andere kluizen creëren, ook voor andere cloudopslagservices.

©PXimport

AOC en AGON by AOC introduceren een nieuwe reeks monitoren die uiteenloopt van snelle esports-panelen tot ultrawide-schermen en 4K-modellen voor gamers die beeldkwaliteit vooropstellen. Daarmee richt het merk zich niet op één type gebruiker, maar op verschillende speelstijlen en budgetten.

Black Friday is bij uitstek het moment waarop veel gamers kijken naar een upgrade van hun setup. Monitoren verouderen namelijk niet zo snel als andere pc-componenten: een goed scherm kan jaren meegaan en is vaak de belangrijkste kwaliteitsboost die je kunt maken, zowel voor games als voor dagelijks gebruik. Een hogere verversingssnelheid maakt beweging vloeiender, een betere contrastverhouding haalt details naar voren, en een groter scherm kan letterlijk het verschil maken tussen een spel spelen en er middenin zitten. Dat maakt deze periode ideaal om iets te kiezen dat past bij hoe je speelt, werkt of kijkt, zonder dat je meteen het duurste model hoeft te nemen.

Oled voor wie beeld én snelheid belangrijk zijn

Aan de top van de line-up introduceert AOC twee QD-oledmonitoren. De AGON PRO AG276QZD2 heeft een 27-inch QHD-paneel met een verversingssnelheid van 240 Hz en een extreem lage responstijd van 0,03 ms. Dat maakt het scherm vooral geschikt voor competitieve shooters en snelle arena-games, waarbij vloeiende bewegingen en diepe contrasten belangrijk zijn. De adviesprijs is 449 euro.

Wie een groter beeldoppervlak wil, komt uit bij de AGON PRO AG326UD. Dit model biedt een 31,5-inch UHD-paneel met dezelfde QD-oledbeeldkwaliteit, maar dan met meer schermruimte voor RPG's en openwereldspellen. Dankzij PiP- en PbP-ondersteuning leent het scherm zich ook goed voor creatief werk of multitasken. De adviesprijs van dit scherm bedraagt 649 euro.

Snelle QHD-schermen voor het middensegment

Onder de oledtoplaag brengt AOC verschillende QHD-modellen die snelheid combineren met een vriendelijker prijskaartje. De Q27G4ZR is een 27-inch Fast IPS-monitor met een verversingssnelheid tot 260 Hz, bedoeld voor gamers die een competitief voordeel zoeken zonder meteen de hoofdprijs te betalen. Wie liever een betere HDR-ervaring heeft, kan terecht bij de Q27G3XMN/BK met miniLED-achtergrondverlichting en DisplayHDR 1000-ondersteuning. Voor wie vooral een degelijke allround QHD-monitor wil, is er de Q27G4XF met 180 Hz en een ergonomische standaard.

Ultrawide en curved voor meer immersie

Voor spelers die het liefst worden ondergedompeld in hun gamewereld, introduceert AOC twee curved-modellen die je blik letterlijk verbreden. De CU34G4 beschikt over een 34-inch ultrawide-paneel met UWQHD-resolutie en een gebogen 1500R-vorm, waardoor het beeld licht om je heen krult. Dat geeft een natuurlijker kijkhoek en maakt het makkelijker om details in je perifere zicht op te pikken; handig in simulators, openwereldgames en story-driven gameplay waarin overzicht en sfeer veel toevoegen.

De CQ32G4VE doet iets vergelijkbaars, maar dan in een traditionelere beeldverhouding: 31,5 inch met QHD-resolutie en eveneens 180 Hz. Daarmee is het een toegankelijke optie voor wie wel de gebogen kijkervaring wil, maar niet per se ultrawide hoeft. In beide gevallen ligt de nadruk minder op pure reactietijd en meer op beleving.

4K met flexibiliteit voor zowel scherpte als reactietijd

Tussen alle nieuwe modellen valt de U27G4R vooral op door zijn flexibiliteit. Dit 27-inch scherm toont 4K-games met een verversingssnelheid van 160 Hz, wat zorgt voor scherpe details zonder aan snelheid in te boeten. Maar het meest bijzondere is de Dual Mode: met één instelling kan de gebruiker schakelen naar Full HD bij 320 Hz. Daarmee biedt het scherm twee speelstijlen in één apparaat: één voor wanneer je beeldkwaliteit en detail wilt, en één voor wanneer elke milliseconde telt in competitieve matches. HDMI 2.1-ondersteuning maakt 'm bovendien geschikt voor PS5 en Xbox Series X, zonder kunstgrepen of compatibiliteitsgedoe.

