De introductie van de vraagbaak ChatGPT zorgde een jaar geleden voor een enorme hype, en vormde het startsein voor de lancering van talloze andere op AI gebaseerde producten. Whisper komt uit dezelfde koker als ChatGPT en helpt bij het omzetten van spraak naar tekst, op basis van geavanceerde modellen.

Wil je een transcriptie of ondertitels hebben voor bepaalde audio- of videobestanden? Bijvoorbeeld content voor YouTube, opgenomen vergaderingen, een podcast of leerzame video? Dit kan tegenwoordig automatisch én vrijwel foutloos. Het kan natuurlijk al langer, maar er zaten vaak veel missers bij. Dat zie je ook al aan de automatisch gegenereerde ondertitels op YouTube. Het is ook best een uitdaging. De menselijke spraak is erg divers, met veel accenten en dialecten, maar ook verschil in spreeksnelheid en intonatie. Er kunnen bovendien storende achtergrondgeluiden zijn, zoals het verkeer of bouwwerkzaamheden. Een spreker kan onduidelijk overkomen of onzeker zijn. Omdat woorden verschillende betekenissen kunnen hebben, kan ten slotte ook de context onderscheidend zijn.

Geholpen door AI zijn tegenwoordig heel nauwkeurige transcripties mogelijk. Teksten kunnen daarbij ook meteen worden vertaald. Dat laten we zien in dit artikel, waarin we met Whisper (zie kader ‘Wat is Whisper’) aan de slag gaan. We beginnen in de cloud met Google Colab. Daarna maken we vertalingen vanaf een lokale pc. Dit versnelt wellicht je proces en maakt je minder afhankelijk van de cloud.

©bestforbest - stock.adobe.com

1 Benodigdheden

Voor het werken met Whisper heb je niet per se een pc nodig: je kunt cloud computing inzetten. Dat kan – omdat het een Python-project is – zelfs gratis met Google Colab. Daar beginnen we in dit artikel dan ook mee. Wil je niet afhankelijk zijn van een clouddienst, dan kun je Whisper ook lokaal op je pc installeren. De software is namelijk opensource. Voor aanvullende informatie kun je op de GitHub-pagina terecht. Verderop in dit artikel behandelen we een lokale installatie in meer detail. Hiervoor heb je overigens wel een capabel systeem nodig, anders zal het maken van de transcripties erg lang duren. Om het rekenwerk te versnellen, gebruiken we een grafische kaart van Nvidia.

2 Verschillende modellen

Je kunt bij het werken met Whisper uit verschillende modellen kiezen, oplopend in omvang. De meertalige modellen heten achtereenvolgens tiny, base, small, medium en large. Als je Whisper gebruikt, moet je één van deze modellen kiezen. Er zijn ook modellen voor alleen het Engels. Deze heten tiny.en, base.en, small.en en medium.en. Hoewel je voor Engels ook gewoon de meertalige modellen kunt gebruiken, zijn deze specifieke Engelstalige modellen wat nauwkeuriger, al merk je dat vooral bij de kleinere modellen tiny.en en base.en. We kiezen in dit artikel steeds voor het medium-model, met voor Engels de .en-versie. Probeer en vergelijk zeker de kleinere modellen als je een minder zwaar systeem of minder tijd hebt.

3 Google Colab

Je kunt voor weinig geld cpu-kracht in de cloud huren. Voor gpu-kracht betaal je vaak veel meer. Google Colab biedt het allemaal voor niks. In feite is Colab, voluit ‘Colaboratory’, een Python-omgeving in de cloud. Je kunt de omgeving gewoon via een browser benaderen met een gratis Google-account. Door de opmars van grafisch intensieve AI-toepassingen, vaak met Python als basis, is het platform van Google flink in trek. Dat maakt het wat onzeker of deze dienst kan blijven bestaan en gratis blijft. Maar dat geldt voor veel experimentele diensten van de techgigant. Daarom laten we verderop in dit artikel, vanaf stap 10, ook zien hoe je lokaal op je eigen pc kunt werken met Whisper, voor als de stekker eruit gaat.

4 Koppeling Google Drive

We beginnen in Google Drive waar je Colab als app kunt koppelen. Kies daarvoor Nieuw / Meer / Meer apps koppelen. Vul in het zoekveld Google Colaboratory in. Klik op de bewuste app en kies dan Installeren. Na het doorlopen van de stappen is Google Colaboratory gekoppeld aan je Google Drive en kun je het venster sluiten.

