Tegen alle verwachting en logica is er dan ineens een nieuwe versie van Windows 11. Niet echt nieuws, want er was eerder al het een en ander uitgelekt. Wel nieuws is de officiële bevestiging. Wij zetten al het Windows 11-nieuws voor je op een rij.

Windows 11 is officieel uitgebracht. Onder de motorkap is grotendeels nog altijd Windows 10, zo bleek na analyse van de gelekte beta’s. Wel zijn er veel ‘nieuwigheden’, waaronder – hoe verrassend – widgets. 

Widgets

Je kunt je desktop weer volzetten met dingen als weer-widget, het laatste nieuws en ga zo maar door. Zijn we al jaren gewend van smartphones, Microsoft stopte er uit veiligheidsoverwegingen na Windows 7 mee. Blijkbaar wordt het nu weer veilig genoeg geacht. Aardig is de mogelijkheid om met één muisklik groepen van vensters te maximaliseren en minimaliseren. Dat gaat nog een stapje verder: koppel je een externe monitor los, en prik je die later weer in, dan komen alle venster die daarop voor het loskoppelen zichtbaar waren weer terug. Mooi, maar mogelijk ook buggy in den beginne. Dankzij de vele verschillende soorten hardware zullen mogelijk nieuwe drivers en dergelijke nodig zijn om het correct te laten functioneren.

©PXimport

Hands off a la Microsoft

In navolging van Apple heeft Microsoft nu ook iets uitgebracht wat we alleen als hands-off kunt omschrijven. Werk op het ene apparaat en ga naadloos verder op een ander. Absoluut ideaal, zoals iedere gebruiker van een Mac of ander Apple-apparaat zal kunnen vertellen. Minpuntje is dat er geen Windows-telefoons of voor mobiel gebruik geoptimaliseerde tablets zijn zodat het wat minder breed inzetbaar is. Maar voor switchen van desktop-pc op de zaak naar een laptop: handig.

©PXimport

Ingebakken teams

Opvallend is verder dat Microsoft als een van de highlights van Windows 11 de integratie van Teams noemt. An sich alleraardigst, maar wel wéér een gepushte dienst die je nauwelijks zult kunnen verwijderen. Veel interessanter is de vraag wat de EU hiervan gaat vinden. Concurrenten als Zoom en anderen die soortgelijke software aanbieden zullen zich ongetwijfeld achtergesteld voelen. En dus gaan klagen.

©PXimport

Een selectie van Android-apps

Windows 11 draait verder een selectie aan Android-apps. Welke wel en niet werd niet duidelijk. Onder meer Google Foto’s moet het doen, net als TikTok, Kindle Reader en wat spellen. Het gaat hier hoogstwaarschijnlijk alleen om de x86-versies, er zal geen ARM-emulator ingebouwd worden. Hoe hier omgegaan wordt met het aspect veiligheid werd evenmin duidelijk.

©PXimport

Kleinere updates

Een van de dingen die Microsoft als eerste beloofde tijdens de introductie – die overigens voor het overgrote deel van de mensheid niet te bekijken was omdat de Microsoft-servers plat gingen… - is dat updates kleiner worden en sneller gaan verlopen. Hopelijk ook betrouwbaarder. Ook qua veiligheid is er volgens Microsoft veel verbeterd ten opzichte van tien, details ontbreken op moment van schrijven. Last but not least moet Windows 11 een stuk minder energie verbruiken, wat tot langer stopcontactloos gebruik moet leiden.

Gamen

Voor gamers zijn er ook aardige extraatjes ingebakken, waardoor games sneller moeten starten. Ook auto-HDR is toegevoegd, wat voor mooier beeld moet zorgen op monitoren die de uitgebreidere dynamiek eveneens ondersteunen.

