Haal meer uit je computer: de beste tools voor de veeleisende gebruiker

Windows heeft zelf een paar goede tools in huis, en daarmee bedoelen we niet de welbekende programma’s. Diep in de krochten van het besturingssysteem vind je aanvullend gereedschap uit lang vervlogen tijden. Gereedschap dat je – in tijden waarin Microsoft steeds meer informatie uit ‘gebruiksvriendelijkheid’ van ons afschermt – nog steeds waardevolle informatie kan geven. En heb je behoefte aan nóg meer controle? Dan neem je je toevlucht tot een extern programma.

Klassiek configuratiescherm

Windows 11 wil je het vertrouwde configuratiescherm, waarmee je jaren alles uit je computer haalde, het liefst helemaal doen vergeten. Het nieuwe Windows-instellingenvenster (snel te openen via Windows-toets+I) heeft een groot deel van de functies overgenomen. Toch is het klassieke configuratiescherm nog wel degelijk (deels) aanwezig in Windows 11. We moeten er alleen iets meer moeite voor doen.

Klik op Start, typ configuratiescherm en klik op Openen. Een nieuw venster opent met alle onderdelen van het configuratiescherm. Dat ziet niet overzichtelijk uit. Kies daarom rechtsboven bij Weergeven op voor Categorie. In één keer is het klassieke configuratiescherm weer herkenbaar en bruikbaar.

Het klassieke configuratiescherm is nog gewoon beschikbaar.

Alles over je pc

Wil je in één keer écht alle relevante informatie over je computer zien? In Windows 11 moet je er moeite voor doen. Maar we laten ons niet uit het veld slaan en maken gebruik van een klassieker: systeeminformatie. Klik op Start en typ systeeminformatie. Het venster bestaat uit twee delen. Links vind je de categorieën van het systeemoverzicht: Hardwarebronnen, Onderdelen en Softwareomgeving. Rechts vind je de bijbehorende gegevens.

Systeeminformatie geeft je alle relevante informatie over de computer.

Op het hoofdscherm zie je meteen de belangrijkste informatie, waaronder de hoeveelheid fysiek geheugen, welke processor en welke versie, de BIOS-editie en de beveiligingsmodus. Klik links op een categorie om de bijbehorende gegevens te zien. In de praktijk zijn Onderdelen en Softwareomgeving het meest interessant. In de eerste categorie vind je de verschillende onderdelen van je pc: klik bijvoorbeeld op Geluidsapparaat om alle audiogerelateerde instellingen te zien. Onder USB vind je de gegevens van de usb-aansluitingen. De tweede categorie (Softwareomgeving) geeft je inzicht in onder meer de drivers, actieve netwerkverbindingen en Windows Foutrapportage. Wil je bepaalde informatie bewaren? Maak dan slim gebruik van de exporteerfunctie. Kies Bestand / Exporteren en geef een naam op voor het resulterende tekstbestand.

Wel of niet betrouwbaar?

Hoe betrouwbaar functioneert de computer de laatste tijd? Windows houdt een stabiliteitsindex bij, waarin je op een schaal van één tot tien kunt zien hoe de computer zich gedraagt. Open Start en typ betrouwbaarheid. Kies Betrouwbaarheidsgeschiedenis weergeven. De blauwe lijn geeft de ontwikkeling van de stabiliteit weer.

Klik op een datum voor de details. Een rood kruis betekent een fout, terwijl een geel uitroepteken voor een waarschuwing staat. Tot slot is er de blauwe letter i, die een informatiebericht toont. Voor een totaaloverzicht kies je voor Alle probleemrapporten weergeven. Dubbelklik vervolgens op een vermelding om de details te bekijken. Via de link onderin – Naar het Klembord kopiëren – kun je de informatie opslaan of in andere programma’s gebruiken.

Hoe betrouwbaar is je computer?

Bronnen checken

Met de broncontrole zie je goed hoe de verschillende componenten van de computer, zoals de schijf, processor en het geheugen op secondenniveau worden benut. Klik op Start en typ broncontrole. Links vind je de verschillende categorieën: Processor, Schijf, Netwerk en Geheugen. Rechts vind je een visuele weergave van het gebruik in een grafiek. Een hoge piek betekent dat er volop beslag wordt gelegd op het onderdeel, zoals de processor.

Links kun je de individuele secties uitklappen om de details te zien, bijvoorbeeld welke processen gebruikmaken van de processor of welke apps gegevens versturen over je netwerk. Standaard is de tab Overzicht zichtbaar, maar voor alle details kun je een achterliggende tab openen. Klik bijvoorbeeld op Geheugen om niet alleen te zien welke processen actief zijn, maar ook om een grafiek te zien die de onderverdeling van het geheugen netjes in kaart brengt.

Broncontrole toont hoe de onderdelen worden benut.

Regie weer terug

Met computerbeheer heb je vanuit een centrale omgeving toegang tot belangrijke onderdelen om je computer te beheren. Open het startmenu en typ computerbeheer. Links vind je de categorieën: Systeemwerkset, Opslag en Services en toepassingen. We beginnen bij de eerste categorie.

