Windows Instellingen: heb je deze functies al naar wens ingesteld?
Windows biedt talrijke functies en instellingen. Zoveel zelfs, dat je er wellicht een aantal over het hoofd hebt gezien. We stellen je hier een reeks handige en ietwat geavanceerdere mogelijkheden voor. Deze zijn allemaal toegankelijk zijn via de instellingen, in zowel Windows Home als Pro.
Er zijn onnoemelijk veel instellingen in Windows. We hebben ze onderverdeeld in tien categorieën:
- Systeem
- Apparaten
- Netwerk en internet
- Personaliseren
- Apps en features
- Accounts
- Zoeken
- Updaten
- Herstellen
- Beveiliging
Lees ook: Haal meer uit je computer: de beste tools voor de veeleisende gebruiker
In eerdere Windows-versies stelde je het systeem voornamelijk in via het configuratiescherm of, voor complexe aanpassingen, via het Windows Register (Windows-toets+R en voer regedit uit). Via het startmenu kom je nog steeds in het Configuratiescherm, maar met elke nieuwe Windows-versie verhuizen meer instellingen naar de rubriek Instellingen. Deze kun je openen met een rechtermuisklik op de Windows-startknop of met Windows-toets+I.
Dit artikel richt zich volledig op de rubriek Instellingen, voornamelijk binnen Windows 11 (Home en Pro), al zijn veel functies ook beschikbaar in Windows 10, eventueel via andere menuopties. We maken hier een eigen selectie van de interessantste en tegelijk geavanceerdere instellingen. We hebben deze gegroepeerd in tien thema’s die grotendeels de instellingenstructuur weerspiegelen. Zo’n indeling lijkt ons handig maar, toegegeven, is tegelijk ietwat kunstmatig, omdat sommige functies in meerdere thema’s kunnen thuishoren.
Systeem
De meeste beeldschermen bieden diverse beeldverversingsfrequenties die tonen hoe vaak het beeld per seconde wordt ververst. Een hogere frequentie maakt het beeld vloeiender, wat fijn is bij het kijken van video’s of tijdens het gamen. Voor computeractiviteiten zoals browsen, foto’s bekijken of tekstverwerking, is een hogere frequentie minder voordelig. Houd er rekening mee dat een hogere frequentie iets meer energie verbruikt en je grafische hardware wat meer belast.
Je kunt je frequentieopties bekijken door naar Systeem / Beeldscherm te gaan, te kiezen voor Geavanceerd beeldscherm en Een vernieuwingsfrequentie kiezen te selecteren. Hier vind je mogelijk ook de optie Dynamisch, waarbij Windows zelf de frequentie bepaalt afhankelijk van je activiteiten.
Wat energie betreft, stel je een optimaal energiebeheerschema in via Systeem / Aan/uit, waar je bij Energiemodus kunt kiezen uit Beste prestaties, Gebalanceerd of Beste energie-efficiëntie. Voor het instellen van een eigen energiebeheerschema moet je nog wel aankloppen bij het Configuratiescherm, waar je kiest voor Hardware en geluiden / Energiebeheer en bij je voorkeursschema klikt op De schema-instellingen wijzigen. Deze optie laten we hier verder onbesproken.
Apparaten
Wil je je mobiele telefoon vanaf je pc bedienen, bijvoorbeeld voor WhatsApp-berichten of het maken van schermafbeeldingen, navigeer dan naar Bluetooth en Apparaten / Mobiele apparaten. Activeer Deze pc toegang geven tot uw mobiele apparaten en Telefoonkoppeling, klik op Apparaten beheren en Apparaat toevoegen en volg de instructies. Als je telefoon gekoppeld is, zorg dan dat deze is ingeschakeld in het venster Mobiele apparaten beheren. Activeer Als verbonden camera gebruiken om je telefoon als pc-webcam te gebruiken. Open Telefoonkoppeling in het venster Mobiele apparaten om je telefoon vanuit Windows te besturen en klik linksboven op de miniatuur voor een live weergave van je telefoonscherm.
Voor het optimaliseren van je webcambeeld ga je naar Bluetooth en apparaten / Camera’s. Selecteer je webcam en als het goed is, kun je hier instellingen als Helderheid, Contrast, Scherpte, Verzadiging en Video-rotatie aanpassen. Je telefoon, indien gekoppeld en correct ingesteld, verschijnt hier eveneens.
Netwerk en internet
Wanneer je in Windows via een applicatie een webadres intikt, zoekt de DNS-server (Domain Name System) van je internetprovider normaal gesproken het bijbehorende ip-adres op. Dit proces is niet versleuteld, waardoor de beheerder van die server kan zien welke websites je bezoekt. Je kunt ervoor kiezen dit versleuteld te laten verlopen via een DNS-server die DNS over HTTPS (DoH) ondersteunt.
