Vaak zijn de gegevens die je in Excel gebruikt het resultaat van data die je uit een andere bron hebt geïmporteerd. Het gebeurt zelden dat alle informatie hierbij in kolommen is verdeeld op de manier zoals je het graag hebt. Soms moet je gegevens die samen in een cel staan nog splitsen, terwijl je andere data weer wilt samenvoegen. Het klinkt tijdrovend, maar dat is het niet …

Het is prettig om lijsten met gegevens met Excel te verwerken, omdat je daar gemakkelijk de data kunt sorteren en analyseren. Toch gebeurt het regelmatig dat je je plots realiseert dat je een deel van de tekst wilt combineren, zoals voor- en achternamen of steden en postcodes. Andersom gebeurt net zo vaak. In een kolom staan deze gegevens samengevoegd, terwijl je de voor- en achternamen of andere data graag over verschillende kolommen wilt verdelen. Er zijn verschillende oplossingen afhankelijk van de situatie.

Snel aanvullen op basis van patronen

De allereerste oplossing die je absoluut moet kennen, is de functie Snel aanvullen. Deze handigheid is beter bekend onder de toepasselijke Engelse naam Flash Fill. Het komt erop neer dat Excel zelf patronen in de gegevens herkent waardoor jij heel makkelijk kunt vragen om gegevens te verwerken zoals jij het wilt. Het mooie van Snel aanvullen is dat je geen enkele formule hoeft te kennen. Het enige wat je moet weten is dat het knopje naar deze functie in het tabblad Gegevens bij Hulpmiddel voor gegevens staat. Je herkent de knop aan het kleine bliksempje (de flash). Of je gebruikt de sneltoets Ctrl+E.

Combineren

Het wordt duidelijker met dit voorbeeld. Het uitgangspunt is een lijst met winnaars van de Elfstedentocht door de jaren heen. Er is een kolom voor het jaar van de wedstrijd, voor de datum, voor de voornaam met achternaam en de woonplaats van de winnaar. Veronderstel dat je graag de voornaam en de achternaam samen met het jaar in één kolom wilt hebben, dan typ je deze gegevens van de eerste winnaar met het jaar erachter in cel E2. Hierdoor weet Excel welke gegevens je wilt combineren en ook hoe. Daarna druk je op Enter om te bevestigen. Vervolgens selecteer je de cel daaronder, E3 dus, en klik je op de knop Snel aanvullen (of nog beter, je drukt op Ctrl+E). Hierdoor vult Excel in één keer alle deze gecombineerde gegevens in van alle onderstaande cellen.

Splitsen

In plaats van te combineren, kun je met Snel aanvullen uiteraard ook gegevens splitsen. In onze voorbeeldlijst staan de voor- en achternamen samen in één cel. Met Snel aanvullen is dat zo geregeld. In een nieuwe kolom typ je de voornaam in de bovenste cel. Je drukt op Enter en plaatst de muisaanwijzer in de cel daaronder. Vervolgens druk je op Ctrl+E en alle voornamen van de winnaars worden automatisch gegenereerd in de cellen daaronder.

Soms moet je Excel een beetje helpen bij het interpreteren van het patroon, zoals bij het losmaken van de achternamen. De eerste winnaar heet Minne Hoekstra, de tweede Coen de Koning en er zit bijvoorbeeld ook Lenie van der Hoorn bij. Als je in een nieuwe kolom bovenaan Hoekstra zou typen en je zou op basis van die achternaam de functie Snel aanvullen toepassen, dan verschijnen daaronder alleen de basiswoorden van de achternamen, zoals Hoekstra, Koning en Hoorn.

Je vermijdt dit door als referentie een achternaam met tussenvoegsel te gebruiken. In dit geval gebruik je bijvoorbeeld als referentie C3 Coen de Koning. Daarna typ je in de nieuwe kolom bij F3 de volledige achternaam de Koning, je bevestigt met Enter en je gebruikt Ctrl+E. Je zult zien dat Excel hierdoor begrijpt dat er ook achternamen bij staan met tussenvoegsels.