5 Whisper installeren

Nadat de app is gekoppeld kun je onder Nieuw / Meer direct Google Colaboratory openen. Linksboven kun je de naam van het project (Untitled0.jpynb) veranderen. We maken hier YouTube-demo.jpynb van. Kies in het menu Runtime voor Runtimetype wijzigen. Selecteer onder Hardwareversnelling een gpu. De beschikbaarheid kan variëren. In dit voorbeeld kiezen we T4 GPU. Klik dan op Opslaan. De grafische kracht zal automatisch in ons project worden benut. Plak de onderstaande opdrachten in het tekstvak achter het uitvoerenicoontje en voer het uit. Daarmee worden Whisper en FFmpeg geïnstalleerd. Dit framework zorgt ervoor dat alle denkbare mediabestanden kunnen worden gedecodeerd:

en:

6 Bestand uploaden

We gebruiken enkele bestanden van YouTube (zie kader ‘Bronbestanden voor Whisper’) en geven deze een makkelijke naam om mee te werken, te weten homelab.mp4, zweden.mp4 en energiebesparen.mp4. Om ervoor te zorgen dat je binnen Colab met deze bestanden kunt werken, gaan we ze eerst uploaden. Klik daarvoor op het bestandenicoontje links in Colab. Je kunt de gewenste videobestanden slepen naar het bestandsvenster of uploaden via het uploadicoontje. Zorg er wel voor dat je de originele bestanden ook zelf op je pc hebt. Als je de omgeving verlaat, zal de zogenoemde runtime worden verwijderd. Daarmee verdwijnen ook de geüploade bestanden. Je zult ze de volgende keer opnieuw moeten uploaden. Ook zul je dan overigens weer het correcte runtimetype moeten kiezen en Whisper moeten installeren.

7 Transcripties maken

Het is tijd om Whisper aan het werk te zetten met de gekozen videobestanden. Kijk eerst of je Whisper kunt aanroepen met de opdracht !whisper. Je ziet dan ook de optionele parameters. We beginnen met de Engelse video en kiezen het model medium.en. Klik op + Code en voer de onderstaande opdracht in, waarin we zoals je ziet het bestand en het model specificeren:

Voor de andere video’s gebruiken we --model medium. Dat is een meertalig model met hoge nauwkeurigheid. De taal zal steeds automatisch worden herkend:

en:

Google had zo’n drie tot zes minuten per video nodig om de transcripties te maken. Na afloop kun je de tekstbestanden downloaden, waaronder het ondertitelbestand (.srt). Vanuit het bestandsvenster kun je alle tekstbestanden downloaden naar je pc.

8 Vertalingen maken

Wat vaak onderbelicht blijft, is dat Whisper ook tekst kan vertalen. Dat is heel praktisch als je bijvoorbeeld een YouTube-video hebt die internationaal wordt bekeken. Met de opdracht hieronder kun je een Engelstalige transcriptie maken voor een Nederlandstalige video. Het vraagt waarschijnlijk iets meer nabewerking, maar een groot deel van het werk is in ieder geval al voor je gedaan:

9 Resultaat bekijken

De meeste videospelers zullen automatisch ondertitels laten zien als je het ondertitelbestand in dezelfde map zet en ook dezelfde naam geeft als je videobestand. We zien dat de transcripties steeds van hoge kwaliteit zijn. Versprekingen zijn vaak al gecorrigeerd. De video’s zijn ook veel beter te volgen dan met de automatische transcriptie die YouTube zelf aanbiedt. Ook wordt er veel beter en nauwkeuriger gebruikgemaakt van leestekens. Je zult hooguit nog wat kleine aanpassingen willen maken voor bijvoorbeeld enkele woorden die verkeerd zijn geïnterpreteerd. Dat gaat natuurlijk heel eenvoudig in het tekstbestand zelf, maar er zijn ook tools die je voor srt-bestanden kunt gebruiken.