Ga hiervoor naar Netwerk en internet en kies Ethernet of Wi-Fi / Hardware-eigenschappen. Klik op Bewerken bij DNS-server toewijzing, selecteer Handmatig en activeer IPv4. Bij Voorkeurs-DNS voer je het adres van een DoH-server in, zoals 1.1.1.1 van Cloudflare of 9.9.9.9 van Quad9. Stel DNS via HTTPS in op Aan (handmatige sjabloon) en voer https://cloudflare-dns.com/dns-query of https://dns.quad9.net/dns-query in als sjabloon voor DNS via HTTPS. Bij Alternatieve DNS doe je hetzelfde, alleen gebruik je 1.1.0.1 van Cloudflare of 149.112.112.112 van Quad9. Test of je verbinding hebt met een DoH-server van Cloudflare via https://one.one.one.one/help (afbeelding 4). Je instellingen hebben invloed op alle netwerkactiviteiten op je pc, tenzij in je webbrowser een andere DNS- of DoH-server is ingesteld.
Personalisatie
Via thema’s kun je Windows snel voorzien van een combinatie van achtergronden, geluiden en kleuren. Selecteer een thema via Persoonlijke instellingen / Thema’s en klik op Bladeren door thema’s voor meer opties online. Je kunt ook een thema aanpassen door Aangepast thema gebruiken te kiezen en Achtergrond, Kleur, Geluiden en/of Muiscursor te wijzigen. Als alles naar wens is, klik je in het venster Thema’s op Opslaan en geef je je thema een naam. Om het toe te passen, klik je op de miniatuur. Om het thema te delen, klik je met rechts op de miniatuur en kies je Thema voor delen opslaan. Met een dubbelklik op het bestand deskthemepack installeer je het thema op een andere pc.
Daarnaast kun je zelf lettertypes toevoegen aan je systeem, zodat je deze automatisch ook vindt in applicaties als Word. Op www.dafont.com vind je bijvoorbeeld een indrukwekkende, doorzoekbare collectie lettertypes. Download een zip-bestand, pak het uit, ga naar Persoonlijke instellingen / Lettertypen en versleep het lettertypebestand (otf of ttf) naar het deelvenster.
Heb je een Mac, lees dan: Personaliseer je Mac: handige tips voor het Dock en de menubalk
Apps en features
Wanneer een bestandstype zoals jpg of pdf niet meer opent in je vertrouwde applicatie, omdat een andere toepassing de bestandsextensie heeft gekaapt, kun je dit als volgt corrigeren. Ga naar Apps en selecteer Standaard-apps. Typ de betreffende bestandsextensie in; de huidig gekoppelde applicatie verschijnt eronder. Klik hierop om een alternatief te kiezen in een pop-upvenster en bevestig met Standaardlocatie instellen. Als het gewenste alternatief er niet tussen staat, scrol dan naar beneden, kies Een app op uw pc kiezen en verwijs naar een geschikte toepassing.
Om een andere standaardbrowser in te stellen, typ je de naam van de browser, zoals Brave, bij Apps zoeken en klik je hierop. Bevestig met Standaard instellen. Deze browser eigent dan de benodigde bestandsextensies toe, zoals htm(l), shtml en pdf, tenzij je deze afzonderlijk aanpast.
Windows bevat optionele onderdelen waarvan slechts enkele standaard zijn ingeschakeld. Je kunt deze vinden via Systeem / Optionele onderdelen. Klik op Functies weergeven voor een lijst van nog niet geïnstalleerde onderdelen. Je vindt hier diverse aanvullende lettertypen voor vreemde talen en uiteenlopende software zoals OpenSSH-server, XPS Viewer en Windows Faxen en scannen (een handige interface voor je scanner of AIO-printer).
Accounts
Microsoft stimuleert het gebruik van een Microsoft-account bij de installatie van Windows. Wil je later, bijvoorbeeld om privacyredenen, overstappen naar een lokaal account, dan zijn er eigenlijk twee mogelijkheden.
Ben je al langer met je Microsoft-account aangemeld en wil je je persoonlijke bestanden en instellingen behouden, maar dan zonder de integratie van Microsoft-clouddiensten, zoals OneDrive of automatische apparaatsynchronisatie? Ga dan naar Accounts / Uw info. Klik daar op In plaats daarvan aanmelden met een lokaal account en volg de instructies.
Heb je liever een compleet nieuw gebruikersprofiel? Ga dan naar Accounts en selecteer Andere gebruikers. Klik op Account toevoegen. In het nieuwe venster klik je op Ik beschik niet over de aanmeldgegevens van deze persoon en daarna op Gebruiker zonder Microsoft-account toevoegen. Vul een accountnaam en tweemaal een wachtwoord in, en beantwoord drie beveiligingsvragen. Bevestig met Volgende. Klik op het nieuw toegevoegde account en kies Accounttype wijzigen. Uit veiligheidsoogpunt is het raadzaam om het account waarmee je je gewoonlijk aanmeldt, in te stellen als Standaardgebruiker en niet als administrator.
Zoekfunctie
Windows beschikt over een zoekfunctie die werkt met indexering, een methode waarbij een database wordt aangemaakt met informatie over mappen en bestanden, waardoor het zoeken sneller verloopt. Standaard zoekt Windows alleen in je documenten, afbeeldingen, muziekmappen en op je bureaublad. Je kunt het zoekgebied uitbreiden naar je hele pc via Privacy en beveiliging / Zoeken in Windows, waar je Uitgebreid kiest bij Mijn bestanden zoeken. Hieronder zie je de mappen die standaard zijn uitgesloten van zoekoperaties.
