De hele kosmos is je speeltuin met OpenSpace, een groeiend platform om het heelal te visualiseren in professionele planetaria én op je eigen pc.

In 1781 voltooide amateurastronoom Eise Eisinga in het Friese stadje Franeker (Frjentsjer voor de Friese lezers) zijn zelfgebouwde planetarium dat je nog altijd kunt bezichtigen. Het is het oudste nog werkende planetarium ter wereld en staat sinds afgelopen september op de lijst van Unesco Werelderfgoed.

Het planetarium is letterlijk dat: het toont de stand van de planeten. Dat gebeurt via bollen die aan het plafond ronddraaien. Het geheel wordt aangedreven door middel van een slingeruurwerk met gewichten en een heleboel assen en tandwielen.

Hedendaagse planetaria pakken de zaken heel anders aan. Om te beginnen tonen ze niet alleen de stand van planeten, maar de gehele sterrenhemel inclusief andere melkwegstelsels. Bovendien kunnen ze dat alles ook laten zien vanaf andere plekken dan het aardoppervlak. Dat doen ze door middel van het projecteren van beeld op een koepelvormig projectiescherm waarbij het beeld doorgaans wordt gegenereerd door software, soms zelfs live. 

Hayden Planetarium

Een van de fraaiste planetaria ter wereld die deze projectietechniek gebruiken, is het Hayden Planetarium in New York, dat gelieerd is aan het aangrenzende American Museum of Natural History. Onder de paraplu van deze organisaties is het Digital Universe gecreëerd: een datacollectie die nodig is om het heelal weer te geven.

Dat weergeven kan via twee softwareplatforms en één daarvan is OpenSpace.

Wanneer we OpenSpace downloaden via de officiële website, dan worden de basisbestanden van Digital Universe automatisch meegenomen.

Installatie

Ga naar www.openspaceproject.com en klik op Download Beta 12, op dit moment de meest recente versie. Klik op de volgende pagina op Download for Windows (er is ook een versie voor macOS). De download kost enige tijd want het zip-bestand dat je binnenhaalt is ruim 7 GB groot. Pak het zip-bestand uit in een map naar keuze.

Op de downloadpagina kom je nog meer bestanden tegen, zoals zeer gedetailleerde weergaven van het oppervlak van de Maan en Mars. We laten deze even voor wat ze zijn, maar komen verderop nog terug op uitbreidingen van OpenSpace.

Navigeer voor nu naar de map bin en start daar OpenSpace.exe. De eerste keer dat je dit doet, moet je de nodige toestemmingen geven aan Windows Firewall, zodat OpenSpace met de buitenwereld kan communiceren om data op te halen.

Let op: de downloadpagina vertelt je wat te doen wanneer je een foutmelding krijgt als een bestand genaamd VCRUNTIME140_1.dll niet wordt gevonden.

Kennismaking

We kunnen in OpenSpace met allerlei profielen werken. Dat zijn combinaties van datasets, vooraf ingestelde locaties en/of bewegingen door de ruimte, en/of tekst en afbeeldingen. We laten de instelling voor nu op default staan en klikken op Start. Hierna wordt OpenSpace gestart. Er worden automatisch nog de nodige extra gegevens voor dit profiel gedownload en enige tijd verschijnt de Aarde in beeld. Je ziet ook wat gekleurde lijnen die banen weergeven waarlangs objecten bewegen.

Bewegen

Onderaan het scherm zie de nodige pictogrammen en informatie over de status van het programma. Een onderdeel van die status is het object waarnaar je kijkt en dat zie je bij Focus die op dit moment op de Aarde (Earth) is gericht. Bewegingen maak je altijd ten opzichte van het object dat bij Focus is geselecteerd.

Door te slepen met ingedrukte linkermuisknop kun je om de Aarde of een ander geselecteerd object heen bewegen. Slepen met ingedrukte rechtermuisknop zorgt dat je naar een object toe of er vanaf beweegt. Voor een hogere snelheid kun je daarbij de Z-toets indrukken. Gebruik deze twee functies om zo te roteren en zo ver uit te zoomen dat je de zon in het midden van het scherm ziet en ook de banen van een aantal planeten zichtbaar worden.

