Ook op een stabiel Windows-systeem loopt er weleens iets fout. Het netwerkverkeer is traag of je hebt de indruk dat er iets verdachts gebeurt, een schijf presteert niet zoals het hoort of achtergrondprocessen zetten een rem op de prestaties. De Sysinternals Suite bestaat uit een collectie hulpprogramma's voor Windows, die uitkomst bieden.

Onlangs hebben we geschreven over een reeks systeemtools afkomstig van de Israëlische programmeur Nir Sofer. Die werkt namelijk al vele jaren aan de NirLauncher-suite, met meer dan tweehonderd tools (als losse tools ook wel NirSoft Utilities genoemd). Onze focus ligt deze keer op de Sysinternals Suite, maar we belichten evengoed ook nog een paar tools uit zowel de NirSoft Utilities als de MiTeC Utilities.

De Sysinternals Suite wordt ontwikkeld door Mark Russinovich, inmiddels alweer vele jaren onder de hoede van Microsoft. Elke tool laat zich afzonderlijk downloaden en installeren via https://docs.microsoft.com/nl-nl/sysinternals. 

Ze zijn opgedeeld in rubrieken als Bestanden en schijven, Netwerk, Proces, Beveiliging, Systeem en Diversen. Lees telkens ook goed de downloadpagina’s na, want je vindt hier vaak voorbeelden, opdrachtregelparameters evenals allerlei aandachtspunten. Op de webpagina vind je tevens een downloadlink voor de complete suite. Helaas heeft deze geen eigen grafische interface.

Windows System Control Center

©PXimport

Werk je graag met tools uit zowel de NirLauncher-suite (NirSoft Utilities) als de Sysinternals Suite, dan kun je beide afzonderlijk downloaden, maar handiger is dan het gebruik van Windows System Control Center (WSCC). Deze overzichtelijke grafische interface combineert namelijk beide suites en voegt er zelfs nog enkele andere tools aan toe. Je kunt kiezen uit 32- en 64bit-versies, en een portable versie of een installatiebestand. Wij gaan uit van de portable versie.

Wanneer je die de eerste keer opstart, geef je aan welke software je daadwerkelijk wilt downloaden. Wij selecteerden alle onderdelen: Sysinternals, Nirsoft, Windows, Misc. Tools en MiTeC. Bij sommige kun je kiezen uit 32- of 64bit-versies (voor zover beschikbaar). De hele zwik downloaden blijkt verrassend compact: 283 MB voor 340 tools, in de standaardlocatie %appdata%\wscc_x64.

Via de knop Updates kun je opnieuw eventuele updates downloaden. Via Options zet je de suite nog beter naar je hand. Veelgebruikte tools zet je in de rubriek Favorites. De knop New Console linksonder geeft je toegang tot de Opdrachtprompt.

Verkies je de Nederlandstalige versie van de NirSoft Utilities, kopieer dan zelf het uitgepakte taalbestand van de NirLauncher-suite naar de submap NirSoft Utilities en eventueel ook naar de map x64. Je start WSCC bij voorkeur als administrator op.

AdapterWatch (NirSoft Utilities)

©PXimport

AdapterWatch brengt al je (al dan niet virtuele) netwerkadapters overzichtelijk samen, met uitgebreide informatie op een afzonderlijk tabblad voor elke adapter. Je ziet hier onder meer de operationele adapterstatus, inclusief de hoeveelheid data die tijdens je huidige werksessie werden ontvangen en verstuurd. 

Een van de rijen heeft de titel Interface-snelheid (bits per seconde): hier ga je na of je adapter op 1 Gbit (1.000.000.000) dan wel op 100 Mbit (100.000.000) staat ingesteld. Geeft dit iets anders aan dan je had verwacht, dan pas je dat aan vanuit het Windows Apparaatbeheer (devmgmt.msc), in het Eigenschappen-venster van de adapter, op het tabblad Geavanceerd, bij een onderdeel als Snelheid & duplex.

Handig is ook het veld DNS-Servers. Werkt je internetverbinding ineens niet meer, ga dan na of er hier wel een ip-adres staat ingevuld. Is er tevens sprake van een DHCP-server (met ip-adres), dan krijgt je systeem de DNS-serveradressen normaliter ook automatisch doorgestuurd. 