Klik op Een uitgesloten map toevoegen voor extra uitzonderingen. Activeer bovenaan Energie-instellingen respecteren bij het indexeren om de batterij te sparen. Scrol naar Geavanceerde indexeringsopties, waar je ziet hoeveel items al zijn geïndexeerd. Klik op Wijzigen en vink de (sub)mappen aan die je wilt laten indexeren en bevestig met OK. Klik daarna op Geavanceerd en specificeer op het tabblad Bestandstypen welke bestandsextensies geïndexeerd moeten worden en of dit alleen voor bestandseigenschappen moet gelden of ook voor de bestandsinhoud, voor zover leesbaar. Onderaan kun je ook eigen bestandsextensies toevoegen, zoals php of py, handig als je vaak met scripts werkt.
Iets kwijt?
Met een tracker heb je het zo weer gevonden!
Updates
Dankzij een ingebouwde updatefunctie blijft Windows altijd actueel. Via Windows Update kun je het updateproces aanpassen. Je kunt updates tijdelijk onderbreken door bijvoorbeeld Een week pauzeren te kiezen, wat handig is als je niet gestoord wilt worden door updates tijdens belangrijk werk.
Ook kun je bij Geavanceerde opties / Gebruikstijden aangeven dat je apparaat gedurende een instelbaar aantal uren (tot maximaal achttien uur) niet mag herstarten voor updates. Hier stel je ook in of je updates voor andere Microsoft-producten wilt ontvangen. Bij Extra opties kun je op Optionele updates klikken voor (stuurprogramma-)updates die Windows standaard niet installeert, maar die je mogelijk nodig hebt. In Geschiedenis van Updates vind je onderaan de optie Installatie van updates ongedaan maken, waar je een lijst krijgt van updates die je kunt verwijderen als ze problemen veroorzaken.
Herstel
Als je Windows-systeem ernstig is ontregeld, biedt Systeem / Systeemherstel verschillende herstelopties. Onder Problemen oplossen zonder uw pc opnieuw in te stellen / Andere probleemoplossers kun je probleemoplossers starten voor issues met onder meer audio, printers en netwerkverbindingen.
Bij ernstigere problemen ga je naar Herstelopties / Geavanceerde opstartopties. Sluit alle applicaties en klik twee keer op Nu opnieuw opstarten. Na een herstart selecteer je Problemen oplossen / Geavanceerde opties, voor een WinRE-scherm met diverse opties. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor Opstartherstel waarbij Windows probeert het opstartproces automatisch te herstellen. Of je gaat voor Opstartinstellingen om Windows in de veilige modus te starten voor bijvoorbeeld het verwijderen van problematische drivers. Andere opties zijn Opdrachtprompt, Updates verwijderen, Systeemherstel (teruggaan naar een eerder herstelpunt) en Instellingen voor UEFI-firmware (voor het set-upvenster van je UEFI/BIOS).
Bij Herstelopties vind je ook de optie Deze pc opnieuw instellen, waarbij je Windows opnieuw kunt installeren met of zonder behoud van je persoonlijke bestanden, apps en instellingen.
Beveiliging
In de afgelopen jaren heeft Microsoft de beveiliging van Windows aanzienlijk versterkt. Dat is zichtbaar in de vele geavanceerde veiligheidsopties. We lichten er enkele toe.
Ga naar Privacy en beveiliging en open Windows-beveiliging. Selecteer Virus- en bedreigingsbeveiliging en klik op Bescherming tegen ransomware beheren. Als je Controlled folder access activeert, beschermt Windows belangrijke data tegen ongeautoriseerde wijzigingen. Via Beschermde mappen kun je zelf kiezen welke gegevens je wilt beveiligen en met Een app toestaan via Controlled Folder Access / Een toegestane app toevoegen kun je specifieke apps alsnog toegang geven tot deze data.
Als je wel vaker onbekende sites bezoekt en software downloadt, open dan de rubriek App- en browserbeheer en schakel Beveiliging op basis van reputatie in (zeker wanneer je ook browser Edge gebruikt). Via Instellingen voor beveiliging op basis van reputatie kun je eventueel aanpassingen uitvoeren. Bekijk gerust ook de opties Smart App Control en Exploit Protection, maar over het algemeen zijn de standaardinstellingen prima. Onder Apparaatbeveiliging / Kernisolatie kun je Geheugenintegriteit inschakelen voor extra bescherming, maar we hebben al ondervonden dat dit problemen kan veroorzaken met sommige apps, zoals bij virtualisatie.
Tot slot, onder Systeem / Voor ontwikkelaars kun je Ontwikkelaarsmodus inschakelen. Daarmee wordt het mogelijk apps buiten de Microsoft Store te installeren en te gebruiken (sideloaden). Realiseer je wel dat dit mogelijk net iets minder veilig is.
