ID.nl logo
Interactief, creatief en professioneel: haal meer uit je presentaties
© Ratchapon - stock.adobe.com
Huis

Interactief, creatief en professioneel: haal meer uit je presentaties

PowerPoint is het populairste presentatiepakket en daar kunnen we dus niet omheen. Met de eerste tien tips halen we daarom meer uit dit programma. Maar er is meer dan PowerPoint, zoals je duidelijk merkt in de tweede tien tips en (gratis) tools.

Na het lezen van dit artikel weet je hoe je je PowerPointpresentatie kunt verbeteren en welke alternatieven er zijn:

  • Google Presentaties
  • LibreOffice Ímpress
  • Zoho Show
  • Canva
  • Pitch
  • Typito
  • Pecha Kucha

Lees ook: Gaaap! Interactieve presentaties maak je met Aha Slides

PowerPoint

1 Model

Om te voorkomen dat je de kleuren, het lettertype of de stijl van meerdere dia’s in je PowerPoint-presentatie moet aanpassen, werk je het best met een diamodel. Wijzigingen die je hierin aanbrengt, worden automatisch toegepast op alle dia’s. Open het menu Beeld en selecteer Diamodel bij Modelweergaven. Kies het hoofdmodel bovenin het linkerdeelvenster (ondersteunde lay-outs staan hieronder) en pas dit aan. Je wijzigingen worden doorgevoerd naar de onderliggende lay-outs. Als je nu Beeld / Normaal kiest en Nieuwe dia selecteert, hoef je alleen de gewenste lay-out te selecteren.

Met een diamodel zorg je snel voor consistentie in je presentatie.

Over dia's gesproken

Met een scanner kun je deze oude beelden digitaliseren

2 Overzicht

Bij een langere PowerPointpresentatie kan een overzichtsdia met de belangrijkste secties nuttig zijn. Eén klik op zo’n miniatuur en PowerPoint zoomt in op de bijbehorende dia. Open of creëer een presentatie (met de extensie pptx), ga naar Invoegen, klik bij Koppeling op de knop Zoom en kies Overzichtszoom. Selecteer de dia’s die je in het overzicht wilt opnemen en bevestig met Invoegen. De overzichtsdia wordt meteen toegevoegd aan je diareeks.

Een overzichtsdia laat je een (saaie) lineaire volgorde makkelijker doorbreken.

3 Animatiepad

PowerPoint biedt verschillende animaties, maar je kunt ook een object langs een zelfgetekend pad laten bewegen. Selecteer het object, ga naar Animaties en klik op Animatie toevoegen. Je ziet nu opties als Begin, Nadruk, Einde en Animatiepaden. Kies hier Aangepast om met de muis een eigen animatiepad op de dia te tekenen. Vervolgens kun je op het tabblad Animaties de Duur en de Vertraging van de animatie instellen. Indien nodig, klik je met rechts op het object en selecteer je Naar voorgrond. Je kunt het object ook buiten de dia laten beginnen.

Laat een object langs een eigen pad bewegen.

4 Actieknop

Een hyperlink invoegen is eenvoudig: kies Invoegen / Koppeling, selecteer Bestaand bestand of webpagina en vul de url in het Adres-veld in. Je kunt ook een link aan een object koppelen, zoals een eigen actieknop. Kies Invoegen / Vormen en selecteer bij Actieknoppen een vorm. Teken een kader, selecteer het, open het tabblad Invoegen en kies Actie. In het venster Actie-instellingen selecteer je op het tabblad Klikken met de muis en/of Aanwijzen met de muis bij Hyperlink naar de gewenste optie, zoals Dia, URL of Andere PowerPoint-presentatie.

Koppel zelf de gewenste actie aan een knop.

5 Tekstvakken

Je kunt je presentatie interactiever maken door bijvoorbeeld reacties van het publiek in je dia op te nemen. Ga hiervoor naar Bestand en kies Opties / Lint aanpassen. Zet in het rechterdeelvenster een vinkje bij Ontwikkelaars en bevestig met OK. Op het tabblad Ontwikkelaars selecteer je bij Besturingselementen de optie Tekstvak en klik je op ActiveX inschakelen. Teken een tekstvak op je dia. Bij een quiz kun je bijvoorbeeld voor elke ploeg een tekstvak maken in een grafisch scorebord.