Bij ruimtelijke navigatie zijn nog twee soorten rotatie mogelijk. Deze kun je uitvoeren door te slepen met ingedrukte linkermuisknop in combinatie met de Shift- of Control-toets.

Van dichtbij

Nu je weet hoe je ten opzichte van de aarde moet navigeren, bewegen we weer naar onze planeet toe. Daarbij kun je zo dichtbij komen als je wilt. We zoeken Nederland en zoomen in (een term die niet helemaal accuraat is, want we bewegen ernaartoe). Terwijl we dichterbij komen, haalt OpenSpace steeds gedetailleerder beeldmateriaal op.

Links bovenin zie je informatie over je positie. Distance from camera to focus is je afstand tot het middelpunt van het gekozen object, in dit geval dus de Aarde. Interessanter is Altitude, je hoogte boven het oppervlak. Ook zie je bij Position je lengte- en breedtegraad. Dankzij deze gegevens kunnen we zeer nauwkeurig navigeren en zelfs landen.

Tijd

We kunnen niet alleen door de ruimte navigeren, maar ook door de tijd. Klik op de datum en tijd onder in beeld. Je kunt vervolgens de huidige datum en tijd kiezen door op Now te klikken. Zou je datum en tijd wijzigen terwijl je de Aarde vanuit de ruimte bekijkt, dan zou OpenSpace zelfs proberen om bijpassende beelden van weersatellieten te downloaden.

Je ziet dat Simulation speed op Seconds staat. Standaard verstrijkt er elke seconde één seconde. Met de afspeelknoppen daaronder kun je de snelheid aanpassen waarbij de tijd zowel voor- als achteruit kan gaan. Klik je één keer op >>, dan wordt de tijd versneld naar vijf seconden per seconde. Klik je nogmaals, dan gaat dat naar dertig seconden per seconde enzovoort. Bovenin het tijdvenster zie je datum en tijd versneld verstrijken. Een aardige snelheid is 300 s/s. Hiermee zie je vrij snel de avondschemering invallen en vervolgens verschijnt de sterrenhemel. Met de pauzeknop kun je het beeld stopzetten en met << kun je de tijd vertragen of terugspoelen.

Focus

We schakelen terug naar normale tijd (realtime) en stijgen weer op van het aardoppervlak. Eenmaal op een hoogte van zo’n 200 km wordt het tijd om de focus te verleggen naar een ander object. Daarvoor klikken we onder in beeld op de Focus-knop. We zien nu een handvol keuzes waaronder de Zon, de Maan en ruimtestation ISS. We klikken op die laatste. Hoewel het beeld kantelt, zie je waarschijnlijk geen ruimtestation. Je kijkt alleen in de richting waar het zich bevindt. Klik je op het vliegtuigje achter de naam, dan beweeg je ernaartoe en vervolgens kun je het weer van alle kanten bekijken. Laat je de tijd op normale snelheid lopen, dan krijg je een goed idee van de snelheid waarmee ISS over het aardoppervlak raast.

Meer zien

Mocht je denken dat het aantal objecten dat OpenSpace kan tonen wel erg karig is, dan vergis je je. Klik nogmaals op Focus en typ sat. Er verschijnen verschillende opties waaronder Saturn: de geringde planeet Saturnus. Klik op het vliegtuigpictogram daarachter om ernaartoe te vliegen en bekijk de planeet van alle kanten. Behalve Saturnus zie je ook de banen van zijn manen. En kijk je richting de zon dan zie je ook de banen van de binnenplaneten.

Weet je niet precies de naam van het object dat je wilt zien of wil je weten wat OpenSpace allemaal kan tonen? Klik dan op Focus / more. Je kunt nu behalve allerlei objecten ook kiezen voor regio’s, zoals een blok met zijden van 100.000 lichtjaar (100kly Grid). Kies je zo’n blok en probeer je daar naartoe te vliegen, dan zal OpenSpace altijd centreren om het middelpunt van het blok, wat doorgaans de zon is. Je zult dan flink moeten uitzoomen om het geheel te zien.

