De invoering van de AVG is voor de EU slechts het begin van een reeks alomvattende regelgevingen voor het afdwingen van een veilige, eerlijke en transparante digitale omgeving. We bespreken kort wat er de laatste tijd gerealiseerd is en bekijken wat de impact op ons als gebruiker is.

De AVG (Algemene verordening gegevensbescherming, ook bekend als GDPR) is inmiddels al zes jaar van kracht binnen de hele EU. Deze wetgeving beschermt de persoonlijke gegevens en privacy van EU-burgers en regelt hoe bedrijven en instanties deze gegevens moeten behandelen, zelfs buiten de EU. Het kernprincipe van de AVG is dat er toestemming nodig is voor het verzamelen of verwerken van persoonlijke gegevens. Gebruikers hebben het recht om te weten welke data van hen worden bewaard en gebruikt, en moeten de mogelijkheid hebben om hun gegevens te verplaatsen naar een andere serviceprovider (dataportabiliteit). Ze kunnen bovendien eisen dat hun gegevens worden gewist, wat bekend staat als het recht om vergeten te worden. Organisaties die deze regels overtreden kunnen hoge boetes krijgen, zo kreeg het Chinese bedrijf ByteDance (TikTok) in 2024 een boete van 345 miljoen euro voor het schenden van de privacy van kinderen.

Een minder prettig uitvloeisel van deze wetgeving is de verschijning van pop-ups die gebruikers bij het bezoeken van websites vragen naar hun cookievoorkeuren.

De AVG-regelgeving sluit naadloos aan bij de EU-strategie om gebruikersrechten te beschermen, marktmonopolies te bestrijden, innovatie te stimuleren en ethische normen te stellen voor het gebruik van gegevens en inmiddels ook van kunstmatige intelligentie. Recent zijn er extra regelgevingen aangenomen die deze strategie verder uitbouwen. We bespreken de belangrijkste verordeningen: DMA, DSA, DGA en AI Act.

©mixmagic

AVG, DMA, DSA, DGA en AI Act: verschillende pijlers binnen dezelfde EU-strategie voor een veilige, eerlijke en transparante digitale omgeving.

Digital Markets Act

De Digital Markets Act (DMA), ook bekend als de Verordening inzake digitale markten, werd in september 2022 door het Europees Parlement en de Europese Raad vastgesteld en is sinds mei 2023 van toepassing. De DMA streeft naar een gelijkwaardiger speelveld in de digitale sector door het marktmonopolie van techgiganten te doorbreken en zo meer competitie tussen online bedrijven te bevorderen.

Vooral grote digitale platformen die kernplatformdiensten als messenger-diensten, online zoekmachines en appstores aanbieden, vallen onder deze regelgeving. Zij worden poortwachters (gatekeepers) genoemd en de bedrijven Alphabet (Google), Amazon, ByteDance, Apple, Meta en Microsoft behoren hier in ieder geval toe. De toewijzing van deze status gebeurt op basis van de gegenereerde omzet binnen en buiten de EU, maar de wetgever kan ook zelf bedrijven aanwijzen als poortwachters, op basis van hun marktpositie en de impact op de interne markt. Aangezien deze criteria niet strikt meetbaar zijn, leven sommige grote techbedrijven ongetwijfeld in onzekerheid over hun status als poortwachter. Immers, specifiek voor poortwachters legt de DMA verplichtingen en verboden op, met mogelijk fikse boetes tot tien procent van de wereldwijde jaaromzet voor overtredingen.

De DMA kent enkele verplichtingen. Zo moeten zakelijke gebruikers buiten het platform om hun producten kunnen promoten, moeten adverteerders de beschikking krijgen over tools om hun advertentiecampagnes onafhankelijk te kunnen beoordelen en moet er toegang zijn tot de data die op het platform worden gegenereerd. Ook zijn er expliciete verboden. De eigen diensten mogen in rangschikkingen niet voorgetrokken worden, vooraf geïnstalleerde software moet verwijderd kunnen worden, er moeten links naar externe diensten toegevoegd kunnen worden, en er mag niet meer zonder toestemming tracking ingezet worden voor gerichte advertenties buiten het eigen platform.

