Steeds vaker blijkt digitale informatie voorzien te zijn van een slotje: een kopieerbeveiliging. Frustrerend, zeker als je die informatie nodig hebt voor bijvoorbeeld een eigen artikel of video. Je mag van de wet dan een kort stukje overnemen uit zo’n bron, en dan is het raar als die bron dat gewoon niet toestaat. Er zijn op internet allerlei trucs en scripts te vinden die dat kunnen omzeilen, maar mag dat wel?

Wanneer het gaat om auteursrechtelijk beschermde informatie, dan is het doorbreken van een kopieerbeveiliging een probleem. De wet (artikel 29a Auteurswet) zegt namelijk: doeltreffende technische voorzieningen omzeilen is onrechtmatig. Maar vervolgens rijst de vraag wat ‘doeltreffend’ is. Op het eerste gezicht is daar maar één fatsoenlijke invulling van, en dat is: kan niet worden omzeild. Maar met deze uitleg is het wetsartikel niet nodig, want een niet te omzeilen voorziening kún je simpelweg niet omzeilen. Dat kan dus niet de bedoeling zijn.

Het is dus mogelijk dat er een voorziening is die te omzeilen is en die we ook doeltreffend vinden. Wellicht het voorbeeld van een fietsslot dat met de nodige moeite geforceerd kan worden, maar dat we toch een stevig slot vinden? Of een politiekeurmerkslot, dat kan opengebroken worden, toch hechten verzekeraars waarde aan dat keurmerk. Dus enig doel treft zo’n slot wel.

In 2007 heeft een Finse rechter gezegd dat de dvd-kopieerbeveiliging CSS niet doeltreffend was, omdat er op internet een zeer eenvoudig te vinden crack (DeCSS) aanwezig was. Oftewel: doeltreffend betekent hier: de omzeiling is niet eenvoudig te vinden. In hoger beroep werd dat teruggedraaid: het was niet de bedoeling van de wet dat een tool als DeCSS legaal zou zijn, dus is deze dat niet. Eh... juist. Bovendien was er speciale software nodig, en dat bewijst dat de beveiliging normaal juist wel doeltreffend is.

Zonder hulpmiddelen

Afgaande op dat Finse precedent kunnen we zeggen: alleen dat wat een gemiddelde consument ‘out of the box’ en zonder hulpmiddelen zou kunnen omzeilen, is dan niet doeltreffend. Een pdf-bestand dat beveiligd is, maar waarvan de inhoud via copy/paste naar Word om te zetten is, is dus niet ‘doeltreffend’ beveiligd. Dat is dan legaal. Moet je echter uitgebreid op zoek naar een site die de beveiliging kan verwijderen, dan zou je de wet overtreden.

Ook bij websites kan dit spelen. Sommige websites verhinderen het kopiëren van hun inhoud. Als het slechts een kwestie is van de site zonder JavaScript benaderen, dan heb ik daar geen twijfel over: ja, dat mag. Het aanzetten of uitschakelen van JavaScript is een doodnormale handeling. Ik kan dat moeilijk als het omzeilen van een beveiliging zien.

In de Auteurswet (art. 16b en 16c) staat dat je een kopie mag maken van elk werk dat je legaal te pakken krijgt, behalve (kort gezegd) boeken en standbeelden. Dus ook Spotify-muziek of Netflix-video’s mag je kopiëren voor eigen gebruik. Maar wat nu als de dienstverlener dat kopiëren tegenhoudt? Welk artikel wint dan?

De huidige tekst van de Auteurswet zegt: het kopieerverbod. Dit omdat de belangen die gediend worden met dat verbod, zwaarder wegen dan jouw of mijn recht op een thuiskopie, aldus de minister. Pas als blijkt dat hierdoor zware misstanden ontstaan, zal de wet daarop worden aangepast.