De ampersand-operator

Een andere manier om tekst in Excel te combineren is door gebruik te maken van de ampersand-operator. Dat is het &-teken. Selecteer de cel C2 waar je het gecombineerde resultaat wilt zien en typ bijvoorbeeld =A2&B2. Hierdoor zullen in deze cel de gegevens van A2 verschijnen en onmiddellijk daarachter staan de gegevens van B2. Als in A2 de voornaam Gomez staat en in B2 Adams, dan verschijnt in C3 automatisch GomezAdams.

Waarschijnlijk wil je een spatie tussen de voor- en achternamen invoegen. Die spatie plaats je tussen aanhalingstekens en dan wordt de formule =A2&" "&B2. Alles wat je tussen aanhalingstekens plaatst, wordt letterlijk ingevoegd. In mensentaal lees je deze formule als: plaats de inhoud van A2, met daarachter een spatie en daarna de inhoud van cel B2.

Om de resterende cellen met dezelfde formule te vullen, selecteer je de vulgreep (het vierkantje) in de rechterbenedenhoek van de cel die de formule bevat. Sleep die omlaag om de rest van de cellen met dezelfde formule te vullen. Excel zal de formule automatisch aanpassen met de juiste celverwijzingen.

De formule TEKST.COMBINEREN

In dit voorbeeld willen we alle steden samenbrengen die in kolom A worden opgesomd, maar willen we ook dat Excel de lege cellen negeert. Selecteer eerst de cel waar het resultaat moet komen. In dit geval is dat cel C2. In het uitklapmenu van het functieboek Tekst selecteer je TEKST.COMBINEREN. Hierdoor verschijnt de pop-up Functieargumenten waardoor je eigenlijk geen vergissingen kunt maken. Overigens verschijnt op de Mac het paneel Functieargumenten niet in een pop-up, maar in een zijbalk.

In de pop-up/zijbalk moet je eerst het scheidingsteken definiëren. In dit geval willen we dat er een liggend streepje tussen de elementen van de opsomming komt. Daaronder bepaal je wat Excel moet doen wanneer het lege cellen tegenkomt. Als je wilt dat de formule de lege cellen moet negeren, dan typ je WAAR. Als de lege cellen niet mogen genegeerd worden, dan typ je ONWAAR. In het derde veld selecteer je de cellen die Excel moet combineren. Je kunt die simpelweg selecteren door te slepen. Bevestig door in het pop-venster op de knop OK te klikken. Hierdoor verschijnt het resultaat in cel C2 en bovenaan in het formulevak lees je:

De formule KLEINE.LETTERS

Stel dat je een distributielijst met e-mailadressen wilt samenstellen waarbij de namen van personen automatisch worden omgezet naar hun persoonlijke e-mailadressen. In kolom A staan alle voornamen en daarnaast in kolom B alle achternamen. Voordat je aan de samenstelling begint (zie de volgende paragraaf), moet je eerst iets anders doen. In zo’n e-mailadres wil je immers geen hoofdletters gebruiken. Daarom haal je bij alle voornamen de hoofdletters weg door in alle cellen van kolom C de formule KLEINE.LETTERS te gebruiken. C2 krijgt deze formule:

Om de achternamen ook te ontdoen van hun hoofdletters gebruik je voor D2 deze formule:

Op die manier zijn de namen klaar om later om te zetten naar e-mailadressen.

De formule TEKST.SAMENVOEGEN

In kolom E wil je alle e-mailadressen genereren met de functie TEKST.SAMENVOEGEN. Zo’n e-mailadres moet er als volgt uitzien: voornaam.achternaam@domein.nl. De voornamen staan in kolom C en in kolom D staan de achternamen. Selecteer cel E2 en open het formuleboek Tekst. Daar kies je de formule TEKST.SAMENV. In de pop-up/zijbalk Functieargumenten bouw je stap voor stap op wat moet worden samengevoegd.

Aanvankelijk staat er in de pop-up slechts één leeg vakje. Daar selecteer je de eerste cel die je wilt gebruiken voor de samenvoeging: de voornaam zonder hoofdletter (C2). Klik op het plusteken onder dit vakje om het tweede element toe te voegen. Dat is de punt. Typ in dit veld een punt tussen aanhalingstekens: ".". Weer klik je op het plusteken om een derde element toe te voegen, namelijk de achternaam zonder hoofdletter: D2.

