Wanneer iets gratis wordt weggegeven, ben jij het product. Dat werd pijnlijk duidelijk met de upgrade naar Windows 10. Het besturingssysteem verzamelt en deelt informatie over jouw gebruik met in elk geval Microsoft. Veel van de functies kun je uitschakelen, maar lang niet alles. Dat pakken we aan.

Windows 10 is de eerste versie van het besturingssysteem met ingebouwde spyware. Het controleert en logt bijvoorbeeld continu je locatie en al jouw activiteiten en deelt deze gegevens met zichzelf en derden. Er is veel kritiek op deze handelswijze, maar Microsoft lijkt er doof voor. In een blogpost licht het bedrijf slechts toe dat het die gegevens verzamelt om "het product Windows beter voor jou te laten werken" en dat je "als gebruiker zelf bepaalt welke informatie wordt verzameld". Lees ook: Zo claim je je recht op privacy terug.

Maar de realiteit is anders: slechts een deel van de gegevensverzameling kun je uitschakelen, een ander deel niet of alleen tegen een te hoge prijs. Zo is de SmartScreen-techniek die websites scant op phishing- en malware een prima zaak, maar waarom moet de informatie over elke site die je bezoekt, ook meteen gedeeld worden met Microsoft zelf? Tevens heeft elke Windows 10-pc een uniek reclame-ID dat gebruikt wordt om de pc anoniem te identificeren, maar wat als je helemaal die reclames niet wilt, ook niet anoniem?

©PXimport

De privacyopties in Windows 10 waarmee je een deel van de spyware kunt uitschakelen.

Hoe gek Microsoft denkt dat we zijn?

Een belangrijke rol in de Microsoft-spyware is weggelegd voor een service genaamd DiagTrack. Een service is een onderdeel van Windows die ongemerkt op de achtergrond zijn werk doet. Er zijn talloze services, vaak nuttig, maar deze DiagTrack is de service die op de achtergrond privégegevens, de browse- en zoekgeschiedenis en informatie over de pc verzamelt en deelt met Microsoft. Veel gebruikers spoorden de service daarom op en schakelden die uit. Toen Microsoft in november een grote update voor Windows 10 uitbracht, bleek die service ineens verdwenen, ook op de pc's van mensen die de service niet zelf uitgeschakeld hadden.

Had Microsoft geleerd? Integendeel, helaas. Microsoft bleek de spionageservice met de update namelijk slechts een andere naam gegeven te hebben én op alle pc's weer ingeschakeld. Oók pc's waar de dienst wél was uitgeschakeld. En dat zonder de gebruiker hierover te informeren. Een pijnlijk praktijkvoorbeeld van hoe het bedrijf tegenwoordig omgaat met (privacy)klachten van gebruikers: negeren, in de doofpot stoppen en waar nodig verbergen. Terwijl Microsoft juist zei voornemens te zijn extra veel te luisteren naar feedback van gebruikers bij de ontwikkeling van Windows 10.

DiagTrack uitschakelen

Voor wie het wil controleren: DiagTrack (oftewel Diagnostic Tracking Service) heet nu 'Connected User Experiences and Telemetry'. Een mooiere naam voor dezelfde drol. Wil je deze service alsnog of opnieuw uitschakelen? Druk op het toetsenbord de toetscombinatie Windows-toets+R in. Voer in het uitvoeren-vak het commando services.msc in gevolgd door Enter. Zoek in de lijst met services naar Connected User Experiences and Telemetry. Dubbelklik erop en kies Stoppen. Zet het Opstarttype daarna op Uitgeschakeld.

Wapen jezelf

Kortom. Microsoft lijkt niet het beste met z'n gebruikers voor te hebben. Kun je er dan niets tegen doen? Jazeker wel. Je kunt op zoek gaan naar de verschillende opties voor de privacygevoelige functies en die uitschakelen. Dat is niet moeilijk, maar Microsoft heeft er vermoedelijk bewust voor gekozen alle voor privacy belangrijke opties te verspreiden over een groot aantal onderdelen binnen de instellingen. Je moet dus op zoek en er is flinke kans dat je er een of enkele mist wanneer je niet trouw een lijstje afwerkt.