Betaalbaar instappen met hoge verversingssnelheid

Onder aan de line-up bevinden zich twee modellen die vooral gericht zijn op toegankelijkheid zonder dat de speelervaring eronder lijdt. De 27G4HRE (27 inch) en 24G4HRE (24 inch) bieden allebei een verversingssnelheid van 200 Hz, waardoor bewegingen soepel en responsief blijven, ook bij competitieve titels of snelle camerabewegingen. De beeldkwaliteit is eenvoudiger en de resolutie lager dan bij de duurdere modellen, maar dat is precies het idee: zoveel mogelijk hertzen per euro. Met adviesprijzen van 109 euro en 89 euro openen deze schermen de deur voor gamers die hun eerste gamingmonitor willen kopen of voor wie een tweede scherm zoekt voor een slaapkamer, werkkamer of LAN-omgeving.

Niemand ontkomt aan ouder wordende ogen. Kleine letters, fel wit licht en drukke schermen maken het werken op de pc steeds vermoeiender. Windows 11 biedt gelukkig een schat aan verborgen opties om de tekst te vergroten, het contrast te verhogen en je vermoeide ogen rust te geven.

In Windows 11 pas je zonder extra software de beeldkwaliteit eenvoudig en snel aan, zodat alles weer prettig leest. Het type monitor of het tijdstip van de dag maakt daarbij niet uit. Bovendien profiteer je van nieuwe hulptechnologieën zoals live-ondertiteling en de Verteller met helder geluid.

Eerst pak je de algehele schaalinstelling aan, want die bepaalt hoe leesbaar alle vensters, apps en pictogrammen zijn. Klik op Start, ga naar Instellingen /Systeem /Beeldscherm. Onder het kopje Schaal stel je met het keuzemenu een percentage in, bijvoorbeeld 125 of 150. Gebruik daarna de optie Aangepaste schaal, via het pijltje rechts van het keuzemenu, als de standaardpercentages niet bevallen: typ bijvoorbeeld 138 en kies Toepassen.

Scrol in het menu Beeldscherm iets omlaag naar Resolutie; kies altijd de aanbevolen waarde om te voorkomen dat de letters korrelig worden. Zodra schaal en resolutie kloppen, vormt dit de basis voor verdere verfijning, daarmee bespaar je jezelf voortaan eindeloos turen en inzoomen.

Rustiger beeld

Fel wit licht werkt als een spotlight op vermoeide netvliezen, daarom verdient de ingebouwde donkere modus je aandacht. Ga naar Instellingen /Persoonlijke instellingen /Kleuren. Selecteer in het vervolgkeuzemenu Donker; Windows past zowel de taakbalk als systeemvensters onmiddellijk aan, zodat grote witte vlakken verdwijnen.

Vind je dat nog niet uitgesproken genoeg? Activeer dan een contrastrijk thema. Scrol omlaag naar Contrastthema’s en druk op Bewerken. Kies bijvoorbeeld Woestijn voor zachte beige tinten of Schemering voor hoog contrast met paarse accenten. Klik op Opslaan als en vervolgens Toepassen zodat je altijd kunt terugkeren naar het standaardthema zonder instellingen kwijt te raken. Controleer tot slot of de websites zich aanpassen door in Edge het instellingenvenster te openen, naar Vormgeving te gaan en Donker als standaardthema te kiezen. Zo genieten je ogen overal van een rustiger beeld, terwijl kleuren toch voldoende onderscheid blijven bieden voor tabellen, grafieken en programmeervensters, zelfs tijdens een lange avond achter het scherm.

Haarscherpe letters

Zelfs met de juiste schaal kan tekst nog wazig lijken, vooral op oudere monitoren. Windows 11 bevat daarom de ClearType-tuner waarmee je de pixelweergave precies op je beeldscherm afstemt. Typ ClearType in het zoekvak op de taakbalk en selecteer ClearType-tekst aanpassen. Vink ClearType inschakelen aan, klik op Volgende en doorloop de vijf testpagina’s. Lees steeds aandachtig welk tekstblok het scherpst oogt en bevestig na elke keuze met Volgende. Zodra je op Voltooien klikt, slaat Windows de subpixelmatrix permanent op, zodat letterranden niet meer rafelen.

Wil je daarnaast een groter basislettertype? Open dan Instellingen / Toegankelijkheid /Tekstgrootte. Schuif de balk naar rechts, controleer het voorbeeld en druk op Toepassen. Deze instelling schaalt alleen letters op, niet het volledige venster, zodat lay-outs intact blijven.

Maak ook gebruik van het nieuwe variabele systeemlettertype Segoe Fluent. Schakel naar Persoonlijke instellingen, open Lettertypen en klik op de downloadlink voor Segoe UI Variable als die nog ontbreekt. Dankzij het variabel gewicht en de breedte blijft de tekst leesbaar bij elke resolutie en zoomfactor. Dat is vooral nuttig voor programmeeromgevingen en uitgebreide spreadsheets, ook tijdens presentaties op grote projectieschermen.