Wil je die toch zelf bepalen, open dan in Windows het venster Netwerkverbindingen (Windows-toets+R en voer ncpa.cpl uit), waar je in het Eigenschappen-venster van de adapter, bij Internet Protocol […] zelf de DNS-serveradressen invult (bijvoorbeeld 1.1.1.1 of 8.8.8.8). 

Network Scanner (MiTeC Utilities)

©PXimport

Er bestaan tig kleine tools waarmee je allerlei onderdelen van je thuisnetwerk kunt monitoren of waarmee je diverse netwerkfuncties kunt testen. MiTeCs Network Scanner brengt er diverse samen in een handige beheermodule. Het programma kan met diverse protocollen overweg, waaronder TCP/IP, ICMP, NetBIOS, SNMP en AD (voor domeinnetwerken).

Om een overzicht te krijgen van je actieve netwerkapparaten hoef je maar het lokale ip-bereik in te vullen en de knop IP Range Scan in te drukken. Je versnelt het scanproces enigszins door bij Preferences het aantal threads te verhogen.

Klik met rechts op een apparaat en daarna op Advanced Device Explorer om het toestel in detail te bekijken, in de veronderstelling dat je over voldoende machtigingen beschikt en dat eventueel een RPC-service op de client actief is. Je kunt hier dan onder meer shares, open bestanden, services, processen en geïnstalleerde software bekijken, en tevens een portscan uitvoeren, het apparaat (via WoL) in- of uitschakelen, een commando uitvoeren enzovoort.

In het onderste deel van het hoofdvenster zie je per geselecteerde netwerkadapter de up- en downloadoverdracht. Met de knoppen bovenaan kun je onder meer Whois-verzoeken uitvoeren, het externe ip-adres van je netwerk opvragen en een VirusTotal-scan van een domein uitvoeren (dit laatste vereist wel een geldige API-sleutel).

HEX Editor (MiTeC Utilities)

©PXimport

Met een zogenoemde hex-editor krijg je, als het ware ‘onder’ het bestandssysteem door, toegang tot bestanden, schijfstructuren en zelfs specifieke geheugengebieden – software voor doorgewinterde gebruikers dus. Dat neemt niet weg dat het een levensredder kan zijn bij lastige datahersteloperaties of bij grondige analyses van malafide of nukkige programma’s.

Start je HEX Editor op vanuit WSCC, dan moet WSCC als administrator uitgevoerd worden zodat HEX Editor zelf ook met alle rechten opstart. Houd er rekening mee dat je nu zomaar wijzigingen kunt aanbrengen in bestanden en op schijven, ook in delicate schijfgebieden als bootsectors.

Eerst bepaal je wat je precies wilt analyseren. Dat doe je via de knoppen Open (voor bestanden), Dump memory en Dump Disk. Bij geheugenonderzoek kun je verschillende geheugengebieden analyseren. Via Process kun je zelfs aangeven van welke applicatie of proces je het geheugengebruik wilt bestuderen. Bij schijfonderzoek hoef je maar de gewenste fysieke schijf of partitie aan te duiden of je vermeldt de startsector inclusief het aantal sectors. 

Een Inspector-module tracht de ruwe hex-data meteen te interpreteren en naar een leesbare vorm om te zetten. Dankzij tabbladen schakel je snel tussen verschillende geheugendumps of je kiest File / Compare om meerdere dumps naast elkaar te zien. Met File / Save bewaar je de wijzigingen, eventueel via File / Save as in een dumpbestand.

RAMMap en VMMap (Sysinternals Suite)

©PXimport

Met HEX Editor kun je weliswaar ook geheugengebieden benaderen, maar wil je specifiek het geheugengebruik van processen of applicaties nagaan, gebruik dan liever de tool RAMMap. Een deel van deze informatie vind je ook in het Windows Taakbeheer (via Prestaties / Broncontrole openen / Geheugen), maar RAMMap gaat duidelijk grondiger te werk.

Op het tabblad Use Counts zie je bijvoorbeeld hoe het geheugen precies is gepagineerd (lees: opgedeeld in blokken) en lees je op elke rij af hoe dat geheugen precies is – of kan worden – toegewezen. Je moet wel vertrouwd zijn met termen als Paged en Nonpaged Pool, Shared Memory enzovoort, want helaas geeft de tool hierover geen verdere uitleg.

