ID.nl logo
Deze verborgen pareltjes in Windows kende je nog niet
Huis

Deze verborgen pareltjes in Windows kende je nog niet

Windows zit vol met handige tools en functies, maar helaas liggen die niet allemaal aan de oppervlakte. We zijn daarom iets dieper gaan graven en doken vijftien verborgen pareltjes op.

In dit artikel laten we je zien welke programma's Windows onder de motorkap verborgen heeft, maar waar jij profijt van kunt hebben als je ze kent. Denk aan:

  • Back-uppen met Bestandsgeschiedenis
  • Betrouwbaarheidscontrole
  • Op schadelijke software scannen
  • Offline scannen op virussen
  • Teksten laten voorlezen

Lees ook: Sneller werken met de computer: tips voor Windows en Curl

Met elke nieuwe editie voegt Microsoft weer enkele nieuwe functies toe en dat is bij Windows 11 niet anders. Ook vind je in Windows Pro of hoger onderdelen waar je in Windows Home vergeefs naar zoekt, zoals Windows Sandbox, (een volwaardige) BitLocker, Hyper-V, kioskmodus en groepsbeleid.

Over de verschillen tussen Windows 11 en 10 en tussen Pro en Home hoef je je in dit artikel geen zorgen te maken. De apps en functies die we hier bespreken zijn in alle edities beschikbaar, zowel in 10 en 11 als in Home en Pro. De schermafbeeldingen komen wel uit Windows 11.

Systeemconfiguratie

De app Systeeminformatie uit het Windows-startmenu ken je vast wel: deze geeft je nuttige informatie over je hardwarecomponenten, zoals de status van je UEFI/BIOS, werkgeheugen, beeldscherm en netwerkadapters, maar ook over je softwareomgeving, zoals de systeemstuurprogramma’s, omgevingsvariabelen en netwerkverbindingen.

Minder bekend in het startmenu is de app Systeemconfiguratie (voorheen MSConfig). Hier kun je op het tabblad Computer opstarten aangeven dat je de eerstvolgende keer in veilige modus wilt opstarten, Minimaal of met Netwerk actief bijvoorbeeld, of je past de opstartvolgorde en time-out aan bij een dualboot-configuratie.

De informatie op de overige drie tabbladen kun je beter langs een andere weg benaderen: Services via services.msc, Opstarten via het ingebouwde Taakbeheer (Ctrl+Shift+Esc; open vervolgens Opstart-apps) en Hulpprogramma’s (zie ook het kopje ‘Extra tools’).

Systeemconfiguratie is vooral handig bij het troubleshooten of finetunen van je systeem.

Je computer werkt helemaal niet meer?

Zoek hier je nieuwe laptop uit

Schadelijke software

Je hebt waarschijnlijk al updates voorbij zien komen van het ‘Windows-hulpprogramma voor het verwijderen van schadelijke software’. Met deze tool kun je op elk moment een scan laten uitvoeren.

Klik in het startmenu met de rechtermuisknop op Opdrachtprompt en kies Als administrator uitvoeren. Voer vervolgens het commando mrt uit. Het bijbehorende programmavenster verschijnt, met links naar de online handleiding en naar de lijst met malware waar de app korte metten mee moet maken. Druk op Volgende en kies het gewenste scantype: Snelle scan (voor een scan van alleen de meest bezochte systeemgedeeltes), Volledige scan (kan enkele uren duren) of Aangepaste scan (waarbij je via Map selecteren zelf de locaties aangeeft). Na afloop krijg je een rapport met de gevonden (en verwijderde) schadelijke software.

Je geeft zelf aan hoe grondig het hulpprogramma voor het verwijderen van malware te werk moet gaan.

Opslagruimten

Het onderdeel Opslaggebruik ken je vast wel (ga naar Instellingen van Windows en kies Systeem / Opslag), maar er bestaat ook nog iets als Opslagruimten. Je start dit op vanuit het startmenu via Opslagruimten beheren. Deze tool kan interessant zijn voor wie meerdere fysieke schijven heeft aangesloten, maar niet over een hardwarematige RAID-controller beschikt. Met Opslagruimten zet je namelijk een softwarematige RAID-constructie op.