Deze maatregelen zullen vermoedelijk leiden tot een strategische verandering van fabrikanten en merken die minder afhankelijk willen zijn van één enkel online platform en hun activiteiten willen spreiden over meerdere kanalen en aanbieders.

©Europese Commissie

De zes poortwachters (met 22 kernplatformdiensten) zoals die op grond van de DMA officieel zijn toegewezen in 2023.

Koppelingen tussen diensten

De DMA heeft al zichtbare gevolgen voor gewone gebruikers zoals jij en ik, hoewel de wet nog niet lang van kracht is. Mogelijk heb je al meldingen gekregen van poortwachters waarin gevraagd wordt of je de koppelingen tussen hun verschillende internetdiensten wilt behouden of opheffen. Deze koppelingen bieden praktische voordelen, zoals het gebruik van één account en dezelfde inloggegevens om informatie te delen tussen verschillende diensten. Met één Apple ID kun je bijvoorbeeld inloggen bij iCloud, Apple Music, App Store en FaceTime; een voorbeeld van single sign-on. Dit geldt ook voor de ecosystemen van Google, met diensten als Gmail, Google Drive, Google Foto’s en YouTube, en eveneens voor Meta en Microsoft.

Deze koppelingen zijn niet alleen handig voor de gebruikers, maar bieden natuurlijk ook voordelen voor de bedrijven zelf, aangezien ze hierdoor jouw gegevens kunnen delen voor gerichte advertenties. Wil je je eigen koppelingen en instellingen nagaan, ga dan voor Google naar het onderdeel Gegevens en privacy in je account en scrol tot je bij Gekoppelde Google-services komt. Klik daar op de link Gekoppelde services beheren. Bij Meta vind je vergelijkbare opties en bij Microsoft onder Privacy / Privacyinstellingen in onze producten.

Je beslist zelf welke Google-diensten gegevens met elkaar uit mogen wisselen.

Gevolgen van de DMA

De DMA heeft nog andere duidelijke gevolgen voor Google, zo moet de zoekmachine nu prioriteit geven aan prijsvergelijkingssites, waardoor je minder aanbiedingen van Googles eigen verkooppartners ziet. Ook op Android moet Google gebruikers de vrijheid geven om hun voorkeursbrowser en zoekmachine te kiezen.

Apple ondergaat eveneens significante veranderingen. Vanaf iOS 17.4 is het mogelijk om apps buiten de officiële App Store om te installeren, via (binnenkort beschikbare) online winkels als Mobivention App Marketplace, AltStore en Setapp for Mobile. Verder moet het besturingssysteem betere ondersteuning bieden voor niet-WebKit-browsers, daarom krijg je bij de installatie van iOS nu een keuzescherm te zien waarin je voor een browser kunt kiezen. Ook moet de NFC-chip toegankelijk zijn voor andere aanbieders, zodat niet alleen Apple Pay contactloos betalen ondersteunt.

Bij Meta zie je de invloed van de DMA in de optie voor een advertentievrij abonnement voor Facebook en Instagram. Meta is ook bezig met het implementeren van cross-app messaging voor WhatsApp, wat communicatie met gebruikers van bijvoorbeeld Signal en Telegram mogelijk maakt. Deze functie bevindt zich op het moment van dit schrijven nog in bèta. Binnenkort zal er dus minder behoefte zijn aan software als Beeper, een universele chat-app waarmee je vanuit één interface verschillende chatnetwerken kunt gebruiken.

Ook Microsoft ontsnapt niet aan de DMA-regelgeving. Windows Zoeken mag bijvoorbeeld niet meer automatisch Bing-resultaten tonen en andere bedrijven mogen voortaan ook hun diensten aan de widgets toevoegen.

Op iOS apps installeren buiten de App Store om? Ja! Bijvoorbeeld met AltStore, maar (vooralsnog?) alleen binnen de Europese Unie.

Digital Services Act

De Digital Services Act (DSA, ook wel Verordening inzake digitale diensten) is de langverwachte opvolger van de e-commerce richtlijn uit 2000 en vormt samen met de DMA het DSA Package. Terwijl de DMA streeft naar een eerlijke en competitieve digitale economie, richt de DSA zich vooral op het waarborgen van de consumentenbescherming.