Selecteer het tekstvak en kies Eigenschappen op het tabblad Ontwikkelaars. Stel hier EnterKeyBehavior in op True en eventueel ook Multiline als meerdere regels nodig zijn. Tijdens je presentatie kun je tekst invoeren en deze behouden als je de presentatie opslaat.

In een ActiveX-tekstvak kun je bijvoorbeeld ook scores bijhouden.

6 Teleprompter

Het komt wat onhandig over als je tijdens je PowerPointpresentatie van een blad papier afleest. Je kunt dit oplossen door je pptx-bestand te openen en de eerste dia te selecteren. Klik op Notities in de statusbalk en voeg de gewenste tekst bij de dia in. Herhaal dit voor de overige dia’s en sla je presentatie op.

Vlak voor de presentatie open je het tabblad Diavoorstelling, klik je op Monitors en stel je Monitor in op Automatisch. Ga daarna naar het tabblad Opnemen en kies Vanaf het begin. Onder Weergaven, onderaan, selecteer je Teleprompter. Zo krijg jij (als enige) de notities bij elke dia te zien.

Je tekst verschijnt terwijl je naar de gepresenteerde dia’s kijkt.

7 Mobiel

Je kunt je PowerPoint-presentatie ook vanaf je smartphone geven. Installeer de PowerPoint-app en start de presentatie. Tik op het schermpictogram (Weergave voor presentator). Bovenaan verschijnt de eigenlijke dia en onderaan kun je door de dia’s navigeren. In het midden wordt het notitievenster getoond, dat alleen jij kunt zien. Je kunt hier op elk moment nog tekst invoeren, maar als je hier je vinger op houdt, verschijnt er een laserpointer op de dia die je kunt aansturen via telefoonbewegingen. Je dient je smartphone wel met de beamer te verbinden, zoals via een HDMI-adapter of draadloos met AirPlay, Chromecast of Miracast.

Je kunt je smartphone ook als laserpointer inzetten.

8 Video

Wil je je presentatie als video beschikbaar stellen, ga dan naar Bestand en kies Exporteren. Je ziet hier opties als PDF- of XPS-document maken, Presentatie inpakken voor cd, Hand-outs maken en Een video maken. Kies deze laatste en stel de resolutie in (van 480p tot 4K). Blijkt de optie Opgenomen tijdsinstellingen en gesproken tekst gebruiken, niet beschikbaar en wil je dit, dan kies je voor Een video opnemen en kun je, eventueel met camera en microfoon, alsnog een opname maken. Bevestig met Video maken en sla de video op als mp4 of wmv. Je kunt deze altijd nog converteren met bijvoorbeeld het gratis HandBrake.

Je kunt je presentatie, inclusief ingesproken tekst, ook als video bewaren.

9 Ondertitels

Als je een presentatie geeft en er zijn mensen met een gehoorbeperking of anderstaligen, kun je gesproken commentaar live als (vertaalde) ondertitels tonen. Ga naar Diavoorstelling en zet een vinkje bij Altijd ondertitels gebruiken. Bij Instellingen voor ondertitels stel je de spreektaal en doeltaal in. Klik op Meer instellingen (Windows) om de kleur, stijl en grootte van de ondertitels aan te passen. Zodra je de presentatie start en begint te spreken (met ingeschakelde microfoon), verschijnen de gevraagde ondertitels.

Je gesproken commentaar verschijnt live – en ook vertaald – als ondertitels.

10 Invoegtoepassingen

Je kunt PowerPoint uitbreiden met diverse invoegtoepassingen. Ga naar Start en kies Invoegtoepassingen / Meer invoegtoepassingen. Interessante apps in de online store vinden we onder meer Symbols and Characters, Emoji Keyboard, Wikipedia, Pexels en ChatGPT for PowerPoint.

Met deze laatste kun je AI gebruiken om je presentatie te helpen samenstellen. Je beschrijft je onderwerp uitgebreid of selecteert een (video)bestand, kiest de presentatietaal evenals een sjabloon. Het ontwerp is vervolgens snel klaar. Deze add-on kun je vijf keer gratis gebruiken met een maximum van zeven dia’s per keer.

Je kunt de functionaliteit met diverse invoegtoepassingen uitbreiden, ook met AI.