Kies hiervoor Een nieuwe groep en opslagruimte maken en plaats een vinkje bij de stations die je hieraan wilt toevoegen. Let wel: alle bestaande data op die stations worden verwijderd! Bevestig met Groep maken en kies een naam en een stationsletter. We gaan even uit van twee fysieke schijven. In dit geval kies je bij Tolerantietype de optie Mirror in twee richtingen (voor het type RAID-1) en bevestig je met Opslagruimte maken.

Niet genoeg aan de schijf in je computer?

Een NAS lost alle capaciteitsproblemen voor je op!

Bestandsgeschiedenis

Om een of andere reden schenkt Microsoft in Windows 11 minder aandacht aan de tool Bestandsgeschiedenis. Jammer, want hiermee kun je automatisch gegevensback-ups laten maken. Een voorwaarde is wel dat de functie Systeemherstel is ingeschakeld (zie ook het kopje ‘Schijfopruiming’).

Je start Bestandsgeschiedenis op door vanuit het startscherm Configuratiescherm op te starten en hier Bestandsgeschiedenis gebruiken om back-ups van uw bestanden te maken te selecteren, waarna je op de knop Inschakelen drukt. Standaard worden nu gegevensbestanden van je bureaublad, contactpersonen, favorieten en bibliotheken naar het gewenste station gekopieerd. Via de opties aan de linkerzijde kun je zowel bron- als doellocaties instellen en met Geavanceerde instellingen leg je de back-upfrequentie en het retentiebeleid vast.

Om data terug te zetten, kies je in het Configuratiescherm de optie Bestanden vanuit een back-up terugzetten met Bestandsgeschiedenis, zodat je in je back-ups kunt navigeren.

Volautomatische back-ups van al je belangrijke bestanden.

Klembordbeheer

De toetscombinaties Ctrl+C en Ctrl+V zijn je vast bekend. Maar Windows biedt meer dan alleen sneltoetsen om iets naar het klembord te sturen en het weer op te halen. Voorwaarde is wel dat je Klembordgeschiedenis inschakelt. Dit doe je via Instellingen / Systeem / Klembord. Hier kun je trouwens ook het klembord tussen je Windows-apparaten laten synchroniseren.

Nu is het mogelijk items die je eerder in het klembord had geplaatst weer op te roepen, ook uit vroegere Windows-sessies. Druk op Windows-toets+V, zodat het venster van de klembordbeheerder verschijnt en druk op het knopje Klembordgeschiedenis voor een chronologische lijst met klembord-items, tot maximaal 25 tekst-, bitmap- en html-items. Klik op de punaise om een specifiek item te behouden. In Windows 11 tref je hier tevens knoppen aan voor Symbolen, Emoji’s, GIF’s en Kaomoji’s.

Een handig overzicht met alle recente klemborditems (en meer).

Betrouwbaarheidscontrole

Om na te gaan welke problemen zich eerder hebben voorgedaan op je systeem kun je weliswaar het onderdeel Logboeken raadplegen (druk op Windows-toets+R en voer eventvwr.msc uit), maar dit is complex. De tool Betrouwbaarheidscontrole is veel toegankelijker en overzichtelijker.

Druk op Windows-toets+R en voer perfmon /rel uit (performance monitor reliability). Er verschijnt een betrouwbaarheidsrapport in grafiekvorm, met cijfers van 1 (zeer instabiel) tot 10. Naast een dagoverzicht kun je de informatie ook per week bekijken en met de pijlknopjes door de tijd navigeren. Klik op een item voor detailinformatie, opgedeeld in de rubrieken Informatieve gebeurtenissen, Waarschuwingen en Kritieke gebeurtenissen. Met Technische details weergeven vraag je extra informatie op.