10 Lokale installatie

Een lokale installatie onder Windows is zeker niet lastig, maar er is best wat software vereist om alles te laten werken. Om te beginnen moet je Python downloaden en installeren. Hoewel een wat oudere versie wordt aangeraden, zijn we geen problemen tegengekomen bij gebruik van de meest recente versie 3.12.0. Let er bij de installatie van Python op dat je een vinkje zet bij Add python.exe to PATH. Je kunt Python dan vanuit elke map op de pc aanroepen. Installeer vervolgens ook Git voor Windows. Bij deze installatie kun je alle standaardopties accepteren. Belangrijk is dat Git daarbij ook weer aan het path wordt toegevoegd.

11 Grafische kaart

Heb je een grafische kaart van Nvidia, dan kun je de berekeningen van Whisper flink versnellen, zoals we verderop zullen laten zien. Hiervoor dien je CUDA te installeren. We gebruiken versie 11.8. Selecteer op de downloadpagina Windows met de architectuur x86_64 en selecteer je versie van Windows (doorgaans 10 of 11). De hier gekozen versie van CUDA wordt ook door PyTorch ondersteund, dat we in de volgende stap gaan installeren. Doorloop de installatie. Kies daarbij in het venster Installatieopties voor Aangepast (geavanceerd). Vink vervolgens alle onderdelen uit behalve CUDA. Zo voorkom je dat onder andere de huidige drivers voor je grafische kaart worden vervangen door een oudere versie.

12 FFmpeg installeren

Je hebt voor een lokale installatie ook het framework FFmpeg nodig. Klik op de downloadpagina op het Windows-icoontje en kies Windows builds from gyan.dev. Download het archief (ffmpeg-git-full.7z) en pak het uit met de ingebakken tool van Windows of bijvoorbeeld 7-Zip. Hernoem de map naar ffmpeg en verplaats deze naar de C-schijf. Het bestand ffmpeg.exe bevindt zich dan in C:\ffmpeg\bin. Deze map gaan we aan het path toevoegen. Druk op Windows-toets+R, vul in sysdm.cpl en druk op Enter. Open dan het tabblad Geavanceerd en kies Omgevingsvariabelen. Dubbelklik op Path. In het venster klik je op Nieuw om een pad toe te voegen. Vul dan in: C:\ffmpeg\bin. Bewaar de aanpassingen en herstart je systeem.

13 PyTorch

Zet alle videobestanden waarvoor je een transcriptie wil maken in een map. Klik dan in Windows Verkenner rechts op een lege plek in de map en kies Openen in terminal. Als het goed is, kun je nu alle opdrachten uitvoeren voor geïnstalleerde toepassingen, zoals: python --version, ffmpeg en git.

We gaan eerst een recente versie van PyTorch installeren dat nodig is voor Whisper. Ga daarvoor naar de website van PyTorch en kies de opties Stable, Windows, Pip, Python en CUDA 11.8. Kopieer het commando. In dit geval ziet dat er als volgt uit:

Voer deze opdracht uit in de terminal. Kom je geen problemen tegen, ga dan verder met de volgende opdrachten:

en:

De installatie van Whisper is nu als het goed is geslaagd, zodat we in de volgende stap transcripties kunnen gaan maken.

14 Whisper starten

De opdrachten voor het maken van de transcriptie verschillen niet van de eerdergenoemde opdrachten in Google Colab:

of:

of:

Als CUDA beschikbaar, is zal automatisch de grafische kaart worden gebruikt. Geholpen door een RTX 3080 grafische kaart is de transcriptie voor de video zweden.mp4 met het model medium binnen drie minuten gereed. Dit ligt in lijn met de snelheid via Colab. Heb je geen grafische kaart of geen CUDA? Dan zal de processor worden gebruikt, wat flink veel extra tijd kost (zie kader ‘Grafische kaart sterk aanbevolen’). Je kunt dat zelf ervaren met de optie --device cpu. Dit forceert het gebruik van de processor. Als CUDA wél beschikbaar is, geeft deze opdracht overigens een waarschuwing.

Na een uitgebreid diner is de koffie vaak de afsluiter van de avond. In plaats van een standaard zwarte bak zet je met een paar simpele ingrediënten iets bijzonders op tafel. Je hoeft geen volleerd barista te zijn om indruk te maken; met wat kruiden of een restje chocolade geef je de koffie direct een feestelijke twist. Speciaal voor jou: vijf heerlijke koffierecepten.

