Eind juli is Windows 10 één jaar geworden. Microsoft viert dit groots door het besturingssysteem van een flinke update te voorzien die veel nieuwe functionaliteit met zich meebrengt. Wellicht heb je de update al voorbij zien komen op jouw systeem, maar wat is er allemaal vernieuwd? En wat kunnen we nog meer verwachten?

Windows 10 heeft ons het afgelopen jaar flink beziggehouden. Het besturingssysteem wordt over het algemeen positief ontvangen en het gratis aanbieden voelde als een nobel gebaar. Toch werd het positieve sentiment wat getemperd door meerdere redenen. Er waren update-problemen en er was soft- en hardware die niet werkte met de nieuwe Windows-versie. Ook is het verzamelen van persoonsgegevens niet mals en werd het aanbod van de update voor Windows 7- en 8.1-gebruikers steeds meer doorgedramd, waarbij malware-achtige misleiding niet werd geschuwd. Lees ook: Zo installeer je de Windows 10 Anniversary Update.

Oude Windows-versie kopen?

©PXimport

Strategie ontvouwen

Microsoft heeft een duidelijke strategie met Windows 10. Windows moet één besturingssysteem zijn voor alle apparaten: pc’s en laptops, tablets, consoles, smartphones en andere productgroepen die populairder worden, zoals de Raspberry Pi. Hierbij is de Windows Store het centrale middelpunt van waaruit je apps en games installeert. Deze apps kunnen met hun live-tiles al informatie tonen zonder dat je de app daadwerkelijk start en maken gebruik van het met Windows 10 geïntroduceerde notificatiepaneel (Actiecentrum genaamd). Microsoft probeert app-ontwikkelaars te lokken middels het concept ‘universal apps’: je app is namelijk niet alleen geschikt voor pc’s, maar meteen ook voor alle andere apparaten met Windows 10.

Om het concept van universal apps een succes te maken, moeten ontwikkelaars natuurlijk ook gelokt worden met grote hoeveelheden Windows 10-gebruikers. Dat verklaart het update-gedram naar de Windows 7- en 8.1-gebruikers. Microsoft wil binnen drie jaar op een miljard apparaten Windows 10 hebben. Dit aantal moet voornamelijk van upgraders komen, want de pc-verkoop zakt al jaren in en de haperende motor van de verkoop van Windows-smartphones lijkt volgens recente cijfers helemaal te zijn stilgevallen. Op 6 mei maakte Microsoft trots bekend dat er al zo’n 350 miljoen Windows 10-apparaten zijn. Het lijkt er dus op dat Microsoft op schema ligt. Maar de volgende 650 miljoen moeten dus vooral van nieuwe apparaten komen. Microsoft heeft nog een flinke uitdaging de komende twee jaar.

©PXimport

Software of apps?

Project Centennial

Maar genoeg herkauwd. Tijd om een feesthoedje op te zetten en vooruit te kijken. Na een jaar kunnen we het hoofdstuk van de update-perikelen afsluiten en de ‘Anniversary Update’ installeren om de verjaardag van Windows 10 te vieren.

Wanneer je de strategie van Microsoft onder de loep hebt genomen, is het logisch dat de grootste vernieuwing in Windows 10 niet direct waarneembaar is voor gebruikers, maar juist voor ontwikkelaars: Project Centennial. Er zijn zo’n 60 miljoen klassieke tools voor Windows. Microsoft wil deze dolgraag juist als app in de Store zien. Via dit project is het voor ontwikkelaars mogelijk om met hulpmiddelen de software eenvoudig om te zetten naar een app. Los van de vraag of veel Windows-ontwikkelaars zitten te wachten op het ‘verappen’ van hun software, zijn er andere beren op de weg. Een app heeft enerzijds nieuwe mogelijkheden, zoals meldingen in het Actiecentrum, Live Tiles en toegang tot bijvoorbeeld locatie en agenda. Maar anderzijds zijn er ook beperkingen die functionaliteit van het programma als app in de weg zitten. Zo krijgt een app geen registertoegang, zijn er minder grafische mogelijkheden (bijvoorbeeld met DirectX, resoluties en framerates), gaan updates altijd via de Store, krijgt de app minder diepe toegang tot systeemonderdelen en nog meer. Bovendien geeft de Store Microsoft meer controle (de app staat immers in de winkel van Microsoft), en wordt er een percentage van het aankoopbedrag van betaalde apps opgeëist door Microsoft.