Lees ook: Sysinternals Suite: Beste hulpprogramma's voor Windows

Broncontrole

Wil je snel nagaan welke processen en applicaties hoeveel en welke systeembronnen gebruiken, dan is de tool Broncontrole precies wat je nodig hebt. Je roept deze op door op Windows-toets+R te drukken en resmon uit te voeren (resource monitor). Bovenaan vind je de tabbladen Processor, Geheugen, Schijf of Netwerk, waarmee je de gewenste systeembron selecteert. Elk onderdeel heeft bovendien verschillende rubrieken voor nog meer detailinformatie. Bij Netwerk bijvoorbeeld verneem je de actuele bandbreedte van elk proces, zowel voor het ontvangen als verzenden.

Je kunt het scanproces onderbreken met Controle / Controle stoppen. Mocht het niet meteen duidelijk zijn om welk proces het gaat, noteer dan het PID-nummer (proces identifier), open Taakbeheer (Ctrl+Shift+Esc), ga naar Details en sorteer de processen volgens PID-nummer.

Welke applicatie heeft welke netwerkverbindingen gelegd?

WinGet

Windows-gebruikers hebben altijd wat jaloers gekeken naar de slimme manier waarop je in Linux nieuwe apps kunt installeren, maar met WinGet maakt Windows een inhaalslag.

Je start WinGet op vanaf de Opdrachtprompt, bij voorkeur als administrator. Het commando winget geeft je een parameter-overzicht. Nuttige basiscommando’s zijn winget list (voor een lijst met geïnstalleerde toepassingen; in de kolom Available zie je of er een upgrade beschikbaar is), winget upgrade "<name>" of winget upgrade --id <id> voor een app-update op naam of ID, of winget upgrade --all, voor een update van alle apps die in aanmerking komen. Met winget install "<name>" of winget install --id <id> installeer je nieuwe apps. Om apps te zoeken gebruik je winget search "<zoekterm>".

Pakketbeheerder WinGet maakt snelle installaties en updates mogelijk, ook in batch.

Stappenbeschrijving

Als jou weleens om advies wordt gevraagd, kan het handig zijn als je iets stapsgewijs kunt toelichten. Precies daarvoor heeft Windows de app Stappenbeschrijving ingebouwd, die je vanuit het startmenu kunt uitvoeren. Er verschijnt dan een balkje waar je op Opname starten drukt, waarna een schermafbeelding wordt gemaakt. Tijdens de opnames kun je via de knop Opmerking toevoegen een specifiek schermdeel afbakenen en van commentaar voorzien (op ons Windows 11-toestel bleek deze optie helaas niet beschikbaar). Je kunt de opname op elk moment onderbreken en hervatten. Het resultaat is een gezipt mht-formaat, dat je vanuit een browser kunt bekijken.

Tekst en spraak

De in Windows ingebouwde tekst-naar-spraak-functie (die vooral in Windows 11 prima is uitgebouwd) start je op met Windows-toets+H.

Maar ook de ‘omgekeerde’ beweging is mogelijk, want met de tool Verteller kun je Windows ook geselecteerde tekst laten voorlezen. Deze functie start je op met Windows-toets+Ctrl+Enter. Met Windows-toets+N+Enter kun je deze helemaal naar wens configureren. Microsoft biedt een uitgebreide gids aan voor meer informatie over Verteller.

Met sneltoetsen laat je Verteller voorlezen wat je wilt. Je gebruikt hiervoor de Caps Lock- of de Insert-toets, in combinatie met pijl-omlaag (voorlezen vanaf het documentbegin), met Shift+J (vanaf het documentbegin tot aan de cursor), met Ctrl+I (huidige pagina) enzovoort. Met Ctrl pauzeer je het voorlezen. Druk nogmaals op Windows-toets+Ctrl+Enter om de functie af te sluiten.

Gek op je laten voorlezen?

Wat dacht je dan van een luisterboek!