Vanaf augustus 2023 is de DSA van toepassing op de grootste digitale diensten, en vanaf februari 2024 moeten alle online services en dienstenplatforms eraan voldoen. De DSA richt zich specifiek op het voorkomen van illegaal gebruik van online diensten en het verantwoord en transparant aanbieden ervan. Platformen moeten effectieve maatregelen treffen om de inhoud te modereren, desinformatie te bestrijden, de gebruikersrechten te beschermen, en opruiende taal, terroristische propaganda en kindermisbruik voorkomen. Gebruikers moeten tevens ongepaste content snel kunnen melden en laten verwijderen.

Bedrijven zijn verder verplicht om de algoritmen die ze gebruiken en hun inhoudelijke beslissingen te verantwoorden, en hun data beschikbaar te stellen voor specifieke onderzoeksinstanties. Daarnaast is het aanbieden van gepersonaliseerde advertenties zonder toestemming niet langer toegestaan. Voor de grootste diensten zijn er extra regels, zoals de verplichting van regelmatige audits op algoritmes en systemen voor crisisrespons.

Online bedrijven moeten transparant(er) zijn over de gebruikte algoritmes (hier: Booking.com).

Grote online platformen

De DSA is dus merkbaar strenger voor de allergrootste diensten en platformen, maar welke diensten vallen hier precies onder? Volgens de DSA worden platformen en zoekmachines met meer dan 45 miljoen gebruikers per maand in de Europese Unie beschouwd als zeer grote online platformen (VLOPs; Very Large Online Platforms) of zeer grote online zoekmachines (VLOSEs; Very Large Online Search Engines). Deze indeling is gebaseerd op gegevens van 30 april 2024, maar bedrijven moeten deze om de zes maanden bijwerken. Op dit moment zijn er 23 VLOPs en VLOSEs. Even je geheugen trainen: kun je raden om welke techgiganten het zoal gaat?

Wat VLOSEs betreft, gaat het om Bing en Google Search. De 21 VLOPs zijn, in alfabetische volgorde: Alibaba AliExpress, Amazon Store, Apple App Store, Booking.com, Facebook, Google Maps, Google Play, Google Shopping, Instagram, LinkedIn, Pinterest, Pornhub, Shein, Snapchat, StripChat, TikTok, Wikipedia, X, XVideos, YouTube en Zalando.

©gguy - stock.adobe.com

Op dit moment zijn er 23 zeer grote online platformen en zoekmachines, waaronder diensten van de bekende techbedrijven.

Meer transparantie

De DSA heeft een significante impact op grote online bedrijven, al is het minder direct merkbaar voor gewone gebruikers. Een van de praktijken die wel specifiek wordt aangepakt door de DSA-regelgeving is dark patterning, waarbij websites en apps manipulatieve ontwerptechnieken gebruiken om gebruikers te misleiden of tot acties te verleiden die ze anders niet zouden uitvoeren. Dit kan onder meer misleidende interface-elementen omvatten, verborgen kosten of psychologische druk om impulsaankopen te doen, zoals de frase ‘Nog maar 2 items beschikbaar!’.

Bedrijven moeten ook transparanter zijn over hun advertentiebeleid. Een mooi voorbeeld hiervan is het Google Centrum voor Advertentietransparantie. Hier krijgen gebruikers binnen de Europese Unie gedetailleerde informatie over waarom ze een specifieke advertentie te zien krijgen. Google heeft tevens een nieuw Transparantiecentrum gelanceerd waar gebruikers meer informatie kunnen vinden over het beleid zelf, inclusief links naar rapportagetools en openbare rapporten.

Je kunt nagaan welke advertenties in welk land via Google zijn getoond.