Alternatieven

11 Interactie

Het is handig om tijdens of na je presentatie de respons van je toehoorders te peilen, bijvoorbeeld via een bevraging of quiz. Dit kan perfect met diensten als Mentimeter of Poll Everywhere. Beide bieden gratis accounts (met beperkte functies) en kunnen zich integreren in je presentatiepakket (of videoconferentietool). Hiermee kun je een quiz opzetten, waarna deelnemers via een webbrowser of app direct kunnen meedoen. De reacties kunnen live in je presentatie worden weergegeven.

Je kunt je publiek op meerdere manieren bevragen.

12 Kleuren

De meeste presentatiepakketten bieden sjablonen en thema’s, en PowerPoint heeft de Designer-module op het tabblad Ontwerpen. Toch kan de gratis dienst Color Hunt handig zijn voor het vinden van een harmonieus kleurenpalet, met kleuren in hexadecimaal en RGB. Met Coolors kun je via een generator interactief een passend kleurenpalet samenstellen. Druk op de spatiebalk voor een nieuwe combinatie en gebruik het hangslotje om een kleur vast te zetten. Er zijn knopjes voor andere tinten en je kunt ook zelf kleuren kiezen, onder meer in RGB en CMYK.

Met een evenwichtig kleurenpalet oogt je presentatie aangenamer en professioneler.

13 Google Presentaties

Hoewel PowerPoint het populairste presentatiepakket is, zijn er andere alternatieven die je gratis kunt gebruiken. Een bekende optie is Google Presentaties. De dienst werkt goed samen met tools als Google Drive en Documenten. De online tool biedt diverse sjablonen, aanpasbare thema’s en ingebouwde opties voor het invoegen van afbeeldingen, grafieken, animaties en video’s. Je kunt presentaties in pptx-formaat uploaden en downloaden, en meerdere gebruikers kunnen tegelijk in realtime aan dezelfde presentatie werken.

Google Presentaties laat zich online bedienen en heeft best veel mogelijkheden.

14 LibreOffice Impress

Als je liever offline werkt aan een presentatie en een gratis pakket verkiest, dan is Impress een goede keuze. Het maakt deel uit van de volledige opensource-kantoorsuite LibreOffce, beschikbaar voor Windows, macOS en Linux. Dit pakket biedt ondersteuning voor sjablonen, thema’s, diamodellen en opmaakprofielen, wat zorgt voor consistentie in je presentaties. Met de app kun je vormen, tabellen, diagrammen en allerlei media-objecten, waaronder audio en video, toevoegen. Het biedt krachtige animaties en overgangen en kan goed overweg met ppt(x)-bestanden voor zowel import als export. Er zijn tot wel dertig werkbalken beschikbaar, maar je kunt de interface gelukkig uitgebreid aanpassen.

LibreOffice Impress: een degelijk en geheel gratis ontwerpprogramma voor de desktop.

15 Zoho Show

Zoho Show (is een minder bekend presentatiepakket, maar is gratis voor particulier gebruik. De interface is wel Engelstalig. Je krijgt 500 MB cloudopslag (in een Europees datacenter) en je hebt toegang tot een onbeperkt aantal bestandsversies. Er is ook een offline modus beschikbaar en je kunt in realtime samenwerken met anderen op basis van machtigingen. Er is een ruim aanbod aan sjablonen en je kunt in je presentatie de gebruikelijke objecten en mediabestanden opnemen, inclusief uitgebreide animaties en overgangen. De functionaliteit is bovendien uitbreidbaar met add-ons, maar het aanbod is vooralsnog beperkt.

Het online presentatiepakket Zoho Show heeft een overzichtelijke interface.

16 Canva

Canva is een bekend online platform voor grafisch ontwerp van visuele content. Naast socialmediaposts, posters en logo’s kun je er ook presentaties mee maken. Canva biedt een uitgebreide bibliotheek met professioneel ontworpen sjablonen in diverse categorieën. De (Engelstalige) interface is gebruiksvriendelijk en met het drag-and-dropsysteem kun je elementen zoals tekstvakken, afbeeldingen (ook via AI) en video’s eenvoudig verplaatsen en aanpassen. Helaas zijn lang niet alle ontwerpelementen gratis beschikbaar. Het programma maakt het ook mogelijk om in realtime samen te werken.

Canva is dankzij drag-and-drop ook goed toegankelijk voor de beginnende ontwerper.

