Verstuurt u uw Word-documenten nog als bij­lage bij een e-mail? Dat is echt uit de tijd. Tegenwoordig zet u bestanden online en werkt u er met meerdere mensen aan. Inderdaad, in de cloud! Wij zetten de ontwikke­­ling van online werken voor u op een rij. 

©CIDimport

Wat is cloud-computing?

Laten we dicht bij huis beginnen. Veel van onze lezers hebben thuis meer dan één computer. Deze pc’s zijn vaak met elkaar verbonden via een netwerk. U kunt op een van uw pc’s een bestand maken (denk aan een document in Word, een spreadsheet in Excel of een presentatie in PowerPoint) en dat via het netwerk kopiëren naar een andere computer of laptop.

U kunt dat ene bestand ook op een computer zetten en vanuit een andere computer benaderen via het netwerk; dan hoeft u slechts één exemplaar te bewaren. De laatste tijd is de nas in opmars. Dat is een centrale server (zeg maar: een enorme harde schijf), waar al uw bestanden op staan en waar u vanaf al uw computers toegang toe hebt. Dat is vooral handig voor grote bestanden als muziek, foto’s en films, want dan hoeven uw computers en laptops geen grote schijven te hebben. Maar zodra u de deur uit gaat, kunt u daar niet bij...

Google Documenten

De volgende stap is, dat uw bestanden op internet staan. Dat is het geval met Google Documenten. Hiermee maakt u uw document helemaal op internet en hebt u geen aparte tekstverwerker op uw pc meer nodig. Want het programma om het document te bewerken staat ook op internet.

U typt uw document dan in uw browser. Een voordeel is dat u er overal bij kunt, bijvoorbeeld als u op vakantie of op zakenreis bent. Ook kunt u andere mensen toegang geven tot deze documenten, zodat zij ze kunnen lezen en (als u hun toegang geeft) bewerken. Nog een voordeel is, dat deze dienst helemaal gratis is. Een nadeel is, in ieder geval voorlopig, dat u met Google Documenten niet zoveel mogelijkheden hebt om uw bestanden te bewerken. Het programma dat u via de browser krijgt, is een stuk eenvoudiger van opzet. Wilt u bijvoorbeeld een formule met een functie in een spreadsheet invoeren, dan moet u weten hoe die in het Engels heet. U kunt uw spreadsheet wel maken in de volledige versie van Excel en dan uploaden, maar dan moet u die op uw pc hebben staan.

Office 365 zelf proberen

Inmiddels is de testversie definitief geworden en is Office 365 officieel vrijgegeven. Wilt u kennismaken met Office 365? Vraag dan een gratis proefabonnement aan op: www.microsoft.com/nl-nl/office365/online-software.aspx.U kiest de versie voor kleine bedrijven (maximaal 25 werknemers) of die voor grote ondernemingen. Als particulier kunt u ook meedoen, doe dan gewoon alsof u kleine ondernemer bent. Na het invullen van wat gegevens krijgt u een Microsoft Online Services ID en kiest u zelf een wachtwoord.U kunt vrijblijvend de mogelijk-heden verkennen. Binnen 30 dagen moet u beslissen of u dit gratis proefabonnement wilt vervangen door een betaald abonnement.

Word en Excel als web-apps

Sinds vorig jaar is er Microsoft Office 2010 en daarmee kunt u uw bestanden online opslaan, delen met anderen en hun toegang geven. U hebt hiervoor een Windows Live ID nodig, waarvoor u zich kosteloos moet registreren (of SharePoint als u zakelijke gebruiker bent). Daarna hebt u 25GB gratis ruimte voor uw bestanden. U kunt uw bestanden opslaan vanuit het programma Word (of Excel of PowerPoint) dat op uw pc moet staan en dan via Bestand, Opslaan en verzenden kiezen voor Opslaan naar web. U slaat ze dan op in SkyDrive, onder Persoonlijke mappen of Gedeelde mappen.

Aan een bestand dat u online hebt opgeslagen, kunt u vanaf een computer overal ter wereld verder werken. Dat gaat via uw account op Windows Live Spaces. Als Word of Excel op die computer staat, kunt u het daarmee bewerken (of met OpenOffice, dat kan ook).

Maar nieuw in Office 2010 is, dat u ook de webversie kunt gebruiken van Word, Excel, PowerPoint en OneNote. Dat zijn hun zogeheten webapplicaties, kortweg de web-apps. Deze werken helemaal via internet. U kunt inloggen op Live en dan meteen in de Word web-app een stukje tikken. Word of Excel hoeft dus niet meer op uw pc te staan, u kunt louter via de web-app werken. Alles heeft echter zijn prijs: deze webversies zijn helaas behoorlijk beperkt in hun mogelijkheden. Ze hebben slechts twee à drie tabbladen in het lint terwijl de volledige versie een stuk of zeven tabbladen heeft. Het is duidelijk dat dit Microsofts antwoord is op Google Documenten.