©PXimport

Systeemvereisten voor Windows 11 (minimum)

Processor - 1 gigahertz (GHz) of sneller met 2 of meer cores op een compatibele 64-bits processor of systeem op een chip (SoC)

Geheugen - 4 GB RAM

Opslag  - 64 GB of groter opslagapparaat

Grafische kaart - DirectX 12-compatibele grafische kaart / WDDM 2.x

Beeldscherm - > 9" met HD-resolutie (720p)

Internetverbinding - Microsoft-account en internetverbinding vereist voor installatie van Windows 11 Home

Een belangrijk ding om te benoemen is dat er een TPM 2.0-ondersteuning vereist is.  Al kunnen sommige moederborden door een module geüpgraded worden. Via de PC Health Check-app van Microsoft kun je bekijken of jouw huidige pc of laptop Windows 11 zal ondersteunen.

©PXimport

Wanneer komt Windows 11 uit?

Windows 11 staat voor nu voor een release tijdens 'holiday season'. Wanneer precies is nog onduidelijk. Zodra Windows 11 beschikbaar is kun je gratis upgraden naar het nieuwe besturingssysteem.

Ten tijde van Windows 10

Toen Windows 10 werd geïntroduceerd, waren de problemen gigantisch. Het heeft ook bij geen enkele Windows-versie zo lang geduurd voordat een en ander zich een beetje stabiliseerde. Het bedrijfsleven en professionele gebruikers bleven dan ook hangen op Windows 7. Zelfs toen de officiële support daarvan op het einde liep, bleek de overstapbereidheid van juist die groep nog altijd laag. Omdat Microsoft aan zakelijke klanten z’n geld verdient, noopte dat tot een unieke stap in de geschiedenis van Windows: gebruikers konden ondersteuningstijd voor 7 bijkopen. Wat betekent dat er nog steeds flink wat pro-gebruikers zijn die 7 draaien en daar nog altijd maandelijks veiligheidspatches voor ontvangen.

Uiteindelijk begonnen zakelijke gebruikers voorzichtig aan over te stappen naar 10. Dat gebeurde ‘automatisch’ bij het vervangen van bedrijfscomputers bijvoorbeeld. Uiteindelijk zou ook het overgrote deel van de zakelijke Windows-gebruikers wel overstappen naar tien. Haast had Microsoft dus niet; het focuste zich sowieso al steeds minder op het huiseigen besturingssysteem. En toen kwam COVID, dat ineens een zegen bleek te zijn voor Windows. Want mensen moesten thuis gaan werken. Met als gevolg dat de verkoop van die aloude Wintel-laptops en pc’s het afgelopen jaar tegen alle verwachting ineens sterk aantrok.

Reputatie

Mede daardoor voelde Microsoft – dat Windows intern ook nog maar als een bijzaak zag – zich genoopt om actie te ondernemen. Windows 10 was immers een redelijk debacle als het gaat om de reputatie die ’t heeft, al geldt dat meer recent het geheel een stuk stabieler is geworden. Maar dat heeft echt een paar jaar geduurd en met enige regelmaat gooien updates alsnog roet in het eten. Tijd dus voor een update.

Kortom: Windows 11 oogt aardig. Wellicht zullen thuisgebruikers heel gelukkig worden van de cosmetische chirurgie. Dat lijkt dan ook het doel van Microsoft: die thuisgebruiker laten zien dat Windows ook ‘hip’ kan ogen. Microsoft gaf aan dat het startmenu niet resizable zou zijn. Dit zou het einde van het startmenu kunnen betekenen.

Of Windows 11 de grote klapper gaat worden en een enorme boost gaat geven aan de verkoop van de klassieke computer? Nee, waarschijnlijk niet. Maar wel veraangenaamt het mogelijk ’t leven van de Windows-gebruiker die ‘vast’ zit aan dit OS vanwege werk. Hopelijk geldt wel dat 11 niet net zo buggy is als 10 in het begin.

Tot slot geldt dat met de introductie va Windows 11 een wijze les geleerd is: vertrouw nooit wat Microsoft belooft. Windows 10 werd als echt de allerlaatste versie van Windows beschouwd. Niet dus, en dat geldt voor meer dat de softwaregigant roept.