Enkele game-ontwikkelaars hebben zich al uitgesproken tegen de Windows Store vanwege de grafische beperkingen van apps, de verzadiging van alle digitale gamewinkels op Windows (Steam, Origin, uPlay, GOG), het geflopte Games for Windows Live, maar vooral vanwege de controle die Microsoft opeist. Niet iedere ontwikkelaar zal zich dus aangesproken voelen, maar door de toegankelijkheid van Centennial zullen bekende tools uiteindelijk wel hun weg gaan vinden naar de applicatiewinkel. Evenals games, die vanuit de Xbox-wereld ook op andere Windows-machines terechtkomen. We achten het ook niet ondenkbaar dat game-ontwikkelaars verleid worden met een flinke geldsom om games exclusief voor de Store te ontwikkelen.

Islandwood, Astoria en Xamarin

De strategie om apps in de schappen van de Store te krijgen gaat verder dan Project Centennial. De projecten Islandwood en Astoria zijn in het leven geroepen om eenvoudig (respectievelijk) iOS- en Android-apps om te zetten naar Windows-apps. Astoria bleek helaas niet haalbaar, maar iOS-apps kunnen straks ook hun weg vinden naar de Store. In het verlengde hiervan ligt de aanschaf van Xamarin eind februari. Hiermee is het voor ontwikkelaars van nieuwe apps eenvoudig om een app direct voor meerdere platformen te maken.

Microsoft doet dus hard zijn best voor de applicatiewinkel. Dat is nodig ook, want sinds de introductie (tegelijkertijd met Windows 8 in oktober 2012) is het aanbod kwantitatief én kwalitatief een tranendal. Terwijl Windows-apps unieke voordelen bieden. Naast het hebben van een universele ervaring op ieder apparaattype, zijn apps veiliger dan gewone software en is de Store als centrale downloadbron een stuk overzichtelijker. Bovendien zijn er natuurlijk de eerder genoemde voordelen voor Microsoft: controle en inkomsten. Die inkomsten maken Windows toekomstbestendiger, en dat is hard nodig. Doordat de pc-verkoop is ingestort (tablets doen het overigens ook niet zo goed meer), moeten er andere verdienmodellen worden gevonden dan de traditionele verkoop van het besturingssysteem. Van Windows komen geen nieuwe versies meer, alleen updates en nieuwe functies: Windows as a service. De inkomsten moeten dus uit de Store komen en uit andere Microsoft-diensten.

©PXimport

Bloatware

©PXimport

Insider preview

©PXimport

Vernieuwing voor jou

Terug naar de Anniversary Update zelf. De vernieuwingen zijn vrij subtiel, maar wel degelijk merkbaar. Wanneer een app of een actiecentrum een of meerdere meldingen voor je heeft, zie je het aantal meldingen nu in een ballonnetje bij het icoontje op de taakbalk. Het instellingenmenu oogt weer wat anders, maar bestaat (verwarrend genoeg) nog steeds naast het traditionele configuratiescherm. Windows Hello maakte het al mogelijk om aan te melden zonder wachtwoord door middel van gezichtsherkenning bij de webcam. Dit is uitgebreid met de mogelijkheid om je pc te ontgrendelen met een Windows-smartphone – vergelijkbaar met Handoff waarbij je een Mac ontgrendelt met een iPhone.

Tevens heeft Microsoft de stylus-ondersteuning verbeterd met Windows Ink. Met de toevoegingen Sketchpad en Screen Sketch is het makkelijker om aantekeningen en tekeningetjes te maken met een stylus. De Sticky Notes (voorheen Plaknotities) in Windows kun je gebruiken om digitale geeltjes op je bureaublad te plakken. Je kunt nu ook met een stylus met handschriftherkenning op de post-its schrijven en herinneringen voor Cortana via Sticky Notes invoeren.

Er is forse kritiek op de verzameling van persoonsgegevens die met Windows 10 nogal uitgebreid werd. Helaas missen we in de update nog steeds mogelijkheden om hier tegen op te mogen treden, waardoor Microsoft nog steeds een olifant in de kamer heeft en privacybewuste gebruikers hun heil moeten zoeken in tools als Destroy Windows Spying.

