Dit zijn je opties bij ruimtegebrek op je pc

Bij beperkte opslagruimte lijkt een extra harde schijf of ssd een logische keuze. Het vervangen van je huidige schijf met behoud van apps en besturingssysteem is alleen technisch ingewikkeld. Ook het toevoegen van een extra schijf aan een desktop-pc vereist de nodige kennis. Een externe usb-schijf is een eenvoudigere optie. Geen enkele oplossing is goedkoop: reken op ongeveer 80 euro voor een harde schijf en het dubbele voor een ssd, telkens van 2 TB. Een NAS biedt meer flexibiliteit, alleen die kent een startprijs van zo’n 300 euro (exclusief schijven) en is daarmee aanzienlijk duurder. Daarom verkennen we liever andere mogelijkheden, zoals het verwijderen van overbodige data en het online bewaren van gegevensbestanden.

Overzicht (Windows)

Voordat je begint met schoonmaken, is het handig om te bepalen welke data de meeste opslagruimte innemen en wat je daarvan kunt missen. Een handige functie in Windows helpt je hierbij. Open Instellingen en navigeer naar Systeem / Opslag voor een overzicht van hoeveel ruimte zaken gebruiken, zoals Geïnstalleerde apps, Tijdelijke bestanden, Video’s en Documenten.

Voor een completer beeld klik je op Meer categorieën weergeven. De grootste opslagverbruikers staan bovenaan. Door op een categorie te klikken, zie je meer details. Apps kun je direct verwijderen. Voor andere data opent de bijbehorende map in Verkenner. Dit geldt voornamelijk voor standaardlocaties op de systeempartitie. Voor andere partities ga je naar Opslag / Geavanceerde opslaginstellingen / Opslag gebruikt op andere stations. Besteed extra aandacht aan Tijdelijke bestanden. Een klik hierop onthult diverse opties, zoals Downloads, Tijdelijke Windows-installatiebestanden en Tijdelijke internetbestanden. Selecteer wat je wilt verwijderen en bevestig met Bestanden verwijderen.

Je kiest zelf welke tijdelijke bestanden je liever niet op je schijf ziet.

Overzicht (extern)

De Windows-instellingen geven een basisinzicht in het opslaggebruik, maar er zijn ook gratis, handige tools zoals WizTree, SpaceSniffer en WinDirStat.

Laten we WinDirStat nader bekijken. Deze opensource-tool is misschien niet de snelste, maar heeft wel een duidelijke interface. Je kiest eerst welke stations je wilt analyseren. Na de scan zie je de gebruikte schijfruimte per station en map. Voor gedeelde mappen ga je naar Bestand / Open, kies Een Map en vul het UNC-pad in.

In de Deelboom Percentage zie je direct de ruimte die elke submap inneemt. Sorteer items snel door op de kolommen, zoals Percentage, Grootte of Bestanden, te klikken. Rechtsboven toont een overzicht per bestandsextensie. Als je op een extensie klikt, zie je dit in de Boomkaart eronder met witte kaderlijnen. Klik op een kader om de inhoud bovenaan te bekijken. Via het contextmenu open je de opdrachtprompt of verkenner direct in een map, of verwijder je items. Eigen opdrachten toevoegen kan ook. Ga hiervoor naar Opties en kies Configureer WinDirStat op het tabblad Acties.

Je ziet per map en per bestandsextensie hoeveel schijfruimte je bestanden innemen.

Sys-bestanden

Bij het gebruik van een app, zoals WinDirStat, om grote opslagverbruikers te identificeren, kom je vaak sys-bestanden tegen in de rootmap van de systeemschijf. Deze zijn ook zichtbaar via het opdrachtregelcommando:

Je vindt twee grote sys-bestanden: hiberfil.sys en pagefile.sys. De eerste wordt gebruikt bij het zetten van je systeem in sluimerstand. Het slaat een deel van het werkgeheugen op, dat is ongeveer 40 procent van je totale geheugen (bijvoorbeeld 6,4 GB bij 16 GB RAM). Als je sluimerstand niet gebruikt, kun je deze functie verwijderen via de Opdrachtprompt (als administrator). Dit doe je met het commando:

Met on zet je het weer aan.