De Panasonic TV-55Z90BE6 is een premium OLED-tv, net onder het topmodel. Hij mikt op uitmuntende beeldkwaliteit en zal heel wat kijkers aantrekken, ongeacht wat hun favoriete kijkvoer is. Maar de concurrentie is zwaar en we vragen ons af of de tv iets extra te bieden heeft.

9

Fantastisch

Samenvatting

De Panasonic Z90B levert prachtige beelden dankzij het heldere Master OLED Pro-paneel en uitstekende kalibratie. De tv ondersteunt alle HDR-formaten en is met snelle HDMI 2.1-poorten ideaal voor gamers. Het geluid is prima en de draaivoet handig. Minpunten zijn het gebrek aan DTS en ontbrekende Belgische apps op Fire TV.

Plus- en minpunten

• Zeer goede piekhelderheid
• OLED-contrast en zeer goed schaduwdetail
• Goede kalibratie af fabrikant
• Goede bewegingsscherpte

• Gebrek aan lokale smart tv-apps voor België
• Geen ondersteuning voor DTS
• Hoge adviesprijs

Panasonic heeft nooit voor opvallende designs gekozen en dat is dit keer niet anders. Het zwarte toestel combineert een slank scherm met een relatief grote behuizing voor de elektronica en aansluitingen achteraan. De afwerking is piekfijn in orde. In tegenstelling tot veel concurrenten staat de Z90B op een draaivoet, een detail dat voor velen handig kan zijn. Opvallend is dat de Z90B voorwaarts gerichte luidsprekers heeft die in een balk onderaan het scherm zitten. Het toestel staat nauwelijks 2cm boven het meubel, maar wie een soundbar wil gebruiken kan die toch voor de tv zetten als de luidsprekerbalk in dat geval toch niet wordt gebruikt.

De aansluitingen staan allemaal zijwaarts of naar onder gericht zodat ze wandmontage niet bemoeilijken. De vier HDMI-poorten zijn onderverdeeld in twee HDMI 2.0-poorten en twee HDMI 2.1-poorten. Die laatste twee leveren 48Gbps bandbreedte en ondersteunen alle belangrijke gamerfuncties, ALLM, HDMI VRR, AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync en kunnen gebruikt worden voor gaming in 4K120 (consoles) of 4K144 (pc). Gamers genieten van een lage input-lag, 6,0ms in 2K120 en 10,5ms in 4K60. Verder vinden we drie usb-poorten, ethernet, WiFi 5, Bluetooth, een optische digitale audio-uitgang en hoofdtelefoonaansluiting. Die laatste is via het menu om te schakelen naar een subwoofer-uitgang. Voor live tv is er een dubbele tuner (DVB-T2/C/S2) met een CI+-slot. 

Referentie kalibratie en goede piekhelderheid

De Z90B is verder voorzien van een Master OLED Pro paneel, dat is hetzelfde of een gelijkwaardig paneel die we ook op de Philips OLED810 of LG C5 aantreft. Het paneel in ons testexemplaar toonde een bijzonder goede uniformiteit in heldere en donkere beelden, er is geen spoor van verticale strepen. De kijkhoek is zeer goed, zoals bij alle OLED-tv’s, en de anti-reflectielaag is degelijk, al blijft het van belang om sterke reflecties in het scherm te vermijden. Het toestel pakt uit met een bijzonder goede piekhelderheid. In HDR10 Filmmaker mode meten we 1316 nits op het 10%-venster, en 220 nits op het volledig wit scherm.

Lees ook: Zo testen we televisies voor ID.nl

Wat HDR-piekhelderheid betreft steekt de Z90B daarmee zelfs de LG C5 voorbij, al is het verschil klein. In SDR liggen de resultaten dichter bij elkaar, maar neem de LG C5 de leiding op het volledig wit veld waar hij 265 nits haalt, terwijl de Z90B op 202 nits zit. Voor SDR zal de C5 daardoor iets helderder lijken. Het kleurbereik van 98,3% P3 is wat we ondertussen al even gewend zijn van OLED-tv’s. Dat is zeer goed, en met die specificaties staat de Z90B uitstekend in de startblokken voor top HDR-beelden.