Data Governance Act

Ook de Data Governance Act (DGA), van kracht sinds september 2023, sluit goed aan bij de filosofie van de EU. Het is een regelgevend kader dat is ontworpen om het delen van gegevens tussen bedrijven en overheden in de EU te bevorderen en te reguleren, en om gegevens gemakkelijker toegankelijk te maken. De DGA wil gebruikers meer vertrouwen geven bij het delen van hun gegevens, door middel van strikte maatregelen die het datagebruik streng reguleren. Tegelijkertijd wil de verordening het juist gemakkelijker maken gegevens te delen. Hierdoor kunnen innovatieve (databemiddelings)diensten en producten die afhankelijk zijn van gegevensstromen, zoals in de sectoren gezondheid, mobiliteit, milieu en landbouw, sneller worden ontwikkeld.

©dmutrojarmolinua - stock.adobe.com

DGA: een flinke stap naar een gemeenschappelijk Europees kader voor gegevensbeheer.

AI Act

Ongeveer drie jaar geleden lanceerde de Europese Commissie de AI Act, ook wel bekend als AI-verordening. Deze wet is nu in de laatste fase van onderhandeling en goedkeuring. De verordening richt zich vooral op de veiligheid en de fundamentele rechten van gebruikers binnen de ontwikkeling en het gebruik van kunstmatige intelligentie. Met deze uitgebreide AI-wetgeving loopt de EU wereldwijd voorop.

Door de snelle evolutie van AI zal het je niet verbazen dat er al diverse aanpassingen in het huidige akkoord zijn aangebracht ten opzichte van het oorspronkelijke voorstel. Je kunt de ontwikkelingen volgen op www.artificialintelligenceact.eu. Deze site bevat tevens een tool (AI Act Explorer) waarmee je de wet snel op specifieke onderdelen kunt doorzoeken.

Via een online tool kun je heel gericht binnen de AI Act zoeken.

Risico’s AI

Het basisprincipe van de AI Act blijft zoals het is: AI-toepassingen worden ingedeeld in risiconiveaus van laag naar hoog, wat de EU helpt burgers te beschermen zonder de economische groei te hinderen. De categorie Minimaal risico betreft veilige AI-systemen, zoals spamfilters, die vrijwel geen risico op schade vormen en daarom nauwelijks of geen impact van de wet ervaren. Systemen met Beperkt risico, zoals chatbots voor klantenservice moeten in elk geval duidelijk maken dat ze op AI draaien. Hoog risico-systemen zijn systemen die ingrijpend kunnen zijn voor individuele rechten of maatschappelijke waarden. Voorbeelden zijn AI voor examenbeoordelingen of sollicitaties, voor het beheer van infrastructuur, rechtshandhaving, grenscontroles en biometrie in de publieke ruimte. Zij moeten strenge eisen rond transparantie, datakwaliteit en toezicht naleven. Krijgt een toepassing het niveau Onacceptabel risico, dan worden fundamentele EU-waarden geschonden. Deze toepassingen zijn hoe dan ook verboden in de EU. Voorbeelden zijn AI voor sociale scores (onder meer toegepast in China), het overbrengen van verborgen boodschappen (subliminale technieken), predictive policing (voorspellen in hoeverre iemand crimineel gedrag zal vertonen) en emotieherkenning. Via www.artificialintelligenceact.eu/high-level-summary vind je meer informatie over de hoogste risicocategorieën.

De risiconiveaus van AI binnen de AI Act.

Ook voor generatieve AI

Toen de EU volop bezig was met de risicoanalyse, werden plots generatieve AI-tools als ChatGPT en Midjourney met enorm succes gelanceerd. Deze tools pasten niet goed in de systematiek van de AI Act, want die richtte zich vooral op AI-toepassingen voor een specifiek doel, vaak opgenomen in producten of commerciële diensten. Generatieve AI daarentegen bleek zeer breed inzetbaar en bereikte de EU-burger bovendien (gratis) vanuit een regio, de Verenigde Staten, die zich weinig aantrok van EU-rechtsbeginselen. Daarom werd er een extra hoofdstuk aan de AI Act toegevoegd, zodat ook GPAI (General Purpose AI, oftewel AI voor algemene doeleinden) gereguleerd kon worden. Dit bleek lastiger dan verwacht, aangezien LLMs (grote taalmodellen als GPT-4, BERT of Claude) en beeldgeneratoren als DALL-E en Stable Diffusion op diverse risiconiveaus kunnen worden ingezet, van het gezellige keuvelen (Minimaal) tot het verwerken van sollicitaties (Hoog) en het manipuleren van emoties (Onacceptabel).