Nachtlamp optimaal afstellen

Blauw licht verstoort niet alleen de slaapcyclus, maar prikkelt ook vermoeide ogen. Windows 11 beschikt over de instelbare functie Nachtlamp die de kleurtemperatuur automatisch naar warm oranje verschuift.

Open Instellingen /Systeem /Beeldscherm. Schakel de schuifregelaar Nachtlamp in. Klik vervolgens op het pijltje ernaast om het vervolgmenu te openen; hier bepaal je met een eenvoudige schuif hoe warm het scherm wordt. Een waarde rond 45 maakt het beeld zachter zonder dat foto- en videokleuren onherkenbaar worden.

Schakel Nachtlamp instellen in en zet daarna Schema op Zonsondergang tot zonsopgang als je pc locatiegegevens mag gebruiken. Werk je op een geïsoleerd netwerk, kies dan Aangepast schema en vul je gebruikelijke werktijden in. Windows onthoudt de laatste handmatige wijziging, dus als je incidenteel een kleurkritische taak uitvoert, kun je de nachtlamp vanuit het Actiecentrum tijdelijk uitschakelen door op de tegel Nachtlamp te klikken. Vergeet niet dat de functie per monitor instelbaar is; bij een multi-monitoropstelling profiteer je optimaal door alle schermen dezelfde temperatuur te geven. Dan hoef je nooit meer handmatig te schuiven tijdens een laat avondje.

Nooit meer zoeken

Het muispijltje kwijtraken kost frustratie én tijd. Ga daarom naar Instellingen, open Bluetooth en apparaten en kies Muis. Klik op Aanvullende muisinstellingen, selecteer het tabblad Aanwijzers en wijzig het schema naar Windows Zwart (extra groot)(systeemschema) voor maximale zichtbaarheid. Bevestig met OK. De aanwijzer ligt nu duidelijk boven drukke achtergronden.

Ga vervolgens naar Tekstcursor in het menu Toegankelijkheid in de hoofdinstellingen van Windows 11. Zet de schakelaar Tekstcursorindicator aan, kies een opvallende kleur en vergroot de indicatorbreedte tot twee pixels. Wanneer je nu een Word-document bewerkt, verschijnt naast de dunne verticale streep een helder blokje dat direct opvalt. Met deze instellingen zie je veel sneller waar je typt. Bovendien spaar je je ogen doordat minder heen-en-weerbeweging nodig is tijdens intensief bureaubladwerk.

Snel inzoomen

Wanneer zelfs vergrote fonts tijdelijk onvoldoende zijn, biedt de Vergrootglas-tool soelaas. Druk op Windows-toets+Plus om het hulpmiddel direct te starten. Een zwevende balk verschijnt; hier stel je met Plus en Min het zoomniveau per stap van tien procent in. Voor volledige schermvullende vergroting selecteer je Volledig scherm; beweeg de muis dan om desoriëntatie te voorkomen.

Heb je snel een getal in Excel nodig, typ dan Ctrl+Alt+I voor de Inverted-weergave; de kleuren keren om, waardoor hoog contrast ontstaat zonder de rest van Windows te beïnvloeden. Sluit het Vergrootglas met Windows-toets+Esc om resources vrij te maken. Door deze sneltoetsen in het geheugen te prenten, schakel je binnen seconden tussen normaal en ingezoomd beeld zonder losse hulpmiddelen of browserplug-ins.

Verteller en ondertitels

Zelf lezen is niet altijd de snelste optie; af en toe laten voorlezen ontlast bovendien je ogen. Windows 11 levert daarom Verteller mee. Druk op Ctrl+Windows-toets+Enter om de schermlezer te starten. Een blauwe rand markeert het actieve element. Gebruik Ctrl+Caps Lock+K om de huidige paragraaf te laten voorlezen en pauzeer met Ctrl. Stel het spreektempo in door Caps Lock+Plus of Caps Lock+Min te drukken totdat de stem comfortabel klinkt. Ga naar Instellingen /Toegankelijkheid en klik op Verteller voor meer instellingen. Denk aan het automatisch aanzetten van de Verteller voordat je bent ingelogd en de knop die je gebruikt om het te bedienen.

Als je liever zelf leest maar wel ondertiteling wilt in vergaderingen, activeer dan de functie Live bijschriften via Ctrl+Windows-toets+L. Windows toont boven in beeld realtime tekst van elk audiosignaal, ook offline. Binnen het Ondertitels-venster klik je op Instellingen, en vervolgens op Voorkeuren / Bijschriftstijl voor extra opties voor lettergrootte en uiterlijk. Combineer beide tools door Verteller het ondertitelingsvenster te laten voorlezen. Zo krijg je tegelijk visuele en auditieve feedback en verminder je vermoeidheid na lange Teams-sessies op elke werkdag.