17 Piktochart

Piktochart is vooral bekend om zijn gebruiksvriendelijke interface voor het maken van infographics, maar het platform laat je ook presentaties creëren. De online app heeft diverse sjablonen met elementen als grafieken, pictogrammen, afbeeldingen en tekstvakken. De tool werkt grotendeels met drag-and-drop, en je kunt verschillende diavormen ontwerpen. Voor geavanceerdere functies, zoals complexe animaties of interactieve elementen, is deze tool minder geschikt. Houd er rekening mee dat de gratis versie van Piktochart dia’s alleen als png opslaat, niet als PowerPoint-presentatie of pdf.

Met Piktochart creëer je ook presentaties (maar met stevige beperkingen in de gratis variant).

18 Pitch (met AI)

Pitch richt zich met uitgebreide online samenwerkingsopties op het zakelijke segment. Je kunt een PowerPointpresentatie uploaden of een presentatie maken op basis van talrijke sjablonen. Ook kun je de AI-module gebruiken, die op basis van een beschrijving een presentatie ontwerpt. Deze kun je vervolgens aanpassen vanuit een overzichtelijke interface. Bij het selecteren van een object verschijnen automatisch de relevante bewerkingstools, en je kunt objecten toevoegen als tekst, media, geometrische figuren, grafieken en tabellen. Er is tevens een online opnamefunctie. Presentaties kun je direct vanaf de website tonen; exporteren naar een PowerPointpresentatie is helaas voorbehouden aan betaalde accounts.

Een snel presentatie-ontwerp op basis van een uitgebreide AI-prompt.

19 Typito

Typito is geen traditioneel presentatiepakket, maar een videocreatietool voornamelijk op tekstbasis. Met deze online app kun je namelijk eenvoudig tekstboodschappen op diverse manieren animeren en omzetten naar een video. De gratis versie beperkt je tot video’s van vijf minuten (dertig minuten per maand), met 250 MB opslagruimte.

Je kiest eerst het formaat, zoals 16:09, waarna je elementen als stockfoto’s, -video’s, stickers en pijlen naar het werkveld sleept. Onderaan vind je de gebruikelijke tijdlijn van een videobewerker. Na voltooiing kun je je project exporteren en lokaal opslaan als mp4, weliswaar met een watermerk in de gratis versie.

Geen klassieke presentatie, maar wel een aantrekkelijke combinatie van tekst en animatie.

Video bewerken? Clipchamp, kampioen in videobewerking

20 Pecha Kucha

De term Pecha Kucha, Japans voor gekeuvel, verwijst naar een format voor korte, creatieve presentaties, meestal een diavoorstelling van twintig beelden, die elk twintig seconden zichtbaar zijn. Op Pecha Kucha vind je een online tool voor dit soort presentaties. Je kunt kiezen uit verschillende formaten en eigen afbeeldingen gebruiken. In de betaalde Pro-versie kun je ook dia’s uit een PowerPointpresentatie invoegen. Voeg een titel en extra tekst toe aan elke dia – tekstoverlays zijn beschikbaar in de Pro-versie – en maak een audio-opname via de ingebouwde recorder. Sla je Pecha Kucha online op en kies of je deze publiek maakt of niet.

Pecha Kucha: strikte regels en strenge timing voor sterke creatievelingen.

Lees ook: Breng herinneringen tot leven in een paar klikken

Watch on YouTube
▼ Volgende artikel
Broodroosters anno nu: veel meer dan een paar sneetjes toast
© Lightfield Studios - stock.adobe.com
Huis

Broodroosters anno nu: veel meer dan een paar sneetjes toast

Of je nu trek hebt in toast met avocado en een gepocheerd eitje of in een klassieke tosti met ham en kaas: met het moderne broodrooster kan het allemaal. Benieuwd wat broodroosters anno nu zo bijzonder maakt? We vertellen je er alles over.

In het kort: Moderne broodroosters zijn echte alleskunners: naast het roosteren van brood gebruik je ze ook voor het maken van tosti's, het opwarmen van croissants en het ontdooien van bevroren brood. En ze kunnen vaak nog veel meer dan dat. In dit artikel lees je wat moderne broodroosters allemaal kunnen en in welk opzicht ze verschillen van de meer traditionele modellen.

