Wie denkt dat je Windows 10 alleen kunt bedienen met de muis, heeft het mis. Vrijwel alles is op de een of andere manier ook via Windows PowerShell te regelen. PowerShell is de grote broer van de opdrachtprompt. In dit artikel bespreken we de basis van dit expertgereedschap.

Tip 1: Topje van de ijsberg

Om direct met de deur in huis te vallen: na het lezen van dit artikel weet je nog niet alles van PowerShell. PowerShell is zeer geavanceerd en kan ook nog eens eenvoudig worden uitgebreid met nieuwe functies. Dit maakt dat het onmogelijk is om een compleet overzicht te geven van de mogelijkheden en opties. Wel leren we je alles over de basis van PowerShell, en weet je na het lezen van dit artikel hoe je het gebruikt en waar je meer informatie krijgt als je verder wilt. Ook bespreken we praktische trucjes die je direct kunt uitvoeren.

PowerShell is al een tijdje in Windows aanwezig en in Windows 10 aanbeland bij versie 5.0. Hoewel we uitgaan van een Windows 10-systeem, is de basis hetzelfde op eerdere Windows-versies.

©PXimport

Tip 2: PowerShell

Als je al een tijdje meedraait in computerland, ken je de knipperende cursor op het zwarte scherm. We hebben het over de 'commandprompt', dit onderdeel wordt in Windows de Opdrachtprompt genoemd. Een andere benaming is 'cli' en dat staat weer voor 'command line interface'. In de basis is PowerShell een soort opdrachtprompt op steroïden. De opdrachten die werken via de standaard opdrachtprompt van Windows, werken meestal ook in PowerShell, maar er is veel meer mogelijk. Zo kun je dankzij PowerShell vrijwel het volledige besturingssysteem onder de motorkap bedienen, zonder dat hier een muis aan te pas komt. Dit kan bijvoorbeeld door maken van scripts.

©PXimport

Tip 3: Snelkoppeling als beheerder

Er zijn veel manieren om een PowerShell te openen. Zoek bijvoorbeeld naar PowerShell (of een gedeelte van dit woord) in je startmenu. Veel mensen vinden een snelkoppeling prettig. Deze kun je eenvoudig aanmaken, maar het vereist een kleine aanpassing achteraf zodat Powershell altijd als beheerder wordt uitgevoerd. Klik met de rechtermuisknop op je bureaublad en kies Nieuw / Snelkoppeling. Maak een snelkoppeling naar PowerShell.exe en bewaar deze. Klik met de rechtermuisknop op de snelkoppeling en vraag de eigenschappen op. Ga naar het tabblad Snelkoppeling, klik op Geavanceerd en plaats een vinkje bij Als administrator uitvoeren. Op deze manier open je de snelkoppeling altijd als computerbeheerder.

©PXimport

Tip 4: Windows-toets+X

Als je in Windows 10 de toetscombinatie Windows-toets+X gebruikt, krijg je een gevorderd menu te zien. Hierin vind je een directe verwijzing naar alle belangrijke Windows-onderdelen, zoals je configuratiescherm, energiebeheer en meer. Ook kun je vanaf deze plek een opdrachtprompt opstarten in de veilige modus (standaard) of als beheerder. Dit onderdeel is eenvoudig te vervangen door PowerShell. Klik met de rechtermuisknop op je taakbalk en vraag de eigenschappen op. Open het tabblad Navigatie en plaats een vinkje bij Opdrachtprompt vervangen door Windows PowerShell in het (...). Vanaf nu is PowerShell direct beschikbaar via Windows-toets+X.

Tip 5: Administrator

De beste manier om PowerShell te starten is als computerbeheerder (administrator). Hiermee krijg je de volledige rechten over 'alle' instellingen en aanpassingen die je wilt doen. Als je een normale PowerShell opstart, is de kans op foutmeldingen groter omdat er bijvoorbeeld te weinig rechten zijn om een bewerking uit te voeren. Omdat PowerShell in Administrator-mode alle rechten heeft, moet je wel extra voorzichtig zijn. Klakkeloos experimenteren met onbekende PowerShell-scripts van internet is vragen om problemen.

Tip 6: Commando's

Net als bij de opdrachtprompt kun je in PowerShell allerlei commando's geven. De meeste commando's die werken in de opdrachtprompt, zijn ook te gebruiken in PowerShell. Een voorbeeld hiervan is de opdracht ipconfig. Hiermee krijg je zowel in de Opdrachtprompt als in PowerShell uitgebreide IP-informatie van al je netwerkadapters. Er zijn ook veel commando's die alleen in PowerShell werken. Een voorbeeld hiervan is de opdracht Get-NetAdapter, die je een beknopt overzicht geeft van je netwerkadapters, het type adapter (ethernet of wifi) en de snelheid. Met dit commando zien we bijvoorbeeld dat ons wifi-netwerk werkt op slechts 130 Mbit/s. Deze informatie is ook ergens in Windows te vinden, maar als je het commando kent, gaat het met PowerShell gaat het een stuk eenvoudiger en sneller.