Google Cloud Connect

Google heeft ook niet stilgezeten en heeft het (beperkte) Google Documenten uitgebreid, als reactie op het online opslaan van Microsoft met SkyDrive). Daarnaast is er sinds 1 april 2011 Google Cloud Connect. Hiermee kunt u de bestanden die u maakt in Office (2003, 2007 of 2010) opslaan, delen en samen bewerken. U hebt er alleen een Google Apps-account voor nodig. Google voegt een eigen werkbalk aan het lint toe (dit is een gratis plugin), terwijl u werkt met de complete versie van uw Word, Excel of PowerPoint − die op uw computer moeten staan, dat dan weer wel.

Met Google Cloud Connect voor Microsoft Office kunt u in Office een bestand met meerdere mensen tegelijk bewerken. U kunt Word-, Powerpoint- en Excel-bestanden delen en met uw collega’s op hetzelfde moment bewerken. Google Cloud Connect lijkt het beste van twee werelden: gebruikers kunnen in de Office-interface werken met alle functionaliteit en tegelijk Google Documenten gebruiken. Maar Microsoft haast zich om de werking hiervan af te kraken; smul mee op www.whymicrosoft.com.

Microsoft Office 365

Microsoft is weer aan zet en heeft Office 365 uitgebracht. Daarmee kunt u online documenten delen met de web-apps van Microsoft Office, die we zojuist al noemden. Maar nu komt volgens Microsoft “de volgende generatie communicatie- en samenwerkingsservices” eraan: u krijgt overal ook toegang tot e-mail, agenda en contactpersonen. En dat niet alleen op desktopcomputers en laptops, maar ook op andere mobiele apparaten, terwijl u tevens wordt beschermd tegen virussen en spam.

Wij zijn voor u op verkenning gegaan. De plek waar u documenten en grote bestanden kunt opslaan, heet in Office 365 een Teamsite. Net als via Office 2010 kunt u documenten weergeven en bewerken in een browser, met de web-apps van Office of (als u klikt op bijvoorbeeld Openen in Excel) in de volledige programma’s van het Office-pakket als u die op uw desktopcomputer hebt. Voor uw e-mail en agenda staat u in Office 365 een heuse versie van Outlook ter beschikking.

Er zit een kant-en-klaar sjabloon ingebakken, waarmee u in een paar stappen een website inricht. En met het onderdeel Lync kunt u snel communiceren via chatberichten, audio- en videogesprekken of online ver-gaderingen houden. Voor zover wij het kunnen bekijken is Office 365 de uitbreiding van de web-apps.

Waar gaat het naartoe?

In de toekomst staat het programma Word niet meer op uw computer, maar volledig op internet en kunt u – waar u ook bent – daarmee werken. De gedachte achter cloud-computing is dat al uw programma’s op uw eigen plekje op internet staan en dat u er overal ter wereld mee kunt werken. Daardoor kunnen we toe met vrij lichte en simpele computers en laptops (niet groter dan iPads), omdat die geen harde schijf meer nodig hebben. Alles gebeurt immers via de browser.

Deze toekomstmuziek ligt niet eens zo ver meer weg. Zo heeft Microsoft Windows Azure gelanceerd. Daarmee verplaatst u programma’s naar de cloud. U maakt als het ware een virtuele kopie van uw vaste schijf, slaat die kopie in de cloud op en dan kunt u uw programma’s gebruiken, waar u ook bent en op elke computer. Wat dat betreft geldt (om maar in stijl te blijven): the sky is the limit.

Anders gratis online samenwerken

Als we online willen samenwerken, zijn er dan andere mogelijkheden? Ja, wij vermelden hier TeamViewer en LogMeIn. Met TeamViewer geeft u een aantal mensen toegang tot bestanden op een computer bij u thuis. Degenen die uw bestanden mogen bekijken en bewerken, installeren het programma TeamViewer, dat ze ophalen van www.teamviewer.com/nl. Dit is een gebruiksvriendelijk (en Nederlandstalig!) programma. U geeft als beheerder aan of de bestanden alleen-lezen zijn of dat ze bewerkt mogen worden, geeft collega’s of vrienden uw toegangsnummer en wachtwoord en ze kunnen met die bestanden aan de slag. Ze krijgen het bureaublad van uw computer op hun eigen beeldscherm te zien. Er wordt niets op internet opgeslagen, iedereen werkt vanuit huis op uw computer, die dus in feite als een server dienst doet. Uw computer moet hiervoor wel dag en nacht aan staan.