Veel hangt ook af van de kalibratie, en op dat vlak kunnen we de Z90B echt niets verwijten. We gebruiken graag Filmmaker Mode, in SDR is die erg donker ingesteld. Zet de Verlichtingssterkte op 70, en laat de lichtsensor aan en je bent klaar. De fouten die we meten zijn zo klein dat ze op een referentiemonitor niet zouden misstaan. Reken dan ook op mooie natuurlijke beelden, met veel kleurexpressie en goede schaduwdetails. Ook voor HDR10 is de Filmmaker Mode de beste keuze. De tv levert bijzonder goed schaduwdetail, zelfs in onze moeilijkste testscène, de strandscène uit House of Dragons.

Heb je iets meer detail nodig dan kan dat nog steeds door de ‘Dark Visibility’ instelling te gebruiken. Kleurweergave is erg goed, en heldere nuances blijven uitstekend bewaard. Enkel in de helderste tinten verliezen ze wat kleurintensiteit, dat is typisch voor W-OLED. De Z90B ondersteunt bovendien HDR10+ Adaptive en Dolby Vision IQ Precision Detail, voor de beste HDR-beeldkwaliteit. 

Beeldverwerking

De HCX Pro AI MkII processor die Panasonic ook in vorige modellen gebruikte levert bijzonder mooie prestaties. Deinterlacing van live tv (1080i) beeld en ruisonderdrukking scoren goed. Al dient gezegd dat Panasonic erg voorzichtig is met beeldverwerking. De ‘Min’ instelling is voor de meeste beeldverwerking een veilige keuze. Bevat de bron duidelijk ruis, dan zal dat vermoedelijk wat te voorzichtig zijn, de ‘Med’ instelling (voor ruisonderdrukking) levert dan betere resultaten. Upscaling zorgt voor mooie, scherpe beelden en met Resolutie Remasteren kan je zelfs wat extra accent leggen. Dat laat je echter best uitstaan bij erg oud (dvd-) beeldmateriaal, de processor accentueert immers ook ruis op dat soort bronnen.

In HDR was de processor erg goed in het vermijden van kleurstroken in zachte kleurovergangen. In SDR zien we nog wat ruimte voor verbetering op dat vlak. Zet ‘Vloeiende schakering’ op ‘Min’, eventueel kan je voor heel zware gevallen naar ‘Med’ schakelen. De processor vermijdt relatief goed dat er te veel detail verloren gaat. De bewegingsscherpte is uitstekend, en met Intelligent Frame Creation kan je de sportbeelden mooi vloeiend maken, of het schokken van het 24fps camerabewegingen in film wegwerken. 

Audiokwaliteit

De Z90B is uitgerust met een redelijk krachtige 2.1-audioconfiguratie van 60W. De stereoluidsprekers staan bovendien voorwaarts gericht, altijd een goed punt voor de audiokwaliteit. Hij ondersteunt Dolby Atmos, maar geen DTS. Voor wie de tv-luidsprekers gebruikt is dat geen belangrijk minpunt. Wie echter een soundbar of andere audio-oplossing gebruikt, moet weten dat de tv geen DTS-signalen doorgeeft via eARC/ARC. Sluit je bron in dat geval dan rechtstreeks aan op de soundbar. Onze filmfragmenten klonken vrij goed, met prima stereoscheiding en een vleugje surround. De woofermodule zorgt voor voldoende bas. De muziekpreset blies onze muziektesten wat extra leven in. De tv kan voldoende volume leveren, maar boven een bepaald niveau hoor je wel wat vervorming. 

