Er zijn zo veel manieren om informatie bijeen te sprokkelen en aantekeningen te maken. Helaas worden al die notities en takenlijstjes snel een zootje. Zeker als je de gegevens ook nog eens met anderen deelt. Om alle informatie en hersendumps strak te organiseren, is er Microsoft OneNote.

Of je nu een professional, student of thuisgebruiker bent, OneNote is een applicatie voor de desktop (Windows en macOS) en mobiel (iOS en Android) om ideeën en takenlijstjes vast te leggen en te stroomlijnen. Tijdens het notitieproces kun je in realtime samenwerken met anderen. Alle gegevens worden binnen hetzelfde Microsoft-account onderling gesynchroniseerd. Zo kun je bijvoorbeeld het takenlijstje dat je gisteren hebt opgesteld op de pc, vandaag afvinken op je smartphone.

Hiërarchische structuur

De kracht van OneNote is dat het allerlei hersenspinsels, voorstellen, ideeën, voorbereidingen en afbeeldingen in een hiërarchische structuur dwingt. Op het hoogste niveau komen de notitieblokken. Je kunt een notitieblok maken voor de meest uiteenlopende doeleinden: voor een reis, om recepten te bewaren of om bijvoorbeeld een feest te organiseren.

Elk notitieblok verdeel je in secties. Een sectie is een categorie met een specifiek onderwerp. Zo kun je het notitieblok ‘Buurtfeest 2014’ maken waarin de secties ‘Vergaderingen’ en ‘Catering’ zitten. Het derde niveau in de hiërarchie bestaat uit pagina’s. Elke sectie bestaat uit een of meerdere pagina’s die tekst, afbeeldingen, audio, video en andere elementen bevatten.

Het notitieblok ‘Reis Malta’ heeft vijf secties; de sectie ‘Verblijf’ bestaat uit drie pagina’s.

Lint en Snelle toegang

Verder zie je het Lint, dat net als Word en Excel is verdeeld in tabbladen om bestanden in te voegen, objecten te tekenen of naar de geschiedenis te gaan. Zorg dat je de werkbalk Snelle toegang leert benutten. Dat is het balkje boven het Lint.

Het menu komt tevoorschijn als je klikt op het pijltje dat naar beneden wijst. Hier vind je de opdrachten die je vaak gebruikt, zoals Terug, Volgende en Afdrukvoorbeeld. Het is de bedoeling dat je daar op basis van je eigen workflow via de knop Meer opdrachten de functies toevoegt die je het meest gebruikt. Dat bespaart zoekwerk in de tabbladen van het Lint.

Plaats de opdrachten die je het vaakst nodig hebt, in de werkbalk Snelle toegang.

Nieuw notitieblok

Om een nieuw notitieblok te maken kies je in het Lint het tabblad Bestand. In de linkerkolom klik je op Nieuw. Vervolgens selecteer je een locatie om het notitieblok op te slaan. Dat kan de harde schijf zijn, maar je kunt het notitieblok ook opslaan op OneDrive. Je geeft het nieuwe blok een herkenbare naam en je klikt op de knop Notitieblok maken. Om de linkerbalk altijd zichtbaar te houden, klik je op de punaise die rechtsboven in deze balk staat. Hiermee heb je altijd overzicht van alle notitieblokken en secties.

Je kunt het nieuwe notitieblok ook op OneDrive opslaan.

Ordenen

Na verloop van tijd krijg je verschillende notitieblokken. Die vind je allemaal terug in de linkerbalk. Om de notitieblokken te rangschikken, klik je erop en sleep je die hoger of lager in de volgorde. Het is ook handig om een kleur te gebruiken. Zo maak je alle notitieblokjes voor reisvoorbereidingen bijvoorbeeld groen en de werkgerelateerde notitieblokjes blauw. De weergavenaam en de kleur wijzig je in de eigenschappen. Klik met de rechtermuisknop op de naam van het bedoelde notieblok en kies Eigenschappen. Door je notitieblokken netjes te organiseren, vind je later de speld in de hooiberg sneller terug.

Gebruik kleuren om bepaalde categorieën aan te duiden.

Delen

Met OneNote kun je de notitieblokken met anderen delen en in realtime samenwerken. Klik met de rechtermuisknop op het notitieblok en selecteer de opdracht Dit notitieblok delen. Er verschijnt dan een pop-up waarin je het e-mailadres invult van degene met wie je het blok wilt delen. Heb je in Outlook een e-mailgroep aangemaakt voor verschillende mensen? Dan kun je meteen met de volledige groep delen.

Door op het potloodpictogram in de pop-up te klikken, selecteer je de opties voor het delen. Mag de andere het notitieblok alleen bekijken of mag die het ook bewerken? Als je onderaan bij Koppeling kopiëren op de link klikt, dan is het mogelijk om een wachtwoord in te stellen waarmee anderen toegang krijgen.

