Al lange tijd worden nieuwe pc’s en laptops uitgerust met een ‘uefi’ in plaats van de ouderwetse bios. Het argument ‘veiligheid’ wordt echter onterecht gebruikt om het opstarten van een cd of usb-stick (met bijvoorbeeld GParted, malwareherstel of Linux-distributie) moeilijk te maken. In dit artikel lees je waarom dat zo is en hoe je alsnog kunt booten zoals jij dat wilt.

Wat is uefi?

In dit artikel duiken we in de wereld van uefi. Elke pc of laptop wordt vandaag de dag met een uefi geleverd. Het is een verandering die voor sommige gebruikers heel plotseling lijkt te zijn veranderd. Er is veel positiefs aan de uefi: de basisinstellingen van de pc zijn eenvoudiger te bedienen, er is meer functionaliteit en de pc start er sneller door op.

Nadelen zijn er helaas ook: zo is het voor gebruikers wat lastiger en ingewikkelder geworden om vanaf andere media op te starten, bijvoorbeeld vanaf een usb-stick. Veel pc-fabrikanten hebben hun uefi dusdanig dichtgetimmerd dat dat niet zomaar mogelijk is. Bovendien is de situatie ingewikkelder geworden vanwege achterwaartse compatibiliteit, waardoor je alsnog vanaf het bios kunt starten in een uefi-omgeving.

In dit artikel bekijken we hoe het opstarten vanaf de uefi precies werkt met usb-sticks, hoe en waarom het is dichtgetimmerd. En we gaan deze kennis ook praktisch toepassen om op te starten met alternatieve media.

01 Uefi-boot

Op het moment dat de pc start, gaat de uefi-bootmanager aan de slag. Deze kijkt naar de bootconfiguratie en laadt de firmware-instellingen in het geheugen. Daarna wordt de kernel van het standaardbesturingssysteem gestart. In de firmware-instellingen, die opgeslagen liggen in het nvram, staat het pad van het efi-bestand dat gestart moet worden. Nvram staat overigens voor non-volatile random-access memory, dat aanwezig is op het moederbord. Non-volatile houdt in dat de data in het geheugen bewaard wordt, ook als de stroom eraf wordt gehaald.

De opstartbestanden staan op een efi-partitie, ook wel de ESP (efi system partition) genoemd. Zo’n partitie is een simpele fat32-partitie en heeft een mapje voor elk besturingssysteem dat op de pc staat. Elke map bevat één efi-bestand, aangemaakt door het geïnstalleerde besturingssysteem. Zo’n efi-bestand wordt gemaakt in een uefi-programmeertaal die veel lijkt op de taal C en dat bestand start het daadwerkelijke besturingssysteem.

Het voordeel van de uefi is dat het automatisch nieuwe uefi-bootdoelen kan detecteren. Op die manier kun je eenvoudig opstarten vanaf andere media. Om die functionaliteit mogelijk te maken, maakt uefi gebruik van standaardpaden om de bootloader te definiëren. Zo’n pad en bestandsnaam is bijvoorbeeld /efi/boot/boot_x64.efi voor een 64bit-systeem en voor de ARM-architectuur zou het bestand bootaa64.efi heten.

Vooral aan het begin van de introductie van de uefi ontstonden er weleens opstartproblemen. Elke bootloader had namelijk zijn eigen problemen of eigenaardigheden. Zo maakte Windows 7 bijvoorbeeld een nieuwe fat32-ESP, zelfs al was er een bestaande met fat16. Daarna mislukte de installatie. Veel Linux-distributies maakten vroeger een fat16-ESP aan. Bovendien hadden Ubuntu 11.04 en 11.10 een serieuze bug waarbij de ESP soms per ongeluk leeg werd gemaakt.

Bij het booten is nog één term van belang: CSM, dat staat voor compatibility support module en het biedt ondersteuning voor legacy-booten door ondersteuning voor het bios te bieden. Je kunt CSM alleen inschakelen als de optie Secure Boot uitstaat, maar daarover in paragraaf 3 meer.