Een deel van die dataverzameling is in de instellingen van Windows 10 uit te schakelen. Een volledige beschrijving van hoe dit moet en hoe je een aantal belangrijke privacyschenders in de Windows-instellingen de kop omdraait, vind je op onze website.

Tools die helpen

Er is een flink aantal programma's verschenen die helpen de privacyopties in Windows 10 te beheren. Wees kritisch welke je download en installeert. Installeer zeker privacytools alleen van vertrouwde websites en controleer elke download via VirusTotal.com (zie kader Malware-alarm?) op malware voordat je het programma installeert. Gebruik de installatieopties om ongewenste extra software weg te laten.

Malware-alarm?

We noemen in dit artikel een drietal tools die je kunnen helpen met tegengaan van spionage door Windows. Deze hebben we natuurlijk alle drie door VirusTotal.com laten beoordelen. VirusTotal is een dienst (tegenwoordig van Google) die sites en software kan scannen op de aanwezigheid van virussen en malware en daar de producten van tientallen verschillende beveiligingsbedrijven voor gebruikt. VirusTotal rapporteert dat Destroy Windows 10 Spying helemaal schoon is. Van DoNotSpy10 zijn twee versies: de donatieversie van 5 dollar is schoon, maar de gratis versie wordt terecht melding gemaakt van de aanwezigheid van adware. Tijdens de installatie kun je overigens voorkomen dat deze OpenCandy-reclamesoftware op je systeem komt te staan. Bij W10Privacy geven twee van de ruim vijftig scanners van VirusTotal een melding, maar we gaan ervan uit dat dat een vals positief is.

Maar het kan dus gebeuren dat je beveiligingssoftware bij het downloaden van deze programma's alarm slaat, zelfs als VirusTotal de software als veilig classificeert. Dat heeft ermee te maken dat de heuristische scanner van sommige beveiligingssoftware het installatiebestand onterecht aanmerken als onveilig.

Destroy Windows 10 Spying

De titel van deze tool is even vanzelfsprekend als de werking en dat is goed. Want je wilt gewoon het spioneren stoppen en deze regelmatig bijgewerkte tool doet dat. Download Destroy Windows 10 Spying (DWS) via de groene knop met Latest release op http://dws.wzor.net (scrol daarvoor iets naar onder). Op de site staat ook een link naar de broncode (source code) die op Github is gepubliceerd. DWS is namelijk opensource, wat zeker bij een tool als dit een geruststelling is. Daarbij is het een portabele app, geen installatie-ellende dus, het bestand DWS_Lite.exe opstarten is voldoende. DWS verwijdert alle spyware die door Microsoft is ingebouwd in Windows 10 (en ook in Windows 7, 8 en 8.1). Sommige delen worden echt verwijderd, daar waar dat niet kan worden ze uitgeschakeld.

©PXimport

Destroy Windows 10 Spying is opensource, wat een gerust gevoel geeft.

Phone home-firewall

Een belangrijke rol in DWS is weggelegd voor het hosts-bestand en de Windows Firewall. Hoewel heel verschillend kun je met beide onderdelen uitgaande verbindingen aanpassen. Met de firewall kun je ze gericht stoppen, met het hosts-bestand kun je ze omleiden. Het hosts-bestand bevat een reeks namen van servers en websites en bijpassende IP-adressen. Door hier sites aan toe te voegen of verwijzingen te veranderen kun je niet alleen onbetrouwbare websites blokkeren, maar ook de communicatie met de eigen servers van Microsoft.

DWS past zowel de Windows Firewall als de verwijzingen in het hosts-bestand zo aan dat IP-adressen van Microsoft-servers, waar de logs van jouw computergebruik naartoe worden gestuurd, geblokkeerd worden. Voor wie vooraf een kopie wil veiligstellen: het hosts-bestand is in Windows te vinden via C:\Windows\System32\Drivers\etc\hosts.