Pagefile.sys dient als virtueel systeemgeheugen en kan ook enkele GB groot zijn. Voor een soepele werking van het systeem laat je deze functie beter ongemoeid.

Er is ook nog het bestand swapfile.sys. Dat wordt tegenwoordig vooral gebruikt voor het geheugenbeheer van UWP-apps (Universal Windows Platform).

Sommige systeembestanden slokken flink wat schijfruimte op.

Automatisch beheer

Tot nu toe lag onze focus op handmatige verwijdering van mappen of bestanden op basis van actueel schijfgebruik. Je kunt ook een en ander automatiseren, bijvoorbeeld met de in Windows ingebouwde functie Opslaginzicht. Ga hiervoor naar Instellingen / Systeem, open Opslag en vervolgens Opslaginzicht.

Om automatisch tijdelijke bestanden te verwijderen, plaats je een vinkje bij Windows probleemloos laten werken door automatisch tijdelijke systeem- en app-bestanden op te schonen. Schakel ook Gebruikersinhoud automatisch opschonen in, indien gewenst. Bij Opschoningsschema’s configureren stel je de voorwaarden in, zoals Opslaginzicht uitvoeren bij weinig vrije schijfruimte of op een regelmatige basis (bijvoorbeeld Elke week of Elke maand). Bepaal hier ook of en hoe vaak je de Prullenbak en de map Downloads wilt legen. Door op Opslaginzicht nu uitvoeren te klikken, start je de functie direct en zie je na afloop hoeveel ruimte er is vrijgemaakt.

Windows kan ook zelf de boel opruimen.

Schijfopruiming

Als je geen volautomatische opschoonfunctie wilt gebruiken, biedt Windows semiautomatische alternatieven. In Windows 11 ga je naar Instellingen / Systeem / Opslag en kies je voor Aanbevelingen opschonen. Je ziet suggesties voor vier gegevenstypes: Tijdelijke bestanden, Grote of ongebruikte bestanden (onderverdeeld in Oudere en Recente bestanden), Bestanden gesynchroniseerd met de cloud (meer hierover bij OneDrive) en Ongebruikte apps. Windows stelt dus zelf al dataselecties voor, maar je kiest zelf welke bestanden je daadwerkelijk wilt verwijderen. Bij Tijdelijke bestanden is er ook Geavanceerde opties weergeven, vergelijkbaar met de tijdelijke bestanden op andere stations (zie ‘Overzicht Windows’).

Een andere optie is de app Schijfopruiming. Klik erop met de rechtermuisknop en kies Als administrator uitvoeren, voor alle opties. Kies een station om te scannen en vink de onderdelen aan die je wilt opruimen, zoals Tijdelijke internetbestanden en Diagnostische gegevens voor Windows. Op het tabblad Meer opties vind je mogelijkheden voor geïnstalleerde programma’s en systeemherstelpunten, waarover later meer in dit artikel.

De oudere tool Schijfopruiming is ook in Windows 11 nog altijd beschikbaar.

Ook interessant: Is je Google-opslag alweer vol? Zo creëer je weer ruimte

Opschoontools

Het zal je weinig verbazen dat je ook voor het (semiautomatisch) opschonen van je schijf terecht kunt bij allerlei externe en ook gratis tools. Een ervan is Cleanmgr+, dat zich aandient als de vervanger van Schijfopruiming, want Microsoft is namelijk van plan deze app weg te halen.

Een andere nuttige tool is BleachBit (beschikbaar voor Linux en Windows). Deze opensource-tool heeft ook een draagbare versie en een commandoregelversie, handig voor automatisering via Windows Taakplanner. Na het opstarten, dat soms lang kan duren, zie je in het linkse deelvenster een lijst met onderdelen die je kunt selecteren om op te schonen. Gebruik Voorvertonen om te zien welke en hoeveel data wordt vrijgemaakt, voordat je bevestigt met Opruimen en Verwijderen.