Beslis welke bevoegdheden de mensen krijgen met wie je een notitieblok deelt.

Outlook plaatst de titel van de OneNote-pagina in de onderwerpregel.

Secties en sectiegroepen

Een sectie is een soort hoofdstuk binnen een notitieblok. Een nieuwe sectie maak je door in de linkerbalk eerst het notitieblok te openen. Daarmee verschijnt de knop + Nieuwe sectie. Vervolgens kun je de naam van de nieuwe sectie typen. Naarmate je meer secties in hetzelfde notitieblok verzamelt, groeit de noodzaak om ze steeds strakker organiseren. Als je met de rechtermuisknop klikt, kom je bij de opdracht Naam wijzigen. Als je een notitieblok opent, komen de secties als gekleurde tabs in beeld.

Je kunt ook met sectiegroepen werken voor meer complexe projecten, of als je veel secties hebt. Een sectiegroep is een map die verschillende secties bevat. Om een nieuwe sectiegroep te maken, klik je met rechts op de ruimte in het gebied met de sectietabbladen en dan kies je Nieuwe sectiegroep in het contextmenu. Geef de sectiegroep een naam en sleep bestaande secties naar deze groep of maak nieuwe secties binnen de groep. De functie Sectiegroep zorgt voor een overzichtelijke werkruimte, terwijl je een extra organisatielaag toevoegt.

De verschillende secties verschijnen als gekleurde tabs bovenaan.

Pagina’s en sjablonen

Je wilt een nieuwe pagina maken binnen een sectie. Hiervoor gebruik je de knop Pagina toevoegen in het deelvenster. Er verschijnt een nieuwe pagina waar je onmiddellijk kunt typen om de pagina een naam te geven. In dit deelvenster is het mogelijk om de volgorde herschikken door erop te klikken en de pagina binnen de lijst naar een andere positie te slepen.

Het programma heeft een breed aanbod aan paginasjablonen waarmee je de inhoud meer uniform en vooral meer aantrekkelijk maakt. Om bij de sjablonen te komen klik je op het tabblad Invoegen en selecteer je in het Lint Paginasjablonen. Aan de rechterkant verschijnt een nieuw deelvenster met een reeks sjablonen gerangschikt volgens categorie: Academisch, Zakelijk, Decoratief. Klik op een sjabloon om deze meteen op de pagina toe te passen.

Creatievelingen kunnen ook zelf aangepaste sjablonen maken door eerst een pagina te ontwerpen en die daarna op te slaan als sjabloon. Daarvoor gebruik je de knop Huidige pagina opslaan als sjabloon, die staat helemaal onderaan in de sjabloonkolom.

OneNote heeft veel paginasjablonen die je notities er professioneler en leuker laten uitzien.

Aantekeningen maken

OneNote ondersteunt verschillende soorten notities: tekst, tekeningen, audio- en videoclips en handschrift. We beginnen met het eenvoudigste. Klik ergens op een pagina en begin te typen. Er zijn verschillende lettertypes, -groottes en -kleuren en stijlen. Je maakt net als in een gewone tekstverwerker lijsten met opsommingstekens of nummers.

Het programma herkent ook digitaal handschrift. In het tabblad Tekenen kun je met een stylus, touchscreen of muis met verschillende penstijlen, kleuren en diktes tekenen. Om een wiskundig formule neer te zetten, klik je in het tabblad Tekenen helemaal rechtsboven op de drie puntjes. Gebruik vervolgens de opdracht Handschrift naar wiskunde.

Je kunt je handschrift laten omzetten in wiskundige formules.

Bij docken wordt de actieve OneNote-pagina aan de zijkant van het bureaublad vastgemaakt.

Opnamen en transcripties

Voor het vastleggen van lezingen of vergaderingen kan het handig zijn om audio- of video op te nemen. Om zo’n opname te maken ga je opnieuw naar het tabblad Invoegen. Weer gebruik je de drie puntjes, omdat niet alle opdrachten binnen de breedte van het Lint passen. Kies Video opnemen of Audio opnemen. Die laatste opdracht staat bij de optie Transcriberen.

Wil je het programma een ingesproken tekst laten uitschrijven, dan gebruik je de optie Transcriberen. Hier selecteer je eerst de taal die het programma moet herkennen. Het Nederlands staat wel degelijk in de lijst, maar onder het Deens. Waarschijnlijk is onze taal alfabetisch gerangschikt op basis van Dutch. Vervolgens selecteer je een audiobestand met de knop Audio uploaden of maak je een nieuwe geluidsopname met Opname starten. Als de opname klaar is, voeg je de transcriptie toe. In de opties bepaal je of je alleen de tekst wilt toevoegen, of ook de namen van de sprekers en eventueel de tijdcodes.

Je kunt een audiobestand uploaden of een opname starten.