©PXimport

Het hosts-bestand is al sinds de Windows NT-jaren een veelgebruikt middel om de communicatie door Windows te beïnvloeden.

Office 2016 Spyware

Niet alleen Windows, maar ook Office houdt bij wat je allemaal doet met de pc. Zo worden de namen van de documenten die je opent, de add-ins die je gebruikt en ook systeem- en gebruikersinfo weer met Microsoft gedeeld. Ook metadata van documenten wordt bekeken, maar niet de inhoud. Destroy Windows 10 Spying biedt bij de Extra functies ook een optie UitschakelenOffice 2016 Telemetry waarmee je deze kunt uitschakelen. De functie is echter nog erg experimenteel en Office is erg gevoelig. DWS waarschuwt zelf al dat het uitschakelen van deze Office-spyware kan leiden tot het niet meer correct werken van Office en we kunnen dat helaas bevestigen.

©PXimport

De dataverzameling van Office laat je beter ongemoeid.

Apps afsluiten

De functies van DWS vind je op het tabblad Instellingen. De bovenste zeven functies in de versie die wij getest hebben, hebben allemaal impact op de privacyinstellingen en richten zich dus nadrukkelijk op de spionage door Microsoft. De onderste functies doen dat niet, deze richten zich op de Metro-apps. Opnieuw stop je de spionage en vooral het loggen van het gebruik door deze apps. Wil je ook deze apps verwijderen, zet dan een vinkje bij Verwijder Windows 10 Metro Apps. Pas dan worden de onderste functies actief en kun je in dit geval ook apps uitsluiten.

Ga dan naar het tabblad Start en klik op Destroy Windows 10 Spying om Windows zo aan te passen dat de spionage wordt gestopt. DWS laat vervolgens heel duidelijk zien wat er allemaal wordt aangepast, welke wijzigingen in de firewall, aanpassingen in het hosts-bestand, het is allemaal regel voor regel te volgen. Aan het einde laat hij zien welke acties zijn gelukt.

Windows Update

Windows 10 is volgens Microsoft niet langer een product, maar een service. Het verschil is dat een service altijd geüpdatet wordt, een product niet. Een product koop je en gaat dan lange tijd ongewijzigd mee, een service kan elk moment worden aangepast. Deze verandering is goed te merken aan Windows Update. In plaats van een patchdag elke maand, komen er nu continu updates uit. En ook het verschil vervaagt tussen een update om problemen op te lossen en een update die functies toevoegt. Een update kan ook nieuwe privacygevoelige functies toevoegen aan Windows of een instelling aanpassen. Dat geldt zeker ook voor de grote updates die Microsoft nu ongeveer elk half jaar wil uitbrengen, zoals de november-update waarmee echt nieuwe functies aan Windows werden toegevoegd, maar waarmee ook de DiagTrack-spywareservice werd hernoemd en ingeschakeld.

©PXimport

Windows Update is niet meer de onverdachte systeemverbeteraar die het lange tijd is geweest.

Risico

Wil je er zeker van zijn dat je geen nieuwe spyware van Microsoft ontvangt of dat men met een update, spionagefuncties die uitgeschakeld waren weer activeert dan kun je natuurlijk zelf Windows Update uitschakelen en ook DWS kan dat doen. Op het tabblad Extra functies vind je ook een knop om met één klik Windows Update uit te schakelen. Dit is echter wel een functie om goed over na te denken en eerlijk gezegd raden we dit af. Schakel je Windows Update uit, dan betekent dat je bewust het risico neemt dat bekende kwetsbaarheden in Windows (inclusief degene die al misbruikt worden door malware of hackers) op jouw pc niet opgelost worden. Het gevolg daarvan kan zijn dat je in je streven Microsoft buiten de deur te houden juist andere partijen met veel meer vriendelijke bedoelingen toelaat. Een te groot risico.