Fire TV

Fire TV, het smart tv-systeem van Amazon, vervangt sinds vorig jaar het in huis ontwikkelde My Home Screen. De layout loopt gelijk met die andere smart tv-systemen. Op het Home-scherm neemt een content-caroussel de bovenste helft van het scherm in. Fire TV toont daar op dit moment enkel content-aanbevelingen, geen ongerelateerde reclame. We hopen dat dit zo blijft. Centraal in beeld vind je snelkoppelingen naar het ingelogde profiel, ingangen, bookmarks en de zoekfunctie. Daarnaast is er ruimte voor zes pictogrammen van favoriete apps. Heb je er meer, dan moet je even doorklikken. Verder naar onder zijn er talrijke rijen met aanbevelingen uit verschillende streamingdiensten al krijgt Prime Video duidelijk meer aandacht. De app-store bevat alle belangrijke internationale streamingdiensten, en ook Nederlandse lokale apps zijn vrij goed vertegenwoordigd. Belgische kijkers vinden helaas geen enkele lokale app, een onbegrijpelijk minpunt in 2025. Lees het artikel over Fire TV voor alle details.

De overstap naar Fire TV heeft Panasonic niet aangezet om voor een modernere afstandsbediening te kiezen. De grote afstandsbediening met afgeronde vorm ligt goed in de hand, en de aangename toetsen hebben een lichte aanslag met goede feedback. We zijn ook erg tevreden over de “My App”-toets die je zelf kunt toewijzen aan een app naar keuze, en de “Picture”-toets waarmee je snel van beeldmode verandert. Het ontwerp heeft echter ook nadelen. Door de afmetingen kan je niet alle toetsen bereiken zonder je hand te verplaatsen. En de veelheid aan toetsen is toch wat verouderd. Een compactere versie, met minder toetsen en een oplaadbare batterij zou beter scoren.

Conclusie

Dat de Panasonic TV-55Z90BE6 uitstekende beeldkwaliteit levert, daar mag je van op aan. Wat jammer dan dat de prijs zo hoog is, dat kost hem een half punt. Als we even vergelijken met concurrenten, dan is de Z90B zonder meer de duurste terwijl hij geen exclusieve features biedt. Minpunten zijn er vooral voor Belgische kijkers die geen enkele lokale app op Fire TV vinden. Het gebrek aan DTS-ondersteuning, daar tillen we minder zwaar aan. Deze tv levert prachtige beelden, zowel in SDR als HDR en hij ondersteunt dan ook nog eens alle belangrijke HDR-formaten. De audio-oplossing levert goede geluidskwaliteit en zorgt samen met de knappe beelden voor een hele mooie filmbeleving. Fire TV heeft alle internationale streaming-apps in huis. Gamers zullen deze televisie ook waarderen want ook voor hen heeft hij alle belangrijke features.

De Motorola Edge 70 volgt de recente trend van dunne, lichte smartphones, maar dan met een zachter prijskaartje van net geen 800 euro. Hoewel het geen directe concurrent is van vlaggenschepen als de S25 Edge, bewijst de Edge 70 dat een uniek premium ontwerp niet de hoofdprijs hoeft te kosten.

Met een dikte van nét iets minder dan 6 millimeter en een gewicht van slechts 159 gram is de Edge 70 een van de lichtste en slankste telefoons op de markt. Desondanks voelt het toestel niet goedkoop aan, en dat is te danken aan een stevig aluminium chassis en een op nylon geïnspireerde bekleding. De Edge 70 biedt bovendien uitstekende duurzaamheid: hij heeft een MIL-STD-810H-certificering (MIL staat voor military grade), IP68- en IP69-ratings én is voorzien van Gorilla Glass 7i.

Het 6,7-inch amoledscherm heeft een resolutie van 2712 bij 1220 pixels en een adaptieve verversingssnelheid van 1 tot 120 Hz. Het vlakke oledpaneel biedt daarnaast een hoog contrast. Vooral de levendige, licht verzadigde kleuren, mogelijk gemaakt door de Pantone-nabewerking, vallen positief op. Het enige nadeel aan het display is de laag geplaatste vingerafdrukscanner; om die te gebruiken moet je je duim in een oncomfortabele positie buigen.