©PXimport

02 Gpt

Gpt, oftewel de ‘guid partition table’, vervangt het oude mbr (master boot record), de manier waarop vroeger schijven werden ingedeeld. De gpt is een onderdeel van de uefi. Sinds Windows Vista kan Windows kan alleen van gpt-schijven in uefi opstarten. De partition header van een gpt-schijf bevat informatie over welke blokken gebruikt kunnen worden op de schijf. Ook bevat deze header de ‘guid’ van de schijf: de general unique identifier, een uniek identificatienummer. Een gpt-schijf kan basic of dynamic zijn, net als bij het mbr. Gpt ondersteunt tot 128 partities en het maakt automatisch een back-up van de gpt-partitietabel.

Het probleem met het master boot record was dat het niet meer van deze tijd was: schijven groter dan 2 TB konden niet gestart worden bijvoorbeeld. Gpt biedt ondersteuning voor schijven tot een grootte van 9,4 ZB. Dat zijn zetabytes, oftewel 9,4 x 10^21. Overigens bevat de gpt in het allereerste blok nog wel een mbr voor compatibiliteitsredenen. Deze zit in blok 0. In blok 1 zit de gpt-header en in de rest zijn de partities aanwezig.

©PXimport

03 Secure Boot

Secure Boot is een onderdeel van uefi en is bedoeld om malware die de firmware aanvalt tegen te houden. Zulke malware is erg naar, want die kan namelijk een herinstallatie van het besturingssysteem overleven doordat die zich in de firmware nestelt. Het principe van Secure Boot is erg eenvoudig: alleen binary’s (bestanden met alleen code) die ondertekend zijn door een vertrouwde partij worden opgestart. Malware kan in theorie niet ondertekend worden, dus daarmee wordt malware dan geblokkeerd. Bedrijven kunnen hun uefi-binary door Microsoft laten ondertekenen. In de meeste uefi’s zijn de publieke sleutels van Microsoft aanwezig. Als een bedrijf zijn binary laat ondertekenen, dan gebeurt dit dus met Microsofts privésleutel, zodat de firmware die binary herkent en start.

Ubuntu zag de bui al hangen en heeft dus zijn binary’s maar laten ondertekenen door Microsoft. Daarom kun je sinds 2012 Ubuntu gebruiken op uefi-systemen. Indien je een Linux-distributie wilt gebruiken die niet ondertekend is, dan kun je of Secure Boot uitzetten in de uefi of je kunt zelf eigen sleutels installeren in je uefi. Uiteindelijk wordt voor Secure Boot gewoon een public-private key-architectuur gebruikt en dus kun je dan de publieke sleutel van de binary installeren, waarna die wel gewoon gestart kan worden.

©PXimport

04 Secure Boot uitschakelen

Als je een Linux-distributie wilt opstarten vanaf een usb, kun je het dus eerst proberen met Secure Boot aan, aangezien een aantal Linux-distributies daar gewoon mee werken. Als dat niet lukt, is het de eenvoudigste optie om Secure Boot maar uit te zetten. Hoe je dat precies doet, verschilt per pc-fabrikant. Bij sommige pc’s zal de procedure bovendien lastiger of zelfs in zijn geheel onmogelijk zijn dan bij andere.

Om het toch te proberen, ga je in de uefi en zoek je naar de optie genaamd Secure Boot. Om in de uefi te komen, klik je in Windows 10 op de startknop, daarna op het tandwiel (de optie Instellingen) en tot slot op Opnieuw opstarten met de Shift-toets ingedrukt. Eenmaal opnieuw gestart verschijnt er een Windows-scherm en ga je naar Problemen oplossen / Geavanceerde opties / Instellingen voor UEFI-firmware / Opnieuw opstarten. De Secure Boot-opties vind je vaak onder het menu Boot of onder Windows Configuration Options.

Een andere manier om in de uefi te komen is net als vroeger om in het bios te komen: om tijdens het opstarten te drukken op sneltoetsen als Esc, F2, Delete enzovoort. De exacte toets verschilt per fabrikant.

Sommige fabrikanten bieden tooltjes aan waarmee je de uefi-instellingen via Windows kunt wijzigen. Dat is een stuk eenvoudiger, dan kun je misschien rustiger eens rondkijken met de handleiding van je moederbord ernaast.