Lees ook: 🥪 Gezonde tosti's om de hele middag op door te gaan

'Ouderwetse' broodroosters doen precies wat ze moeten doen. Je doet er één of twee sneetjes brood in, wacht een paar minuten en plop: daar heb je je perfect gebruinde en knapperige toast. Deze modellen zijn dankzij hun eenvoudige werking nog altijd bij veel mensen in trek, maar er er is ook steeds meer vraag naar modellen die meer kunnen dan alleen brood roosteren. Van het maken van tosti's tot het roosteren van bagels en croissants: met de nieuwste modellen heb je je tosti-ijzer of oven haast niet meer nodig! Veel modellen zijn daarnaast voorzien van allerlei handige extra's, zoals een ontdooifunctie en speciale sleuven voor extra groot of klein brood. En dan hebben we het nog niet eens over de vele bruiningsstanden op moderne broodroosters.

Bruiningsstanden 

Traditionele broodroosters zitten vaak lekker simpel in elkaar, met een draaiknop die je keuze biedt uit drie tot hoogstens vijf standen. Maar het beperkte aantal opties op deze modellen heeft wel als nadeel dat je niet altijd evenveel controle hebt over hoe bruin je sneetjes brood worden. Moderne broodroosters beschikken vaak over veel meer bruiningsstanden, gemiddeld tussen de zes en negen. De lagere standen zijn ideaal voor het licht roosteren van dun of oud brood, terwijl de hogere standen perfect zijn om brood donkerbruin te krijgen of om zwaarder brood zoals volkoren of roggebrood te roosteren. Sommige modellen hebben zelfs slimme sensoren die de dikte van het brood detecteren en op basis daarvan de roostertijd aanpassen. Handig! 

Ontdooifunctie

Brood ontdooien kan best een gedoe zijn. Op het aanrecht duurt het lang, voor gelijkmatig ontdooien in de oven moet je maar net de juiste instellingen weten en in de magnetron wordt bevroren brood snel slap. In een broodrooster met ontdooifunctie wordt het een stuk eenvoudiger. Het enige wat je hoeft te doen, is de bevroren sneetjes brood in het rooster te plaatsen en de ontdooistand te selecteren. Het broodrooster past vervolgens automatisch de tijd en temperatuur aan, zodat je brood gelijkmatig ontdooit zonder dat het verbrandt. Deze functie werkt ook goed voor bevroren croissants of andere kleine broodjes.

©Goffkein - stock.adobe.com

Hoeveelheid sleuven

Voor grotere gezinnen is een broodrooster met maar twee sleuven niet altijd handig. Zeker als jullie gezellig samen aan tafel willen eten, is het niet ideaal om steeds op je beurt te moeten wachten. Gelukkig zijn broodroosters er tegenwoordig in allerlei soorten en maten, met bijvoorbeeld ruimte voor vier sneetjes brood of speciale sleuven voor extra lang brood (denk aan zuurdesem of stokbrood) of breed brood (zelf gesneden brood of croissants en bagels). Sommige modellen beschikken over sleuven met liftfunctie voor kleine sneetjes brood, zodat je je handen niet hoeft te branden. Er zijn ook modellen met een enkele brede sleuf waarin je meerdere sneetjes brood naast elkaar plaatst. 

Extra functies

Naast de ontdooistand hebben moderne broodroosters vaak nog veel meer handige functies. Zoals een opwarmstand die brood alleen opwarmt zonder het te roosteren: handig voor overgebleven croissants of andere afgebakken broodjes. Of een sneltoastfunctie, die brood snel en efficiënt roostert als je haast hebt. Een warmhoudrooster komt mooi van pas als je veel sneetjes brood achter elkaar wilt roosteren: deze houdt je brood tot wel vijftien minuten warm. 

Ook voor tosti's en bagels hebben moderne broodroosters vaak speciale standen. De tosti-stand zorgt ervoor dat het brood langzaam wordt verhit zodat ondertussen de kaas kan smelten. Eventuele meegeleverde tostiklemmen voorkomen dat het een knoeiboel wordt in je broodrooster. De bagelstand is speciaal ontworpen om bagels perfect te roosteren, met een zachte buitenkant en een krokante binnenkant. 