Nuttig is ook het tabblad File Summary, waar je afleest welke bestanden in het geheugen zijn geladen en op welke manier. Houd daarbij het volgende in het achterhoofd: active memory = total – (standby + modified).

Om letterlijk van elk proces zowel het fysieke als het virtuele geheugen uitgetekend te zien, start je de tool VMMap op, waarna je een lopend proces selecteert of zelf een toepassing start vanuit het programma. Het is tevens mogelijk de informatie automatisch te laten verversen, zodat je zo’n proces min of meer in realtime kunt volgen.

Autoruns (Sysinternals Suite)

©PXimport

Ondervind je dat je systeem traag opstart of dat het soms sloom reageert, dan zou dat best te maken kunnen hebben met processen die op een of andere manier automatisch worden opgestart. Je kunt dit tot op zekere hoogte ook wel checken via het Windows Taakbeheer (op het tabblad Opstarten), maar Autoruns gaat veel grondiger te werk. Zodra je de tool start, zie je meteen de opgestarte processen en toepassingen, netjes opgedeeld volgens de locatie – meestal is dat een registersleutel – van waaruit ze zijn opgestart.

Standaard zie je op het tabblad Everything alle types automatisch opgestarte items, maar via een van de andere achttien tabbladen kun je ook specifieke types selecteren, zoals KnownDLLs, Explorer, Scheduled Tasks, Drivers, Services enzovoort. Je hebt bovendien de mogelijkheid een snapshot te nemen van de resultaten en die via Compare met een eerder vastgelegde dataset te vergelijken. Dat kan bijvoorbeeld handig zijn voor en na de installatie van een programma.

In de kolom VirusTotal staan ook de analyseresultaten van de bekende online virusscanner VirusTotal. Een score van bijvoorbeeld 3/74 geeft aan de 3 van de 74 virusscanners een potentiële bedreiging heeft vastgesteld. Vanuit het contextmenu ga je meteen naar het bewuste item (in het register), maar kun je ook extra informatie van Process Explorer opvragen. 

Process Explorer (Sysinternals Suite)

©PXimport

Process Explorer somt in realtime alle actieve processen op en vertelt je onder meer hoe intensief ze de schijf, het geheugen en de processor gebruiken. Nieuw gestarte processen kleuren daarbij lichtgroen. Wil je bijvoorbeeld het processorgebruik weten, klik dan op de kolomtitel CPU om de processen te ordenen volgens cpu-gebruik. Klik op Private bytes om het geheugengebruik te tonen.

Om ook het schijfgebruik te zien, maak je eerst een aantal kolommen zichtbaar. Klik hiervoor met rechts op een kolomtitel, kies Select Columns, open het tabblad Process Disk en plaats een vinkje bij de gewenste items, zoals Read Bytes of Write Bytes.

Om ook in deze tool de scanresultaten van VirusTotal te zien, ga je naar het menu Options en kies je VirusTotal.com / Check VirusTotal.com. Vanuit het contextmenu kun je een (verdacht) proces tijdelijk stopzetten (Suspend) of abrupt beëindigen (Kill Process).

Handig is ook het viziericoon: je hoeft dit maar naar een applicatievenster te verslepen om naar het bijbehorende proces te gaan. Er zijn trouwens nog veel meer mogelijkheden, maar we hebben helaas niet de ruimte om die hier uit te diepen.

Process Monitor (Sysinternals Suite)

©PXimport

Is het vooral je bedoeling specifieke bestanden en registersleutels of zelfs dll’s en threads te volgen, bijvoorbeeld om na te gaan wat de impact is van een applicatie of proces, dan heb je een tool als Process Monitor nodig. Met de knop Capture (sneltoets Ctrl+E) start en stop je het scanproces, en met de knop Clear ruim je de scanresultaten in één keer op.

Rechts vind je de knoppen waarmee je aangeeft wat je precies wilt monitoren. Wil je bijvoorbeeld weten welke registersleutels een bepaald programma maakt of wijzigt, dan laat je alleen het eerste knopje (Show Registry Activity) geselecteerd. Om de scanresultaten verder te verfijnen, druk je op de knop Filter. Klik daarna eerst op Reset, waarna je bij Display entries matching these conditions via de uitklapmenu’s bijvoorbeeld de volgende filterregel krijgt: Category is Write then Include. Bevestig met Add en met OK. Ga naar het menu Filter en plaats een vinkje bij Drop filtered events, zodat de tool geen uitgefilterde gebeurtenissen bewaart of toont.