Integratie met andere apps

Je kunt rechtstreeks Word-documenten verzenden naar OneNote, al is de weg daarnaartoe wel een beetje vreemd. Wanneer het document in Word klaar is, kies je Bestand / Afdrukken. In het dialoogvenster Afdrukken kies je in dit geval niet de printer die op je bureau staat, maar je selecteert de virtuele printer OneNote. Vervolgens klik je op de knop Afdrukken en dan vraagt het systeem naar het notitieblok, de sectie en de pagina waar de virtuele afdruk moet komen. De functie Afdrukken in OneNote werkt trouwens ook in andere applicaties.

Het is ook mogelijk om Excel-rekenbladen in de notities op te nemen. Deze keer moet je naar het tabblad Invoegen gaan in het Lint en daar kies je Bestaand Exel-werkblad of Nieuw Excel-werkblad. Het werkblad wordt ingesloten als een object. Je kunt het rekenblad trouwens nog verder bewerken. Klik op het ingesloten werkblad zodat het in Excel wordt geopend. Je kunt ook een nieuwe tabel maken in OneNote en deze daarna converteren naar een Excel-spreadsheet door er met de rechtermuisknop op te klikken en de opdracht Converteren naar Excel-spreadsheet te selecteren.

Het is mogelijk om een Word-document via een virtuele printer in een OneNote-notitieblok te plaatsen.

Outlook

OneNote werkt uitstekend samen met Outlook. Je kunt bijvoorbeeld rechtstreeks Outlook-taken maken vanuit OneNote. Selecteer de tekst die je wilt omzetten naar zo’n taak en klik er met de rechtermuisknop op. Vanuit het contextmenu plaats je dan een vlaggetje en een tijdsaanduiding bij deze taak: bijvoorbeeld Vandaag, Morgen of Deze week. Zo kun je actiepunten markeren die onmiddellijk zichtbaar zijn in de takenlijst en in de agenda van Outlook. In OneNote kun je trouwens aangeven dat deze taak is afgehandeld door op het vlaggetje te klikken. Het pictogram verandert dan in een groen vinkje. In Outlook wordt deze taak eveneens als afgerond gemarkeerd.

Taken kun je vanuit OneNote rechtstreeks in Outlook vastleggen.

Lees ook: Gek op lijstjes? Dan is Microsoft Lists de app voor jou

Standaard maakt het programma iedere week een back-up, maar dat kun je aanpassen.

Afbeeldingen en tekst

Afbeeldingen invoegen in OneNote doe je net zoals in Word. Je gaat via het tabblad Invoegen naar Afbeelding. Daar selecteer je de afbeelding die je nodig hebt en je klikt op Invoegen. Langs dezelfde weg kun je ook online afbeeldingen van de zoekmachine Bing toevoegen.

Het is zelfs mogelijk rechtstreeks schermafbeeldingen te maken. Als je op de knop Schermopname klikt, wordt het scherm gedimd, zodat je het gebied kunt selecteren dat je wilt vastleggen. De uitgeknipte afbeelding wordt dan in de OneNote-pagina geplaatst. Wanneer een afbeelding tekst bevat, kan OneNote de tekst uit het plaatje kopiëren of doorzoekbaar maken. Klik met rechts op de afbeelding waarin de tekst staat en kies de optie Tekst uit afbeelding kopiëren. OneNote extraheert dan de tekst die je vervolgens elders in de notities of in een andere applicatie kunt plakken.

OneNote kan niet alleen tekst uit afbeeldingen herkennen, de app kan de tekst ook vertalen.

Tags toevoegen

Er is nog een andere manier om verbanden te leggen in de standaardstructuur van notitieblokken, secties en pagina’s. OneNote ondersteunt ook tags of labels. Standaard bevat OneNote een lijst met vooraf ingestelde tags, zoals Taak, Belangrijk, Idee, Te bezoeken website en Vraag van klant. Je kunt deze labels toepassen op een volledige pagina, maar ook op een alinea, een afbeelding of een stukje tekst. Deze functie zorgt dat je alle gelabelde items in één venster kunt samenbrengen. Een voorbeeld maakt dit duidelijker.

Stel dat je recepten verzamelt in OneNote. Je hebt secties aangemaakt voor voorgerechten, eenpansgerechten, pasta’s en desserts. Als je de tag Vegetarisch maakt en toepast, dan kun je hiermee alle gerechten oproepen die je dit label hebt gegeven binnen alle pagina’s en secties. Beter nog: zo kun je gemakkelijk zoeken naar vegetarische voorgerechten of vegetarische eenpansgerechten.

De labels vind je in het tabblad Start onder de knop Tag invoegen. Onderaan staat de optie Tags aanpassen waarmee je een nieuwe tag maakt of een bestaand label wijzigt. Gebruik in het pop-upvenster de opdracht Nieuwe tag en dan geef een nieuwe weergavenaam op. Het is ook mogelijk om een symbool en een tekstkleur te koppelen.

De lijst met bestaande tags is lang én je kunt ook tags op maat maken.