Het laatste element is het apenstaartje gevolgd door de domeinnaam. Hiervoor plaats je weer een leeg vak en daar typ je "@domein.nl". Klik op OK en dan verschijnt het volledige e-mailadres. Het enige dat je nog moet doen, is de formule naar beneden slepen, zodat die wordt toegepast op alle onderstaande cellen. De volledige formule ziet er dus als volgt uit:

De functie TEKST.SAMENVOEGEN heeft overigens een limiet van 253 tekens.

De formule TEKST.SPLITSEN

Soms ontvang je een lijst waarbij te veel data in dezelfde kolom bij elkaar zijn gebracht. Zoals hier onze lijst van astronauten die voet op de maan hebben gezet. Als je deze gegevens wilt splitsen over drie kolommen (naam, project en periode), dan kun je dit in een handomdraai fiksen met de formule TEKST.SPLITSEN.

Selecteer de cel waar de eerste nieuwe kolom moet beginnen en dan open je opnieuw het formuleboek Tekst waar je de functie TEKST.SPLITSEN kiest. In het eerste cel van de pop-up/zijbalk selecteer je de cel die gesplitst moet worden. Hier is dat A1. Daarna kies je het scheidingsteken dat Excel moet gebruiken om de splitsing uit te voeren. In dit voorbeeld is dat een spatie gevolgd door een koppelteken en dan weer een spatie ofwel " – ". Klik op OK en op die manier heb je onmiddellijk drie nieuwe kolommen waar de gegevens afzonderlijk zijn ingevuld.

De Panasonic TV-55Z90BE6 is een premium OLED-tv, net onder het topmodel. Hij mikt op uitmuntende beeldkwaliteit en zal heel wat kijkers aantrekken, ongeacht wat hun favoriete kijkvoer is. Maar de concurrentie is zwaar en we vragen ons af of de tv iets extra te bieden heeft.

9

Fantastisch

Samenvatting

De Panasonic Z90B levert prachtige beelden dankzij het heldere Master OLED Pro-paneel en uitstekende kalibratie. De tv ondersteunt alle HDR-formaten en is met snelle HDMI 2.1-poorten ideaal voor gamers. Het geluid is prima en de draaivoet handig. Minpunten zijn het gebrek aan DTS en ontbrekende Belgische apps op Fire TV.

Plus- en minpunten

• Zeer goede piekhelderheid
• OLED-contrast en zeer goed schaduwdetail
• Goede kalibratie af fabrikant
• Goede bewegingsscherpte

• Gebrek aan lokale smart tv-apps voor België
• Geen ondersteuning voor DTS
• Hoge adviesprijs

Panasonic heeft nooit voor opvallende designs gekozen en dat is dit keer niet anders. Het zwarte toestel combineert een slank scherm met een relatief grote behuizing voor de elektronica en aansluitingen achteraan. De afwerking is piekfijn in orde. In tegenstelling tot veel concurrenten staat de Z90B op een draaivoet, een detail dat voor velen handig kan zijn. Opvallend is dat de Z90B voorwaarts gerichte luidsprekers heeft die in een balk onderaan het scherm zitten. Het toestel staat nauwelijks 2cm boven het meubel, maar wie een soundbar wil gebruiken kan die toch voor de tv zetten als de luidsprekerbalk in dat geval toch niet wordt gebruikt.

De aansluitingen staan allemaal zijwaarts of naar onder gericht zodat ze wandmontage niet bemoeilijken. De vier HDMI-poorten zijn onderverdeeld in twee HDMI 2.0-poorten en twee HDMI 2.1-poorten. Die laatste twee leveren 48Gbps bandbreedte en ondersteunen alle belangrijke gamerfuncties, ALLM, HDMI VRR, AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync en kunnen gebruikt worden voor gaming in 4K120 (consoles) of 4K144 (pc). Gamers genieten van een lage input-lag, 6,0ms in 2K120 en 10,5ms in 4K60. Verder vinden we drie usb-poorten, ethernet, WiFi 5, Bluetooth, een optische digitale audio-uitgang en hoofdtelefoonaansluiting. Die laatste is via het menu om te schakelen naar een subwoofer-uitgang. Voor live tv is er een dubbele tuner (DVB-T2/C/S2) met een CI+-slot. 