Lees ook: Dall-E of SDXL: wie maakt betere plaatjes?

Op zich zijn de basisregels voor GPAI wel duidelijk: er geldt een transparantieverplichting, de output moet op een of andere manier, zoals met een onzichtbaar en niet te verwijderen watermerk, aangeven dat het AI-output is, en er moet voldoende technische documentatie zijn, inclusief een lijst van de gebruikte brondata. Bij opensource GPAI vervallen echter de meeste van deze verplichtingen. Anderzijds, als de Europese Commissie oordeelt dat de GPAI systemische risico’s inhoudt en schade kan berokkenen aan basisprocessen of -behoeftes in de samenleving, gelden er strengere regels.

Hoe dan ook, AI-bedrijven hebben nog veel werk voor de boeg om aan de AI Act te voldoen zodra deze volledig van kracht is. Onder meer auteursrechthebbenden volgen de ontwikkelingen met argusogen.

GPAI (zoals de generatieve chatbot ChatGPT) kan op verschillende risiconiveaus opereren.

Een stofzuiger is zo vanzelfsprekend dat je bijna vergeet wat een handig en onmisbaar apparaat het eigenlijk is. Maar als je een nieuwe zoekt, zie je al snel: er is ontzettend veel keuze. Welke stofzuiger past nu echt bij jouw vloer, gezin en manier van wonen?

Verschillende soorten stofzuigers

Zoals gezegd: de keuze is enorm. Wanneer je een nieuwe stofzuiger zoekt, kun je kiezen tussen traditionele sledestofzuigers met of zonder zak, draadloze steelstofzuigers, robotstofzuigers, kruimeldieven en modellen die speciaal zijn ontworpen voor mensen met allergieën of huisdieren. Elk type heeft z'n eigen voordelen, zoals je in de tabel hieronder ziet. Wat bij jou past, hangt af van hoe en waar je het apparaat wilt gebruiken.

©Starcom

Je vloer is grotendeels bepalend

Stofzuigen doe je vooral om je vloer schoon te houden. Het soort vloer in huis bepaalt daarom voor een groot deel welke stofzuiger handig is. Bij harde vloeren let je op andere dingen dan bij tapijt. Handig om vooraf te bedenken waar de stofzuiger het meeste werk moet verrichten.

Stofzuigers voor harde vloeren

Laminaat, parket, plavuizen of een gietvloer? Dan is een model dat goed scoort op 'stofopname harde vloer' belangrijk. Op het label zie je hoe goed een stofzuiger presteert, van D (minimaal 98 procent opname) tot A+++ (nog beter). Voor kwetsbare vloeren is een parketborstel aan te raden: die voorkomt krassen en glijdt soepel over het oppervlak. Soms wordt een parketzuigmond meteen meegeleverd, soms moet je hem los kopen. In het laatste geval is het wel belangrijk dat je goed controleert of 'ie op jouw stofzuiger past.

Stofzuigers voor tapijt

Tapijt vraagt om een krachtigere aanpak. Vooral bij hoogpolig tapijt is een turboborstel handig: een opzetstuk met een draaiende borstel die diep liggend vuil omhoog haalt. Bij laagpolig tapijt kun je uit de voeten met een combiborstel. Ook de stofopname voor tapijt wordt genoemd op het label: bij het laagste classificering (D) moet de stofopname minimaal 75 procent zijn. Dat is minder dan bij harde vloeren, dus een label A of hoger loont. Let ook op het vermogen van de stofzuiger: hoe krachtiger, hoe beter voor dik tapijt.

©gunnar3000

Stofzuigers voor huisdieren

Haren van hond of kat vind je overal terug. Een turboborstel is dan bijna onmisbaar, zeker als je huisdieren op de bank of in het kleed liggen. Ook voor steelstofzuigers zijn er turboborstels te koop. Let op het vermogen: 800 watt of meer is aan te raden. En hoewel een zak niet verplicht is, is het wel zo prettig met al die losse haren. Het legen van een zakloze stofzuiger kan in dit geval een stoffige klus zijn.