Zoeken op tags

De tag Belangrijk krijgt het pictogram van een sterretje, Idee krijgt een lampje en Taak een aanvinkvakje. Als je snel alle openstaande taken wilt zien, dan zoek je de tag Taken. Daarna kun je een vinkje plaatsen als de taak is afgewerkt. In het tabblad Start staat een knop om op basis van tags te zoeken. De resultaten worden telkens in een samenvatting weergegeven.

Die lijst verschijnt in het rechterdeelvenster. Je kunt de resultaten sorteren op tagnaam en op basis van de Sectie, Titel, Datum of Notitietekst. Soms is deze lijst lang, maar het wordt overzichtelijker als je inklapt wat je niet nodig hebt. En je kunt de zoekopdracht specificeren door onderaan aan te geven dat OneNote alleen tags mag zoeken binnen de notities van bijvoorbeeld vandaag.

Onderaan kun je de zoekopdracht specificeren.

Losse notities

Gebruik je de app Plaknotities of gele post-it’s om snel iets te noteren? Dat hoeft niet, want OneNote vervangt dit met de functie Losse notities. Je wilt snel iets noteren tijdens een telefoongesprek, of je ziet iets op het scherm dat je wilt vastleggen? Gebruik dan de combinatie Windows-toets+Alt+N. Op het scherm verschijnt er een notitieschermpje waarin je gegevens kunt typen of plakken. Je kunt hier ook met de stylus of het aanraakgevoelig scherm dingen met de hand noteren.

Wanneer je tekstknop selecteert, verschijnt er een minibalkje om de tekst vorm te geven of om een taakmarkering toe voegen. Je beschikt ook nog over een knop om schermafbeeldingen te maken. Op de achtergrond wordt OneNote geopend. Standaard worden al deze kattenbelletjes opgeslagen in de sectie Losse notities. Wanneer je een van je notitieblokken in OneNote opent, kun je naar het tabblad Losse notities gaan en de kleine pagina’s naar andere secties of notitieblokken kopiëren.

Je kunt tekst en schermafbeeldingen in de losse notities vastleggen.

Houd je van knutselen én automatiseer je alles in en om je huis met Home Assistant? Kijk dan zeker eens naar ESPHome. Je kunt eindeloos variëren met componenten. Dankzij de koppeling met Home Assistant bouw je gemakkelijk en voor weinig geld een lichtschakelaar of sensor, om maar wat te noemen. De LVGL-bibliotheek zorgt ervoor dat je nu ook eenvoudig met een touchscreen en zelfbedachte gebruikersinterface kunt werken. We laten zien hoe dat werkt met tips voor passende projecten.

ESPHome maakt het heel makkelijk om apparaten te maken voor een slim huis, zoals je eigen sensors. Zo bouwden we eerder al eens een luchtkwaliteitsmonitor, een infraroodzender/ontvanger en een controller met drukknoppen en leds, waarmee je apparaten kunt bedienen en de status aflezen. Hoe je dat doet, lees je in dit artikel: Zo maak je met ESPHome apparaten geschikt voor je smarthome.

De basis voor ESPHome is een kleine, voordelige en zuinige microcontroller, meestal de ESP32. ESPHome ondersteunt enorm veel componenten en biedt daardoor haast onbegrensde mogelijkheden. We helpen je kort op weg met ESPHome, maar gaan ook meteen een stapje verder met de toevoeging van een touchscreen en de LVGL-bibliotheek. Daar kun je sinds augustus 2024 officieel gebruik van maken binnen ESPHome.

Met LVGL kun je aan de hand van widgets een grafische gebruikersinterface opbouwen en weergeven (zie kader ‘Grafische interfaces met widgets’). Soms kom je de term HMI (Human Machine Interface) tegen, waarmee een grafische gebruikersinterface voor het bedienen van apparatuur wordt bedoeld.

De kracht van ESPHome is dat je niet alleen lokaal aangesloten apparaten bedienbaar kunt maken, bijvoorbeeld via een relais, maar ook alle apparaten die je binnen Home Assistant gebruikt.

1 Wat gaan we doen?

Met ESPHome kun je relatief eenvoudig apparaatjes voor je slimme huis maken. Een voordeel ten opzichte van bijvoorbeeld Arduino en MicroPython is dat je niet hoeft te programmeren. Je hoeft alleen een configuratiebestand te maken waarin je de gebruikte microcontroller, verbindingsgegevens voor je wifi-netwerk en alle aangesloten componenten aanduidt. Hierna wordt firmware gemaakt en weggeschreven op je microcontroller. Alleen die eerste keer is dit soms wat lastig. Heb je het eenmaal werkend? Alle keren erna kun je heel eenvoudig de configuratie aanpassen en over-the-air (OTA) naar de microcontroller sturen.