Tekst: Arnoud Engelfriet

OpenWrt is een populair alternatief voor de routersoftware van fabrikanten. Je kunt er niet alleen een oude router mee upgraden, het is ook heel geschikt om op een normaal systeem te installeren, bijvoorbeeld als alternatief voor pfSense. Daarnaast zijn er kleine mini-routers, die niet alleen onderweg van pas komen, maar ook veel extra mogelijkheden in je thuisnetwerk bieden.

OpenWrt is populair onder gebruikers die privacy belangrijk vinden en meer controle wensen. Het is ook een bekende optie om oude routers van merken als TP-Link, Linksys of Netgear een tweede leven te geven, met veel nieuwe mogelijkheden en toepassingsgebieden. Hoewel dat een typisch scenario is, doen we de software hiermee eigenlijk te kort. Zo kun je OpenWrt ook op een gewone pc installeren, als alternatief voor bijvoorbeeld pfSense of OPNsense.

De systeemeisen zijn heel bescheiden: het heeft al genoeg aan 128 MB geheugen en kan ook soepel draaien op bijvoorbeeld een Raspberry Pi of mini-pc. Een installatie in een virtuele machine binnen bijvoorbeeld Proxmox VE is eveneens prima mogelijk. Er is veel minder overhead dan bij alternatieven zoals pfSense.

Via softwarepakketten kun je de mogelijkheden desgewenst verder uitbreiden. Je kunt OpenWrt dan bijvoorbeeld als VPN-client/server gebruiken of advertenties op DNS-niveau blokkeren.

We laten in dit artikel zien hoe je OpenWrt als eenvoudig alternatief voor pfSense kunt gebruiken. Wil je niet te veel knutselen? Sommige fabrikanten, zoals GL.iNet, baseren hun firmware standaard op OpenWrt. Zo kun je proeven aan de mogelijkheden, met een wat gebruiksvriendelijkere webinterface. We nemen verderop een bekende mini-router van GL.iNet als voorbeeld, die ook in je thuisnetwerk op heel veel manieren kan worden toegepast. Je kunt zulke routers overigens ook upgraden naar een officiële ‘schone’ OpenWrt. Al mis je dan uiteraard de aanpassingen van de fabrikant.

Wat gaan we doen?

OpenWrt heeft een lichtgewicht Linux-besturingssysteem als basis, geoptimaliseerd voor embedded apparaten zoals routers. Maar het draait ook op normale x86- en ARM-hardware. Bij dit artikel gaan we een normale pc gebruiken met OpenWrt, als alternatief voor zwaardere toepassingen zoals pfSense en OPNsense. We laten zien hoe je een internetverbinding van (in ons geval) KPN kunt gebruiken en hoe je daarna alles instelt. We werken binnen een virtuele machine met Proxmox VE, maar bij een installatie op gewone hardware (op bare metal zoals men dat noemt) zijn de stappen hetzelfde.

We gaan niet met VLAN’s werken, maar dat kan uiteraard wel, en we geven hier wat aanwijzingen voor. Daarna gaan we nog met een compacte router van GL.iNet aan de slag. Hierop draait de standaardfirmware van de fabrikant. Die is gebaseerd op OpenWrt, maar heeft wat aanpassingen voor extra gebruikersvriendelijkheid. We laten zien hoe je dit apparaat kunt inzetten in je thuisnetwerk.

Wat heb je nodig?

Je hebt uiteraard geschikte hardware nodig, en dat kan ook een fysieke router zijn. Via www.kwikr.nl/owrthw kun je kijken welke modellen worden ondersteund en of er bijzonderheden zijn. Een x86-systeem met twee of meer ethernetpoorten is ook een goede optie of (zoals we hier kiezen) een virtualisatieplatform zoals Proxmox VE.

Voor de internetverbinding heb je enkele instellingen nodig. Je hebt bij elke provider het recht om zelf je router te kiezen. De provider moet alle technische details verstrekken. Ze bieden meestal geen verdere ondersteuning, behalve via bijvoorbeeld een forum. Gelukkig is de basisconfiguratie niet ingewikkeld.