Zorg nu dat het programmavenster van de applicatie die je wilt monitoren eveneens zichtbaar is en sleep het viziericoon van Process Monitor tot boven dit applicatievenster. Je zult merken dat hierdoor een extra filter wordt gemaakt, op basis van het applicatie-PID (Process ID). Start de scan nu. Zo controleer je ook aanpassingen aan bestanden, netwerkactiviteit enzovoort van applicaties.

AccessEnum en AccessChk (SysInternals Suite)

©PXimport

Wanneer er zich meerdere gebruikers op je pc kunnen aanmelden, dan wil je als beheerder wellicht weten wie toegang heeft tot welke mappen en registersleutels, en met welke machtigingen. AccessEnum kan je dat snel vertellen.

Met de knoppen Directory en Registry geeft je eerst aan wat je wilt onderzoeken, waarna je de map of de registersleutel aanduidt en op de Scan-knop drukt. Let wel, je krijgt alleen mappen te zien indien de machtigingen verschillen van de bovenliggende map. Bestanden worden alleen getoond als de machtigingen minder restrictief zijn dan wat in de bovenliggende map werd bepaald. 

Wil je ook bestanden zien met meer restrictieve instellingen, dan moet je dat instellen bij Options / File display options. Vanuit het contextmenu via de optie Explore ga je meteen naar het betreffende item in de Verkenner of in de Register-editor. De consoletool AccessChk vormt hierop een mooie aanvulling. Die vertelt je welke machtigingen een specifieke gebruiker of gebruikersgroep heeft op bestanden, registersleutels of services. 

Disk2vhd (Sysinternals Suite)

©PXimport

Disk2vhd is tot slot zeer interessant voor wie graag met virtuele machines werkt. Hiermee kun je namelijk eenvoudig je huidige Windows-systeem naar een virtuele schijf in vhd(x)-formaat (Virtual Hard Disk) omzetten. Je kunt zo’n schijf zelfs vanuit het actieve systeem creëren. Die kun je dan koppelen aan een virtuele machine in onder meer VirtualBox of eventueel Microsoft Hyper-V.

Bij het opstarten maakt de tool een lijst van alle gedetecteerde volumes en je kunt er meerdere tegelijk selecteren. Houd er rekening mee dat er een afzonderlijk vhd-bestand wordt gemaakt voor elke fysieke schijf waarop de geselecteerde volumes zich bevinden. Je laat het best het vinkje staan bij Use Volume Shadow Copy en je verwijdert juist het vinkje bij Use Vhdx . Je start het proces met de knop Create. Besef wel dat deze operatie best lang kan duren.

Zoals de meeste andere tools uit de Sysinternals Suite kun je de tool ook met een opdrachtregelcommando aansturen, bijvoorbeeld:

Om zo’n schijf in VirtualBox te koppelen, klik je op Nieuw, vul je de relevante gegevens in voor de velden Naam, Machinemap, Type (wellicht Microsoft Windows) en Versie (bijvoorbeeld Windows 10 64-bit). Druk op Volgende, stel een geschikte geheugengrootte in (bijvoorbeeld 2048 MB) en kies Bestaand virtuele harde schijf-bestand gebruiken. Klik op het mapicoon en op Toevoegen, en verwijs naar je vhd-bestand. Bevestig met Kiezen / Aanmaken. Je virtuele machine is gebruiksklaar.

Gebruikers die deze week Facebook of Instagram openen, krijgen ineens een keuze voorgeschoteld: wil je betalen om geen advertenties meer te zien, of blijf je het gratis gebruiken mét advertenties? Die keuze is vanaf nu verplicht. Sinds november 2023 bood Meta al de mogelijkheid om een betaald abonnement zonder advertenties te nemen, maar tot nu toe was dat geheel vrijblijvend. Wat betekent die verplichte keuze precies? En kun je, als je niet wilt betalen, nog steeds zelf bepalen wat je te zien krijgt?

Waarom moet je nu ineens kiezen?