In dit artikel gaan we met LVGL werken. Hiermee kun je binnen ESPHome grafische interfaces maken via widgets. Voor veel projecten zul je daarom niet eens componenten hoeven aan te sluiten, maar heb je genoeg aan een touchscreen. Denk bijvoorbeeld aan een lichtknop en helderheidsregeling voor een slimme lamp in Home Assistant, zoals we in dit artikel demonstreren. Je kunt natuurlijk ook geavanceerdere gebruikersinterfaces maken voor vrijwel elk apparaat in Home Assistant.

©pozitivo - stock.adobe.com

Je kunt bijvoorbeeld zelf een gebruikersinterface voor je slimme lampen bouwen, zodat je ze eenvoudig kunt bedienen.

2 Wat heb je nodig?

Wat hardware betreft, is het vrij eenvoudig. De ESP32-chip heeft snel de voorkeur boven de verouderde ESP8266-versie, zeker als je met een touchscreen gaat werken. De Raspberry Pi Pico W (zie gelijknamig kader) is ook een optie, maar die wordt nog niet volledig ondersteund binnen ESPHome.

Makkelijk om mee te starten is een eenvoudig ontwikkelbordje rondom de ESP32 dat je voor ongeveer 5 euro kunt aanschaffen. Het is wel fijn als je hier goede documentatie bij hebt, zodat je op zijn minst weet waar alle aansluitingen zitten.

Er zijn diverse varianten van de ESP32-module. Bekende opties zijn de ESP-WROOM-32E, ESP32-C3 en ESP32-S3. De ESP32-C3 wordt vaak in extra compacte bordjes gebruikt, die je onder de naam ‘super mini’ tegenkomt – handig als je niet veel aansluitingen nodig hebt of niet veel ruimte hebt.

De ESP32-S3 is een fijne optie vanwege de beschikbaarheid van PSRAM (Pseudo Static RAM), een voordelig type werkgeheugen dat onder meer nuttig is bij grafische toepassingen. Staat een touchscreen centraal in jouw project en wil je snel van start, overweeg dan een model met ingebouwde ESP32-chip (zie volgende paragraaf).

De ESP32-module is in verschillende uitvoeringen verkrijgbaar.

3 Touchscreen

Als je een touchscreen gaat gebruiken in je ESPHome-project, dan kun je eventueel een los exemplaar op de microcontroller aansluiten en configureren. Maar je kunt ook een touchscreen met ingebouwde ESP32 kiezen. Dat is vaak veel handiger en goedkoper. Je hoeft niet te solderen en kunt direct een gebruikersinterface bouwen in YAML-code. Het scheelt ook wat tijd. Bovendien zijn er zelfs modellen compleet met behuizing.

Kies een scherm dat door ESPHome wordt ondersteund. De website van ESPHome geeft goede suggesties. Je kunt ook afgaan op ervaringen van anderen. Het kan dan een iets grotere uitdaging zijn om de juiste configuratie voor je display in ESPHome te vinden. Je zult daarbij waarschijnlijk wel even moeten experimenteren, niet alleen bij het instellen van je display, maar ook bijvoorbeeld voor het touchgedeelte. Zelfs bij het vrij gangbare touchscreen dat we in dit artikel gebruiken, was dat een beetje prutsen.

Kies een touchscreen dat door ESPHome wordt ondersteund.

4 Scherm met ESP32

Voor dit artikel hebben we een eenvoudige ESP32-2432S028 gebruikt, met een resistief touchscreen van 2,8 inch met 240 × 320 pixels. Dit model wordt ook wel de ‘Cheap Yellow Display’ genoemd, wat vooral met de gele printplaat te maken heeft.

Er zijn meerdere varianten. Zo wordt in de schermpjes vaak de ILI9341-chip als aansturing gebruikt, maar soms ook de ILI9342, zoals in ons exemplaar. Dat vergt dan een heel kleine, maar noodzakelijke aanpassing in je configuratie.

Je kunt het scherm flexibel inzetten voor je IoT-projecten. Zoek je een wat groter touchscreen, dan kun je bijvoorbeeld de CrowPanel van Elecrow overwegen. Die is er in een versie van 5 inch (ca. 32 euro) en 7 inch (ca. 42 euro), inclusief acrylbehuizing en verzending via de fabrikant. Beide versies hebben een touchscreen met hoge resolutie van 800 × 480 pixels en zijn voorzien van de modernere ESP32-S3-chip. Het touchscreen is capacitief, wat zeker voor kleinere bedieningselementen fijner werkt dan het resistieve touchscreen in ons goedkope alternatief.

Tegenwoordig bestaan er ook ronde touchscreens. Een leuke optie (zij het met beperkte schermruimte) is de ESP32-2424S012 met een ESP32-C3-microcontroller, een rond kleuren-touchscreen van 1,28 inch en in een witte of zwarte behuizing. Makerfabs heeft een vergelijk schermpje zonder behuizing. De LilyGo T-RGB heeft een wat groter 2,1inch-scherm (zonder behuizing), maar is ruim twee keer zo duur.