Referentie kalibratie en goede piekhelderheid

De Z90B is verder voorzien van een Master OLED Pro paneel, dat is hetzelfde of een gelijkwaardig paneel die we ook op de Philips OLED810 of LG C5 aantreft. Het paneel in ons testexemplaar toonde een bijzonder goede uniformiteit in heldere en donkere beelden, er is geen spoor van verticale strepen. De kijkhoek is zeer goed, zoals bij alle OLED-tv’s, en de anti-reflectielaag is degelijk, al blijft het van belang om sterke reflecties in het scherm te vermijden. Het toestel pakt uit met een bijzonder goede piekhelderheid. In HDR10 Filmmaker mode meten we 1316 nits op het 10%-venster, en 220 nits op het volledig wit scherm.

Lees ook: Zo testen we televisies voor ID.nl

Wat HDR-piekhelderheid betreft steekt de Z90B daarmee zelfs de LG C5 voorbij, al is het verschil klein. In SDR liggen de resultaten dichter bij elkaar, maar neem de LG C5 de leiding op het volledig wit veld waar hij 265 nits haalt, terwijl de Z90B op 202 nits zit. Voor SDR zal de C5 daardoor iets helderder lijken. Het kleurbereik van 98,3% P3 is wat we ondertussen al even gewend zijn van OLED-tv’s. Dat is zeer goed, en met die specificaties staat de Z90B uitstekend in de startblokken voor top HDR-beelden.

Veel hangt ook af van de kalibratie, en op dat vlak kunnen we de Z90B echt niets verwijten. We gebruiken graag Filmmaker Mode, in SDR is die erg donker ingesteld. Zet de Verlichtingssterkte op 70, en laat de lichtsensor aan en je bent klaar. De fouten die we meten zijn zo klein dat ze op een referentiemonitor niet zouden misstaan. Reken dan ook op mooie natuurlijke beelden, met veel kleurexpressie en goede schaduwdetails. Ook voor HDR10 is de Filmmaker Mode de beste keuze. De tv levert bijzonder goed schaduwdetail, zelfs in onze moeilijkste testscène, de strandscène uit House of Dragons.

Heb je iets meer detail nodig dan kan dat nog steeds door de ‘Dark Visibility’ instelling te gebruiken. Kleurweergave is erg goed, en heldere nuances blijven uitstekend bewaard. Enkel in de helderste tinten verliezen ze wat kleurintensiteit, dat is typisch voor W-OLED. De Z90B ondersteunt bovendien HDR10+ Adaptive en Dolby Vision IQ Precision Detail, voor de beste HDR-beeldkwaliteit. 

Beeldverwerking

De HCX Pro AI MkII processor die Panasonic ook in vorige modellen gebruikte levert bijzonder mooie prestaties. Deinterlacing van live tv (1080i) beeld en ruisonderdrukking scoren goed. Al dient gezegd dat Panasonic erg voorzichtig is met beeldverwerking. De ‘Min’ instelling is voor de meeste beeldverwerking een veilige keuze. Bevat de bron duidelijk ruis, dan zal dat vermoedelijk wat te voorzichtig zijn, de ‘Med’ instelling (voor ruisonderdrukking) levert dan betere resultaten. Upscaling zorgt voor mooie, scherpe beelden en met Resolutie Remasteren kan je zelfs wat extra accent leggen. Dat laat je echter best uitstaan bij erg oud (dvd-) beeldmateriaal, de processor accentueert immers ook ruis op dat soort bronnen.

In HDR was de processor erg goed in het vermijden van kleurstroken in zachte kleurovergangen. In SDR zien we nog wat ruimte voor verbetering op dat vlak. Zet ‘Vloeiende schakering’ op ‘Min’, eventueel kan je voor heel zware gevallen naar ‘Med’ schakelen. De processor vermijdt relatief goed dat er te veel detail verloren gaat. De bewegingsscherpte is uitstekend, en met Intelligent Frame Creation kan je de sportbeelden mooi vloeiend maken, of het schokken van het 24fps camerabewegingen in film wegwerken. 