©PXimport

Bash

Linux-gebruikers zullen raar hebben opgekeken bij de aankondiging dat Microsoft ook Bash in Windows 10 verwerkt. Bash is een commando-venster, net als de opdrachtprompt of Powershell, maar dan afkomstig van Linux. Het brengt voor ontwikkelaars een hoop vertrouwde mogelijkheden met zich mee, maar voor alledaags gebruik zul je er niets te zoeken hebben. Voordat je aan de slag kunt moet je eerst de ontwikkelaarsmodus activeren in Instellingen / Bijwerken en beveiliging / Voor ontwikkelaars. Vervolgens bereik je het door Bash te typen in het startmenu.

©PXimport

Cortana

Microsoft gelooft heilig in spraakassistent Cortana en is vastbesloten het een centraal onderdeel van Windows te maken, en ook buiten Windows in te zetten. Sinds de Anniversary Update is ze ook de Spaanse en Portugese taal machtig (vooral voor het Zuid-Amerikaanse taalgebied). De Nederlandse taal staat helaas nog niet op de radar. Je kunt de Engelssprekende Cortana gebruiken. Tot voorheen kon dat alleen door de taal in Windows van Nederlands naar Engels te veranderen, maar nu kun je de Engelstalige Cortana ook gebruiken in een Nederlandstalige Windows-versie. De spraakassistent voert niet alleen op oproep opdrachten uit, maar probeert dankzij kunstmatige intelligentie een volwaardige persoonlijke assistent te zijn. Bijvoorbeeld door je zo nu en dan te herinneren aan afspraken. Helaas is de artificiële intelligentie vastgebonden aan Bing, wat bij het opzoeken van informatie toch een stuk minder fijn is dan Google.

Microsoft heeft het sinds kort onmogelijk gemaakt om via Cortana Google-zoekopdrachten uit te voeren. Maar niet alleen Bing is onlosmakelijk verbonden met de assistent, ook de browser Edge. Het lijkt er daardoor op alsof Microsoft heel hard inzet op Cortana om gebruikscijfers van minder-presterende Microsoft-diensten wat op te krikken. Dit wordt ook gedaan met de nieuwe Android-app van Cortana, die op het moment van schrijven nog niet in de Nederlandse Play Store beschikbaar is. De app zoekt natuurlijk met Bing, maar synchroniseert intussen ook heel handig de notificaties van je mobiel met je pc. Deze app komt er overigens voorlopig niet voor iOS omdat de mogelijkheden voor ontwikkelaars hier te beperkt voor zijn.

©PXimport

Edge

Het nieuwtje dat Internet Explorer gestaakt zou worden, zorgde in eerste instantie voor slingers op de redactie. Maar helaas blijkt zijn opvolger Edge tot dusver nogal ‘underwhelming’. Qua functionaliteit vooral, de browser was gewoonweg een spoedklus die met de release van Windows 10 nog niet echt af was. Met name het ontbreken van extensies was een enorm gemis. De update opent eindelijk de deuren voor extensies zoals adblockers. Het is wel bijzonder eigenaardig dat de extensies niet vanuit Edge zelf te installeren zijn, maar vanuit de Windows Store. Wellicht is deze keuze gemaakt met het idee mensen naar de Store te lokken en meer vertrouwd te laten raken met downloaden uit de applicatiewinkel. De ontwikkeling van Edge gaat snel, vooral als je kijkt hoe de browser er een jaar geleden voor stond, maar de gebruiksstatistieken laten nog haast geen spoor van Edge zien. Het staken van de ontwikkeling van Internet Explorer ten gunste van Edge lijkt dus vooral alternatieve browsers in de kaart te hebben gespeeld.

©PXimport

Windows Mobile

Het grootste probleemkind van Microsoft blijft de smartphone. Om een universeel applicatieplatform te ontwikkelen zou een succesvol smartphone-platform goed van pas komen. Veel toestellen met Windows Phone 8.1 komen echter niet in aanmerking voor een update en de verkoop van Windows-smartphones is piepend en krakend tot stilstand gekomen, waardoor het lage marktaandeel verder wegzakt. Toch lijkt Microsoft het niet helemaal op te geven, maar vooral het zakelijke potentieel te benutten met de Office-apps en integratie in bedrijfsnetwerken.