De ESP32-2432S028 is een voordelig scherm (onder), een wat duurder alternatief is het capacitieve 5inch-aanraakscherm met ESP32 van Elecrow (boven).

5 Add-ons voor ESPHome

Hoewel je bijvoorbeeld een pc met Python kunt gebruiken voor het bewerken van je configuratiebestanden en het flashen van de microcontroller met de software voor ESPHome, is het meestal veel makkelijker om de add-on voor ESPHome binnen Home Assistant te gebruiken. Dat geeft ook een ander groot voordeel: je kunt de configuratie voor alle apparaten met ESPHome binnen Home Assistant beheren. Je zult zeker in de testfase veel wijzigingen aan de configuratie moeten maken.

Via de add-on voor ESPHome voeg je eenvoudig microcontrollers toe.

6 Microcontroller toevoegen

We gaan nu een verse microcontroller toevoegen. Je kunt eventueel ESPHome Web gebruiken om de microcontroller voor te bereiden voor gebruik met ESPHome, maar wij geven zoals gezegd de voorkeur aan de ESPHome-add-on, die je binnen Home Assistant kunt openen.

Je kunt voor deze methode de microcontroller gewoon via usb aansluiten op je eigen pc, maar dit vereist wel dat je Home Assistant opent via een beveiligde https-verbinding. Lukt dat niet? Als alternatief kun je de microcontroller ook via usb aansluiten op het systeem met Home Assistant zelf, voordat je verder gaat in ESPHome.

Het dashboard van ESPHome toont alle toegevoegde apparaten.

Ook leuk: Werk met wat je hebt: creëer je eigen alarmsysteem met Home Assistant

7 Configuratie

Klik binnen ESPHome op New device om een nieuwe microcontroller te initialiseren. Vul bij Name een naam in voor het apparaat. Bij Network name vul je de naam (SSID) in van het wifi-netwerk waarmee de microcontroller moet verbinden en bij Password het bijbehorende wachtwoord. Klik dan op Next.

In de volgende stap zal ESPHome een configuratiebestand maken, firmware bouwen en de microcontroller flashen. Klik daarvoor dus eerst op Connect. Als het goed is, kun je nu de com-poort selecteren waarmee de microcontroller is verbonden. Zie je geen com-poort, dan zul je eerst drivers moeten installeren. De instructies krijg je als je het venster sluit zonder een com-poort te selecteren. Als de verbinding is gelukt, zal de installatie verdergaan. Lukt het niet? Dan kun je kiezen voor Skip this step gevolgd door een handmatige configuratie.

Vul een naam in en de details voor het wifi-netwerk.

8 Touchscreen met ESP32

We gebruiken in dit artikel zoals gezegd de ESP32-2432S028 als voorbeeld. Dit is een touchscreen met ingebouwde ESP32-chip. Dit apparaatje kun je direct toevoegen aan ESPHome: precies zoals in paragraaf 7 staat omschreven, al moesten we in dit geval na het aanwijzen van de com-poort wel de boot-knop even indrukken.

Overigens bevat het apparaat meestal een voorgeprogrammeerde demo met een gebruikersinterface op basis van LVGL. Die zie je als je hem zo uit de doos op een voeding aansluit. Je kunt daarmee meteen de werking controleren. Je zult bij een model met resistief aanraakscherm overigens iets harder moeten drukken dan je misschien gewend bent.

We gebruiken dit voordelige 2,8inch-aanraakscherm, dat ook wel ‘Cheap Yellow Display’ wordt genoemd.

9 Schermconfiguratie

Na het toevoegen van je touchscreen heb je direct een basisconfiguratie voor ESPHome. Via Edit kun je deze configuratie aanpassen. Zowel voor het aansturen van het display als de registratie van het aanraken wordt SPI (Serial Peripheral Interface) gebruikt. Voor onze ESP32-2432S028 is dit de configuratie, rekening houdend met de gebruikte interne GPIO-pinnen:

We voegen nu eerst de configuratie van het display toe en in paragraaf 11 het touchgedeelte. Voor het display is de configuratie als volgt:

Merk op dat er ook een (oudere) variant van dit touchscreen is met de ILI9341. In dat geval gebruik je model: ILI9341 en invert_colors: false. Na het maken van de aanpassingen kies je Install. Je kunt nu kiezen hoe je de firmware wilt overbrengen. Meestal kies je Wirelessly voor over-the-air-updates. Het apparaat hoeft daarbij niet meer met jouw pc te zijn verbonden.

Binnen ESPHome kun je eenvoudig de configuratie bewerken.