Via Logboeken open je de individuele logboeken van de computer, waaronder de Windows-logboeken. Deze sectie komt van pas bij het opsporen van fouten: de kans is groot dat je meer informatie achterhaalt via dit logboek. Ook interessant is de subcategorie Prestaties. Deze geeft je toegang tot de prestatiemeter. De prestatiemeter geeft voor verschillende onderdelen van de computer inzicht in de prestaties en het gedrag. Klik op de knop Toevoegen om te bepalen welke items je wilt bekijken, zoals processor en processen.

Vanuit een centrale omgeving heb je toegang tot de onderdelen die ertoe doen.

Windows Back-up is beperkt, maar best bruikbaar.

Schijfbeheer

We blijven nog even in de omgeving van computerbeheer. In de categorie Opslag vind je namelijk Schijfbeheer. Dit onderdeel geeft je een duidelijk beeld van de indeling van de vaste schijf. Zo zie je onder meer uit welke partities de schijven zijn opgebouwd en heb je de mogelijkheid om ongebruikte ruimte in te delen met een nieuwe partitie. Ook kun je bestaande partitiegrootten aanpassen. Gebruik schijfbeheer alleen als je een complete back-up van je gegevens hebt en weet wat je doet.

Schijfbeheer geeft inzicht op het gebied van je opslag.

Tot slot is er de categorie Services en toepassingen, waarin je de subsectie Services ziet. Rechts toont computerbeheer alle services. Klik op een service om de status te zien en dubbelklik erop om aanvullende informatie over de service op te roepen. Hetzelfde venster biedt je de mogelijkheid om services te starten, stoppen en te hervatten.

Trage start

Als je last hebt van een traag startende computer, kan het geen kwaad wat extra hulp in te schakelen. Ver hoeven we niet te zoeken, want Windows heeft zelf al iets bruikbaars in huis: Systeemconfiguratie. Klik op Start en typ systeemconfiguratie. Het programma bestaat uit een aantal tabbladen.

Op de tab Algemeen kun je ervoor kiezen om Windows in de diagnostische modus te starten. Hierbij wordt een minimale set aan onderdelen geladen, zodat je beter kunt achterhalen wie de boosdoener is. Voor nog meer controle kies je voor Selectief opstarten, waarbij je aangeeft welke onderdelen juist wel of niet mogen worden geladen.

Tijd om naar de andere tabbladen te kijken. Op de tab Computer opstarten kun je Windows in de veilige modus starten (via het vak Opstartopties). De tab Services geeft een overzicht van services, waarover je in de vorige alinea meer hebt kunnen lezen. Tot slot is de tab Hulpprogramma’s interessant. Die geeft een lijst met bruikbare programma’s.

Wat wordt er bij de start van Windows geladen?

Netwerkupdate

Even snel zien welk ip-adres door de computer wordt gebruikt of welke netwerkverbindingen in gebruik zijn: dat kan met Ipconfig (of languit: Configuratie van internetprotocollen). Start de Opdrachtprompt via het startmenu: typ cmd.exe en druk op Enter. Typ ipconfig en druk op Enter. Een overzicht van relevante gegevens verschijnt.

Hier zie je de actuele netwerkinstellingen.

Hulp van buitenaf

Windows heeft veel verborgen programma’s in huis, maar het kan altijd beter. Daarom maken we onze softwareverzameling compleet met externe programma’s. Met Windows System Control Center (WSCC) kun je in een keer meerdere systeemprogramma’s van buitenaf gebruiken en beheren. Het programma verzamelt de nieuwste versies en updates van die programma’s, direct uit de bron. Vervolgens kun je ze vanuit een centrale omgeving gebruiken.

Er worden veel bekende programma’s ondersteund, zoals Sysinternals en Nirsoft. Direct na installatie controleert WSCC welke programma’s beschikbaar zijn en toont deze in een lijst. Je bepaalt zelf welke programma’s je wilt gebruiken. Hierna zijn ze via het overzicht links in het venster beschikbaar. Prettig is dat je WSCC niet hoeft te installeren: er is een portable variant beschikbaar op de website.

De PowerToys verdienen een plek in onze verzameling.

Niet te openen

Probeer je een bestand te openen, maar weigert Windows ‘omdat het bestand in gebruik of geopend’ is? Dat kan frustrerend zijn. Gelukkig is er externe hulp beschikbaar in de vorm van een krachtige systeemtool. OpenedFilesView gaat al lange tijd mee en werkt nog goed in Windows 11. In het hoofdvenster van het programma zie je welk proces het bestand gegijzeld houdt. Zodra je hebt achterhaald om welk programma het gaat, kun je het bijbehorende proces afsluiten en heb je de toegang tot het bestand hersteld.

Sommige programma’s zijn met geen mogelijkheid te de-installeren. Er bestaan hiervoor verschillende oorzaken. Belangrijker is echter dat je ze in veel gevallen kunt oplossen met wat hulp van buitenaf, in de vorm van UninstallView. Het programma toont een overzicht van geïnstalleerde software. Dit kan zowel externe software als ingebouwde Windows-software zijn. Selecteer het probleemprogramma en kies Uninstall selected software. Grote kans dat je het betreffende programma alsnog kunt verwijderen.

0

Powered by