Als alternatief kun je regelmatig DWS nog eens starten en zijn werk opnieuw laten doen. Doordat DWS bij het opstarten controleert of er van het programma zelf niet een nieuwere versie beschikbaar is en die dan snel download, profiteer je dan bovendien ook nog van mogelijke nieuwe of verbeterde antispionagefuncties die zijn toegevoegd.

DoNotSpy10

Een handige alternatieve tool en duidelijk minder ingrijpend dan Destroy Windows 10 Spying is DoNotSpy10. Wil je het programma gratis gebruiken, vink dan tijdens de installatie de OpenCandy-reclamesoftware uit. Voor een paar euro koop je een OpenCandy-vrije versie. Je downloadt deze advertentievrije editie van DoNotSpy10 hier.

Nieuw in vergelijking met een eerdere versie is de kleurcodering die de verschillende opties meekrijgen. Opties die zonder meer veilig uitgeschakeld kunnen worden zijn groen, de opties met iets meer risico of opties die ook echt de functionaliteit van Windows 10 raken, zijn oranje of rood. Zeker de rode zijn alleen met grotere terughoudendheid te gebruiken, al is het wel handig dat je ook die vanuit dit ene overzicht kunt instellen. Het uitschakelen van bijvoorbeeld de Windows Store Updates (oranje) en Windows Update (rood) is af te raden omdat je daarmee ook voorkomt dat beveiligingsfouten in Windows niet of pas later worden opgelost.

Bij elke functie komt een korte toelichting, soms is even googelen voor meer informatie aan te bevelen. Wil je een functie uitschakelen, plaats dan een vinkje ervoor en klik op Apply. Gebruik geen Check All, omdat dan ook alle rode opties worden gekozen.

©PXimport

Terughoudendheid is vereist bij de oranje en rood gemarkeerde opties in DoNotSpy10.

W10Privacy

Duitsers zijn gemiddeld genomen kritischer dan andere Europeanen als het gaat om privacy en dat is mogelijk de reden dat ook de tool W10Privacy uit dat land komt. W10Privacy doet in essentie hetzelfde als DoNotSpy10, maar uitgebreider. Wat DoNotSpy10 op één overzicht op hoofditem bij elkaar houdt, is door de makers van W10Privacy helemaal uit elkaar getrokken over 14 tabbladen, elk bomvol opties. Gelukkig zijn de opties net zoals bij DoNotSpy10 voorzien van kleurcodering (groen, oranje, rood) die de impact aangeeft.

Voor een toelichting op een bepaalde functie, zet je de muis erboven. Desondanks zijn tabbladen als Telemetry en Firewall lastig te gebruiken. Hier kun je van services en applicaties waarvan bekend is dat ze informatie verzamelen of delen het uitgaande verkeer blokkeren. Maar om sommige instellingen te wijzigen, is het nodig W10Privacy met administratorrechten te starten. Na elke wijziging start het programma zichzelf opnieuw op om de gewijzigde instellingen correct weer te geven. Niet alle instellingen worden overigens ook echt succesvol toegepast. W10Privacy is veelbelovend, maar duidelijk minder klaar voor gebruik dan de andere tools.

Tenslotte

Windows 10 is fantastisch en vernieuwend. Dat maakt het juist zo jammer dat Microsoft ervoor gekozen heeft met het nieuwe besturingssysteem zo schaamteloos de Windows-gebruikers te besnuffelen. Gelukkig kun je uiteindelijk jezelf ook wapenen tegen de nieuwsgierigheid van de Amerikaanse softwarereus en voorkomen dat informatie over jou die jij niet wilt prijsgeven bij Microsoft bekend wordt. Met de stappen en de tools in dit artikel doe je immers ook niets anders dan wat Microsoft meteen al zelf had moeten doen en minimaal in de instellingen had moeten aanbieden.

