Sinds kort kun je op je href="https://computertotaal.nl/raspberry-pi/">Raspberry Pi</a> ook Windows installeren, aangezien Microsoft zijn nieuwste besturingssysteem geschikt heeft gemaakt voor meerdere soorten apparaten. In dit artikel leggen we uit hoe je Windows 10 installeert op je Raspberry Pi 2 en wat de mogelijkheden zijn.

Toen de Raspberry Pi Foundation in het begin van dit jaar onverwacht zijn nieuwe Raspberry Pi 2 aankondigde, kwam Microsoft met een al even verrassende aankondiging: het minicomputertje zou ook Windows 10 ondersteunen. Uiteraard niet de pc-versie van Windows 10, want die is te zwaar voor het kleine computertje en is geschreven voor een andere processorarchitectuur. Maar wel Windows 10 IoT Core, een speciale uitgeklede Windows-versie voor Internet of Things-toepassingen. Het is onderdeel van Microsofts visie om van Windows 10 een 'universeel besturingssysteem' te maken dat op allerlei apparaten draait. Lees ook: Aan de slag met de Raspberry Pi 3.

©PXimport

Benodigdheden

Wat heb je nodig om Windows 10 op je Raspberry Pi 2 uit te proberen? Allereerst heb je Windows 10 op je computer nodig. Heb je nog Windows 7 of 8, upgrade die dan (voorlopig nog gratis) naar Microsofts nieuwste besturingssysteem. Je hebt ook Visual Studio Community 2015 nodig, de gratis ontwikkelomgeving van Microsoft. Bovendien heb je een microSD-kaart van minimaal 8 GB nodig, waarop je een image van Windows 10 IoT Core schrijft. En tot slot natuurlijk een IoT-apparaat: naast de Raspberry Pi 2 wordt ook de MinnowBoard Max ondersteund.

Wat kun je met Windows 10 IoT Core?

Microsoft heeft op de website van Windows 10 IoT Core heel wat voorbeeldcode staan van software die je op het minibesturingssysteem kunt draaien. Ook is er een hele community ontstaan van ontwikkelaars die hun eigen creaties tonen. Naast pure softwaretoepassingen zijn er ook heel wat mogelijkheden met het uitlezen van sensoren en het aansturen van motoren. Als je wat op de website rondsurft, zie je onmiddellijk wat de mogelijkheden zijn: een weerstation, een robot op wielen die je met een afstandsbediening bestuurt, een domoticasysteem, een automatisch tuinbesproeiingssysteem en stembesturing voor je huis.

©PXimport

Visual Studio 2015

We gaan ervan uit dat je Windows 10 op je computer hebt staan. Verifieer of je minstens de publieke release hebt draaien. Als je winver in het startmenu typt en op Enter drukt, moet het infovenster minstens build 10240 vermelden. Is dat in orde, installeer dan Visual Studio Community 2015. Kies als installatietype Custom, vink Universal Windows App Development Tools / Tools and Windows SDK aan en klik op Install. De installatie duurt overigens wel een tijdje, want er worden meerdere gigabytes gedownload en geïnstalleerd.

Visual Studio starten

Start na de installatie Visual Studio 2015. De eerste keer vraagt het programma of je je wilt registreren, maar dat hoeft niet. Laat Development Settings op General staan, kies een kleurenschema en druk op Start Visual Studio. Dat kan de eerste keer enkele minuten duren omdat alle instellingen worden voorbereid. Ga na of in het menu Help / About Microsoft Visual Studio minstens versie 14.0.23107.0 D14Rel staat bij Visual Studio en minstens versie 14.0.23121.00 D14OOB bij Visual Studio Tools for Universal Windows Apps.

©PXimport

Ontwikkelaarsmodus

Open nu in Visual Studio het menu Tools / Extensions and Updates / Online. Zoek in de lijst Visual Studio Gallery naar Windows IoT Core Project Templates en klik op Download en daarna op Install. Sluit Visual Studio af. Ga daarna in de instellingen van Windows naar Bijwerken en beveiliging en open het tabblad Voor ontwikkelaars. Kies daar Modus voor ontwikkelaars. Bevestig met Ja dat je de beveiligingsrisico's begrijpt.