10 LVGL-bibliotheek

Binnen ESPHome kon je voorheen met displays werken door binnen de component display met lambda bijvoorbeeld teksten met een bepaald lettertype naar je scherm te sturen. Als je LVGL gaat gebruiken, gebruik je geen lambda meer, maar alleen LVGL en widgets. Als eerste voegen we de LVGL-bibliotheek toe aan de YAML-code:

De optie buffer_size is ons geval noodzakelijk, vanwege de afwezigheid van PSRAM. In paragraaf 13 voegen we ook nog widgets toe. Omdat we dat hier nog niet hebben gedaan, zie je na het flashen als het goed is een demo met een knop, checkbox, cirkel met tekst en schuifbalk.

11 Configuratie touchscreen

Bediening via het scherm is nog niet mogelijk. Daarvoor moeten we het touchscreen toevoegen aan de configuratie van ESPHome:

Bewaar de aanpassingen en installeer de nieuwe firmware. Controleer of je de demo goed kunt bedienen. De regels onder on_touch zorgen dat in de logs de geregistreerde coördinaten worden getoond. Er kunnen aanpassingen nodig zijn in de regels onder calibration en transform.

12 Backlight

Het display is voorzien van een achtergrondverlichting (backlight) via pin 21. We definiëren deze output als volgt:

Daarna configureren we de achtergrondverlichting, waarbij we verwijzen naar de hierboven gedefinieerde output.

Na het flashen zal de backlight standaard aanstaan. Eventueel kun je deze vanuit Home Assistant aan- en uitzetten en de helderheid ervan regelen, bijvoorbeeld op basis van afwezigheid. Je kunt ook een script maken om de helderheid bij inactiviteit terug te brengen. Daarvoor verwijzen we je naar het uitgewerkte voorbeeld op GitHub (zie kader ‘Code downloaden’).

Binnen Home Assistant kun je eventueel ook de backlight aan- en uitzetten.

13 Widgets toevoegen

Onder de regel lvgl kun je nu de gewenste LVGL-componenten toevoegen aan je YAML-configuratie. Denk aan bijvoorbeeld knoppen, schuifregelaars, grafieken of labels. In dit voorbeeld voegen we aan de bovenkant alleen twee widgets toe voor een dimbare led, te weten een schakelaar (button) en schuifregelaar (slider).

De meeste opties dienen voor het positioneren van de widget. We geven bijvoorbeeld de breedte (width) en hoogte (height) aan, halen de widgets iets van de rand of met x en y, en regelen de uitlijning met align. Het gedeelte bij on_click zorgt dat de bewuste lamp in Home Assistant wordt omgeschakeld bij het klikken op de button. Voor de slider doen we hetzelfde onder on_release. Die acties zijn overigens om veiligheidsredenen niet direct mogelijk. In paragraaf 16 leggen we uit hoe je dit kunt toestaan.

We voegen in dit voorbeeld alleen twee eenvoudige widgets toe.

14 Interactie met Home Assistant

De entiteit voor de dimbare lamp heeft in Home Assistant de naam light.wledkantoor. De waardes zijn nodig om de widgets de juiste status te kunnen geven. Daarom voegen we hieronder een binary_sensor toe voor de status (aan of uit) en een sensor voor het helderheidsniveau. We werken vervolgens bij on_state en on_value de widgets bij als de status verandert in Home Assistant. Bij id vul je uiteraard de id van de betreffende widget in.

Gebruik de logfunctie om te zien of bijvoorbeeld een status verandert.

15 Toevoegen aan Home Assistant

De add-on voor ESPHome hebben we gebruikt om de microcontroller van firmware te voorzien. Maar je zult het apparaat hierna nog wel moeten toevoegen aan Home Assistant. Dat is heel eenvoudig: het wordt automatisch gevonden. In Home Assistant zie je via Instellingen / Apparaten en diensten het bewuste apparaat direct terug op het tabblad Integraties. Klik op de knop Toevoegen om het aan Home Assistant toe te voegen.

Het apparaat met ESPHome moet je nog toevoegen aan Home Assistant.

16 Acties toestaan

Als je het touchscreen bedient, zal Home Assistant een melding geven dat het ESPHome-apparaat heeft geprobeerd een actie in Home Assistant uit te voeren. Standaard is dit om veiligheidsredenen niet toegestaan, maar dit is eenvoudig op te lossen.

Ga naar Instellingen / Apparaten en klik dan onder het kopje Geconfigureerd op ESPhome. Achter het bewuste apparaat klik je vervolgens op Configureren. Zet een vinkje bij Toestaan dat het apparaat Home Assistant-acties uitvoert. Klik op Verzenden. Hierna zijn alle acties zoals het omschakelen van de lamp en regelen van de helderheid wel toegestaan.

Zorg dat het apparaat acties in Home Assistant mag uitvoeren.

Met slimme stekkers verander je je huis eenvoudig in een smart home: steek ze in een gewoon stopcontact, sluit er lampen of je televisietoestel op aan en regel via een app of met je stem bijvoorbeeld dat ze automatisch worden uitgeschakeld. Zo voorkom je onnodig stroomverbruik doordat apparaten niet meer op stand-by blijven staan. Maar slimme stekkers gebruiken zélf ook stroom. Welke zijn zuinig genoeg om écht geld te besparen?