©PXimport

Tip 7: Sneller invoeren

Sommige commando's zijn behoorlijk lang. Gelukkig kun je deze toch snel invoeren. Tik een gedeelte van de naam, bijvoorbeeld get-net en druk vervolgens een of meerdere keren op de Tab-toets totdat Get-NetAdapter verschijnt. Je opdracht wordt automatisch aangevuld. Je kunt er nog iets achter typen (parameters, bij veel opdrachten is dat nodig) en bevestigen met een druk op de Enter-toets. Dankzij de Tab-toets kun je zelfs de lastigste opdrachten snel intypen.

©PXimport

Tip 8: Help? Help!

De helpfunctie van PowerShell is zeer uitgebreid en zelfs onoverzichtelijk als je alleen de opdracht help geeft gevolgd door Enter. De functie wordt duidelijker als je de hulpvraag specificeert. Met de opdracht help Get-NetAdapter krijg je uitgebreide informatie over Get-NetAdapter. Je leest waar dit commando voor dient, hoe je het gebruikt en waar je meer informatie vindt als je 'alles' over het commando te weten wilt komen. Bij Related links zie je gerelateerde opdrachten. Zo komen we hier het commando Restart-NetAdapter tegen. Dit blijkt uitermate handig om via een PowerShell-commando de wifi-adapter snel uit te schakelen en weer opnieuw te activeren, een truc die meestal zeer effectief is om tijdelijke wifi-storingen op te lossen.

©PXimport

Tip 9: Linux, maar dan anders!

We noemden al een paar keer het verband tussen PowerShell en de opdrachtprompt, maar de link met Linux is nog veel groter. Veel commando's uit PowerShell komen direct uit Linux. Om bijvoorbeeld de inhoud van een map op te vragen, kun je de opdracht dir geven. Linux-gebruikers kennen deze opdracht als ls en dit commando werkt ook in PowerShell. Andere voorbeelden zijn rm (remove, verwijderen), kill (sluiten) en mv (move, verplaatsen). Op deze website vind je onder Quick reference (scrol bijna helemaal naar beneden) een handig overzichtje van veelvoorkomende commando's die zowel in Linux als de Windows PowerShell te gebruiken zijn.

Tip 10: Standaard apps verwijderen

Het verwijderen van programma's is een praktisch voorbeeld van de mogelijkheden van PowerShell. Windows 10 heeft allerlei standaard-apps aan boord waar veel mensen niet op zitten te wachten. Dankzij slimme PowerShell-opdrachten kun je de voorgeïnstalleerde 'rommel' snel verwijderen. Met de opdracht Get-AppxPackage *xboxapp* | Remove-AppxPackage gevolgd door Enter verdwijnt de Xbox-app van je computer. Met de opdracht Get-AppxPackage *bingfinance* | Remove-AppxPackage verwijder je de Geldzaken-app. Je kunt zelfs de complete app-winkel van Microsoft van je systeem verwijderen. Hiervoor geef je Get-AppxPackage *windowsstore* | Remove-AppxPackage als opdracht. Er zijn meer opdrachten mogelijk. Een overzicht vind je hier.

©PXimport

Tip 11: Standaardapps opnieuw installeren

Ben je te enthousiast te werk gegaan en heb je per ongeluk allerlei apps verwijderd die je eigenlijk nog weleens wilt gebruiken? Dan kun je een groot deel van de standaard app-bundel snel herstellen. Geef hiervoor Get-AppxPackage -AllUsers| Foreach {Add-AppxPackage -DisableDevelopmentMode -Register "$($_.InstallLocation)\AppXManifest.xml"} als opdracht. Je hoeft dit niet helemaal over te typen, je kunt de opdracht ook kopiëren van de website uit de vorige tip.

©PXimport

Tip 12: Scripts maken

We hopen met dit artikel het enthousiasme voor PowerShell geprikkeld te hebben. Als afsluiter willen we je graag nog wijzen op ISE. Deze afkorting staat voor Integrated Scripting Environment, dit is een handige omgeving om PowerShell-scripts in elkaar te sleutelen. Handig detail is dat je veel opdrachten met één muisklik toevoegt. De opdrachten staan aan de rechterkant van je scherm en er is een goede zoekfunctie aanwezig. Door commando's te combineren, maak je snel je eerste script, bijvoorbeeld om je wifi-adapter uit te schakelen weer te activeren (zie tip 6). Door je script te starten, wordt deze handeling automatisch uitgevoerd en dat scheelt veel muisklikken die anders nodig waren geweest als je de 'wifi-reset' wilt uitvoeren via bijvoorbeeld het Apparaatbeheer. Start ISE op door ise in te typen als zoekopdracht in je startmenu.