De geur van versgebakken oliebollen hoort bij december. Toch ziet niet iedereen het zitten om met een pan heet vet aan de slag te gaan. Oliebakken in de airfryer lijkt dan een aantrekkelijk alternatief: minder luchtjes en ook nog eens minder vet. Maar levert bakken in een airfryer dezelfde oliebol op, of moet je toch de frituurpan uit het vet halen?

Oliebollen bakken in de airfryer, kan dat? Het korte antwoord is duidelijk: nee, een traditionele oliebol bak je niet in een airfryer. Klassiek oliebollenbeslag is vloeibaar en heeft direct contact met hete olie nodig om zijn vorm en structuur te krijgen. Een airfryer is in de basis een compacte heteluchtoven. Zonder een bad van hete olie kan het beslag niet snel genoeg stollen. Wie het toch probeert, ziet het deeg door het mandje zakken of uitlopen tot een platte, taaie schijf. Dat ligt niet aan het recept, maar aan de techniek.

Waarom hete olie onmisbaar is

Zodra je het beslag van de oliebol in de hete olie van de frituurpan schept, ontstaat er vrijwel direct een korstje om de buitenkant. Binnen in de bol ontstaat stoom, waardoor de bol uitzet en luchtig wordt. Die combinatie van afsluiten en opblazen zorgt voor de typische oliebolstructuur. In een airfryer ontbreekt die directe warmteoverdracht. Hete lucht is simpelweg minder krachtig dan hete olie. Zonder direct contact met heet vet kan het beslag niet snel genoeg stollen. Daardoor blijft een echte oliebol uit de airfryer onmogelijk.

©Gegenereerd door AI

Wat wel kan: kwarkbollen uit de airfryer

Wie toch iets zelf wil maken in de airfryer, moet het klassieke oliebollenbeslag loslaten. Met een steviger beslag, bijvoorbeeld op basis van kwark, kun je ballen vormen die hun vorm behouden. Deze bollen garen prima in de hete lucht en krijgen een mooie bruine buitenkant. De uitkomst lijkt qua vorm op een oliebol, maar de structuur is compacter en de smaak meer broodachtig. Denk aan iets tussen een zoet broodje en een scone. Lekker, lichter en prima als alternatief, maar: het is geen oliebol zoals je die van de kraam kent.

Wat ook goed kan: oliebollen opwarmen in de airfryer

Waar de airfryer wel echt tot zijn recht komt, is bij het opwarmen van gekochte oliebollen. In de magnetron worden ze snel slap en taai. In de airfryer gebeurt het tegenovergestelde. Door de bollen een paar minuten op ongeveer 180 graden te verwarmen, wordt de korst weer knapperig en warmt de binnenkant gelijkmatig op. Je oliebollen smaken weer alsof je ze net gebakken (of gehaald) hebt!

Samenvatting

Wil je de échte oliebol, dan heb je twee opties: zelf bakken in een frituurpan of halen bij de kraam. Bakken in de airfryer kan niet, omdat vloeibaar beslag niet geschikt is voor hete lucht. Je kunt bijvoorbeeld wel kwarkbollen maken, maar dat is toch anders. De grootste winst zit in het opwarmen van kant-en-klare oliebollen: in de airfryer gaat dat snel, ze worden heerlijk knapperig en je hebt geen last van frituurlucht in huis.

🎆 Vuurwerk op je Galaxy Smartphone? 👇

Het spreekwoord 'krakende wagens lopen het langst' gaat helaas vaak niet op in de computerwereld. Moderne systemen reageren soms allergisch op oudere hardware. Toch zijn er methoden en slimme trucs om zulke apparaten te laten werken onder Windows 10 of 11.

Apparaat niet herkend

Wanneer je een oud apparaat aansluit, kan het gebeuren dat Windows het niet herkent.. Daardoor verschijnt het niet in de lijst met apparaten. Je controleert dit door via een klik met rechts op de Windows-knop Apparaatbeheer te openen. Verschijnt hier iets als 'Onbekend apparaat' of zie je een geel driehoekje of vraagteken, dan heeft Windows het apparaat wel fysiek herkend, maar geen juiste driver gevonden. Je leest hier meer over bij de passage Driverprobleem. Mogelijke oorzaken zijn het ontbreken van een plug-and-playdriver of een verouderd aansluitingstype.