Tot slot zoeken we in de lijst bij Focus / more naar Milky Way Volume en klikken we op het vliegtuig om de gehele melkweg te zien.

Objecten

Zelfs nu zien we nog lang niet alles wat OpenSpace zou kunnen tonen. Beweeg om te beginnen zó dat je min of meer tegen de zijkant van de melkweg aankijkt en deze ongeveer de beelddiagonaal vult. Klik linksonder op Scene. Je ziet dan een boom met objecten. Dit zijn alle objecten die het programma zou kunnen tonen. Onder Current focus en Solar System zie je Milky Way. Vink daar Globular Clusters aan en vouw dit onderdeel uit door op > te klikken. Vink vervolgens Labels aan. Je ziet nu de posities van alle bekende zogeheten Bolvormige Sterrenhopen. Wil je weten wat dat zijn, klik dan op de drie puntjes achter Globular Clusters en kies je Show asset information. Zoals je ziet, worden deze objecten alleen als symbool getoond.

Met het ontdekken van welke data OpenSpace allemaal kan tonen, ben je wel even zoet! Let op: als er plaatsnamen (zoals Sweden of Utah) achter gelijknamige data staan, dan gaat het om serverlocaties. Kies dan de dichtstbijzijnde, dus doorgaans Sweden.

Profiel

We hebben tot nu toe zelfstandig het universum verkend binnen het standaardprofiel (default). Met profielen is echter heel wat meer mogelijk. Sluit OpenSpace en start het exe-bestand opnieuw. Kies nu in plaats van default voor apollo en klik op Start. Er worden nieuwe bestanden opgehaald, wat enkele minuten duurt.

Als het programma gestart is, zie je rechts informatie over het Amerikaanse Apollo-programma waarmee voor het eerst (en tot nu toe ook voor het laatst) mensen op de maan werden gezet. Links daarvan zie je een tijdbalk. Ga daar naar december 1972 voor de Apollo 17-missie, de laatste bemande vlucht. Klik op het tabblad Current Phase, scrol omlaag en klik op Setup for Apollo 17. Klik op Focus, kies Apollo 17 LEM en vlieg ernaartoe. Je kunt nu de laatste plek verkennen waar mensen hebben rondgelopen en -gereden.

We hebben een kleine indruk kunnen geven van de vele mogelijkheden van OpenSpace. Op deze pagina vind je verschillende (Engelstalige) rondleidingen en op de OpenSpace Hub vind je heel veel aanvullende data en modellen. Er valt dus nog genoeg te ontdekken!

Bij ID.nl zijn we gek op producten met een mooie prijs of die iets bijzonders te bieden hebben. Daarom gaan we een paar keer per week op zoek naar zulke deals. Dit keer vijf scheerapparaten die goed zijn beoordeeld op Kieskeurig.nl door consumenten.

Een product voor een leuk prijsje aanschaffen is natuurlijk leuk, maar vaak zijn reviews van consumenten een veel betere graadmeter. Dit keer hebben we vijf scheerapparaten voor je gevonden die naast een leuk prijsje ook nog eens goed beoordeeld zijn op Kieskeurig.nl door consumenten die het apparaat ook echt zelf hebben (getest).

Braun Series 3 300BT

De Braun Series 3 300BT is een instapmodel dat speciaal is ontworpen om je drie functies in één apparaat te bieden: glad scheren, trimmen en stylen. De scheerkop bestaat uit drie afzonderlijke elementen met een foliesysteem die samen een soepele scheerbeweging mogelijk maken en zich automatisch aanpassen aan de contouren van je gezicht. Bij het apparaat worden meerdere opzetkammen geleverd (2 mm, 3 mm, 5 mm en 7 mm) waarmee je eenvoudig verschillende baardlengtes kunt creëren.

De 300BT werkt op een oplaadbare nikkel‑metaalhydride accu; een volle lading is goed voor ongeveer een half uur gebruik en dankzij de snellaadfunctie kun je na vijf minuten laden voldoende energie voor één scheerbeurt genereren. Het apparaat is volledig afwasbaar, waardoor je het na gebruik simpel onder de kraan kunt reinigen. Daarnaast heeft Braun een uitschuifbare trimmer geïntegreerd waarmee je bakkebaarden of snor kunt bijwerken. Deze eigenschappen maken de 300BT geschikt voor mannen die een compacte alles‑in‑één oplossing zoeken voor dagelijkse verzorging.