Meta voert deze verplichte keuze door vanwege aangescherpte Europese privacyregels. De wetgever stelt strengere eisen aan hoe bedrijven data mogen gebruiken voor advertentiedoeleinden. Een gratis dienst met gepersonaliseerde advertenties mag alleen als de gebruiker daar bewust toestemming voor geeft. Meta zet de gebruiker daarom voor het blok: betalen voor een advertentievrije ervaring, of toestemming geven voor het gebruik van je gegevens.

De betaalde abonnementsvorm: wat houdt het in?

Wie zich abonneert op de advertentievrije versie van Facebook en Instagram betaalt 7,99 euro per maand via de app, of 5,99 euro via een browser. Dit bedrag geldt voor één account in het zogeheten Accountcentrum. Wil je meerdere accounts advertentievrij gebruiken, dan betaal je daar extra voor. Meta belooft dat je gegevens in dat geval niet verwerkt worden voor advertentiedoeleinden. Je gebruikt de platformen dan volledig zonder gepersonaliseerde advertenties.

©Meta

Niet betalen? Dit doet Meta dan met je gegevens

Kies je ervoor om Facebook en Instagram gratis te blijven gebruiken, dan geef je Meta toestemming om je gegevens te gebruiken voor advertenties. Het gaat dan om gepersonaliseerde advertenties, gebaseerd op je profiel, gedrag op het platform en je interacties met andere websites en apps. Je huidige ervaring blijft grotendeels hetzelfde, maar de verwerking van je gegevens valt voortaan onder strengere Europese regels.

Je kunt later ook kiezen voor advertenties met minder personalisatie. Deze optie gebruikt minder van je gegevens en is iets privacyvriendelijker, maar laat nog steeds advertenties zien. Meta gebruikt dan geen informatie meer over je gedrag op andere sites of eerdere interacties binnen hun platformen. In plaats daarvan worden alleen basisgegevens gebruikt, zoals je leeftijd, geslacht, locatie en activiteit op dat moment. Deze instelling kun je op elk moment inschakelen via het menu Advertentie-instellingen, onder het kopje dat gaat over personalisatie en gegevensgebruik.

©Videoland

Hoe houd je invloed op wat je te zien krijgt?

Ook als je kiest voor de gratis versie van Facebook of Instagram, kun je nog wel degelijk invloed uitoefenen op de advertenties die je te zien krijgt.

Advertentie-instellingen beheren

Ga naar de instellingen van je Facebook- of Instagram-account en zoek naar Advertentievoorkeuren of Advertentie-instellingen. Hier krijg je een overzicht van de interesses die Meta aan jouw profiel heeft gekoppeld. Je kunt deze interesses bewerken, verwijderen of toevoegen. Door dit te doen, geef je Meta een duidelijker beeld van wat je wel en niet relevant vindt. Je kunt ook instellen dat je geen advertenties meer wilt op basis van je activiteit op andere websites en apps.

Advertenties verbergen, rapporteren of de herkomst begrijpen

Bij elke advertentie verschijnt een menu met de optie Waarom zie ik deze advertentie?. Als je daarop klikt, zie je welke informatie Meta heeft gebruikt om jou die advertentie te tonen. Denk aan je interesses, je leeftijd, locatie of het feit dat je eerder een bepaalde pagina hebt bezocht. Vanuit dat scherm kun je direct instellingen aanpassen of interesses verwijderen die niet (meer) bij je passen. Als je een advertentie ziet die je niet interesseert of ongepast vindt, kun je deze ook verbergen of rapporteren. Klik op de drie puntjes bij de advertentie en kies voor Advertentie verbergen of Deze advertentie rapporteren.

Merken of onderwerpen blokkeren

Daarnaast kun je in je advertentie-instellingen specifieke merken of onderwerpen blokkeren die je liever niet voorbij ziet komen. Dit zorgt er niet voor dat advertenties verdwijnen, maar wel dat ze iets minder willekeurig aanvoelen en beter aansluiten op wat je zelf belangrijk of prettig vindt.

Alternatieven: gratis en advertentievrij?