Installatie

Hoe je OpenWrt installeert, verschilt per router. De procedure zelf is wel vergelijkbaar. Op de website van OpenWrt vind je voor veel routers een pagina met aanwijzingen en doorgaans twee soorten firmware: voor de installatie vanaf de originele firmware en voor een upgrade als je OpenWrt al gebruikt. Wij kiezen hier een andere route: de installatie als virtuele machine in Proxmox VE (zie volgende paragraaf). Het voordeel daarvan is dat je geen heel x86-systeem hoeft op te offeren. Je kunt talloze andere toepassingen ernaast draaien, in een container of virtuele machine.

Een klein risico is dat bij een misconfiguratie van Proxmox VE (en ook bij het vastlopen of herstarten van je server) de router down is. Het is dus slim een back-upsysteem achter de hand te houden. Er zijn ook veel voordelen. Naast een efficiënter gebruik van je server, kun je ook makkelijk de console openen, back-ups en snapshots maken, en terugzetten of je router migreren naar een andere host.

Virtuele installatie in Proxmox VE

Als je iets Proxmox VE gebruikt of gaat gebruiken, dan gaan we ervan uit dat je dat al op je systeem geïnstalleerd hebt. Controleer voordat je begint de netwerkconfiguratie van Proxmox VE via System / Network. Bij de installatie is al een netwerkbrug gemaakt (vmbr0) voor een fysieke netwerkpoort (te herkennen als Network Device). Je moet óók zo’n netwerkbrug voor je WAN-poort maken, die dan bijvoorbeeld vmbr10 heet. De twee netwerkbruggen (voor LAN en WAN) koppel je bij de installatie aan de virtuele machine van OpenWrt. Daarbinnen zijn ze dan als gewone netwerkpoort (eth0, eth1 enzovoort) te configureren, zoals op elk ander systeem.

De virtuele machine heb je het snelst online met een helper-script. Je vind dit script voor OpenWrt via www.kwikr.nl/proxwrt. Kopieer het commando dat je op die pagina ziet. Open dan de beheerdersomgeving van Proxmox VE en klik op je node. Ga naar Shell en voer de bewuste opdracht uit. Via een wizard kun je nu de virtuele machine voor OpenWrt configureren. Kies de optie Advanced voor meer controle. Vul een ID in voor de virtuele machine.

Je kunt hierna veelal de standaardopties accepteren. Belangrijk: vul de juiste netwerkbruggen in voor LAN en WAN. Kies het ip-adres voor je router dat past bij je netwerk (bijvoorbeeld 192.168.1.1 of 10.0.10.1). Vul de bijbehorende netmasker in (meestal 255.255.255.0). Bij WAN Vlan vul je niets in: de netwerkbrug moet immers als een soort trunk fungeren, zodat we intern beide VLAN’s (bijvoorbeeld voor internet en iptv) kunnen configureren. Bij LAN Vlan vul je in principe ook niets in. Wil je in OpenWrt gaan werken met VLAN’s, dan zul je deze netwerkbrug namelijk meestal óók als trunk laten werken. Na de installatie kun je de router via zijn ip-adres configureren.

Webinterface

We zullen als voorbeeld in het kort de instellingen voor een glasvezelverbinding bij KPN doorlopen. Open de webinterface van OpenWrt: je kunt deze benaderen via zijn ip-adres. Op de meeste systemen is dat 192.168.1.1 (maar binnen Proxmox VE hebben we een andere reeks gekozen). De standaard gebruikersnaam is root. Er is geen wachtwoord ingesteld, maar dat kun je instellen via de webinterface via System / Administration of via de terminal.

