Op zoek naar de beste bluetooth speaker of koptelefoon? Nou ja, kwestie van kopen en luisteren toch? Niet helemaal, want dankzij codecs klinkt het ene apparaat heel anders dan ’t andere! Opletten dus en voor aanschaf de specs goed doornemen.

De ene Bluetooth speaker of hoofdtelefoon is de andere niet. En daarmee doelen we niet op de fysieke opbouw en daarmee samenhangende geluidskwaliteit, maar op welke codecs zowel zender als ontvanger ondersteunen. Bluetooth is namelijk de overkoepelende techniek om draadloos data mee over te dragen. Oorspronkelijk is het niet ontwikkeld voor de overdracht van hoogwaardige draadloze audio, dat is er pas later bijgekomen. Met name de eerste versies van Bluetooth boden maar weinig bandbreedte. Vandaar dat een protocol werd geïmplementeerd dat audio comprimeerde alvorens het te verzenden.

Dit ‘oerprotocol’ voor stereo geluid in wat betere kwaliteit heet SBC, wat weer onder het audioprotocol Advance Audio Distribution Profile A2DP valt. A2DP kent tegenwoordig een scala aan ondersteunde onderliggende codecs, waaronder bijvoorbeeld AAC en aptX. Komen we zo op terug! Waar het om gaat is dat elke Bluetooth speaker en hoofdtelefoon over in ieder geval SBC als codec beschikt. Veel van die apparaten zelfs – vreemd genoeg – nog altijd alleen over die ‘fall back’-codec SBC.

Vreemd genoeg, want het betekent dat als je bijvoorbeeld vanaf je iPhone een iTunes-track – gecomprimeerd met audiocodec AAC – afspeelt, deze nógmaals wordt gecomprimeerd naar SBC bij gebruik van een dergelijke weergever. Nu is SBC al niet echt super-hifi te noemen, dus hercomprimeren hoort zelfs een ongeoefende luisteraar. Bijvoorbeeld door wat ‘bubbelige’ geluiden in de lage tonen en een weinig sprankelend geheel. Eenzelfde redenering geldt voor als je een mp3’tje vanaf je Windows laptop speelt; hercomprimering naar SBC maakt het er qua geluidskwaliteit beslist niet beter op.

©PXimport

Codecs

Om de optimale geluidskwaliteit te behalen, is het zaak dat zowel zender als ontvanger dezelfde codec gebruiken. En dan het liefst iets dat beter is dan het basisprotocol SBC. Kortom, kijken we als voorbeeld weer even naar die iPhone: kies een hoofdtelefoon die de huiseigen codec van dat apparaat ondersteunt, wat in dit geval AAC is. Het betekent dat zodra een AAC-capabele Bluetooth hoofdtelefoon verbinding maakt met je iPhone, alle audio in AAC-formaat wordt overgedragen. En er dus geen hercompressie plaatsvindt wanneer je iTunes-muziek afspeelt. De uiteindelijke decodering vindt pas plaats in de hoofdtelefoon zelf. AAC is het standaardprotocol bij Apple.

In de wereld van Android is geen eenduidig antwoord te geven op de vraag welk protocol jouw smartphone ondersteunt. Soms is het alleen SBC, en dan ben je natuurlijk snel klaar. Meer geavanceerde toestellen ondersteunen vaak ook aptX of zelfs de nog betere variant aptX HD. AptX is een codec die een veel en veel betere geluidskwaliteit biedt als SBC, waarbij de HD-variant nog weer een stapje verder gaat. Het is – in tegenstelling tot wat velen denken – overigens geen verliesvrije compressie, het is een zogeheten ‘lossy’ codec. Maar om er gebruik van te kunnen maken moeten zowel jouw smartphone of tablet als de Bluetooth speaker of hoofdtelefoon aptX en/of aptX HD ondersteunen.

Verder heeft Sony het huiseigen protocol LDAC in gebruikt, dat net als aptX HD in staat is hi-res audio draadloos over te brengen. Waarbij hi-res audio overigens de paraplu-term is voor geluidskwaliteit die die van de standaard cd overstijgt. Een cd heeft een samplefrequentie van 44,1 kHz bij een resolutie van 16 bit. Alles daarboven (denk aan bijvoorbeeld 96 kHz / 24 bit) valt onder de noemer hi-res. Waarbij geldt dat hi-res voor puristen staat voor verliesvrij gecomprimeerde audio, maar dat hoeft niet per se het geval te zijn. Zoals LDAC en aptX HD dus laten zien.