Hoe werkt het? Een voorbeeld

 Een paar nummers geleden stond er een spreadsheet in Computer Idee, waarmee u een Toto voor de Tour de France kunt bijhouden. Op dit moment is het zo dat iedereen die daaraan meedoet, de favoriete top-tien van zijn renners moet opsturen. De traditionele manier is: iedereen stuurt zijn lijstje naar u op en u tikt alles over in de spreadsheet. Als u Office web-apps gebruikt of Google Documenten, werkt het makkelijker. U zet de spreadsheet online, geeft de deelnemers toegang en iedereen vult zelf zijn favoriete top-tien in. Dit werk bijvoorbeeld ook goed bij roosters voor verenigingen. Veel eenvoudiger!  LogMeIn is handig als u grote bestanden wilt versturen vanaf uw computer thuis. U stuurt degenen voor wie het bestand is een e-mail met een link, zij klikken daarop en ze downloaden het bestand rechtstreeks. Uw e-mailprogramma´s worden zo niet met enorme bestanden belast. U houdt volledig controle over het beheer: u nodigt zelf de mensen uit die toegang krijgen en u kunt het bestand voor een beperkte periode beschikbaar stellen. Ook kunt u met LogMeIn vanaf elke locatie contact maken met uw computer thuis. U ziet dan bijvoorbeeld op uw laptop in Los Angeles het bureaublad van uw eigen computer en u kunt gewoon bij al uw bestanden. Erg handig, als u net dat ene bestand niet bij u hebt.

Dit artikel komt uit Computer Idee nummer 17, jaargang 2011.

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.

Fairphone lanceert de vernieuwde Fairbuds XL. Deze modulaire koptelefoon belooft nu ook het geluid en comfort te bieden dat je voor 249 euro mag verwachten. Met nieuwe drivers en zachtere oorkussens pakt de fabrikant de eerdere kritiekpunten aan. Handig: je kunt je oude model zelf eenvoudig upgraden.

De Nederlandse fabrikant Fairphone heeft deze week de vernieuwde versie van de Fairbuds XL gepresenteerd. Deze modulaire koptelefoon is een doorontwikkeling van het model dat in 2023 werd gelanceerd. Waar de eerste generatie vooral een statement maakte op het gebied van repareerbaarheid, belooft deze nieuwe versie ook op audiogebied en draagcomfort een inhaalslag te maken. De koptelefoon is daardoor ontworpen om jarenlang mee te gaan en is per direct verkrijgbaar.

©Fairphone

Verbeterde audiokwaliteit en materialen

De belangrijkste upgrade ten opzichte van de voorganger zit in de geluidsweergave en het fysieke ontwerp. De nieuwe Fairbuds XL beschikt over 40 mm dynamische drivers en ondersteuning voor aptX HD, wat moet zorgen voor een gedetailleerder geluidsbeeld en high-res audio via bluetooth. Fairphone heeft daarnaast gekeken naar de feedback over het draagcomfort. De nieuwe modellen zijn uitgerust met zachtere oorkussens van 'birdseye-mesh' en een ademende hoofdband, waardoor de koptelefoon ook tijdens langere luistersessies prettig moet blijven zitten. Het design is beschikbaar in de kleuren Forest Green en Horizon Black.

Modulair ontwerp voor lange levensduur

Wat de Fairbuds XL onderscheidt in de markt van consumentenelektronica is de verregaande modulariteit. De koptelefoon is opgebouwd uit negen losse modules die door de gebruiker zelf te vervangen zijn. Dit betekent dat bij een defect of slijtage niet het hele apparaat weggedaan hoeft te worden, maar dat onderdelen zoals de batterij, de oorkussens of de hoofdband eenvoudig vervangen kunnen worden. Technisch biedt het apparaat verder dual-point connectiviteit, een IP54-certificering voor spatwaterdichtheid en een accuduur tot 30 uur.

Zoals gebruikelijk bij het Amsterdamse bedrijf ligt de nadruk sterk op duurzaamheid en eerlijke materialen. De koptelefoon bestaat voor ongeveer 50 procent uit gerecyclede grondstoffen, waaronder gerecycled aluminium en zeldzame aardmaterialen in de magneten. Ook wordt er bij de assemblage gebruikgemaakt van fabrieken die draaien op zonne-energie en investeert het bedrijf in leefbare lonen voor fabrieksarbeiders.

©Fairphone

Compatibel met het vorige model

Een opvallende keuze van Fairphone is de compatibiliteit met de eerste generatie Fairbuds XL. De fabrikant benadrukt dat technologie moet meegroeien met de gebruiker. Bezitters van het 2023-model hoeven daarom geen volledig nieuwe koptelefoon aan te schaffen om te profiteren van de geluidsverbeteringen. De nieuwe drivers zijn namelijk ook als los onderdeel verkrijgbaar en kunnen eenvoudig in het oude model worden geïnstalleerd. Hiermee voegt Fairphone daadwerkelijk de daad bij het woord wat betreft het verlengen van de levensduur van elektronica.

©Fairphone

Prijs en beschikbaarheid

De vernieuwde Fairbuds XL is per direct verkrijgbaar in Nederland. De adviesprijs voor de koptelefoon bedraagt 249 euro. Hij is te koop via de webwinkel van Fairphone en bij geselecteerde retailers.