Je kunt dan verschillende dingen proberen. Controleer eerst de aansluiting en de stroomvoorziening. Zorg dat het apparaat juist is aangesloten en ingeschakeld. Bij usb-apparaten helpt het soms een andere poort te proberen. Oudere usb1.1-apparaten werken vaak beter via een usb2.0-poort of een usb-hub met eigen voeding dan via een usb3.0-poort. Heeft je pc nog een parallelle of seriële poort? Controleer dan in het systeem-BIOS of deze is ingeschakeld. Heeft je toestel zo'n poort niet, dan ben je meestal aangewezen op een adapter (zie de passage Aansluitingen).

Handmatige installatie

Je kunt het apparaat ook handmatig proberen te installeren. Misschien heb je nog een cd-rom met de installatiebestanden, zodat het zo lukt. Heeft je pc geen cd-station meer, dan sluit je een extern cd-station aan of kopieer je de bestanden op een andere pc met cd-station naar een usb-stick. Je kunt er ook een iso-bestand van maken en dit met een dubbelklik als virtuele schijf koppelen op je pc. Je kunt dit doen met bijvoorbeeld Burnaware Free. Ga naar www.burnaware.com en kies voor ISO-bestand aanmaken.

Heb je geen cd-rom? Start dan Apparaatbeheer, open het menu Actie en kies Oudere hardware toevoegen. Kies De hardware opsporen en automatisch installeren, geef het hardwaretype aan, zoals Beeldapparaten of Draagbare apparaten, en selecteer het juiste product en model. Heb je zelf een geschikte driver gevonden (bijvoorbeeld op de site van de producent), klik dan op Bladeren en verwijs naar het installatiebestand (inf).

Voor printers open je Instellingen in Windows en kies je Bluetooth en apparaten / Printers en scanners. Klik op Apparaat toevoegen en kies bij De printer die ik wil gebruiken, staat niet in de lijst voor Handmatig een nieuw apparaat toevoegen. In het dialoogvenster laat je Mijn printer is iets ouder. Help mij met zoeken geselecteerd. Werkt dat niet, probeer dan Een lokale printer of een netwerkprinter toevoegen met handmatige instellingen, waarna je de juiste poort en het stuurprogramma kiest. Klik hier ook op Windows Update: zo is de kans groter dat Windows alsnog de juiste driver ophaalt. Je kunt ook een vergelijkbaar model uit de lijst proberen.

Soorten aansluitingen

Gaat het om oudere apparaten, dan hebben die vaak een interface die je op moderne pc's niet meer vindt, zoals een parallelle of seriële aansluiting of firewire. Voor parallel gebruik je een usb-naar-parallel-adapter (meestal usb-A naar 36-pins Sub-D). De printer verschijnt dan als 'USB Printing Support' en werkt vaak met generieke drivers. Sommige oude drivers verwachten een echte LPT-poort met een logische naam als LPT1. Je kunt dan de gedeelde usb-printerpoort mappen naar LPT1 met het opdrachtprompt-commando

(met net use LPT1: /delete verwijder je deze koppeling). <printershare> is de gedeelde printernaam, zoals ingesteld via Instellingen in Windows: klik op de printernaam, kies Printereigenschappen en open het tabblad Delen. Zo kun je vaak nog printen vanuit oude DOS- of Windows-apps.

Voor een seriële poort (met een DB9 RS232-kabel) gebruik je eveneens een usb-adapter, liefst met FTDI-chip en aangesloten op een usb2.0-poort. Mogelijk moet je eerst de adapterdriver installeren voordat deze in Apparaatbeheer verschijnt (onder een naam als '[…] COMx'). Om het juiste poortnummer (zoals COM1) in te stellen, klik je met rechts op het apparaat, open je Poortinstellingen en klik je op Geavanceerd.