Ook lezen: Stroomvreters: deze apparaten in huis verbruiken meer energie dan je denkt

Slimme stekker of slim stopcontact?

De termen slimme stekker en slim stopcontact worden door elkaar gebruikt. Dat is een beetje verwarrend, maar wel begrijpelijk: het is een apparaat met aan de ene kant een stekker (voor je 'domme' stopcontact) en aan de andere kant een slim stopcontact. In dit artikel hanteren we de benaming slimme stekker.

Zo bespaart een slimme stekker stroom

Een slimme stekker helpt je stroom besparen door apparaten automatisch uit te schakelen, bijvoorbeeld 's nachts. Zo verbruikt je televisie geen stroom meer in de stand-bymodus. Je kunt instellen dat alle apparatuur op vaste tijden uitschakelt, bijvoorbeeld zodra je gaat slapen. Je kunt ook met één druk op de knop alle lampen en andere apparaten uitschakelen, zodat je niets vergeet. Slimme stekkers uit een hogere prijsklasse bieden bovendien inzicht in je stroomverbruik. Daardoor kun je gerichter energie besparen.

©Proxima Studio - stock.adobe.com

Verbruik van een slimme stekker

Tegenover de besparing staat het eigen stroomverbruik van slimme stekkers. Dat begint bij zo'n 0,3 watt en loopt op tot 2 watt. Niet veel, maar ze staan wel 24 uur per dag en 365 dagen per jaar aan. De zuinigste modellen verbruiken daardoor op jaarbasis 2,6 kWh (0,3 watt × 24 uur × 365 dagen ÷ 1000). Bij een stroomprijs van 0,30 euro per kWh komt dat neer op 0,79 euro per jaar. Een slimme stekker die 2 watt verbruikt kost op jaarbasis 5,26 euro. In een slim huis gebruik je al snel 10 slimme stekkers, waardoor je op jaarbasis aardig wat geld kunt besparen door de zuinigste modellen uit te kiezen.

Denk aan de compatibiliteit

Alleen letten op het stroomverbruik van een slimme stekker is niet genoeg. Het is minstens zo belangrijk dat de stekker goed samenwerkt met jouw slimme netwerk. De meeste modellen werken met Google Home en Amazon Alexa, terwijl Apple HomeKit selectiever is. Check daarom altijd de productbeschrijving om zeker te weten dat de slimme stekker bij jou thuis werkt.

Stroomverbruik en verbindingstype

Waar komt het grote verschil in stroomverbruik tussen slimme stekkers vandaan? Dat heeft alles te maken met de verbinding met je thuisnetwerk. De meeste stekkers gebruiken wifi om bereikbaar te blijven, zodat jij ze op afstand kunt bedienen. Maar wifi verbruikt relatief veel energie – het signaal is eigenlijk krachtiger dan nodig is voor dit soort toepassingen.

Een zuiniger alternatief is een hub die het wifisignaal omzet naar een lichter protocol, zoals Zigbee of Z-Wave. Die vormen een soort schakel tussen je netwerk en de slimme stekkers. Het grote voordeel: dit soort verbindingen verbruiken vaak minder dan 0,5 watt.

©Proxima Studio - stock.adobe.com

Zigbee en Z-Wave

De zuinige protocollen die gebruikt worden zijn Zigbee en Z-Wave en die werken allebei prima. Maar ze zijn niet verenigbaar met elkaar. Je zult dus één systeem moeten kiezen. Daarnaast heb je een centrale hub nodig om alles aan elkaar te koppelen. Dat is een kleine investering die zich, door de lagere stroomkosten, snel terugverdient.

Verbruik van hubs voor Zigbee en Z-Wave

Voor een compleet beeld moeten we ook kijken naar het stroomverbruik van een Zigbee- of Z-Wave-hub. Zigbee-hubs verbruiken doorgaans tussen de 0,5 en 3 watt. Sluit je meerdere slimme stekkers of andere apparaten aan, dan verdien je dat al snel terug ten opzichte van wifi. Z-Wave-hubs verbruiken wat meer, meestal tussen de 2 en 10 watt.

Ook qua veelzijdigheid zijn er verschillen. De Philips Hue Bridge (Zigbee) is bijvoorbeeld erg zuinig, met een verbruik tussen de 0,5 en 1 watt. Maar deze werkt uitsluitend met Philips Hue-apparaten.

Een slimme start is het halve werk

Zoals je ziet, zijn er heel wat factoren om rekening mee te houden. Breng daarom vooraf in kaart wat je nu nodig hebt én wat je in de toekomst verwacht te gebruiken. Zo voorkom je onnodige kosten en bespaar je op de lange termijn, vooral als je ook let op het energieverbruik per apparaat.

Nog meer energie besparen? ⤵️