Interfaces

In het menu Network / Interfaces zie je de interfaces. Hier zijn dat lan en wan die corresponderen met eth0 en eth1. De WAN-interface dient uiteraard voor internettoegang, maar deze is bij ons nog niet goed ingesteld. Op de WAN-verbinding werkt KPN met VLAN’s volgens de 802.1q-standaard. Voor internet wordt VLAN 6 gebruikt en het protocol PPPoE. Televisie gaat via VLAN 4 op basis van DHCP, met igmpv2. Daarom moeten we onder Devices eerst deze twee VLAN’s toevoegen, namelijk VLAN 4 op eth1 (die eth1.4 zal worden genoemd) en VLAN 6 op eth1 (eth1.6). Daarna kunnen we de WAN-interface correct instellen, zodat het juiste protocol (PPPoE in plaats van DHCP Client) wordt gebruikt en het correcte device (eth1.6 in plaats van eth1).

Devices

In het menu Devices zie je de vaste ethernetpoorten, hier eth0 en eth1. In onze situatie worden die voor respectievelijk LAN en WAN gebruikt. Er is ook een zogeheten Bridge device genaamd br-lan, waar de LAN (eth0) aan is gekoppeld. Dit wordt ook typisch gebruikt om een bedraad en draadloos netwerk (wifi) te combineren.

We moeten zoals gezegd eerst de twee VLAN’s toevoegen voor de WAN-interface, één voor internet en één voor iptv. Kies daarvoor Add device configuration. Kies bij Device type voor VLAN (802.1q). Bij Base device kies je de netwerkinterface voor de WAN-verbinding. In ons voorbeeld is dat eth1. Bij VLAN ID vul je 6 in. Klik dan op Save. Voor iptv volg je dezelfde stappen, maar dan vul je bij VLAN ID uiteraard 4 in. Klik op Save & Apply om de aanpassingen actief te maken.

Internetverbinding

Op het tabblad Interfaces gaan we nu de internetverbinding tot stand brengen. Je zou natuurlijk een nieuwe interface voor WAN-internet (en daarna ook voor iptv) kunnen toevoegen. Het is echter handiger om de bestaande WAN-interface aan te passen, met het oog op de bestaande configuratie, zoals de huidige firewallregels. Klik daarom achter de wan-interface op de optie Edit. Bij Protocol kies je PPoE. Klik dan op Switch protocol om te bevestigen dat je het protocol wilt veranderen. Kies vervolgens bij Device de zojuist aangemaakte VLAN voor internet (in ons voorbeeld eth1.6). Bij PAP/CHAP username en password vul je twee keer internet in. Je mag hier eigenlijk alles invullen, maar de velden mogen niet leeg blijven. Klik op Save. Klik tot slot op Save & Apply. Je krijgt nu als het goed is direct een publiek IPv4- en IPv6-adres via deze verbinding.

DHCP-server

Voor het uitdelen van ip-adressen en andere configuratieparameters aan aangesloten clients gebruik je een DHCP-server. In OpenWrt draait één centrale DHCP-service, óók als je meerdere interfaces hebt (VLAN’s) met elk een eigen subnet. Als je achter de lan-interface op Edit klikt, kun je op het tabblad DHCP Server deze opties instellen. Als je in het menu Status / Overview naar beneden bladert, zie je alle DHCP-leases. Via de knop Set Static kun je eventueel het ip-adres reserveren. Daarmee zorg je dat het apparaat altijd hetzelfde ip-adres krijgt.

Portforwarding

Wil je services in je netwerk draaien, zoals een webserver, dan zul je enkele regels voor portforwarding moeten toevoegen. Hiervoor ga je naar Network / Firewall. Open het tabje Port Forwards en kies Add. Als voorbeeld voegen we een webserver toe die intern op de standaardpoort 80 draait en ook via poort 80 vanaf internet bereikbaar moet zijn.

Kies bij Protocol de optie TCP. Bij Source zone selecteer je wan. Bij External port vul je de poort in waarop het systeem vanaf internet bereikbaar moet zijn. Hier vullen we 80 in. Bij Internal IP adress vul je in op welk ip-adres in je netwerk die webserver draait. Bij Internal port vul je vervolgens de poort in waarop de webserver op dat ip-adres actief is; hier is dat opnieuw 80. Heb je deze eerste regel gemaakt, dan kun je via de knop Clone makkelijk een kopie maken. Pas dan die kopie aan en wijzig poortnummer 80 naar 443, zodat ook deze poort (voor versleuteld https-verkeer) wordt doorgestuurd.