Koop altijd adapters van goede kwaliteit (en van een bekend merk), aangezien goedkopere exemplaren zich niet altijd aan de specificaties houden.

Voor firewire kun je de installatie van een PCIe-naar-firewire (IEEE 1394) adapterkaart overwegen. Met de Microsoft 1394 OHCI Legacy Driver activeer je deze vervolgens in Windows 10/11 en kun je bijvoorbeeld een oude DV-camera of audio-interface aansluiten. Klik hier voor een downloadlink met instructies.

Driverprobleem

Wanneer Windows het apparaat herkent via een van bovenstaande stappen, blijft het afwachten of er een geschikte driver voor Windows 10/11 beschikbaar is. Je kunt eerst een generieke driver proberen, die vaak via de Windows-updatefunctie beschikbaar is. Klik in Apparaatbeheer met rechts op het apparaat, kies Stuurprogramma bijwerken en klik vervolgens op Automatisch zoeken naar stuurprogramma's / In Windows Update zoeken naar bijgewerkte stuurprogramma's.

Soms vind je geschikte drivers bij de optionele updates. Ga hiervoor naar Instellingen, kies Windows Update / Geavanceerde opties / Optionele updates en open Stuurprogramma-updates. Je kunt ook zoeken naar een basisdriver, add-onmodule of universele driver van de fabrikant, zoals de (Smart) Universal Printer Driver van HP.

Vind je geen driver op de site van de fabrikant, dan kun je er ook zelf naar googelen op basis van het hardware-ID. Start Apparaatbeheer, klik met rechts op het apparaat (eventueel bij Andere apparaten of Onbekend apparaat), kies Eigenschappen en open het tabblad Details. Stel Eigenschap in op Hardware-id's. Klik met rechts op een gevonden ID, kies Kopiëren en plak dit met Ctrl+V in een zoekmachine als Google. Mogelijk levert dit een geschikte driver op.

Heb je nog een driver voor Windows 7 of ouder, probeer dan de installatie in compatibiliteitsmodus. Klik met rechts op het installatieprogramma, kies Eigenschappen en ga naar het tabblad Compatibiliteit. Zet een vinkje bij Dit programma uitvoeren in compatibiliteitsmodus voor en kies de laatst ondersteunde versie, zoals Windows 7 of Windows XP (Service Pack 2). Door ook Dit programma als administrator uitvoeren te selecteren, vergroot je de kans dat Windows de oudere driver alsnog aanvaardt, zeker als het geen 'kernel-driver' met volledige systeemrechten betreft (zie ook de passage Driverblokkade). Dit is ons bijvoorbeeld al gelukt voor een Canon Pixma iP4200-printer.

Lees ook: De perfecte printer kiezen? Hier moet je op letten

Alternatieve drivers

Je kunt ook op zoek gaan naar alternatieve, niet-officiële stuurprogramma's. Er zijn verschillende community's en fora die voor populaire oudere apparaten aangepaste drivers aanbieden of INF-bestanden hebben aangepast om ze onder nieuwere Windows-versies te laten werken.

Voor scanners is de alternatieve software van VueScan populair. Deze ondersteunt bijna achtduizend oude scanner-modellen en werkt vaak prima, al is de software niet gratis (vanaf circa 19 euro per jaar). Een proefversie is wel beschikbaar (je kunt eventueel een wegwerpadres gebruiken), zodat je kunt nagaan of je scanner werkt onder Windows 10/11.

Voor printers is het Gutenprint-driverpakket bekend, voorheen bekend als Gimp-print, al is dit alleen beschikbaar voor Linux en macOS. We hebben helaas niet de ruimte om hier dieper op in te gaan, maar je kunt een al dan niet virtuele Linux-machine op je netwerk opzetten (ook op een Raspberry Pi) en hierop Gutenprint installeren. Vervolgens deel je de printer zodat je deze ook op je Windows-pc kunt gebruiken. Voor scanners bestaat een vergelijkbaar project: Scanner Access Now Easy, eveneens voor Linux.