Espresso met witte chocolade en kardemom

Witte chocolade is een goede match voor de sterke smaak van een espresso. Leg een paar blokjes witte chocolade onderin het glas en laat deze langzaam smelten door de hete koffie eroverheen te gieten. Als je een snufje kardemom door de melk mengt voordat je deze opschuimt, krijg je een heerlijke warme en kruidige geur. De kardemom zorgt ervoor dat de zoete chocolade niet de overhand krijgt, waardoor de koffiesmaak goed overeind blijft.

Tiramisu uit een glas

Je kunt de smaken van het bekende Italiaanse dessert ook gewoon drinken. Meng een sterke kop koffie met een drupje amandelsiroop voor de herkenbare smaak van amaretto, maar dan zonder de alcohol. In plaats van gewone melk kun je een mengsel van halfstijve slagroom en een beetje mascarpone bovenop de koffie leggen. Een flinke laag cacaopoeder over de room maakt het plaatje compleet. Dit koffierecept kan eigenlijk ook direct als vervanger van een dessert kan dienen, vooral het serveert met bijpassend koekje, zoals cantuccini of amaretti.

Mokka met sinaasappel en pure chocolade

De combinatie van pure chocolade en sinaasappel doet het altijd goed tijdens de feestdagen. Rasp de schil van een sinaasappel en roer dit samen met een blokje pure chocolade door je warme koffie totdat alles is opgelost. De olie uit de sinaasappelschil geeft een fris aroma dat heel goed samengaat met donker gebrande koffiebonen. Als je dit serveert met een klein stukje sinaasappelschil op de rand van het glas, ziet het er meteen feestelijk uit. De pure chocolade maakt de koffie wat dikker en voller, wat goed past bij een koude winteravond.

Karamel met een snufje zeezout

Gezouten karamel is al jaren populair en dat is niet zonder reden. Het zout versterkt namelijk de zoete tonen van de karamel en haalt tegelijkertijd de bittere randjes van de koffie af. Doe een scheutje karamelsiroop in je glas en voeg daar echt maar een heel klein beetje zeezout aan toe. Gebruik havermelk voor het schuim, omdat dit van zichzelf al een beetje romig en nootachtig smaakt. Het resultaat is een zachte koffie die het door de combinatie van zout en zoet bij bijna iedereen goed doet.

Koffie met honing en kaneel

Voor wie geen chocolade of room lust, is een combinatie van honing en kaneel een goed alternatief. Roer een goede lepel honing door de zwarte koffie en bestrooi de melkschuimlaag met wat kaneelpoeder. De honing geeft een andere soort zoetheid dan suiker en maakt de koffie zachter voor de keel. Het is een eenvoudige manier om een normale latte een feestelijke upgrade te geven met spullen die je waarschijnlijk al in je keukenkastje hebt staan. De geur van kaneel die van de warme melk afkomt, maakt meteen duidelijk dat het kerst is! 

©ID.nl

Zo maak je je koffie helemaal af

Je kunt de feestkoffie nog net wat mooier presenteren door aandacht te besteden aan de garnering. Een klein beetje kaneel, nootmuskaat of cacaopoeder op de melkschuimlaag doet bijvoorbeeld al wonderen. Gebruik een klein zeefje zodat de poeder gelijkmatig verdeeld wordt en er geen klontjes ontstaan. Voor een luxe effect kun je met een fijne rasp wat krullen van een blok pure of witte chocolade schaven. Dit smelt langzaam weg in het schuim en geeft bij elke slok een beetje extra textuur.

Ook met koekjes of fruit kun je creatief uit de hoek komen. Serveer de koffie met een typisch winters koekje op de schotel, zoals een speculaasje of een Italiaanse cantuccini. Een dunne reep sinaasappelschil die je even rond je vinger draait tot een krul staat erg chique aan de rand van het glas. Wil je echt uitpakken, dip de rand van het glas dan in wat water en daarna in suiker voor een bevroren effect. In plaats van een gewone lepel kun je tot slot een kaneelstokje in de koffie zetten, wat tijdens het drinken subtiel steeds meer smaak afgeeft.