Remington XR 1570 R9

Als je een roterend scheerapparaat zoekt dat zowel krachtig als veelzijdig is, dan verdient de Remington XR 1570 R9 aandacht. Dit model uit de Ultimate Series R9 beschikt over een dubbele snijring: de twee cirkelvormige snijvlakken vergroten het contact met de huid en zorgen voor een efficiënte scheerbeweging. De flexibele scheerkoppen passen zich aan de contouren van je gezicht en hals aan. Met de ComfortSpin‑technologie draaien de messen in tegengestelde richting, wat het trekken aan haren vermindert. De lithium‑ion‑batterij biedt tot ongeveer een uur scheertijd en kan via een snellaadfunctie in korte tijd worden opgeladen.

Het apparaat is volledig waterdicht, waardoor het geschikt is voor nat en droog scheren en eenvoudig onder de kraan te reinigen is. Verder beschikt de XR 1570 R9 over een opklapbare precisietrimmer om bakkebaarden en snor bij te werken. Door deze combinatie van functies is het apparaat geschikt voor gebruikers die afwisselend glad willen scheren en hun baard willen stylen. Het toestel scoort op Kieskeurig een ruime voldoende en heeft ruim twintig recensies, waardoor het een betrouwbare keuze is in deze prijsklasse.

Braun Series 5 50‑B1000s

De Braun Series 5 50‑B1000s richt zich op gebruikers die een comfortabele scheerervaring willen zonder veel toeters en bellen. Het apparaat maakt gebruik van drie flexibele mesjes die onafhankelijk van elkaar bewegen en zo de gezichtscontouren volgen. Doordat het scheerapparaat volledig waterdicht is, kun je zowel droog als nat scheren, met of zonder scheerschuim, en zelfs onder de douche. De EasyClean‑techniek maakt het mogelijk om de scheerkop te reinigen zonder deze te verwijderen: stromend water spoelt haren en schuim eenvoudig weg.

De lithium‑ion‑batterij biedt ongeveer vijftig minuten scheertijd en beschikt over een snellaadfunctie waarmee je in vijf minuten voldoende stroom hebt voor één scheerbeurt. Het apparaat wordt geleverd met een oplaadkabel en is voorzien van een praktische vergrendeling voor op reis. Dankzij deze eigenschappen is de 50‑B1000s vooral aantrekkelijk voor wie een onderhoudsvriendelijk, nat‑en‑droog scheerapparaat zoekt. Op Kieskeurig krijgt dit model een hoge beoordeling en zijn er elf reviews die het apparaat gemiddeld zeer goed waarderen.

Braun Series 5 50‑B4650cs

De Braun Series 5 50‑B4650cs is bedoeld voor gebruikers die hun scheerapparaat niet alleen willen gebruiken, maar ook netjes willen opbergen en opladen. Dit foliesysteem heeft drie bladen en is uitgerust met een flexibel scheerhoofd dat zich aan de huidcontouren aanpast. Dankzij de MicroComb‑technologie worden haren naar het scheerblad geleid voor een vlot scheerresultaat. Het apparaat wordt geleverd met een oplaadstandaard en twee EasyClick‑opzetstukken waarmee je eenvoudig kunt overstappen van glad scheren naar trimmen of stylen. De behuizing is volledig waterdicht; je kunt het dus gebruiken voor droog scheren, nat scheren met schuim of zelfs onder de douche.

De lithium‑ion‑batterij staat garant voor ongeveer vijftig minuten gebruikstijd en is binnen een uur weer opgeladen, terwijl een vijf minuten durende snellaadbeurt genoeg is voor een korte scheersessie. De combinatie van nat‑en‑droog functionaliteit, een flexibel scheerhoofd en een oplaadstandaard maakt dit apparaat interessant voor iedereen die gemak en veelzijdigheid zoekt. Op Kieskeurig scoort dit model boven de acht en zijn er dertien geverifieerde reviews, wat vertrouwen geeft bij de aankoop.