IoT Core downloaden

Nu onze computer klaar is, is het tijd om onze Raspberry Pi 2 te prepareren. Download daarvoor eerst het iso-bestand van Windows 10 IoT Core voor de Raspberry Pi 2. Open het iso-bestand, zodat het zichzelf als een virtuele schijf aankoppelt. Open de schijf en dubbelklik op het bestand Windows_10_IoT_Core_RPi2.msi om het te installeren. Na de installatie vind je een bestand flash.ffu in de directory C:\Program Files (x86)\Microsoft IoT\FFU\RaspberryPi2. Je kunt nu de virtuele schijf van het iso-bestand 'uitwerpen'.

©PXimport

Kaart beschrijven

Steek een microSD-kaart (eventueel met adapter) in je kaartlezer en start het programma WindowsIoTImageHelper op (zoek in het startmenu op WindowsIoT). Selecteer bovenaan in het programma de microSD-kaart die je wilt beschrijven (controleer of je de juiste schijfletter hebt!) en blader onderaan naar de locatie van het ffu-bestand uit de vorige stap. Klik tot slot op Flash. Wanneer het image volledig naar je microSD-kaart is geschreven, dan klik je op het icoontje Hardware veilig verwijderen en media uitwerpen rechtsonder in het systeemvak en selecteer je de kaartlezer. Haal pas daarna de microSD-kaart uit je kaartlezer.

Windows opstarten

Steek de microSD-kaart met Windows 10 IoT Core in het kaartslot van de Raspberry Pi 2. Verbind het computertje via een ethernetkabel met hetzelfde lokale netwerk als je computer. Sluit een toetsenbord, muis en HDMI-monitor aan en steek daarna de voedingskabel in je Pi en in het stopcontact. Windows 10 IoT Core start nu op. Na enkele minuten krijg je op je scherm een standaardapp te zien die wat informatie over de netwerkverbinding van je Raspberry Pi 2 en aangesloten usb-apparaten toont.

©PXimport

Blinkende led

Microsoft biedt op zijn website heel wat voorbeeldcode aan voor apps die je voor Windows 10 IoT Core kunt schrijven. Een interessante voorbeeldapp is Blinky Sample, die een ledje laat knipperen. Om de led op je Raspberry Pi 2 aan te sluiten, heb je een breadboard, twee m/f-jumperwires en een weerstand van 220 ohm nodig. Volg de instructies van de voorbeeldapp om het geheel op de correcte manier op de GPIO-pinnen van je Raspberry Pi 2 aan te sluiten.

Voorbeeldapp openen

Download de broncode van alle voorbeeldapps van Microsoft en pak het zip-bestand uit. Ga in de verkenner naar de map samples-develop\Blinky\CS en open het bestand Blinky.csproj. Visual Studio wordt nu geopend en toont je rechts alle onderdelen van het project. Dubbelklik op een bestand om de inhoud ervan te bekijken. De xaml-bestanden bevatten de xml-code die de interface beschrijft, terwijl de xaml.cs-bestanden de C#-code bevatten die het gedrag van de app definieert.

©PXimport

App op de Pi 2 starten

Ga na of in het uitklapmenu bovenaan in de toolbar als architectuur ARM staat. Klik daarnaast op Device en vink in het uitklapmenu dat verschijnt Remote Machine aan. Normaal staat je Pi (onder de naam minwinpc) onder Auto Detected. Indien dit niet het geval is, vul dan onder Manual Configuration bij Address het IP-adres van je Pi 2 in, kies None voor Authentication Mode en klik op Select. Druk dan op F5, waarna Visual Studio de Blinky app naar je Pi 2 uploadt en opstart. Het ledje zal nu samen met de simulatie op het scherm van je Pi knipperen. Druk in Visual Studio op Shift-F5 om de app te stoppen.