©PXimport

05 Maak handmatig een opstartbare uefi-schijf

Je kunt op twee manieren een opstartbare usb-schijf maken: met een tooltje of zonder. Het tooltje behandelen we in paragraaf 6, maar dit zou geen masterclass zijn als we niet eerst handmatig aan de slag gaan. Sluit je usb-schijf aan. Open vervolgens in Windows 10 de PowerShell met admin-rechten en typ dan diskpart en list disk. Onthoud het schijfnummer van je usb-stick en typ bijvoorbeeld select disk 5. Typ clean om de schijf te legen. Zie je bij Gpt in de tabel die getoond wordt na de opdracht list disk een sterretje bij je usb? Typ dan convert mbr. Daarna typ je de opdrachten:

create partition primaryformat fs=fat32 quickactiveassignexit

Vooral het active-commando is belangrijk: dat markeert de schijf als opstartbaar. Daarna kopieer je de bestanden vanuit een iso-bestand naar je usb-stick. Dat kan dus zijn vanuit de Windows-iso, maar ook een Linux-iso. Om te verifiëren dat je schijf goed gaat werken, check even of er een map /efi/boot aanwezig is met een efi-bestand erin.

©PXimport

06 Opstartbare uefi-schijf met een tooltje

Er zijn diverse handige tooltjes om een opstartbare uefi-usb-stick of -schijf te maken. De eerste is de Windows 10-downloadtool van Microsoft. Daarmee kun je of een iso of meteen een opstartbare usb-stick maken. Voor Linux kun je gebruikmaken van een tool als Rufus of Win32DiskImager. Veel Linux-distributies leveren ook een iso-bestand dat je direct naar de schijf weg kunt schrijven, waarna die automatisch opstartbaar wordt. Daarvoor gebruik je dd-modus. Zorg ervoor dat je in Rufus kiest voor de uefi-computerindeling met een gpt-schijf.

©PXimport

07 Bootmenu

Het belangrijkste is nu natuurlijk om het uefi-bestand van deze schijf te starten. Zoals altijd: de methode verschilt per moederbord. Vaak zie je het na het starten meteen de tekst om het bootmenu te openen, vaak is dat iets als F1, F2, F11, F12, Delete of Esc (let op dat je toets kiest waarmee je het bootmenu opent en niet in de uefi opstart). Eenmaal in het bootmenu zie je de usb-stick in de lijst staan en kun je deze selecteren en starten. Wil je nu niet steeds handmatig op een toets willen drukken, dan kun je natuurlijk ook de opstartvolgorde wijzigen. Daarvoor start je wel in de uefi op en zoek je naar de bootvolgorde. Het is dan een kwestie van usb bovenaan zetten.

©PXimport

Zwarte huishoudelijke apparaten veroveren het interieur. Ze ogen stijlvol, tijdloos en passen perfect bij de moderne woontrends. Tijdens Black Friday scoor je bij EP twee zwarte toppers van Samsung met slimme technologie en krachtig design. Ontdek waarom zwart het nieuwe wit is!

Partnerbijdrage - in samenwerking met EP

De tijd dat de wasruimte een rommelhok was waar je zo snel mogelijk weer uit vluchtte, is voorbij. Steeds meer huishoudens maken er juist een plek van die gezien mag worden. Want waarom zou het mooier, rustiger en stijlvol kunnen zijn in de woonkamer, maar niet daar waar je wekelijks uren met wasgoed in de weer bent? De nieuwste trend is dan ook overduidelijk: zwarte apparatuur maakt de wasruimte volwassen. Niet schreeuwerig, niet druk, maar gewoon strak, rustig en een tikje hotel-chic.

En precies dát laat EP tijdens Black Friday zien met twee stijlvolle toppers van Samsung in diep zwart: de WW11DG6B25LBU3 SuperSpeed-wasmachine en de DV90DG6845LBU3 warmtepompdroger. Geen saaie witte wasbeesten meer, maar apparaten die je met plezier in het zicht zet.

Waarom zwart zo goed werkt

Wit was decennialang de standaard, maar het voelde ook altijd een beetje… veilig. Zwart daarentegen heeft karakter. Het brengt rust in ruimtes met hout, beton of staal, en past moeiteloos in moderne interieurs. Het oogt minder aanwezig, zachter zelfs, en daarmee krijgt de wasruimte ineens dezelfde ontwerptaal als de keuken of woonkamer. Samsung speelt daar slim op in met donkere uitvoeringen die mat zijn, subtiel afgewerkt, en absoluut niet schreeuwen om aandacht. Ze zijn de aandacht.