Ook probeert het op een innovatieve manier marktaandeel te veroveren met Continuum, waardoor je je Windows-smartphone via een dockingstation en een monitor omtovert tot een werkstation. Op dit moment werkt Continuum nog bepaald niet vlekkeloos, maar je hebt weinig inbeeldingsvermogen nodig voor het zakelijke potentieel van een werkstation in je broekzak. Liefhebbers van het mobiele platform kijken vooral erg uit naar een zogeheten ‘Surface Phone’, een Windows-smartphone met het design en de bouwkwaliteit van de Surface-tablets, maar vooral met de mogelijkheid om klassieke Windows-software te installeren. De ontwikkeling van een processorlijn van Intel die zo’n Surface-smartphone mogelijk moet maken is echter door Intel stilgelegd, waardoor een Surface-smartphone nog wel even op zich kan laten wachten. Als hij al komt. Microsoft heeft al aangegeven dit jaar geen grootste plannen te hebben voor Windows op het mobiele gebied, waardoor het erg onduidelijk is óf er nog wel toekomst zit in het mobiele platform.

©PXimport

Conclusie

De Anniversary Update luidt vooral voor Microsoft een nieuw hoofdstuk in. Na het gratis aanbieden van de update en de wens om zo veel mogelijk mensen naar Windows 10 te krijgen, krijgt het vullen van de applicatiewinkel nu de prioriteit. Als gebruiker krijg je met de Anniversary Update enkele nieuwe functies en zul je kleine veranderingen aan de interface hebben opgemerkt, maar echt grote wijzigingen blijven uit. Dat hoeft ook niet. Nu Windows 10 als besturingssysteem doorontwikkeld zal blijven worden, word je als gebruiker doorlopend verrast met nieuwe wijzigingen.

Heb je een andere vraag over Windows 10? Stel hem dan in ons gloednieuwe TechCafé!

Vanaf 7 juli krijgt Google Gemini toegang tot apps als WhatsApp, Telefoon en Berichten – zelfs als je dat niet expliciet hebt aangezet. Wat betekent dat voor je privacy? En hoe voorkom je dat de AI méér weet dan jij wilt? Dit moet je weten voordat de verandering ingaat.

Googles AI-assistent Gemini wordt komende maand verweven met een aantal nogal essentiële apps op je Android-toestel. Denk aan Telefoon, Berichten en zelfs WhatsApp. Dat blijkt uit een e-mail die Google eind juni verstuurde naar gebruikers van Gemini, meldt de website Android Authority. De toon van die boodschap riep meteen vragen op: helpt Gemini je straks óók als je tracking hebt uitgeschakeld? En wat betekent dat voor je privacy?

Ook interessant: Bezorgd over je privacy? Zo zet je Meta AI uit in je WhatsApp-chats

Vage communicatie zorgt voor onrust

In de e-mail staat dat Gemini binnenkort ondersteuning biedt bij basisfuncties zoals bellen en berichten versturen, óók als je de zogeheten Gemini Apps Activity uit hebt staan. Op papier klinkt dat als een handige extra, maar in de praktijk leidde het vooral tot verwarring. Want als Gemini kan helpen zonder dat die activiteit is ingeschakeld, betekent dat dan dat de AI toch nog steeds meeleest of gegevens opslaat?

De formulering was vaag, de impact onduidelijk, en aangezien onze privacy in combinatie met AI sowieso al een heet hangijzer is, ging het nieuws als een lopend vuurtje door de techcommunity. Al snel verschenen er bezorgde reacties op sociale media en in forums, waarin gebruikers zich afvroegen of ze straks ongemerkt data afstaan aan een AI-systeem dat ze zelf niet actief gebruiken.

©Andrea

Google stelt gerust, maar nuanceert niet alles

Gelukkig kwam Google snel met verduidelijking. De kernboodschap: al biedt Gemini straks hulp bij je apps, dat betekent níét dat je persoonlijke gegevens automatisch worden verzameld of opgeslagen. Als je Gemini Apps Activity uit hebt staan, worden je gesprekken niet opgeslagen, niet gebruikt om modellen te trainen en verdwijnen ze na korte tijd automatisch. De AI gebruikt die tijdelijke gegevens alleen om je direct te kunnen helpen, bijvoorbeeld als je zegt 'bel mama' of 'stuur een bericht naar Daan'.