Software installeren

Dankzij de pakketbeheerder kun je alsnog veel extra software installeren, dat daarna lokaal op de router draait. Denk aan AdBlock voor het blokkeren van advertenties op DNS-niveau, een VPN-toepassing zoals WireGuard, het meten van netwerkdoorvoer met iPerf3 of Dynamic DNS-ondersteuning (DDNS). En met Samba kun je een router omtoveren tot mini-bestandsserver voor bijvoorbeeld back-ups.

Ga voor dit soort uitbreidingen naar System / Software en kies Update lists. Nu zie je een lijst met alle toepassingen die je kunt installeren. Voeg voor WireGuard bijvoorbeeld luci-proto-wireguard toe. Herstart de router. Via het menu Network / Interfaces kun je nu een interface toevoegen met bij protocol de optie WireGuard VPN. Vanaf daar kun je de configuratie verder oppakken.

Welke hardware?

Zoek je specifiek een router voor OpenWrt om thuis te gebruiken? Als het om je hoofdrouter gaat zal een wat krachtiger model met wifi 6 vaak de voorkeur krijgen. Kies voor optimale ondersteuning een model waarvoor opensource, draadloze drivers beschikbaar zijn. Populaire voorbeelden zijn de GL.iNet GL-MT6000, Dynalink DL-WRX36, ASUS TUF-AX6000 en TUF-AX4200. Controleer eventueel in de eerder vermelde lijst met geschikte hardware bij OpenWrt.

Wil je vooral experimenteren of heb je een paar eenvoudige toepassingen op het oog, dan is een mini-router ook een leuke optie. Hier nemen we de GL-AR300M16-Ext (ongeveer 30 euro) als voorbeeld, ook wel ‘Shadow’ genoemd.

Firmware

Na het verbinden met de mini-router kun je inloggen bij de webinterface. We hebben eerst de firmware van de fabrikant bijgewerkt. Dat lukt goed, maar de beperkte opslagcapaciteit laat weinig ruimte over om ook nog extra toepassingen te installeren. Gelukkig biedt het standaard al veel handige toepassingen. De webinterface van GL.iNet is duidelijk gericht op minder gevorderde gebruikers. Alles is overzichtelijk ingedeeld en werkt heel gebruiksvriendelijk. Als je toch iets fout doet, kun je met een reset eenvoudig terug naar de basisinstellingen.

LuCI

Wil je dieper graven? Als je naar System / Advanced Settings gaat, kun je doorklikken naar de webinterface van OpenWrt, ook wel LuCI genoemd. Verder kun je altijd inloggen via ssh en de configuratie bekijken. De meeste bestanden vind je onder /etc/config. Bijvoorbeeld het bestand network met al je interfaces. Het is meestal veiliger om geen aanpassingen via LuCI of ssh te maken, tenzij je zeker bent van je aanpassingen. Zowel voor de webinterface van GL.iNet als voor ssh en LuCI gebruik je overigens hetzelfde beheerderswachtwoord. Dit is standaard goodlife, tenzij je het hebt aangepast.

Wat gebeurt er als je een groep tech-enthousiastelingen meeneemt naar een plek waar mens, natuur en technologie samenkomen en ze daarna laat kennismaken met een nieuwe AI-laptop? Dat ontdekten we tijdens de Acer Experience Day. In het iconische Evoluon in Eindhoven kregen vijf deelnemers aan het Review.nl Testpanel een inspirerende blik op de toekomst en maakten ze kennis met de Acer Aspire 14 AI.