©Samsung

Stijl ontmoet snelheid

Neem de Samsung WW11DG6B25LBU3, of in gewone mensentaal de AI SuperSpeed 6000-serie. Onder die zwarte behuizing schuilt een werkpaard met 11 kilo trommelcapaciteit: ideaal voor gezinnen die niet elk moment van de dag willen draaien. Dankzij het SuperSpeed-programma is een volle lading in slechts 39 minuten klaar. Even douchen, koffie zetten, klaar.

Maar wat 'm echt bijzonder maakt, is de combinatie van slimme technologieën. AI EcoBubble laat wasmiddel al op lagere temperatuur krachtige bubbels vormen die dieper in de vezels dringen. Daardoor lossen vlekken makkelijker op, zonder dat je heet hoeft te wassen, wat je kleding én je energierekening ten goede komt. De SpaceMax-trommel geeft je 11 kilo inhoud zonder dat de machine zelf groter wordt, dus méér laadruimte zonder een log apparaat in de wasruimte.

Dankzij de SmartThings-app kun je je wasjes plannen, starten en volgen vanaf je smartphone. Het AI Control-display herkent je gewoontes, doet wasprogramma-suggesties en koppelt zelfs automatisch met je droger, zodat die direct het juiste droogprogramma kiest.

©Samsung

Droog slim, droog zacht, droog zuinig

En dan de Samsung DV90DG6845LBU3, oftewel de Bespoke Droger AI Dry+ 6000-serie warmtepompdroger. Net als de wasmachine uitgevoerd in diep zwart, zodat ze samen een setje vormen. De droger heeft een capaciteit van 9 kilo, dus ook dekbedhoezen, handdoeken of de weekwas van het hele huishouden gaan er zonder gedoe in. Omdat het een warmtepompdroger is met energielabel A, draait hij zuinig: je merkt het verschil vooral in je stroomverbruik over een heel jaar.

Wat 'm slim maakt, is AI Dry+. De droger meet tijdens het drogen voortdurend hoe vochtig de was nog is en welke stoffen erin zitten. Vervolgens past hij automatisch de temperatuur en de droogtijd aan. Resultaat: kleding droog, maar niet kapot gedroogd; minder kreuk, minder krimp, minder onnodige minuten draaien. Daar bovenop leert AI Control welk soort was jij het meest hebt en welke programma's je meestal kiest. De droger stelt dan zelf de meest logische optie voor. En via SmartThings kun je gewoon op je telefoon zien hoe ver hij is of alvast iets inplannen; handig als je toch al beneden op de bank ligt.

©Samsung

Een duo dat klopt

Samen vormen de wasmachine en de droger een logische set. Ze delen dezelfde kleur, dezelfde matte afwerking en hetzelfde rustige display, waardoor ze direct aanvoelen als één geheel. Dat maakt het niet alleen mooi om naar te kijken, maar ook overzichtelijk in het gebruik: je weet meteen waar welke bediening zit en hoe alles werkt. Plaats je ze naast elkaar, dan krijg je een strakke, horizontale lijn; stapel je ze, dan houd je juist vloeroppervlak vrij.

Belangrijker nog is wat er onder die stijlvolle vormgeving gebeurt. Zowel de wasmachine als de droger zijn ontworpen om efficiënt met energie om te gaan en slim mee te bewegen met jouw ritme. De AI-functies leren welke programma's je het meest gebruikt en stemmen instellingen automatisch daarop af. Dat scheelt tijd, gedoe en onnodig energieverbruik. Het is apparatuur die niet alleen mooi staat, maar ook op de lange termijn prettig blijft werken. Ook als je gezin groeit, je schema verandert of als je simpelweg minder zin hebt om na te denken over programma's en instellingen.

Black Friday maakt stijl bereikbaar

Als je al langer twijfelt of het tijd is voor nieuwe apparatuur, dan is dit het moment. EP staat bekend om echte service en échte kennis: je koopt niet zomaar een doos, je kiest wat past. Tijdens Black Friday zijn de Samsung WW11DG6B25LBU3 en de DV90DG6845LBU3 extra scherp geprijsd. En zo wordt dat hotelgevoel opeens iets dat gewoon bij jou thuis kan staan.

Wie slim shopt, doet het nu. Tijdens Black Friday biedt Dyson forse kortingen op zijn populairste producten – van draadloze stofzuigers tot haarstylingtools met intelligente luchtstroom. Een unieke kans om echte Dyson-kwaliteit in huis te halen, met kortingen die oplopen tot honderden euro’s.