Passend

Waar het onder de streep om gaat, is dat zowel je zender (smartphone, tablet, pc enzovoorts) als ontvanger (speaker, hoofdtelefoon) hetzelfde dialect moeten spreken om tot een optimale geluidskwaliteit te komen. Ofwel bijvoorbeeld AAC en AAC of aptX en aptX. Als terugvaloptie is er altijd SBC, dat door elk zichzelf respecterend audioapparaat ondersteund wordt. Windows 10 ondersteunt overigens – zo lezen we hier – aptX. Probleem is echter dat dit nooit trefzeker lijkt te werken. Wanneer je headset een microfoon heeft, wordt bijvoorbeeld teruggeschakeld naar SBC.

Verder kun je niet controleren welke codec Windows 10 daadwerkelijk gebruikt. Kortom: een onbetrouwbaar geheel. Het beste kun je kiezen voor een hoofdtelefoon die zowel aptX en AAC ondersteunt. Dan kun je alle kanten op, ook mobiel. Qua prijs maakt het vaak niets of weinig uit ten opzichte van hoofdtelefoons (of speakers) die alleen SBC ondersteunen.

Wel geldt dat je de Bluetooth audiocodecs die een apparaat ondersteunt vaak alleen in de kleine lettertjes van de uitgebreide specificaties terugvindt. Het is vrijwel nooit iets dat in grote, heldere letters op de verpakking staat. Bij twijfel kun je ook altijd een mail naar de fabrikant sturen alvorens je tot aanschaf overgaat. In ieder geval geldt dat je bij gebruik van een moderne ‘zender’ zoals een smartphone in principe niet hoeft te lijden onder de verouderde SBC codec! Mits je dus met beleid koopt…

Een paar bestanden hernoemen is zo gebeurd. Maar zodra je tientallen of honderden namen moet aanpassen, schiet handmatig werk tekort. Dan komt externe software goed van pas. PowerRename, onderdeel van de PowerToys-collectie, biedt uitkomst. Met deze slimme tool kun je grote aantallen bestanden in één keer hernoemen. Dat gaat snel, efficiënt en precies zoals jij het wilt.

PowerRename activeren

PowerRename is een stuk krachtiger dan de standaard hernoemfunctie van Windows. De tool maakt deel uit van PowerToys, een opensource-project van Microsoft. Wil je de Microsoft Store-versie installeren? Open dan het Startmenu, zoek naar Microsoft Store en start de app. Typ PowerToys in het zoekveld bovenaan. Klik op Installeren zodra je het programma hebt gevonden. Na installatie verschijnt PowerToys in het systeemvak van Windows. Open het, kies in de linkerkolom PowerRename en je ziet meteen een korte animatie van hoe de tool werkt. Klik op Instellingenopenen en controleer of PowerRename is ingeschakeld. Let op: bij ons werkte PowerRename pas na een herstart van het systeem.

Contextueel menu in Verkenner

Open de map met de bestanden die je wilt hernoemen. Selecteer ze allemaal met Ctrl+A en klik met de rechtermuisknop op de selectie. In het contextmenu van Windows Verkenner kies je onderaan de opdracht Naam wijzigen met PowerRename.

Zoeken en vervangen

Daarna opent het venster van PowerRename. In het veld Zoeken geef je in welk deel van de bestandsnaam je wilt vervangen. In het veld eronder typ je de nieuwe tekst. In ons voorbeeld vervangen we het woord Image door Kreta2015. Nog vóór de wijziging wordt uitgevoerd, toont PowerRename een overzicht: links de oorspronkelijke bestandsnamen, rechts de nieuwe. Zo zie je meteen wat er verandert. Daaronder kies je of de aanpassing moet gelden voor de volledige naam inclusief extensie, alleen de bestandsnaam, of alleen de extensie.

Met de knoppen onder Tekstopmaak pas je eenvoudig het hoofdlettergebruik aan, van alles in kleine letters, naar alles in hoofdletters, alleen een hoofdletter aan het begin, of elke beginletter van een woord in hoofdletters. Het laatste pictogram schakelt de nummering in. Activeer je dat, dan voegt PowerRename automatisch nummers tussen haakjes toe aan de bestandsnamen.