©Wesley Akkerman

Uitstekende middenklasser

De Edge 70 wordt aangedreven door de middenklasse Qualcomm Snapdragon 7 Gen 4-processor, bijgestaan door 12 GB werkgeheugen en 256 GB aan opslagruimte. Vooral de cpu is op papier minder krachtig dan die van de duurdere vlaggenschepen, maar in de praktijk maakt dat weinig uit. Apps worden snel geopend en multitasking gaat het apparaat goed af. Een groot voordeel is dat de processor niet erg heet wordt onder hoge druk en zijn werk dus zonder morren doet.

Een ander voordeel is dat de 4800mAh-batterij het opvallend lang volhoudt; zelfs bij matig tot zwaar gebruik is dat al snel een volledige dag. Daarmee overtreft hij de duurdere concurrentie van Samsung en Apple. Opladen gaat eveneens vlot, met 68 W bedraad, waardoor je binnen 50 minuten weer een volledig opgeladen batterij hebt. Ook op dit punt scoort Motorola flink wat punten.

©Wesley Akkerman

©Wesley Akkerman

Typisch Motorola

Traditioneel doet Motorola het goed op het gebied van software dankzij de bijna stock Android 16-ervaring. Helaas treffen we deze keer behoorlijk wat bloatware aan en zijn er advertenties zichtbaar in de weerapp; dubieus voor een toestel van 800 euro. Tijdens de installatie word je bovendien meermaals gevraagd om voorgestelde apps te installeren. En als je daar nee op zegt, kom je alsnog applicaties tegen waar je niet om vroeg, zoals TikTok en Perplexity AI.

Wat betreft ondersteuning kan de Motorola Edge 70 rekenen op vier Android-upgrades (tot Android 20) en vijf jaar aan beveiligingspatches. Hoewel dat voldoende is voor een middenklasser, blijft het wel iets achter bij de langere support die Samsung en Google bieden. Daarnaast voelt Moto AI nog aan als een achtergesteld project. De functies werken niet allemaal in het Nederlands, waardoor de AI-knop op het toestel eigenlijk nog maar weinig waarde heeft.

Foto's maken gaat prima

Het camerasysteem bestaat uit een 50MP-hoofdcamera met optische beeldstabilisatie, een 50MP-ultragroothoeklens en een 50MP-selfiecamera. Bij voldoende licht leveren deze camera's prettig ogende foto's met een ruim dynamisch bereik. Vooral in het donker verrast het toestel: dankzij de grote sensoren blijven beelden helder en gedetailleerd. Jammer is wel dat de software kleuren soms te nadrukkelijk verzadigt, waardoor foto's iets minder natuurlijk overkomen. Voor gebruik op sociale media zijn ze echter meer dan prima.

Toch kent het camerasysteem duidelijke beperkingen. Video's kunnen slechts in 4K met 30 fps worden opgenomen, terwijl beeldstabilisatie alleen werkt bij 1080p en 30 fps. Daarnaast kan de handmatige scherpstelling onverwacht invloed hebben op de helderheid. En doordat er geen telelens aanwezig is, ben je volledig aangewezen op digitale zoom. Begrijpelijk gezien de slanke behuizing van de Edge 70, maar alsnog een teleurstellend compromis.

Motorola Edge 70 kopen?

De Motorola Edge 70 is een slimme aankoop als je een slank en licht toestel zoekt voor minder dan 1000 euro. De bouwkwaliteit, het scherm, de lange batterijduur en de robuustheid maken dit een fijne smartphone voor dagelijks gebruik. Ondanks de bloatware en de onvolwassen Moto AI bewijst dit toestel dat je geen duur vlaggenschip nodig hebt voor een vooruitstrevend ontwerp en vlotte prestaties.