Schijfopruiming

Wanneer je in Windows 10 in Verkenner het eigenschappenvenster van een station opent, vind je op het tabblad Algemeen de knop Schijfopruiming. In Windows 11 heet deze Details en die voert je naar de app Opslaggebruik.

Toch was Schijfopruiming een prima app om snel schijfruimte vrij te maken. Gelukkig vind je deze ook in Windows 11 nog in het startmenu. Klik op de app met de rechtermuisknop en kies Als administrator uitvoeren. Eerst geef je aan welk station je wilt opruimen, waarna je aangeeft welke onderdelen je wilt opschonen. Je verneemt telkens hoeveel vrije schijfruimte dit oplevert.

Op het tabblad Meer opties kun je onder meer alle herstelpunten opruimen, behalve de meest recente. Het is trouwens een goed idee geregeld te controleren of de achterliggende functie Systeemherstel nog wel actief is. Start hiervoor Een herstelpunt maken op in het startmenu, klik op Configureren bij het gewenste station, kies Systeembeveiliging inschakelen en volg de verdere instructies.

Opgeruimd staat netjes (en vergt weinig moeite met Schijfopruiming).

Antiransomware

Nu we het toch over schadelijke software hebben: ransomware behoort tot de meest gluiperige soort en daar wil je natuurlijk proactief op reageren. Anders is de kans groot dat de malware al talrijke gegevensbestanden ontoegankelijk heeft gemaakt voor je het ontdekt en verwijdert.

Ga dus preventief te werk en open de Instellingen van Windows waar je Privacy en beveiliging / Windows-beveiliging / Virus- en bedreigingsbeveiliging opent en Bescherming tegen ransomware beheren selecteert. Schakel Controlled folder access in en klik op Beschermde mappen. Standaard beveiligde mappen kun je desgewenst verwijderen en via Een beveiligde map toevoegen kun je ook andere mappen laten beschermen tegen verdachte overschrijfpogingen.

Blokkeert de tool de toegang tot een legitieme app, dan kun je deze via Een app toestaan via Controlled Folder Access / Een toegestane map toevoegen in een uitzonderingslijst opnemen.

Voeg alle belangrijke gegevensmappen toe aan de bescherming tegen ransomware.

Offline antivirus

We blijven nog even bij de beveiliging van Windows. Je weet ongetwijfeld dat Windows een prima antivirustool heeft ingebouwd: Microsoft Defender. Maar het kan gebeuren dat sommige malware zich zo diep in het systeem heeft ingegraven, dat die zich al in het geheugen weet te nestelen nog voor Defender actief is. Heb je zo’n donkerbruin vermoeden, gebruik Defender dan even in ‘offline modus’.

Ga naar Instellingen van Windows en kies Privacy en beveiliging / Windows-beveiliging / Virus- en bedreigingsbeveiliging. Klik op Scanopties en selecteer Microsoft Defender Antivirus (offline scan). Druk op de knop Nu scannen. Je krijgt nog een melding te zien die je maant om alle open documenten te bewaren voor je bevestigt met Scannen. Immers, Windows herstart nu automatisch, voert meteen erna een virusscan uit en verwijdert gedetecteerde malware.

Een grondige scan meteen na het booten.

Geheugencontrole

Wanneer je onverwacht te maken krijgt met bestandscorrupties, vastlopers of systeemcrashes, zou het best kunnen dat het werkgeheugen van je pc niet meer betrouwbaar functioneert. In zo’n geval kun je de tool Geheugencontrole gebruiken. Druk op Windows-toets+R en voer mdsched.exe uit, waarna je Windows herstart. De tool doorloopt nu een aantal standaardtests.

Wil je het nog grondiger aanpakken, druk dan op F1 en kies Extra. Met de Tab-toets geef je aan bij welke tests je eventueel de geheugencache wilt inschakelen. De test wordt in principe tweemaal uitgevoerd, maar ook dit is aanpasbaar. Bewaar je wijzigingen met F10 en start de scan. De duur kan oplopen van enkele minuten tot een paar uur, afhankelijk van de ingestelde parameters.