©morkovkapiy - stock.adobe.com

Design

Als je ook de uitstraling van je broodrooster belangrijk vindt, bieden moderne broodroosters je meer dan genoeg keus. Broodroosters anno nu zijn namelijk allang niet meer alleen maar basic zwart of zilver. Steeds meer fabrikanten bieden modellen in stijlvolle kleuren, zoals zachtroze, mintgroen of lichtblauw. Of wat dacht je van een opvallend retromodel in felrood? Gerenommeerde merken als Russell Hobbs, KitchenAid en Smeg verkopen verschillende kwalitatieve broodroosters in een origineel design. Misschien geef je niks om design en ga je liever voor functionaliteit. In dat geval is een broodrooster met transparante zijkanten misschien wat voor jou: hiermee hou je tijdens het roosteren precies bij hoe bruin je sneetjes kleuren.

▼ Volgende artikel
Zo bespaar je flink met groenten, fruit en kruiden uit eigen tuin*
© encierro - stock.adobe.com
Huis

Zo bespaar je flink met groenten, fruit en kruiden uit eigen tuin*

Groenten, fruit en kruiden uit eigen tuin kunnen een flinke besparing opleveren. Zeker als je kiest voor soorten die in de winkel duur zijn, weinig verzorging vragen en jaar na jaar opnieuw groeien. Je hoeft er geen groene vingers voor te hebben en ook geen grote tuin. In dit artikel lees je welke planten slim zijn om te kweken, hoe je begint en waar je op moet letten om zoveel mogelijk uit je oogst te halen.

* Of van je eigen balkon natuurlijk

In dit artikel lees je: • Waarom zelf kweken geld bespaartWelke groenten je makkelijk zelf kweekt, ook in pottenWelke fruitplanten jarenlang opbrengst gevenOf je beter kruiden kunt kopen of zelf zaaienWelke kruiden goed groeien in pottenWanneer je het beste kunt zaaien of plantenHoe je je oogst beschermt tegen slakken, rupsen en vogelsWaarom avocado's kweken in Nederland nauwelijks zin heeftHoe je eenvoudig begint, ook zonder moestuin

Lees ook: Ingemaakt! 4 manieren om zelf thuis voedsel te conserveren

Waarom zelf kweken loont

In de supermarkt kunnen verse bessen, kruiden en biologische groenten behoorlijk aantikken. Een klein bosje rozemarijn kost al snel meer dan een euro, terwijl een rozemarijnplantje je jarenlang voorziet als je 'm goed behandelt. Ook courgettes, cherrytomaatjes en paprika's zijn flink aan de prijs, terwijl je ze zelf makkelijk kweekt, zelfs in een pot.

Daarnaast scheelt het in verpakkingsmateriaal, voorkom je verspilling en smaakt alles verser dan vers. Zelfs op een balkon of klein terras kun je met een paar bakken al behoorlijk wat opbrengen.

Groenten: veel opbrengst, dus dat bespaart geld!

Voor deze groenten heb je weinig ruimte of moeite nodig, terwijl ze wel een goede opbrengst geven.

1. Courgette

Courgette groeit snel, vraagt weinig aandacht en geeft veel vruchten. Eén plant kan je wekenlang oogst opleveren. Toegegeven, in de zomermaanden zijn ze best betaalbaar in de winkel. Maar juist door de grote opbrengst kun je er makkelijk ook iemand anders blij mee maken en je kunt ze inmaken voor de winter.

  • Zaaien: april binnen, mei buiten

  • Zon: veel zon

  • Grond: luchtige, voedzame grond

  • Let op: geef genoeg water, vooral bij warm weer

  • Oogsten: juli t/m september; regelmatig plukken stimuleert nieuwe groei

2. Cherrytomaten

Perfect voor op het balkon. In pot of in de volle grond.

  • Zaaien: maart binnen, uitplanten in mei

  • Zon: volle zon, uit de wind

  • Grond: goed doorlatend en rijk aan voeding

  • Let op: bind ze op en haal regelmatig dieven (zijscheuten) weg

  • Oogsten: juli t/m september; regelmatig plukken stimuleert nieuwe groei

3. Prei

Prei is populair en veelzijdig. Je kunt het hele jaar door zaaien, afhankelijk van de soort (zomer- of winterprei).