Als de ontwikkelingen bij Facebook en Instagram je zorgen baren en je liever geen advertenties ziet én niet wilt betalen, zijn er maar weinig alternatieven. Volledig gratis, advertentievrije sociale media zijn zeldzaam. De meeste platformen draaien op advertentie-inkomsten of het gebruik van data. Er zijn wel opties die het anders aanpakken. Mastodon, onderdeel van het Fediverse, werkt bijvoorbeeld met open-sourceprincipes en wordt beheerd door community's. Hier zie je weinig tot geen advertenties, maar het bereik is kleiner en de ervaring anders. Ook kun je specifieke niche-platforms of forums opzoeken die zonder advertenties draaien dankzij donaties of vrijwilligers.

De keuze is aan jou

Betalen, de advertenties voor lief nemen of je account opzeggen: de keuze is aan jou. En dat is geen makkelijke keuze. Blijf je bij de gratis versies van Facebook en Instagram? Met de tips in dit artikel kun je in ieder geval nog een beetje grip op je eigen tijdlijn houden.

Lees ook: Je Facebook-account deactiveren of verwijderen

Als je een inbouwoven of magnetron wilt plaatsen, begint alles met het opmeten van de nis, oftewel de uitsparing in je keukenkast waar het apparaat in moet komen. Die afmetingen moeten tot op de millimeter kloppen, anders past je nieuwe oven of magnetron niet. Hoe je dat aanpakt en waar je op moet letten, lees je hier. Geen stress: het is makkelijker dan het lijkt!

Wat zijn nismaten eigenlijk?

De nismaten van je keuken zijn de binnenafmetingen van de ruimte waarin je de oven of magnetron wilt inbouwen. Je meet dus niet het apparaat zelf, maar de kast waar hij in moet komen. De nismaten bestaan uit drie onderdelen: hoogte, breedte en diepte. De meeste inbouwapparaten zijn afgestemd op standaardmaten, maar er zijn ook uitzonderingen – vooral als je keuken iets ouder is of als je kiest voor een compact model.

Een oven past meestal in een nis van 60 centimeter breed. De hoogte varieert, afhankelijk van het soort apparaat. Zo zijn inbouwovens meestal 60 centimeter hoog, maar compacte modellen van 45 centimeter komen ook vaak voor. Magnetrons hebben doorgaans een hoogte van 38 of 45 centimeter. Combimagnetrons – de handige alleskunners – vallen meestal in de categorie van 45 centimeter hoog.

Zo meet je de nismaten op

De hoogte van de nis meet je van de bovenkant tot de onderkant van de uitsparing. Gebruik een rolmaat en trek die strak – zo krijg je een nauwkeurige meting. Dit is vooral belangrijk bij het kiezen tussen een compacte oven of een standaardmodel.

De breedte van de nis meet je van de linker- naar de rechterkant. Ook hierbij geldt: strak meten voor een betrouwbaar resultaat. De meeste apparaten hebben een standaardbreedte van 60 centimeter, maar het is altijd slim om te controleren wat jouw keuken precies toelaat.

De diepte van de nis is de afstand van de voorkant van de kast tot de achterwand. Zet je rolmaat dus helemaal achterin de nis en trek hem naar voren toe. De meeste ovens en magnetrons passen met een diepte van zo’n 55 tot 60 centimeter, maar ook hier geldt: meten is weten.

Het opmeten gaat het makkelijkst als de nis leeg is – dus als er geen apparaat meer in zit. Zo weet je zeker dat je met de juiste afmetingen werkt.

©Surachetsh

Wat past het beste bij jou?

Heb je je nismaten eenmaal duidelijk in beeld, dan kun je gericht gaan zoeken. Kook en bak je graag en wil je graag taarten, ovenschotels of braadstukken maken? Dan is een volwaardige inbouwoven precies wat je nodig hebt. Gebruik je de oven vooral voor opwarmen, ontdooien of simpele gerechten, dan is een magnetron waarschijnlijk voldoende.

Wil je het beste van beide werelden in één apparaat? Dan is een combimagnetron een slimme keuze. Die heeft de functies van zowel een oven als een magnetron en bespaart je daarmee ruimte – handig, zeker in kleinere keukens.

Klaar om te kiezen?

Als je de afmetingen van je nis goed hebt gemeten én weet welk type apparaat het best bij jouw kookstijl past, kan het eigenlijk niet meer misgaan. Je bent klaar om een oven of magnetron uit te zoeken die niet alleen perfect in je keuken past, maar ook perfect bij jou.