Extra tools

In dit artikel zijn al talrijke tools en functies de revue gepasseerd, maar er zijn er nog veel meer. Je vindt een deel ervan op het tabblad Hulpprogramma’s van de app Systeemconfiguratie. Er komen ook nog een paar tools tevoorschijn wanneer je met de rechtermuisknop op de Windows-toets, links op de taakbalk, drukt.

Nog meer tools krijg je vanuit het Configuratiescherm. Bij Selecteren op kies je Kleine pictogrammen en vervolgens selecteer je Windows Tools. Er duiken nu meer dan dertig handige apps en functies op.

Tot slot willen we je een superhandige truc niet onthouden: GodMode. Je krijgt deze als volgt aan de praat. Klik met de rechtermuisknop op een lege plek in je bureaublad en kies Nieuw / Map. Geef deze map de naam GodMode.{ED7BA470-8E54-465E-825C-99712043E01C} en dubbelklik vervolgens op het bijbehorende mapicoon. Er verschijnt een lijst met meer dan tweehonderd functies, verdeeld over meer dan dertig rubrieken. Daar ben je wel even zoet mee.

GodMode: het Configuratiescherm op steroïden.

▼ Volgende artikel
Sleepdeur of deur-op-deursysteem: welk type keukendeur is het meest praktisch?
© ID.nl
Huis

Sleepdeur of deur-op-deursysteem: welk type keukendeur is het meest praktisch?

Als je een nieuwe inbouwkoelkast of -vriezer koopt, kom je voor een keuze te staan waar je misschien nog nooit eerder over hebt nagedacht: welk deursysteem kies je? Bij inbouwapparaten zijn er namelijk twee manieren waarop de keukendeur aan het apparaat vastzit. Welke dat zijn en hoe ze werken, lees je in dit artikel.

Voor inbouwapparaten zoals koelkasten en vriezers heb je de keuze uit twee verschillende deursystemen: deur-op-deur en sleepdeur. Beide systemen werken op een andere manier, maar zijn in de basis eenvoudig. In dit artikel leggen we je uit wat het verschil is, wat de voor- en nadelen zijn, en waar je op moet letten bij het kiezen van het juiste systeem.

Vaste deur

Bij een deur-op-deur-systeem wordt het keukenpaneel rechtstreeks vastgeschroefd op de deur van de koelkast of vriezer. De twee deuren vormen dus samen één geheel. Als je de keukendeur opent, gaat de deur van het apparaat automatisch mee. Het voordeel van dit systeem is dat het er strak en stevig uitziet. De deuren blijven goed op hun plek zitten en het geheel voelt degelijk aan. Ook kun je de keukendeur meestal helemaal openzetten, wat handig is als je grote spullen in of uit de koelkast wilt halen. Daarnaast is er minder kans op slijtage aan de scharnieren, omdat alles in één beweging meebeweegt. Bij een vaste deur heeft de inbouwkoelkast extra sterke scharnieren die zowel het gewicht van de koelkastdeur zelf moeten dragen alsmede de opbouw van de keukendeur.

©ID.nl

Geleide deur of sleepdeur

Bij het sleepdeursysteem is de keukendeur niet direct vastgeschroefd op de koelkastdeur. In plaats daarvan zit er een soort schuifsysteem tussen. Als je de keukendeur opent, ‘sleep’ je de koelkastdeur met je mee via een geleiderail. De twee deuren bewegen dus los van elkaar, maar wel tegelijk. Het voordeel is dat het makkelijker te vervangen is als je ooit een ander model koelkast neemt, omdat je niet alles opnieuw hoeft uit te lijnen. Ook kun je de deuren iets onafhankelijk van elkaar bewegen, wat soms handig is bij montage of onderhoud.