Drie espressomachines voor je feestkoffie

De'Longhi PrimaDonna Soul

Dit apparaat van De'Longhi is een zeer uitgebreide volautomaat. Dankzij de 18 voorgeprogrammeerde recepten zet je met één druk op de knop een krachtige espresso of een zachte latte. Voor wie van variatie houdt, biedt dit toestel ook de mogelijkheid om de sterkte van de koffie nauwkeurig aan te passen, zodat je altijd die gewenste sterke kop koffie krijgt. De machine is bovendien via een smartphone-app te bedienen.

Siemens EQ.500

De Siemens EQ.500-serie staat bekend om het gebruiksvriendelijke display waarbij je de koffiespecialiteiten direct via sensorvelden selecteert. Naast de standaard espresso en latte beschikt dit apparaat over de zogenaamde 'aromaDouble Shot'-functie. Hiermee zet je een extra sterke koffie door middel van een dubbel maal- en zetproces, zonder dat de koffie een bittere nasmaak krijgt.

Melitta Barista Smart T

De Melitta Barista Smart TS blinkt uit in veelzijdigheid met maar liefst 21 voorgeprogrammeerde recepten. Een groot voordeel is de fluisterstille molen, waardoor je zonder veel lawaai geniet van versgemalen bonen. Dankzij het dubbele bonenreservoir kun je bovendien eenvoudig wisselen tussen een milde boon voor je latte en een krachtige variant voor de espresso. De machine is via een handige app op je smartphone te bedienen. Met de 'My Coffee Memory'-functie sla je de persoonlijke voorkeuren van acht verschillende personen op.

Het is dé klassieker tijdens de feestdagen: met de hele familie rondom een apparaat zitten om je eigen eten te bereiden. Maar sta je in de winkel of scrol je online door het aanbod, dan vliegen de termen je om de oren. Is racletten hetzelfde als gourmetten? Waarom zou je voor een steen kiezen in plaats van een metalen plaat? Wij leggen haarfijn (en hapklaar) uit wat de verschillen zijn.

Raclette: voor de echte kaasfans

Laten we beginnen met de term die vaak voor de meeste verwarring zorgt: raclette. Hoewel we het woord in Nederland vaak door elkaar gebruiken met gourmetten, is het van oorsprong een Zwitsers nationaal gerecht. De naam komt van het Franse woord racler, wat 'schrapen' betekent. Bij traditionele raclette verwarm je een groot stuk kaas aan één kant, waarna je de gesmolten laag over aardappelen, zilveruitjes en augurken schraapt.

Kijken we naar de consumentenapparaten die je nu in de winkel koopt, dan verwijst de term raclette specifiek naar het gebruik van de pannetjes die je onderin het apparaat schuift. Je gebruikt hierbij de hitte van het verwarmingselement om kaas te smelten of kleine gerechtjes, zoals een omelet of pannenkoekje, te garen. Vaak zit er bovenop het apparaat nog een grillplaat of steen, zodat je het racletten kunt combineren met grillen. Ben je een echte kaasliefhebber of houd je van afwisseling tussen bakken en gratineren, dan is de raclette-optie onmisbaar. Een handige tip is om altijd speciale raclettekaas te gebruiken; deze smelt perfect met een ideale romigheid.

Lees ook: 🧀 Ze smelten de kazen! Waarom raclette dé topper is voor de feestdagen

©Roland - stock.adobe.com

Steengrill: puur natuur en gezond

De naam geeft het eigenlijk al weg: bij een steengrill bak je het voedsel op een plaat van natuursteen, meestal gemaakt van graniet. Dit ziet er niet alleen robuust en chique uit op tafel, het werkt ook fundamenteel anders dan een metalen plaat. Een steen heeft namelijk wat meer tijd nodig om op te warmen, dus reken er bij het aanzetten op dat je zo'n twintig tot dertig minuten geduld moet hebben voordat de plaat goed heet is. Eenmaal op temperatuur houdt de steen de hitte echter extreem goed en lang vast.

Het grootste voordeel van de steengrill is het gezonde aspect. In tegenstelling tot andere bakplaten heb je op een steen geen boter of olie nodig. Vaak strooi je alleen wat zout op de steen om aanbakken te voorkomen. Hierdoor schroeit het vlees snel dicht en blijven de sappen optimaal bewaard, wat zorgt voor een pure smaak. Houd er wel rekening mee dat steen een poreus natuurproduct is. Je mag deze beslist niet met afwasmiddel schoonmaken, want dat trekt in de steen en proef je de volgende keer terug in je biefstukje. Even laten weken en schoon schrapen of schrobben met enkel warm water is hier het devies.