CCleaner willen we evenmin onvermeld laten (gratis voor thuisgebruik). Ondanks eerdere problemen met malware, is het nu een veilige app (de CCleaner-browser hoef je niet mee te installeren). Kies na het opstarten voor Aangepast opschonen, waar je op de tabbladen Windows en Toepassingen specifieke onderdelen selecteert. Druk op Analyseren om te zien om welke en hoeveel data het gaat. Voor meer details klik je op een onderdeel. Als je hiermee verder wilt, klik je op CCleaner uitvoeren.

In CCleaner kun je erg gedetailleerd aangeven welke onderdelen je wilt opruimen.

Geïnstalleerde programma’s

We richten ons nu op specifiekere onderdelen: het opschonen van geïnstalleerde programma’s, dubbele bestanden en systeemherstelpunten. Hoewel deze ook in CCleaner beschikbaar zijn (in de rubriek Extra, respectievelijk bij De-installeren, Dubbele items zoeken en Systeemherstel) geven we de voorkeur aan meer gespecialiseerde tools.

Voor het verwijderen van geïnstalleerde programma’s gebruiken we graag Iobit Uninstaller in de gratis versie. Deze app maakt het mogelijk om meerdere applicaties tegelijk te de-installeren en zorgt meestal ook voor een grondigere opruiming. De advertenties die opduiken tijdens het gebruik van de app, nemen we voor lief.

Open de app en selecteer de applicaties die je wilt verwijderen door vinkjes te plaatsen, eventueel na sortering op Grootte of Installatiedatum. Klik vervolgens op Uninstalleren. Laat het vinkje staan zowel bij Maak een herstelpunt alvorens te verwijderen en bij Automatisch verwijderen van residu-bestanden en klik nogmaals op Uninstalleren. Hierna kun je het verwijderproces verder volgen. Naast geïnstalleerde programma’s kun je vanuit het linkerdeelvenster onder meer Browser-extensies en Windows Apps verwijderen, hoewel dit doorgaans minder schijfruimte vrijmaakt.

Iobit Uninstaller is misschien wat opdringerig, maar het is wel een prima de-installer.

Dubbele bestanden

Je zult verbaasd zijn over de hoeveelheid dubbele bestanden op je schijf. Het opruimen hiervan kan behoorlijk wat schijfruimte besparen, maar het is belangrijk om zorgvuldig te zijn, vooral bij bestanden die door meerdere programma’s kunnen worden gebruikt. Focus bij het verwijderen van duplicaten daarom vooral op persoonlijke data, zoals mediabestanden.

Er zijn verschillende betrouwbare en gratis tools voor het opsporen van dubbele bestanden, AllDup, Fast Duplicate File Finder en Duplicate Cleaner.

We nemen Duplicate Cleaner als voorbeeld, waarvan je gedurende enkele dagen gratis een proefversie van de Pro-editie kunt gebruiken. Om exacte kopieën van bestanden te vinden, start je de app en ga je naar het tabblad Zoek criteria. Kies voor Normale modus en selecteer Dezelfde inhoud, Dezelfde bestandsnaam en Dezelfde bestandsextensie. Op het tabblad Scan Locatie duid je de gewenste stations of mappen aan. Klik bovenaan op Scan starten. Ga na de scan naar Dubbele bestanden (en eventueel Dubbele mappen), kies bij Selecteer op Groep de optie Alle bestanden op een na in elke groep en bevestig met Selecteer op Groep. De gemarkeerde bestanden worden gewist zodra je het prullenbak-icoon selecteert en bevestigt met Verwijder bestanden. Wees wel helemaal zeker van je keuze.

Kijk goed uit welke dubbele bestanden je markeert voor eventuele verwijdering.

Systeemherstelpunten

Windows beschikt over een functie die automatisch een herstelpunt creëert op cruciale momenten, zoals voor het installeren van updates. Dit stelt je in staat om terug te keren naar een eerdere systeemstatus als er problemen optreden. Dit biedt meer veiligheid, maar bij ruimtetekort kun je eventueel wel overwegen oudere herstelpunten te verwijderen, weliswaar met uitzondering van de meest recente.