Driverblokkade

Het kan gebeuren dat er wel een driver beschikbaar is, maar dat Windows 10/11 de installatie blokkeert. Mogelijk is de driver technisch incompatibel, bijvoorbeeld een 32bit-driver op een 64bit-systeem (Windows 11 is altijd 64 bit), of een kerneldriver die noodzakelijke kernelfuncties mist doordat deze niet meer worden ondersteund door het geüpdatete besturingssysteem. In dit geval kun je nog de compatibiliteitsmodus proberen (zie de passage Driverprobleem), maar het resultaat blijft onzeker. Je maakt dan meer kans via een virtuele machine met een oudere Windows-versie, zoals Windows 10 voor 32bit-drivers.

Soms blokkeert Windows 10/11 de installatie omdat de (kernel)driver niet digitaal is ondertekend. Ben je zeker dat het om een betrouwbare driver gaat, dan kun je deze controle tijdelijk uitschakelen. Open Instellingen, kies Systeem / Systeemherstel en klik tweemaal op Nu opnieuw opstarten. Kies vervolgens Problemen oplossen / Geavanceerde opties / Opstartinstellingen en klik op Opnieuw opstarten. In het menu dat verschijnt, kies je optie 7: Afdwingen van stuurprogrammahandtekening uitschakelen. Windows start nu zonder handtekeningcontrole, zodat je de driver kunt installeren. Bij de volgende herstart is de controle weer actief, maar de driver blijft werken.

Ga je liever voor een iets doortastender aanpak? Voer dan de Opdrachtprompt uit als administrator, voer het commando bcdedit /set TESTSIGNING ON in en herstart je pc. Deze draait dan in testmodus, zie de indicatie rechtsonder. Installeer de driver en voer daarna meteen bcdedit /set TESTSIGNING OFF uit, gevolgd door een herstart om terug normaal te werken.

Virtueel alternatief

Lukt het niet om je oude apparaat met een van de bovenstaande workarounds aan de praat te krijgen binnen Windows 10/11, dan zit er weinig anders op dan een ouder of ander besturingssysteem te gebruiken. Het handigst is om dit als virtuele machine (VM) bovenop je huidige Windows te draaien. Binnen deze VM installeer je dan de originele driver en software voor het apparaat.

Geschikte gratis tools zijn Oracle VirtualBox en VMware Workstation Pro (na registratie op https://support.broadcom.com). Via bijvoorbeeld https://archive.org kun je naar schijfkopiebestanden zoeken en downloaden. Wij vonden er onder meer diverse Windows XP-iso-bestanden en installeerden een exemplaar in VirtualBox.

Dit kan als volgt. Start VirtualBox, klik op Nieuw en vul de gegevens in, zoals Microsoft Windows XP (32-bit). Bij ISO-image verwijs je naar je download. Vink Overslaan zonder toezicht aan, klik op Afmaken en vervolgens op Starten. Volg de installatie-instructies. Je bezit of vindt wellicht een geldige licentie voor deze oude Windows.

Koppel het apparaat aan een fysieke poort op je pc en geef deze vervolgens door aan de VM, zodat de virtuele Windows het apparaat herkent. Dit kan vanuit het menu Apparaten in het venster met een opgestarte VM.

Bij printers kun je ook delen via het VM-netwerk, zodat je vanuit je gewone Windows via het netwerk kunt printen naar de VM. Selecteer de (uitgeschakelde) VM in VirtualBox, kies Instellingen, open Netwerk en vink Netwerkadapter inschakelen aan. Stel eventueel Gekoppeld aan in op Bridged Adapter zodat de VM een ip-adres krijgt binnen hetzelfde netwerk als je host-pc.

 Nieuwe printer nodig? Kijk op Kieskeurig.nl/prijsdalers om voor de beste deal!