Toch blijft er een nuance hangen. De toegang van Gemini tot deze apps wordt standaard ingeschakeld voor iedereen, tenzij je dat zelf dus actief uitschakelt. Dat betekent dat de AI wel degelijk macht krijgt over je telefoonfuncties, tenzij jij ingrijpt. En hoewel de data niet worden opgeslagen, is er technisch gezien wel sprake van toegang tot privé-interactie, al is het kortstondig en geanonimiseerd.

Ook interessant: Spraakberichten in WhatsApp lezen, zo werkt het

Gebruikers kunnen zelf de stekker eruit trekken

Voor wie zich niet prettig voelt bij deze mate van AI-integratie, is er goed nieuws: je kunt de toegang van Gemini tot je apps volledig intrekken. Dat doe je via de instellingen van de Gemini-app binnen Android of via de speciale webpagina gemini.google.com/apps. Daar bepaal je per app of je Gemini toestemming geeft om ermee te werken. Zet je die toegang uit, dan stopt de AI simpelweg met bellen, berichten sturen of andere app-interacties. Je behoudt dus altijd de controle – als je tenminste weet waar je moet kijken.

Wat belangrijk is om te onthouden: deze wijziging betekent niet dat Gemini een spion wordt op je telefoon. Het is eerder een uitbreiding van de Assistent-functie, zoals we die kennen van eerdere AI-integraties binnen Android. Maar doordat AI steeds meer verweven raakt met je dagelijkse digitale handelingen, is het goed om scherp te blijven op wat wel en niet wordt gedeeld.

©WEI ZHENG

Van slimme assistent naar app‑regisseur

De evolutie van Gemini laat zien waar het naartoe gaat met AI in Android: niet langer een slimme praatpaal in de marge, maar een behoorlijk dominante regisseur van je app-gebruik. Vergelijk het met Siri's vernieuwde integratie in iOS 18 of de opkomende app-functies in Android 16 – allemaal gericht op een AI die niet alleen antwoordt, maar ook handelt.

Die verschuiving is logisch, maar dwingt ontwikkelaars én gebruikers om na te denken over de ethiek van assistentie. Want hoe vriendelijk een AI ook oogt, als die steeds meer kan, moet je ook scherper kijken naar wat je precies weggeeft.

Wat betekent dat concreet voor jou?

Als gebruiker hoef je je voorlopig geen zorgen te maken dat Gemini heimelijk je gesprekken opslaat of meeluistert zonder toestemming. Maar het blijft belangrijk om je instellingen te checken, zeker nu de AI standaard meer bevoegdheden krijgt. De tools om die macht te beperken zijn er gelukkig, je moet ze alleen wel even opzoeken.

Wil je dus de voordelen van Gemini benutten zonder je privacy op het spel te zetten? Check dan vóór 7 juli je instellingen en bepaal zelf hoeveel zeggenschap je de AI geeft. Zo houd je het beste van twee werelden: slimme hulp, zonder ongewenste inmenging.

De Sony ULT Field 3 lijkt op het eerste gezicht wat onopvallend, maar de reflecterende ULT-knop heeft een hoop te bieden. Die belooft een diepe, voelbare bas, wat samen met zijn robuuste, waterdichte bouw de belangrijkste beloftes van dit model zijn.

De Sony ULT Field 3 is een compacte en draagbare bluetoothspeaker met een adviesprijs van 199 euro. Op het eerste gezicht is dit een onopvallende luidspreker, met twee opvallende elementen. Zowel het Sony-logo als de bijzondere ULT-knop zijn voorzien van reflecterend materiaal, waardoor die een andere kleur dan zilver laten zien wanneer het licht erop valt. We zien groene, blauwe, roze en gele tinten voorbijkomen, waardoor het model toch een unieke uitstraling heeft. Om die ULT-knop (ULT staat trouwens voor Ultimate) is overigens een hoop te doen: dit is namelijk een centraal element.