Dit kan met de eerder vermelde ingebouwde tool Schijfopruiming, die je als administrator start. Kies een station waarop systeemherstel geactiveerd is. Dit check je door herstel in de Windows-zoekbalk te typen en Een herstel maken te starten. Bij Beveiligingsinstellingen zie je Ingeschakeld naast de stations waarvoor de functie actief is. Klik op Configureren om dit eventueel aan te passen en om te bekijken hoeveel schijfruimte door systeemherstel (maximaal) gebruikt wordt.

In Schijfopruiming ga je vervolgens naar het tabblad Meer opties, klik op Opruimen bij Systeemherstel en schaduwkopieën, en bevestig met Verwijderen om oudere herstelpunten te verwijderen (afbeelding 8).

Desnoods creëer je extra schijfruimte door oudere herstelpunten weg te halen.

De laatste toevlucht: een reset van je toestel.

Cloudopslag: opslagruimte

Om meer ruimte te creëren op de overvolle schijf of het interne geheugen van je mobiele apparaat, kun je data verplaatsen naar cloudopslag. Verschillende diensten bieden gratis opslag: Google Drive met 15 GB, pCloud met 10 GB, OneDrive met 5 GB (of 1 TB met een Microsoft 365-abonnement) en Dropbox met 2 GB. Voor gemakkelijker beheer van meerdere cloudopslagdiensten kun je tools zoals Air Explorer () of MultCloud gebruiken.

Lees in dit artikel hoe je met Air Explorer kunt werken: Zo beheer je met Air Explorer al je bestanden die in de cloud zwe(r)ven

Als je binnen één dienst blijft en met ruimtetekort kampt, controleer dan eerst of je een aantal grote bestanden kunt verwijderen. Bij Google Drive doe je dit door in te loggen, op Opslagruimte te klikken en bestanden te sorteren op grootte. In OneDrive vind je de grootste bestanden door linksonder op Opslag te klikken en dan op OneDrive.

Als extra ruimte nodig is, kun je je account upgraden. Bij Google Drive doe je dit via Meer opslag toevoegen, met opties als 100 GB voor 1,99 euro per maand, inclusief extra’s zoals VPN en meer bewerkingsfuncties in Google Foto’s. In OneDrive kies je via voor Meer opslag krijgen, bijvoorbeeld 200 GB voor 2 euro per maand.

Breng de grootste veelvraten in beeld en verwijder wat je niet langer nodig hebt.

Lees ook: Veilig bestanden opslaan in de cloud? Dit zijn 5 versleutelde cloudopslagdiensten

Cloudopslag: synchronisatie

Bij de meeste cloudopslagdiensten kun je gegevens op je pc automatisch synchroniseren met de cloud. Dit is handig, maar het betekent dat alles wat je in de cloud plaatst ook op je schijf terechtkomt, en andersom. Als je lokale schijfruimte wilt vrijmaken en het geen probleem vindt dat je data alleen in de cloud zijn opgeslagen, kun je werken met dummybestanden in je lokale synchronisatiemap. Je ziet dan alle bestanden lokaal, maar ze worden pas gedownload als je ze opent.

Voor Google Drive klik je met de rechtermuisknop op het bijbehorende programma-icoon, selecteer je het tandwielpictogram, kies je Voorkeuren en ga je naar Mappen van Drive. Kies hier voor Bestanden streamen in plaats van Bestanden spiegelen.

Bij OneDrive klik je op het programma-icoon, vervolgens op het tandwielpictogram en kies je Instellingen. Ga naar Synchroniseren en back-up maken, vervolgens naar Geavanceerde instellingen, en selecteer Schijfruimte vrijmaken. Bevestig met Doorgaan. Je kunt dit ook per map instellen door met de rechtermuisknop op een map te klikken en Ruimte vrijmaken te kiezen. Je maakt dit weer ongedaan met Altijd bewaren op dit apparaat.

In dit artikel lees je hoe je het voor Dropbox in kunt stellen: Zo laat je Dropbox op een selectieve manier bestanden synchroniseren

Je kunt je bestanden in Google Drive ook streamen, oftewel op aanvraag lokaal beschikbaar maken.