Remington Style Series R3 R3002

De Remington Style Series R3 R3002 is ontworpen voor mannen die een compacte en betaalbare oplossing zoeken. De scheerkop bestaat uit twee rondvormige messen met Dual‑Track‑technologie, waardoor er twee snijringen per kop zijn; hierdoor wordt er meer huid bedekt en kan het apparaat effectief scheren. De flexibele mesjes en de draaibare hals zorgen ervoor dat het scheerapparaat zich aanpast aan de contouren van het gezicht, terwijl een geïntegreerde opklapbare precisietrimmer handig is voor bakkebaarden en neklijn.

Dit model werkt uitsluitend met snoer; je hoeft het apparaat dus niet op te laden, wat handig kan zijn voor langdurige sessies zonder onderbreking. Een LED‑indicator laat zien wanneer het apparaat is ingeschakeld. Na gebruik maak je de kop schoon door deze onder de kraan te houden of het bijgeleverde borsteltje te gebruiken. Dit scheerapparaat is bedoeld voor droog gebruik en richt zich vooral op gebruiksgemak en functionaliteit. Ondanks het eenvoudige ontwerp waarderen gebruikers het resultaat, want op Kieskeurig krijgt deze Remington een gemiddelde van 7,5 op basis van veertien reviews.

's Ochtends opstaan in een warm huis zonder dat de verwarming de hele nacht heeft aangestaan: dát is het gemak van een slimme thermostaat. Hij past zich aan jouw dag aan, houdt rekening met wie er thuis is en weet wanneer het juist wat kouder mag. Alleen benutten we die slimme functies nog te weinig. Jammer, want met een paar slimme instellingen haal je er veel meer uit – en dat merk je zowel aan het comfort in huis als aan de hoogte van de energierekening.

Laat de temperatuur meebewegen met je dag

Veel mensen houden vast aan een vaste temperatuur in huis, bijvoorbeeld 20 graden. Toch loont het om de verwarming te laten meebewegen met je dagritme. Met een slim verwarmingsschema zorg je dat het behaaglijk is op de momenten dat je thuis bent, en dat de verwarming vanzelf omlaaggaat zodra je vertrekt of slaapt. De meeste slimme thermostaten kunnen dat helemaal zelfstandig, nadat ze jouw patroon een paar dagen hebben gevolgd. Daardoor hoef je zelf niets meer te doen, terwijl je ongemerkt flink wat energie bespaart.

Verwarm alleen de ruimtes die je gebruikt

In veel huizen wordt nog steeds het hele verwarmingssysteem aangestuurd door één thermostaat, meestal in de woonkamer. Dat betekent dat de bovenverdieping of logeerkamer net zo warm wordt als de ruimte waar je zit. Met slimme radiatorknoppen kun je per kamer instellen hoe warm het mag worden. Dat is niet alleen comfortabeler, maar ook zuiniger. De badkamer kan bijvoorbeeld kort voor het douchen snel op temperatuur komen, terwijl de slaapkamer koel blijft. Door op deze manier te verwarmen, gebruik je de warmte waar die nodig is en voorkom je dat energie verloren gaat in ongebruikte kamers.

Laat je thermostaat vooruitdenken

Een slimme thermostaat leert hoe jouw huis reageert op verwarmen en koelen. Hij weet hoelang het duurt om een kamer op te warmen en stemt de starttijd daar automatisch op af. Kom je elke dag rond hetzelfde moment thuis, dan zorgt het systeem dat het precies op tijd warm is – niet te vroeg en niet te laat. Sommige modellen gebruiken daarbij ook geofencing: de thermostaat weet via je smartphone of je onderweg bent en past de verwarming daarop aan. Zo kom je altijd in een aangenaam huis, zonder dat de verwarming de hele middag heeft staan draaien.