Audiokwaliteit

De Z90B is uitgerust met een redelijk krachtige 2.1-audioconfiguratie van 60W. De stereoluidsprekers staan bovendien voorwaarts gericht, altijd een goed punt voor de audiokwaliteit. Hij ondersteunt Dolby Atmos, maar geen DTS. Voor wie de tv-luidsprekers gebruikt is dat geen belangrijk minpunt. Wie echter een soundbar of andere audio-oplossing gebruikt, moet weten dat de tv geen DTS-signalen doorgeeft via eARC/ARC. Sluit je bron in dat geval dan rechtstreeks aan op de soundbar. Onze filmfragmenten klonken vrij goed, met prima stereoscheiding en een vleugje surround. De woofermodule zorgt voor voldoende bas. De muziekpreset blies onze muziektesten wat extra leven in. De tv kan voldoende volume leveren, maar boven een bepaald niveau hoor je wel wat vervorming. 

Fire TV

Fire TV, het smart tv-systeem van Amazon, vervangt sinds vorig jaar het in huis ontwikkelde My Home Screen. De layout loopt gelijk met die andere smart tv-systemen. Op het Home-scherm neemt een content-caroussel de bovenste helft van het scherm in. Fire TV toont daar op dit moment enkel content-aanbevelingen, geen ongerelateerde reclame. We hopen dat dit zo blijft. Centraal in beeld vind je snelkoppelingen naar het ingelogde profiel, ingangen, bookmarks en de zoekfunctie. Daarnaast is er ruimte voor zes pictogrammen van favoriete apps. Heb je er meer, dan moet je even doorklikken. Verder naar onder zijn er talrijke rijen met aanbevelingen uit verschillende streamingdiensten al krijgt Prime Video duidelijk meer aandacht. De app-store bevat alle belangrijke internationale streamingdiensten, en ook Nederlandse lokale apps zijn vrij goed vertegenwoordigd. Belgische kijkers vinden helaas geen enkele lokale app, een onbegrijpelijk minpunt in 2025. Lees het artikel over Fire TV voor alle details.

De overstap naar Fire TV heeft Panasonic niet aangezet om voor een modernere afstandsbediening te kiezen. De grote afstandsbediening met afgeronde vorm ligt goed in de hand, en de aangename toetsen hebben een lichte aanslag met goede feedback. We zijn ook erg tevreden over de “My App”-toets die je zelf kunt toewijzen aan een app naar keuze, en de “Picture”-toets waarmee je snel van beeldmode verandert. Het ontwerp heeft echter ook nadelen. Door de afmetingen kan je niet alle toetsen bereiken zonder je hand te verplaatsen. En de veelheid aan toetsen is toch wat verouderd. Een compactere versie, met minder toetsen en een oplaadbare batterij zou beter scoren.

Conclusie

Dat de Panasonic TV-55Z90BE6 uitstekende beeldkwaliteit levert, daar mag je van op aan. Wat jammer dan dat de prijs zo hoog is, dat kost hem een half punt. Als we even vergelijken met concurrenten, dan is de Z90B zonder meer de duurste terwijl hij geen exclusieve features biedt. Minpunten zijn er vooral voor Belgische kijkers die geen enkele lokale app op Fire TV vinden. Het gebrek aan DTS-ondersteuning, daar tillen we minder zwaar aan. Deze tv levert prachtige beelden, zowel in SDR als HDR en hij ondersteunt dan ook nog eens alle belangrijke HDR-formaten. De audio-oplossing levert goede geluidskwaliteit en zorgt samen met de knappe beelden voor een hele mooie filmbeleving. Fire TV heeft alle internationale streaming-apps in huis. Gamers zullen deze televisie ook waarderen want ook voor hen heeft hij alle belangrijke features.

De Motorola Edge 70 volgt de recente trend van dunne, lichte smartphones, maar dan met een zachter prijskaartje van net geen 800 euro. Hoewel het geen directe concurrent is van vlaggenschepen als de S25 Edge, bewijst de Edge 70 dat een uniek premium ontwerp niet de hoofdprijs hoeft te kosten.

Met een dikte van nét iets minder dan 6 millimeter en een gewicht van slechts 159 gram is de Edge 70 een van de lichtste en slankste telefoons op de markt. Desondanks voelt het toestel niet goedkoop aan, en dat is te danken aan een stevig aluminium chassis en een op nylon geïnspireerde bekleding. De Edge 70 biedt bovendien uitstekende duurzaamheid: hij heeft een MIL-STD-810H-certificering (MIL staat voor military grade), IP68- en IP69-ratings én is voorzien van Gorilla Glass 7i.