  • Zaaien: februari tot juni

  • Zon: zon of halfschaduw

  • Grond: losse, voedzame grond

  • Let op: plant jonge prei diep, dat zorgt voor lange witte stelen

  • Oogsten: juli t/m september; regelmatig plukken stimuleert nieuwe groei

4. Paprika

Paprika's doen het goed in een pot op een zonnig balkon of in een kas. Ze vragen iets meer aandacht, maar zijn het waard.

  • Zaaien: februari binnen

  • Zon: veel zon, liefst beschut

  • Grond: voedselrijke potgrond

  • Let op: paprika's houden van warmte – een kas of warm hoekje helpt enorm

  • Oogsten: augustus t/m oktober; zodra paprika's volledig gekleurd zijn oogsten

5. Rucola

Korte groeicyclus, dus je kunt meerdere keren per seizoen zaaien.

  • Zaaien: maart tot september

  • Zon: liefst halfschaduw, anders wordt het snel bitter

  • Grond: normale tuingrond, niet te droog

  • Let op: jonge rucola is het lekkerst – wacht niet te lang met oogsten

  • Oogsten: mei tot oktober; al 4-6 weken na zaaien

©Brent Hofacker

Fruit: planten voor jarenlange opbrengst

Met fruitstruiken of -bomen leg je de basis voor een structurele besparing. Na het eerste jaar begint de oogst, en die wordt vaak elk jaar groter.

1. Blauwe bes

Duur in de winkel, maar als struik jarenlang opbrengst.

  • Planten: november tot maart

  • Zon: volle zon

  • Grond: zure grond (meng turf door de aarde)

  • Let op: geef bij droogte water met regenwater (geen kalkrijk kraanwater)

  • Oogsten: juli t/m september; vruchten regelmatig plukken als ze volledig blauw zijn

2. Framboos

Geeft snel oogst, kan ook in grote pot op balkon.

  • Planten: najaar of vroeg voorjaar

  • Zon: liefst veel zon

  • Grond: goed doorlatend, voedzaam

  • Let op: snoei oude takken na de oogst voor meer vruchtvorming

  • Oogsten: juni t/m oktober; afhankelijk van ras, pluk zodra rijp

3. Aardbeien

Makkelijk, ook in hangpotten.

  • Planten: maart of augustus

  • Zon: volle zon

  • Grond: luchtige aarde, niet te nat

  • Let op: verjong elk jaar door nieuwe stekken te planten

  • Oogsten: juni t/m september; direct oogsten zodra ze volledig rood zijn

4. Vijg (in pot)

Zelfs op een balkon kun je een vijgenboom houden.

  • Planten: voorjaar

  • Zon: volle zon, beschut plekje

  • Grond: voedzame, goed doorlatende grond

  • Let op: bescherm bij strenge vorst

  • Oogsten: augustus t/m oktober; vijgen oogsten als ze zacht en volledig gekleurd zijn

©Valery Sheiko | draw05 - stock.adobe.com

Kruiden: kopen of zaaien?


Kopen: sneller en makkelijker

Bij kruiden als rozemarijn, tijm, munt en bieslook is een plantje van het tuincentrum of zelfs de supermarkt vaak de handigste optie.

  • Je hebt direct een oogstbare plant

  • Je ziet meteen of de plant gezond is

  • Je bespaart tijd, want kiemen duurt bij sommige soorten weken

  • Vooral houtige kruiden (rozemarijn, tijm) groeien langzaam uit zaad

Belangrijk is wel dat je supermarktplantjes niet als wegwerpkruid gebruikt. Verpot ze in voedzame aarde, geef ze licht, en knip regelmatig bij. Zo gaan ze makkelijk maanden (soms jaren) mee.

Zaaien: zinvol bij snelle groeiers

Kruiden als basilicum, koriander, dille en peterselie kun je prima zaaien, vooral als je ze in grotere hoeveelheden gebruikt.

  • Goedkoop: één zakje zaad geeft veel planten

  • Leuk om te doen in de lente

  • Je kunt steeds nieuwe rondes opkweken

Maar ook hier geldt: zaaien vraagt aandacht. Je hebt een warme, lichte plek nodig en moet zorgen dat de kiemplantjes niet uitdrogen of omvallen.

Kruiden: altijd vers binnen handbereik

Verse kruiden zijn duur, terwijl een plantje vaak jarenlang meegaat. Deze soorten zijn eenvoudig in onderhoud en groeien goed in potten.