Partnerbijdrage - in samenwerking met Acer

©Jip Barth Fotografie | Evoluon

Inspiratie in het Evoluon

De dag vond plaats in het Evoluon, een plek die bezoekers uitnodigt om op een speelse en prikkelende manier naar de toekomst te kijken De installaties dagen je uit om anders te denken en je blikveld te verruimen. Het bleek de ideale omgeving om het gesprek te voeren over kunstmatige intelligentie en de rol die dit gaat spelen in ons dagelijks leven. In dit decor, waar de sfeer al uitnodigde tot nadenken over de toekomst, kregen de testers een uitgebreide presentatie over de Acer Aspire 14 AI, een lichte en handzame Copilot+-laptop uitgerust met slimme AI-functies. Hierna kregen zij allemaal een laptop overhandigd, die ze ter plekke konden instellen en verkennen.

Na deze kennissessie was het tijd voor een rondleiding door het museum, waarin vooral een grote rol was weggelegd voor de tentoonstelling RetroFuture, die draait om de manier waarop we in het verleden naar de toekomst keken en wat nu onze verwachtingen van de toekomst zijn – een thema dat naadloos aansluit op de AI-mogelijkheden van de Acer Aspire 14 AI. Na afloop van deze inspirerende dag namen de testers de laptop mee naar huis, om hem twee weken lang intensief te gebruiken.

©joepjacobs.nl | Evoluon

Acer Aspire 14 AI: AI binnen handbereik

De Acer Aspire 14 AI laat meteen zien hoe kunstmatige intelligentie dagelijkse taken soepeler maakt. Dankzij de ingebouwde Neural Processing Unit werken functies als Windows Copilot+ vloeiend en intuïtief. De testers gaven aan dat dit vooral bijdroeg aan hun werktempo. Een van hen zegt: "De AI-tools via Windows Copilot+ zijn verrassend handig. Ik gebruik ze om teksten samen te vatten, snel informatie op te zoeken of ideeën te laten genereren. Het werkt snel en intuïtief, waardoor ik tijd bespaar." Een ander vult aan: "Heel handig is de Copilot-toets waarmee je snel hulp inschakelt. Dat maakt werken merkbaar sneller en makkelijker." Deze tester is ook zeer te spreken over de fotobewerkingmogelijkheden: "Met de AI-functies is fotobewerking een fluitje van een cent."

©Acer

Scherm en design

Wat direct in het oog springt, is het OLED-scherm van 14 inch met een resolutie van 1920 x 1200 pixels. De testers zijn onder de indruk van de beeldkwaliteit. "Het eerste wat opvalt, is het scherm. Kleuren zijn levendig en zwart is écht zwart, wat films en foto's extra mooi maakt," zegt een deelnemer. Ook een ander benadrukt de meerwaarde: "De laptop heeft een strak design en een geweldig mooi OLED scherm." Een tester noemt het ontwerp opvallend degelijk: "De laptop voelt erg solide aan dankzij het stevige aluminium chassis dat koel en vingerafdrukvrij blijft."

Geheugen, opslag en aansluitingen

Onder de motorkap zit moderne hardware: een Intel Core Ultra-processor met geïntegreerde Intel Arc-grafische kaart, 16 GB LPDDR5X-geheugen en een snelle 512 GB SSD. Daarmee is er voldoende kracht voor alledaagse werkzaamheden, multitasking en lichte creatieve toepassingen.

De batterij verdient eveneens lof. Het testpanel meldt dat de laptop lang meegaat. Zoals een gebruiker het verwoordt: "De batterij houdt het met gemak een hele werkdag vol, zelfs bij intensief gebruik." Opladen gaat bovendien vlot met de meegeleverde 65W-adapter.

Qua aansluitingen is de Aspire 14 AI compleet: twee USB 4 Gen 1 Type-C-poorten en twee USB 3.2 Gen 1 Type-A-poorten (waarbij USB 4 in de praktijk tot 40 Gbit/s haalt, zo'n acht keer sneller dan USB 3.2 Gen 1 met 5 Gbit/s), een HDMI-uitgang en een 3,5 mm-jack zorgen voor flexibiliteit. Voor videobellen is er een infraroodcamera die Windows Hello ondersteunt, waardoor inloggen snel en veilig gaat.

©Acer