Partnerbijdrage - in samenwerking met Dyson

Black Friday is hét moment om slimme investeringen te doen. Niet alleen in apparaten die je huishouden lichter maken, maar ook in tools die je dagelijkse routine nét dat beetje beter laten verlopen. Dyson bewijst opnieuw dat technologie en design perfect hand in hand kunnen gaan. Van baanbrekende stofzuigers tot innovatieve haarstylingtools: deze vier toppers zijn tijdelijk extra scherp geprijsd.

Onverslaanbare zuigkracht: de Dyson Gen5detect Absolute

Wie eenmaal met een Dyson heeft gestofzuigd, weet dat het moeilijk is om terug te gaan. De Gen5detect Absolute is het vlaggenschip onder de draadloze stofzuigers, uitgerust met de krachtigste motor die Dyson ooit bouwde. Dankzij de Hyperdymium-motor, die met 135.000 toeren per minuut draait, levert hij tot 250 Air Watts aan zuigkracht – goed voor zelfs het hardnekkigste vuil. De laser-technologie in de Fluffy Optic-vloerzuigmond maakt microscopisch stof zichtbaar dat je normaal over het hoofd ziet, terwijl het HEPA-filter 99,99 procent van de deeltjes tot 0,1 micron opvangt.

©Dyson

Met een looptijd tot zeventig minuten en een verrassend lichte behuizing is dit de ultieme draadloze alleskunner voor elk type vloer. Tijdens Black Friday daalt de prijs van 929 naar 629 euro, een buitenkans voor wie altijd al het beste van het beste wilde.

Check de deal hier!

Slimmer schoonmaken met de Dyson V15 Detect Absolute

Mag het iets compacter, maar niet minder slim? Dan is de V15 Detect Absolute het model dat precies de juiste balans biedt tussen kracht en gebruiksgemak. Ook hier laat de laser-technologie precies zien waar stof zich verstopt, terwijl de zuigkracht van 240 Air Watts en de Digital Motorbar-borstel moeiteloos haren en vuil verwijderen.

©Dyson

Met een accuduur tot een uur en automatische zuigkrachtregeling is dit de perfecte keuze voor gezinnen, huisdiereigenaren of wie gewoon houdt van een vlekkeloos huis. De Black Friday-korting van 799 naar 499 euro maakt het bovendien een bijzonder aantrekkelijke deal!

Check de deal hier!

Van schoon huis naar perfect haar: Dyson Airwrap ID Multi-styler

Dyson-technologie stopt niet bij de drempel van je woonkamer. De Airwrap ID Multi-styler tilt haarstyling naar een nieuw niveau, zonder extreme hitte. Met de Coanda-luchtstroomtechnologie stylet, droogt en vormt hij je haar met lucht in plaats van hitte, waardoor het haar glad en glanzend blijft zonder schade. Dankzij slimme sensoren en de MyDyson-app wordt de warmte en luchtstroom automatisch aangepast aan jouw haartype, of je nu steil, golvend of krullend haar hebt.

©Dyson

De nieuwe Ceramic Pink-editie is bovendien een lust voor het oog: elegant, modern en typisch Dyson. Nu tijdelijk geen 549 maar 399 euro, en voor dat geld haal je een serieus salonwaardige tool in huis!

Check de deal hier!

Professioneel resultaat met de Dyson Airstrait

Wie liever een stijltang gebruikt, ontdekt in de Dyson Airstrait een geheel nieuwe manier van stylen. Geen hete platen, maar een krachtige luchtstroom die het haar droogt én glad maakt in één beweging. De intelligente warmteregeling controleert de temperatuur dertig keer per seconde om je haar te beschermen tegen oververhitting, terwijl de Hyperdymium-motor met 106.000 toeren per minuut zorgt voor directe resultaten.

©Dyson

Het resultaat: glanzend, soepel haar zonder pluizen, met behoud van volume en veerkracht. In het elegante blauw-koperen ontwerp is het ook nog eens een beauty op je kaptafel. Nu voor 349 in plaats van 499 euro!

Check de deal hier!

Profiteer nú van dikke Dyson-deals!

Of je nu je huis wilt upgraden of je kapsel wilt perfectioneren, Black Friday is hét moment om in actie te komen. Dyson combineert innovatie, duurzaamheid en design als geen ander merk, en de huidige kortingen maken het extra verleidelijk om die stap te zetten.