Maak het iedereen naar de zin

Over de temperatuur wordt in veel huishoudens regelmatig gediscussieerd. Uit onderzoek van tado° blijkt dat in 63,57 procent van de Nederlandse huizen vooral vrouwen bepalen hoe warm het wordt. Dat heeft deels te maken met het verschil in lichaamsbouw tussen vrouwen en mannen: vrouwen hebben gemiddeld minder spiermassa en produceren daardoor minder warmte – ze hebben het dus echt eerder koud. Met slimme thermostaten en radiatorknoppen kun je die verschillen beter opvangen. Dat maakt het makkelijker om het iedereen naar de zin te maken – zonder eindeloze discussies over een graadje meer of minder.

©tado°

Kijk mee met wat je verbruikt

Een slimme thermostaat houdt precies bij hoe vaak en hoe lang de verwarming draait. Die gegevens geven inzicht in waar warmte verloren gaat of waar de stooktijd te lang is. Misschien blijkt dat de verwarming 's nachts onnodig aanstaat, of dat een kamer sneller afkoelt dan verwacht. Door zulke patronen te herkennen, kun je het verwarmingsschema stap voor stap verbeteren. Zelfs kleine aanpassingen leveren al besparingen op. Veel apps laten ook zien hoeveel energie je bespaart ten opzichte van voorgaande weken of maanden. Dat maakt het niet alleen leuker om bij te houden, maar ook motiverend om nog wat zuiniger te worden.

Speel slim in op energieprijzen

Steeds meer slimme thermostaten kunnen omgaan met dynamische energieprijzen. Ze stoken vooral wanneer de tarieven laag zijn en temperen automatisch als de prijzen stijgen. Dat is handig voor wie een flexibel energiecontract heeft, maar ook voor vaste contracten kan het lonen. Door de verwarming op rustige momenten iets eerder aan te laten slaan, spreid je het verbruik en houd je het binnen aangename grenzen. Zeker in de winter, wanneer gasprijzen schommelen, zorgt dat voor extra grip op de kosten.

De ideale temperatuur: comfort versus kosten

Volgens tado° vinden de meeste Nederlanders 20 graden de prettigste temperatuur, gevolgd door 19 en 19,5 graden. Toch blijkt dat we in de praktijk gemiddeld op 16,6 graden stoken – de laagste binnentemperatuur van Europa. Dat verschil zegt veel over hoe we met energie omgaan. We willen het warm hebben, maar letten op de rekening. Slimme thermostaten helpen om die balans te vinden: warm als het nodig is, zuinig als het kan. Wie zijn verwarmingsschema goed instelt, merkt dat comfort en besparing prima samen kunnen gaan.

Updaten en koppelen aan de rest van je smart home

Slimme thermostaten krijgen regelmatig software-updates die de prestaties verbeteren of nieuwe functies toevoegen. Controleer af en toe in de app of jouw model nog actueel is. Daarmee profiteer je van verbeteringen zonder dat je iets nieuws hoeft aan te schaffen. Controleer in het voorjaar en najaar of je verwarmingsschema nog past bij je dagelijkse ritme. Kleine aanpassingen, zoals een later opwarmmoment of een kortere avondstand, houden het comfort hoog en het verbruik laag. Wie verder wil automatiseren, kan de thermostaat koppelen aan slimme verlichting, speakers of gordijnen. Met één spraakcommando zet je de avondstand aan: de lichten dimmen, de verwarming omlaag en de gordijnen dicht. Het huis past zich aan jou aan, in plaats van andersom.

©tado°

Houd de data in de gaten

De echte winst van een slimme thermostaat zit in het inzicht dat hij biedt. Door regelmatig te kijken naar de verbruiksgegevens zie je patronen die anders onopgemerkt blijven. Misschien is de isolatie op zolder minder goed, of blijkt dat de woonkamer langer warm blijft dan gedacht. Met die kennis kun je gericht verbeteringen aanbrengen – van beter afstellen tot isoleren. Zo maak je van je thermostaat niet alleen een hulpmiddel, maar een leermeester voor een zuiniger huis.

Kort samengevat

Een slimme thermostaat maakt het eenvoudiger om warm te wonen zonder te verspillen. Door zones te gebruiken, het verwarmingsschema goed af te stemmen en af en toe in de data te duiken, haal je er het maximale uit. Dat scheelt energie, geld en soms zelfs een kleine discussie over wat nu precies 'lekker warm' is.