©PXimport

Tip 13: Tot slot...

Het voert te ver om alles over PowerShell te weten te komen in één artikel. De beste manier om met PowerShell te leren werken, is door eraan te denken op een moment dat je voor een probleem staat of iets wilt automatiseren met een script. Probeer je uitdaging op te lossen met PowerShell, dan raak je snel gewend aan de manier van denken (en werken). Wil je een vliegende start maken? Dan kun je terecht bij Microsoft Virtual Academy voor uitgebreide video's. Ook op YouTube zijn veel filmpjes te vinden. De

van Don Jones zijn van harte aanbevolen.

©PXimport

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.

Fairphone lanceert de vernieuwde Fairbuds XL. Deze modulaire koptelefoon belooft nu ook het geluid en comfort te bieden dat je voor 249 euro mag verwachten. Met nieuwe drivers en zachtere oorkussens pakt de fabrikant de eerdere kritiekpunten aan. Handig: je kunt je oude model zelf eenvoudig upgraden.

De Nederlandse fabrikant Fairphone heeft deze week de vernieuwde versie van de Fairbuds XL gepresenteerd. Deze modulaire koptelefoon is een doorontwikkeling van het model dat in 2023 werd gelanceerd. Waar de eerste generatie vooral een statement maakte op het gebied van repareerbaarheid, belooft deze nieuwe versie ook op audiogebied en draagcomfort een inhaalslag te maken. De koptelefoon is daardoor ontworpen om jarenlang mee te gaan en is per direct verkrijgbaar.

©Fairphone

Verbeterde audiokwaliteit en materialen

De belangrijkste upgrade ten opzichte van de voorganger zit in de geluidsweergave en het fysieke ontwerp. De nieuwe Fairbuds XL beschikt over 40 mm dynamische drivers en ondersteuning voor aptX HD, wat moet zorgen voor een gedetailleerder geluidsbeeld en high-res audio via bluetooth. Fairphone heeft daarnaast gekeken naar de feedback over het draagcomfort. De nieuwe modellen zijn uitgerust met zachtere oorkussens van 'birdseye-mesh' en een ademende hoofdband, waardoor de koptelefoon ook tijdens langere luistersessies prettig moet blijven zitten. Het design is beschikbaar in de kleuren Forest Green en Horizon Black.

Modulair ontwerp voor lange levensduur

Wat de Fairbuds XL onderscheidt in de markt van consumentenelektronica is de verregaande modulariteit. De koptelefoon is opgebouwd uit negen losse modules die door de gebruiker zelf te vervangen zijn. Dit betekent dat bij een defect of slijtage niet het hele apparaat weggedaan hoeft te worden, maar dat onderdelen zoals de batterij, de oorkussens of de hoofdband eenvoudig vervangen kunnen worden. Technisch biedt het apparaat verder dual-point connectiviteit, een IP54-certificering voor spatwaterdichtheid en een accuduur tot 30 uur.

Zoals gebruikelijk bij het Amsterdamse bedrijf ligt de nadruk sterk op duurzaamheid en eerlijke materialen. De koptelefoon bestaat voor ongeveer 50 procent uit gerecyclede grondstoffen, waaronder gerecycled aluminium en zeldzame aardmaterialen in de magneten. Ook wordt er bij de assemblage gebruikgemaakt van fabrieken die draaien op zonne-energie en investeert het bedrijf in leefbare lonen voor fabrieksarbeiders.

©Fairphone

Compatibel met het vorige model

Een opvallende keuze van Fairphone is de compatibiliteit met de eerste generatie Fairbuds XL. De fabrikant benadrukt dat technologie moet meegroeien met de gebruiker. Bezitters van het 2023-model hoeven daarom geen volledig nieuwe koptelefoon aan te schaffen om te profiteren van de geluidsverbeteringen. De nieuwe drivers zijn namelijk ook als los onderdeel verkrijgbaar en kunnen eenvoudig in het oude model worden geïnstalleerd. Hiermee voegt Fairphone daadwerkelijk de daad bij het woord wat betreft het verlengen van de levensduur van elektronica.

©Fairphone

Prijs en beschikbaarheid

De vernieuwde Fairbuds XL is per direct verkrijgbaar in Nederland. De adviesprijs voor de koptelefoon bedraagt 249 euro. Hij is te koop via de webwinkel van Fairphone en bij geselecteerde retailers.