1. Rozemarijn

  • Zon: volle zon

  • Grond: droge, arme grond

  • Let op: geef weinig water, winterhard tot -10 °C, snoei regelmatig takjes om groei compact te houden

  • Oogsten: het hele jaar

2. Tijm

  • Zon: veel zon

  • Grond: doorlatend, kalkrijk

  • Let op: snoei regelmatig voor compacte groei, regelmatig toppen

  • Oogsten: hele jaar door

3. Munt

  • Zon: halfschaduw of zon

  • Grond: vochtig, niet te droog

  • Let op: woekert, dus altijd in pot houden

  • Oogsten: maart t/m november; jonge blaadjes smaken het beste

4. Bieslook

  • Zon: halfschaduw tot zon

  • Grond: voedzaam, vochtig

  • Let op: bloeit in zomer, maar dan kun je nog steeds de stengels oogsten

  • Oogsten: maart t/m oktober; knip regelmatig voor verse aanwas

©stockcreations

Wanneer zaaien of planten?

GewasBinnen zaaienBuiten zaaienPlantenOogsten vanaf
Courgetteaprilmeimeijuli–sept
Cherrytomaatmaartmeimeijuli–sept
Preifebruari–maartapril–juni-juli–dec
Paprikafebruari–maartmeimeijuli–sept
Rucola-maart–sept-april–okt
Blauwe bes--nov–maartjuli–aug
Framboos--okt–mrtjuni–aug
Aardbei--maart/augjuni–juli
Vijg--voorjaaraug–okt
Rozemarijn-maart–julimaart–meihet hele jaar
Tijm-maart–julimaart–meihet hele jaar
Munt-maart–julimaart–meihet hele jaar
Bieslook-maart–julimaart–meihet hele jaar
Basilicummaart–meimei–juli-juni–sept
Koriandermaart–aprilapril–juni-mei–aug
Dillemaart–aprilapril–juni-mei–aug
Peterseliefebruari–aprilmaart–juli-mei–okt

Wat te doen tegen slakken, rupsen en vogels?

Zodra het groen gaat groeien, ontdekken ook dieren je tuin. Met deze tips houd je de schade beperkt:

Slakken:

  • Leg koperen munten rond potten of bedden

  • Zet schuilplaatsen zoals omgekeerde bloempotten om ze weg te vangen

  • Kies planten die slakken minder lekker vinden (zoals rozemarijn of tijm)

  • Zet een schoteltje met bier neer

Rupsen:

  • Controleer planten regelmatig op eitjes (onder bladeren)

  • Plant afrikaantjes of dille tussen je groenten – die trekken natuurlijke vijanden aan

  • Gebruik fijnmazig net als je veel last hebt

Vogels:

  • Span vogelnetten over bessenstruiken

  • Hang oude cd's of glimmend lint op om ze af te schrikken

  • Zet een nep-roofvogel in de buurt van je fruit

©APISIT Wilaijit

Kun je zelf avocado's kweken? Hoewel avocado's duur zijn in de winkel, is het niet realistisch om ze zelf te kweken met het idee dat je er ooit van zult oogsten. Je kunt de pit laten kiemen – bijvoorbeeld in een glas water of direct in potgrond – en daar groeit met wat geduld een mooie plant uit. Maar een echte avocado-oogst? Die blijft in Nederland vrijwel altijd uit. De boom heeft jaren nodig om vrucht te dragen, meestal tussen de zeven en tien jaar, en stelt hoge eisen aan temperatuur en licht. Buiten overleeft hij onze winters niet. Zelfs in een kas is het lastig om genoeg warmte en luchtvochtigheid te bieden. Daarbij komt dat veel soorten alleen vruchten dragen als er een tweede, genetisch afwijkende boom in de buurt staat voor kruisbestuiving. Leuk dus als groene kamerplant, maar niet als serieuze manier om geld te besparen op avocado's.

Begin klein, groei vanzelf

Je hoeft niet meteen een hele moestuin aan te leggen. Begin met drie bakken op je balkon of een paar vaste planten in een zonnig hoekje. Kies soorten die je vaak gebruikt en die je veel geld schelen in de winkel. Na een eerste jaar weet je wat werkt en kun je stap voor stap uitbreiden.

 

Moestuinzaden?

Heel veel keus