Houd ook rekening met het geluid. Sommige stofzuigers halen makkelijk 80 decibel, wat vervelend kan zijn voor gevoelige huisdieren. Op het label zie je het geluidsniveau. Minder dan 60 decibel is prettig stil: dan kun je zelfs stofzuigen terwijl de tv aanstaat.

©Надія Коваль - stock.adobe.com

Stofzuigers voor allergieën

Heb je een stofallergie, astma of hooikoorts? Let dan extra op de stofuitstoot van de stofzuiger. Die staat op het label, van A+++ (minimaal) tot D (maximaal 1 procent). Een model met HEPA-filter is extra handig: die filtert zelfs de kleinste stofdeeltjes uit de lucht. Zo voorkom je dat je tijdens het stofzuigen juist meer klachten krijgt.

Klein maar handig: de kruimeldief

Een kruimeldief is perfect voor kleine klusjes: even wat kruimels van tafel, haren van de bank of stof uit een lastig hoekje. Ze werken meestal op een accu, dus let op de accuduur. Ook het soort accu speelt mee in de prestaties. Sommige kruimeldieven maken behoorlijk wat herrie. En kijk of er accessoires bijzitten zoals een verlengstuk of borstel. Nat-droogmodellen kunnen ook vocht opzuigen, bijvoorbeeld gemorste koffie. Dat maakt ze net wat veelzijdiger.

©sebra

Let ook op oplaadtijd en gebruiksduur

Bij oplaadbare modellen – zoals steelstofzuigers en kruimeldieven – is het slim om te checken hoe lang ze meegaan op een volle accu. Je wilt niet halverwege moeten stoppen om op te laden. Minstens zo belangrijk is de oplaadtijd: hoe lang moet het apparaat aan de lader voordat je 'm weer kunt gebruiken? Bij sommige modellen is dat een paar uur, terwijl andere pas na een nacht opladen weer inzetbaar zijn.

Tot slot

Welke stofzuiger het beste bij je past, hangt af van jouw woning, vloer, gezinssamenstelling en wensen. Denk na over waar je hem het vaakst gebruikt, wat je belangrijk vindt – zoals zuigkracht, geluid, accuduur of een HEPA-filter – en waar je eventueel concessies kunt doen. Door goed te vergelijken voordat je een nieuwe stofzuiger kopen gaat, voorkom je frustratie achteraf. En heb je eenmaal de juiste stofzuiger gevonden, dan wordt schoonmaken net een stukje makkelijker.

Werk je veel met grote bestanden, ben je vaak onderweg of wil je gewoon nooit meer wachten tot je data eindelijk gekopieerd zijn? Dan is een externe SSD precies wat je nodig hebt! De nieuwe Philips Draagbare SSD met usb-c combineert snelheid, betrouwbaarheid en een slank design in één krachtig pakket – en wij mogen drie exemplaren van 1 TB weggeven!

Voor creatieve geesten en snelle denkers

Of je nu fotograaf bent die RAW-bestanden bewerkt, een videomaker met 4K-projecten of een gamer die zijn bibliotheek altijd bij de hand wil hebben, deze SSD is ontworpen voor jou. Met overdrachtssnelheden tot 550 MB/s verplaats je grote bestanden in een oogwenk, en dankzij het compacte formaat (net een tikkie groter dan een oldskool usb-stick) neem je deze SSD overal mee naartoe. Plug-and-play, dus geen installatie nodig. Gewoon aansluiten en gaan.

©Philips

Alleskunner voor onderweg én thuis

Ook voor mobiele professionals en thuisgebruikers is dit een ideale oplossing. Werk je vaak op verschillende locaties? De Philips SSD past moeiteloos in je tas of jaszak. Wil je back-ups maken van al je foto's, video's en documenten? Geen probleem. Deze SSD werkt met Windows, macOS, Linux én Android, dus je koppelt 'm dankzij de usb-c 3.2 Gen 1-aansluiting aan vrijwel elk apparaat – van laptops tot smartphones.

De Philips Externe SSD is beschikbaar in drie capaciteiten: 500 GB voor € 50,99, 1 TB voor € 90,99 en 2 TB voor € 175,99. Meer informatie vind je op www.philips-media.com.