©Yaruniv-Studio - stock.adobe.com

De bakplaat: snelheid en gemak

De bakplaat, vaak ook grillplaat of Teppanyaki genoemd, is meestal gemaakt van metaal en voorzien van een sterke anti-aanbaklaag. Je ziet ze vaak in twee varianten: de geribbelde grillplaat voor die mooie, karakteristieke streepjes op je vlees of groente, en de vlakke plaat die ideaal is voor roerbakken of vis.

De grote kracht van de metalen bakplaat is snelheid en gebruiksgemak. Je stopt de stekker in het stopcontact en binnen enkele minuten kun je al beginnen met bakken, wat een stuk sneller is dan bij natuursteen. In tegenstelling tot de steengrill gebruik je hier wel een klein beetje boter of olie. Dankzij de gladde antiaanbaklaag glijdt je eten makkelijk over de plaat en blijft er zelden iets kleven. Ook na het eten wint de bakplaat het op punten van de steengrill: je kunt de plaat vaak losklikken en eenvoudig met een sopje afwassen. Sommige platen zijn zelfs bestand tegen de vaatwasser, al is het altijd verstandig om dat even in de handleiding te checken.

©Donghyun Kim - stock.adobe.com

In één oogopslag: De technische verschillen

Twijfel je nog over welk apparaat bij jou past? We hebben van alle drie de apparaten de technische eigenschappen naast elkaar gezet:

Kiezen? Dat hoeft niet!

Vroeger moest je echt een keuze maken tussen deze apparaten, maar fabrikanten snappen gelukkig dat wij consumenten van alles wat willen proberen. Tegenwoordig zijn de meeste apparaten die als 'gourmetstel' worden verkocht, slimme combi-apparaten. Deze bieden vaak ruimte voor de raclette-pannetjes onderin, terwijl de bovenkant bestaat uit een grill- en/of bakplaat is.

Er zijn ook modellen met verwisselbare platen, waarbij je de ene keer kiest voor de gezonde steengrill en de andere keer voor de snelle bakplaat. Als je een nieuw apparaat gaat kopen, is zo'n combi-set met verwisselbare opties vaak de beste keuze voor de meeste huishoudens. Let er bij aankoop ook op of het apparaat een 'parkeerdek' heeft; dat is een koude zone waar je je hete pannetje even veilig kwijt kunt als je een eetpauze inlast.

Lees ook: Gourmetten nieuwe stijl: topfavoriet met een eigen twist

❤️🧑‍🍳Matchmaker: welk ingrediënt op welke plaats?

Niet elk stukje vlees of groente wordt blij van dezelfde bereiding. Wil je de beste smaak? Hanteer dan deze vuistregels voor je ingrediënten:

Steengrill, raclette en bakplaat: bekende merken

Tefal levert veelzijdige sets zoals de Tefal Raclette Gourmet 3-in-1 RE610D , een tafelmodel dat grillen, raclette en bakken in één apparaat combineert. De stevige antiaanbaklaag en eenvoudige bediening maken dit dé keuze voor mensen die iets zoeken dat prettig werkt en makkelijk schoon blijft.
Princess biedt betaalbare en degelijke tafelgrills. Een goed voorbeeld is de Princess 162660 Raclette Purify. Dit apparaat is speciaal voor grotere gezelschappen en is niet alleen gebruiksvriendelijk(zo kun je met draaiknoppen de warmte instellen), maar heeft ook nog eens ingebouwde geurafzuiging!
Solis staat bekend om multifunctionele en duurzame tafelgrills. Met de Solis Table Grill 5-in-1, heb je de keuze uit verschillende bereidfingswijzen. Grillen, bakken of gourmetten: het kan allemaal.
Tristar levert voordelige sets voor kleinere of gemiddelde huishoudens. Neem bijvoorbeeld de Tristar RA-2996 Raclette Grill, een model dat simpel werkt en genoeg ruimte biedt voor een avondje samen eten.
Bourgini combineert toegankelijke prijzen met degelijke bouw. De Bourgini Gourmet Raclette Grill Plus – 8 personen is een combinatie van een raclette en grill. Hij is robuust van bouw en heeft (altijd fijn) een antiaanbaklaag en een cool grip handgreep.