Het gebrek aan een rijk contrast is een van de grootste ergernissen bij lcd- en ledtelevisies. Fabrikanten hebben daarom een slimme techniek bedacht die het contrast aanzienlijk verbetert: local dimming. In dit artikel leggen we uit hoe deze techniek van jouw grijze nachtlucht weer een inktzwarte sterrenhemel maakt.

Het contrast van je televisie is misschien wel de belangrijkste eigenschap voor mooi beeld. We willen dat wit verblindend wit is en zwart echt inktzwart. Bij oledtelevisies is dat makkelijk, want daar geeft elke pixel zelf licht. Maar de meeste televisies in de Nederlandse huiskamers zijn nog steeds lcd- of ledschermen (inclusief QLED). Die werken met een lamp achter het scherm, de zogeheten backlight. Local dimming is de techniek die probeert de nadelen van die achtergrondverlichting op te lossen.

Om te begrijpen waarom local dimming nodig is, moet je eerst weten hoe een standaard led-tv werkt. Simpel gezegd is het een groot paneel met pixels die zelf geen licht geven, maar alleen van kleur veranderen. Achter die pixels brandt een grote lichtbak. Als het beeld zwart moet zijn, sluiten de pixels zich om het licht tegen te houden. Helaas lukt dat nooit voor de volle honderd procent; er lekt altijd wat licht langs de randjes. Hierdoor zien donkere scènes er vaak wat flets en grijzig uit. De achtergrondverlichting staat immers vol aan, ook als het beeld donker moet zijn.

Nooit meer te veel betalen? Check Kieskeurig.nl/prijsdalers!

De lampen dimmen waar het donker is

Local dimming pakt dit probleem bij de bron aan. In plaats van één grote lichtbak die altijd aan staat, verdeelt deze techniek de achtergrondverlichting in honderden (en bij duurdere tv's soms duizenden) kleine zones. De televisie analyseert de beelden die je kijkt continu. Ziet de processor dat er linksboven in beeld een donkere schaduw is, terwijl rechtsonder een felle explosie te zien is? Dan worden de lampjes in de zone linksboven gedimd of zelfs helemaal uitgeschakeld, terwijl de lampjes rechtsonder juist fel gaan branden.

Het resultaat is direct zichtbaar. Zwart wordt weer echt zwart, simpelweg omdat er geen licht meer achter dat deel van het scherm brandt. Tegelijkertijd blijven de lichte delen van het scherm helder. Dat zorgt voor een veel groter contrast en geeft het beeld meer diepte. Vooral bij het kijken van HDR-films en -series is dat van belang. Zonder local dimming kan een led-tv eigenlijk geen goed HDR-beeld weergeven, omdat het verschil tussen licht en donker dan te klein blijft.

©ER | ID.nl

Niet alle local dimming is hetzelfde

Het klinkt als een wonderoplossing, maar de uitvoering verschilt enorm per televisie. Het grote toverwoord hierbij is het aantal zones. Hoe meer zones de tv onafhankelijk van elkaar kan aansturen, hoe preciezer het licht kan worden geregeld. Goedkopere televisies gebruiken vaak edge lit local dimming. Hierbij zitten de lampjes alleen in de rand van de tv. Dat werkt redelijk, maar is niet heel nauwkeurig. Je ziet dan soms dat een hele verticale strook van het beeld lichter wordt, terwijl er eigenlijk maar één klein object moest worden verlicht.

De betere variant heet full array local dimming. Hierbij zitten de lampjes over de hele achterkant van het scherm verspreid. De allernieuwste en beste vorm hiervan is miniLED. Daarbij zijn de lampjes zo klein geworden dat er duizenden in een scherm passen, wat de precisie van oled begint te benaderen. Als er te weinig zones zijn, kun je last krijgen van zogenaamde 'blooming'. Dat zie je bijvoorbeeld bij witte ondertiteling op een zwarte achtergrond: er ontstaat dan een soort wazige lichtwolk rondom de letters, omdat de zone groter is dan de tekst zelf.

Ga voor de full monty!

Local dimming is dus geen loze marketingkreet, maar een dankbare techniek voor iedereen die graag films of series kijkt op een led- of QLED-televisie. Het maakt het verschil tussen een flets, grijs plaatje en een beeld dat van het scherm spat met diepe zwartwaarden. Ben je in de markt voor een nieuwe tv? Vraag dan niet alleen óf er local dimming op zit, maar vooral of het gaat om full array dimming. Je ogen zullen je dankbaar zijn tijdens de volgende filmavond!