Sony ULT Field 3

Wanneer je die knop indrukt, dan activeer je volgens Sony een diepe en voelbare bas. Daar vertellen we verderop in deze recensie meer over. De speaker beschikt daarnaast over Sound Field Optimization, dat het geluid aanpast aan de omgeving. Ook daar zou dan een betere geluidservaring uit moeten komen. Via de gratis te downloaden Sony Music Connect-app kun je een zevenbands equalizer gebruiken. Dit kun je alleen doen wanneer je de ULT-modus niet geactiveerd hebt, aangezien die de muziekbeleving al grotendeels aanpast voor je.

©Wesley Akkerman

Je kunt de Sony ULT Field 3 zowel binnen als buiten gebruiken, dankzij het IP67-certificaat. Het apparaat is niet alleen stof- en waterdicht, maar ook schokbestendig en roestvrij. De accu gaat tot 24 uur mee, maar dat is mede afhankelijk van het volume en overige instellingen. Voor een dagje weg is de accuduur meer dan prima. Je kunt de speaker bovendien als powerbank inzetten, voor als je onderweg je smartphone moet opladen. Sony levert tot slot een schouderband mee, wat het draagbare karakter van de Field 3 verder benadrukt.

Tweedeling van het geluid

De geluidskwaliteit van de speaker draait om de tweedeling die de ULT-knop creëert. Zodra je die functie activeert, dan hoor je een behoorlijke basversterking en vollere middentonen, zonder dat de zang aan helderheid verliest. Zonder die modus klinkt de muziek gedetailleerd, maar ook merkbaar vlakker. Prima voor op de achtergrond, maar de audio mist dan wel wat impact. Bij sommige genres, zoals hiphop, kan de verhoogde bas de vocalen soms wat overstemmen. De equalizer biedt in die gevallen dan helaas ook niet altijd soelaas.

©Wesley Akkerman

Je kunt het apparaat zowel liggend als staand gebruiken, maar we hebben gemerkt dat horizontaal gebruik fijner klinkt. Het volume kan ook lekker hoog, zonder dat dit ten koste gaat van de kwaliteit, waardoor je deze speaker prima in een tuin zou kunnen gebruiken. Ondanks dat we ons nooit ondergedompeld voelen in het geluid, zijn we toch positief over de Sony ULT Field 3. Dit is typisch zo'n speaker die je onderweg meeneemt of ergens neerzet waar je geen andere speakers kunt installeren. Denk dan aan de badkamer of misschien wel een slaapkamer.

De speaker bedienen

Je bedient de Sony ULT Field 3 op twee manieren: via de Music Connect-app of via de strip bovenop. Binnen de applicatie regel je diverse instellingen, zoals de bluetoothkwaliteit en geluidsoptimalisatie. We hebben de optimalisatie op een gegeven moment uitgeschakeld en gemerkt dat de speaker dan beter klinkt dan voorheen. Verder is het zo dat je zowel die stand als de ULT-knop moet uitschakelen om de equalizer te kunnen gebruiken. Dat is best jammer, zeker in het geval van ULT. Je eigen instellingen evenaren die van de Sony-geluidsoptie namelijk niet.

©Wesley Akkerman

De meeste functies zijn gelukkig direct toegankelijk via de knoppenstrip bovenop het apparaat. Hier vind je de standaard bediening en de specifieke ULT-toets. Aan de achterzijde bevindt zich een handige usb-c-poort voor het opladen van zowel de speaker als je telefoon. Daarnaast beschikt dit model over bluetooth multipoint (waardoor je gemakkelijk twee apparaten aansluit) en Party Connect. Door die laatste functie sluit je de ULT Field 3 naadloos aan op andere Sony-speakers die over dezelfde functionaliteit beschikken (bijna honderd momenteel).

Sony ULT Field 3 kopen?

Voor 199 euro (online al voor minder te vinden) is de Sony ULT Field 3 zeker een aanrader. De speaker transformeert met de ULT-knop van een subtiele achtergrondspeler naar een krachtpatser met een diepe bas. Gecombineerd met zijn robuuste bouw, lange accuduur en handige multipoint-connectiviteit, biedt hij een zeer compleet pakket. Het voornaamste nadeel is de beperkte equalizer, die je dwingt te kiezen. De luidspreker is minder geschikt voor de audiofielen onder ons – maar voor alle andere mensen is dit echt geen verkeerde aankoop.