©ID.nl

Voorkeuren

Welk systeem je kiest, hangt af van je keuken én van je voorkeuren. Heb je een moderne keuken met een strakke afwerking? Dan is deur-op-deur vaak de beste keuze, omdat het er netter uitziet en steviger aanvoelt. Heb je een oudere keuken en wil je een inbouwapparaat vervangen zonder te veel gedoe? Dan kan een sleepdeur een praktische oplossing zijn.

Let wel op: je kunt niet zomaar een apparaat met deur-op-deur-systeem in een kast zetten die bedoeld is voor een sleepdeur, en andersom. De scharnieren en montagepunten zitten op een andere plek, en ook de manier waarop de deur opent verschilt. Controleer dus altijd goed welk systeem je nu hebt voordat je iets nieuws aanschaft. En kijk ook hoe je keuken is ingedeeld, zodat je ook weet of alles wel past.

Systeem monteren

Het installeren van zo’n systeem is iets wat je misschien niet zelf wilt doen, tenzij je handig bent. Vooral bij een deur-op-deur-systeem is het belangrijk dat alles precies recht hangt, anders gaat de deur niet goed dicht of krijg je scheve kieren. Veel mensen kiezen er daarom voor om de koelkast of vriezer te laten plaatsen door een vakman. Dan weet je zeker dat alles goed en netjes zit en heb je garantie op het werk.

©ID.nl

Onderhoud

Beide systemen zijn in principe onderhoudsvrij, zolang ze goed gemonteerd zijn. Toch kan het geen kwaad om af en toe te checken of de scharnieren nog stevig vastzitten of de sleepgeleiders soepel lopen. Gewoon wat eenvoudig keukenonderhoud.

Tot slot

Of je nu kiest voor een stevig deur-op-deur-systeem of het wat flexibelere sleepdeur-systeem: het is vooral belangrijk dat het past bij jouw keuken en jouw wensen. Vraag bij twijfel altijd om advies bij de winkel of installateur. Zo voorkom je verrassingen, en kun je weer jarenlang genieten van je ingebouwde koelkast of vriezer.

▼ Volgende artikel
Amazon Prime Video gaat advertenties tonen bij abonnement
Huis

Amazon Prime Video gaat advertenties tonen bij abonnement

Ben je lid van Amazon Prime? Dan krijg je vanaf 26 augustus 2025 te maken met advertenties tijdens films en series. Wil je geen advertenties zien? Dan moet je bijna 60 procent van de abonnementsprijs bijbetalen.

Volgens het bedrijf het tonen van reclames nodig om te blijven investeren in de content waar abonnees van genieten — en om dat ook op de lange termijn vol te houden. Ze gaan het tonen van advertenties volgens de e-mail die klanten deze week ontvingen, in 'beperkte mate' doen.

Lees ook: Zo bespaar je op streamingdiensten

Wie liever geen advertenties ziet, moet nu ook extra gaan betalen. Amazon biedt dan vanaf 26 augustus een advertentievrije optie aan. Voor een bedrag van 2,99 euro extra per maand kun je dan zonder advertenties kijken, waardoor een abonnement op Prime uitkomt op 7,98 euro per maand. Amazon Prime was eerder altijd al een van de goedkoopste streamingdiensten, maar als je geen advertenties wil zien, komt daar nu dus verandering in.

Er verandert volgens Amazon verder niets aan de prijs of inhoud van het standaard Prime-lidmaatschap, wat betreft functionaliteit. Ook heeft deze wijziging verder geen invloed op het bezorgen van producten van de webshop van Amazon.

Bestaande leden hoeven niets te doen om de nieuwe situatie met advertenties te krijgen; de standaardversie van Prime Video wordt automatisch aangepast. Wie liever overstapt op de advertentievrije versie, kan dat vanaf 26 augustus zelf regelen via zijn of haar accountinstellingen. Als je nog twijfelt of je je lidmaatschap wilt behouden, kun je je abonnement beheren of eventueel stopzetten via je Amazon-account. Je ontvangt dan (een deel van) het abonnementsgeld terug.