Het 6,7-inch amoledscherm heeft een resolutie van 2712 bij 1220 pixels en een adaptieve verversingssnelheid van 1 tot 120 Hz. Het vlakke oledpaneel biedt daarnaast een hoog contrast. Vooral de levendige, licht verzadigde kleuren, mogelijk gemaakt door de Pantone-nabewerking, vallen positief op. Het enige nadeel aan het display is de laag geplaatste vingerafdrukscanner; om die te gebruiken moet je je duim in een oncomfortabele positie buigen.

©Wesley Akkerman

Uitstekende middenklasser

De Edge 70 wordt aangedreven door de middenklasse Qualcomm Snapdragon 7 Gen 4-processor, bijgestaan door 12 GB werkgeheugen en 256 GB aan opslagruimte. Vooral de cpu is op papier minder krachtig dan die van de duurdere vlaggenschepen, maar in de praktijk maakt dat weinig uit. Apps worden snel geopend en multitasking gaat het apparaat goed af. Een groot voordeel is dat de processor niet erg heet wordt onder hoge druk en zijn werk dus zonder morren doet.

Een ander voordeel is dat de 4800mAh-batterij het opvallend lang volhoudt; zelfs bij matig tot zwaar gebruik is dat al snel een volledige dag. Daarmee overtreft hij de duurdere concurrentie van Samsung en Apple. Opladen gaat eveneens vlot, met 68 W bedraad, waardoor je binnen 50 minuten weer een volledig opgeladen batterij hebt. Ook op dit punt scoort Motorola flink wat punten.

©Wesley Akkerman

©Wesley Akkerman

Typisch Motorola

Traditioneel doet Motorola het goed op het gebied van software dankzij de bijna stock Android 16-ervaring. Helaas treffen we deze keer behoorlijk wat bloatware aan en zijn er advertenties zichtbaar in de weerapp; dubieus voor een toestel van 800 euro. Tijdens de installatie word je bovendien meermaals gevraagd om voorgestelde apps te installeren. En als je daar nee op zegt, kom je alsnog applicaties tegen waar je niet om vroeg, zoals TikTok en Perplexity AI.

Wat betreft ondersteuning kan de Motorola Edge 70 rekenen op vier Android-upgrades (tot Android 20) en vijf jaar aan beveiligingspatches. Hoewel dat voldoende is voor een middenklasser, blijft het wel iets achter bij de langere support die Samsung en Google bieden. Daarnaast voelt Moto AI nog aan als een achtergesteld project. De functies werken niet allemaal in het Nederlands, waardoor de AI-knop op het toestel eigenlijk nog maar weinig waarde heeft.

Foto's maken gaat prima

Het camerasysteem bestaat uit een 50MP-hoofdcamera met optische beeldstabilisatie, een 50MP-ultragroothoeklens en een 50MP-selfiecamera. Bij voldoende licht leveren deze camera's prettig ogende foto's met een ruim dynamisch bereik. Vooral in het donker verrast het toestel: dankzij de grote sensoren blijven beelden helder en gedetailleerd. Jammer is wel dat de software kleuren soms te nadrukkelijk verzadigt, waardoor foto's iets minder natuurlijk overkomen. Voor gebruik op sociale media zijn ze echter meer dan prima.

Toch kent het camerasysteem duidelijke beperkingen. Video's kunnen slechts in 4K met 30 fps worden opgenomen, terwijl beeldstabilisatie alleen werkt bij 1080p en 30 fps. Daarnaast kan de handmatige scherpstelling onverwacht invloed hebben op de helderheid. En doordat er geen telelens aanwezig is, ben je volledig aangewezen op digitale zoom. Begrijpelijk gezien de slanke behuizing van de Edge 70, maar alsnog een teleurstellend compromis.

Motorola Edge 70 kopen?

De Motorola Edge 70 is een slimme aankoop als je een slank en licht toestel zoekt voor minder dan 1000 euro. De bouwkwaliteit, het scherm, de lange batterijduur en de robuustheid maken dit een fijne smartphone voor dagelijks gebruik. Ondanks de bloatware en de onvolwassen Moto AI bewijst dit toestel dat je geen duur vlaggenschip nodig hebt voor een vooruitstrevend ontwerp en vlotte prestaties.