Inloggen met PuTTY

Net zoals je op Raspbian met het programma PuTTY via het netwerk kunt inloggen op je Pi, is dat ook mogelijk op Windows 10 IoT Core. Start dus PuTTY, geef het IP-adres van je Pi in en klik op Open. Na een beveiligingswaarschuwing waarbij je op Yes klikt, krijg je de vraag login as:. Vul hier als gebruikersnaam administrator in, druk op Enter en geef dan als wachtwoord p@ssw0rd. Na een druk op de Enter-toets krijg je de vertrouwde opdrachtprompt C:\> te zien, exact dezelfde als je op je pc met het programma Opdrachtprompt ziet.

©PXimport

Wachtwoord veranderen

Het eerste wat je nu zou moeten doen, is je wachtwoord veranderen. Iedereen kent immers het standaardwachtwoord van Windows 10 IoT Core. Typ daarvoor in PuTTY de opdracht net user administrator nieuwwachtwoord in, waarbij je uiteraard je wachtwoord invult in plaats van nieuwwachtwoord. Voor de veiligheid is het ook beter om niet altijd als administrator in te loggen. Maak daarom een gewone gebruiker aan zonder administratorrechten. Dat kan met de opdracht net user gebruikersnaam wachtwoord /add, waarbij je uiteraard een geschikte gebruikersnaam en wachtwoord kiest.

Procesbeheer

Met de opdracht tlist krijg je een lijst van processen die momenteel draaien. Als de lijst langer is dan je PuTTY-venster, voer dan tlist|more uit. Met de spatiebalk scrol je dan scherm voor scherm door de lijst. De lijst toont naast het process-ID de naam van het programma. Met tlist /t krijg je een boomstructuur te zien: een proces dat door een ander proces is opgestart, springt in de lijst in. En met tlist /c krijg je de volledige opdrachtregel te zien waarmee het proces is opgestart. Wil je een proces beëindigen, typ dan kill PID in, waarbij PID het proces-ID is.

©PXimport

Opstartprogramma's

Het programma IoTStartup beheert opstartprogramma's op je Windows 10 IoT Core-apparaat. Met IoTStartup list krijg je een lijst van alle geïnstalleerde apps. Staat er bij een app Headed, dan betekent het dat die app iets op het scherm toont. Een app met Headless draait op de achtergrond zonder interface. Met IoTStartup startup krijg je te zien welke van die apps automatisch opgestart worden. Je kunt ook de opstartprogramma's vervangen: zo zorg je met IoTStartup add Blinky ervoor dat niet de standaardapp wordt opgestart, maar de app Blinky waar we vanaf stap 9 mee aan de gang zijn gegaan.

Windows-services beheren

Windows 10 IoT Core start net zoals de desktopversie van Windows allerlei services op de achtergrond. Met de opdracht net start krijg je een lijst te zien van alle services die momenteel draaien. Met net stop servicenaam stop je een service en met net start servicenaam start je die opnieuw. Je Pi uitschakelen gaat overigens met shutdown /s /t 0 en rebooten met shutdown /r /t 0. Of als je een muis en scherm op je Pi hebt aangesloten, klik je bovenaan rechts op het powericoontje.

©PXimport

Bestanden delen

Windows 10 IoT Core start standaard een server voor Windows-bestandsdeling. De hele C-schijf van je Raspberry Pi 2 wordt daardoor gedeeld. Ga in je verkenner naar je netwerk en vul als adres \\IPADRES\c$ in. Geef dan je gebruikersnaam en wachtwoord voor Windows 10 IoT Core in. Je krijgt nu toegang tot alle bestanden op je Pi 2. Wil je bestandsdeling niet automatisch laten opstarten, typ dan de opdracht reg add HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\services\lanmanserver /v Start /t REG_DWORD /d 0x3 /f in. Wil je terug naar het standaardgedrag, voer dan dezelfde opdracht in, maar dan met 0x2 in plaats van 0x3.

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.