In dit artikel beschrijven we hoe je een telefoon met draaischijf ‘hackt’ en aansluit op een Raspberry Pi. In ons geval zetten we hem in als ludieke manier om tafelsommen te oefenen. Oftewel: zo bouw je je eigen sommentelefoon.

Het oorspronkelijke idee om een T65 in combinatie met een Raspberry Pi te gebruiken voor een leuk en leerzaam project komt van Tammo Jan Dijkema (@tammojan), bij wie we via Twitter de Sommentelefoon ontdekten. Op de bijbehorende Github-pagina schrijft hij: “De telefoon geeft (door de hoorn) een sommetje, en je moet het antwoord geven door het te draaien met de draaischijf. De telefoon zegt ‘goed’ of ‘fout’, en geeft de volgende som.”

Ons plan is om de Raspberry Pi in de telefoon in te bouwen, een kind (zoals het zoontje van de auteur) alle audio te laten inspreken en uiteindelijk de functionaliteit te programmeren die je in het volgende kader kunt lezen.

Dit project is voor kinderen een leuke manier om te leren rekenen, vooral wanneer ze van hun eigen stem een complimentje te horen krijgen. Daarnaast is het voor de maker ook erg interessant en leerzaam om de techniek van zo’n oud apparaat nader te bekijken.

Benodigdheden

- T65-telefoon met kiesschijf en aardtoets - € 7,50 tot een paar tientjes

Deze is via Marktplaats nog makkelijk te krijgen; zoek op ‘T65 telefoon’. De prijs is afhankelijk van de kleur; standaard beige is meestal goedkoper;

- Raspberry Pi 3 inclusief voeding (€ 50,– via webshops als Hubbit.nl, Floris.cc, Kiwi-electronics.nl of Conrad.nl);

- Jumperkabels, female/female of female/male (€ 5,– via dezelfde elektronica webshops);

- Audiokabel met 3,5 mm stereo-jackplug (€ 2,– via bijvoorbeeld onlinekabelshop.nl of kabeldirect.nl). Je kunt ook de kabel van een setje oordopjes of hoofdtelefoon die je niet meer gebruikt doormidden knippen.

Totale kosten ca. € 65,–

Openschroeven

Het principe van het aansluiten van het telefoontoestel op de Raspberry Pi is simpel: door de telefoon te bedienen via de draaischijf, de aardknop en de knoppen waar de hoorn op ligt, worden er in de binnenkant contacten geopend en gesloten.

Door met een multimeter uit te zoeken welke contacten dit zijn en deze vervolgens met de juiste gpio-pinnen van de Raspberry Pi te verbinden, kunnen we de Pi laten reageren op het indrukken van de knoppen en het draaien van de draaischijf. Daarvoor schrijven we een programma in de programmeertaal Python.

We beginnen met het openen van de telefoon. Aan de onderkant zitten drie schroeven. Met de achterste schroef open je het klepje dat toegang geeft tot de aansluitkamer. Hierin vind je 12 contactpunten, waarvan twee viertallen een overzichtelijke kleurcode hebben gekregen. Contactpunten 1 tot en met 4 zijn bedoeld voor de kabels naar de stekker voor de wandcontactdoos, maar aangezien we die niet meer nodig hebben, kun je deze losmaken. De kabels aan de punten 9 t/m 12 die met de luidspreker en microfoon in de hoorn verbonden zijn, laten we gewoon zitten, want die gebruiken we natuurlijk wel.

Door de twee voorste schroeven los te draaien, maken we de behuizing los van de grondplaat. Je merkt aan het losdraaien van de schroefjes dat er is nagedacht over de degelijkheid van dit apparaat: de schroefjes kunnen namelijk niet uit de gaten vallen, waardoor je ze ook niet kwijt kunt raken. Wanneer alle schroeven los zijn, kun je de telefoon weer rechtop zetten en de behuizing van het toestel tillen.

©PXimport

De draaischijf

Misschien heb je je ook altijd al afgevraagd hoe de draaibeweging van de schijf wordt omgezet in de pulsen die het signaal vormen van het getal dat wordt gekozen. Wanneer je de draaischijf los klikt van de drie pootjes waar hij op rust en de transparante onderkant goed bekijkt, wordt de werking van dit vernuftig stukje techniek al snel duidelijk.

Door een nummer te kiezen en aan de schijf te draaien, draait een kleinere schijf met inkepingen mee. Wanneer deze terug draait, zorgen deze inkepingen ervoor dat twee kogeltjes herhaaldelijk tegen twee contactpunten gedrukt worden. Hoe hoger het nummer, hoe vaker er contact wordt gemaakt. Elk contactmoment is een ‘puls’.

Door het aantal pulsen door de Raspberry Pi te laten tellen, weten we dus welk nummer er is gekozen. De schijf met inkepingen is zo ontworpen, dat de kogels alleen contact maken tijdens het terugdraaien van de schijf, zodat de tijd tussen twee pulsen altijd even groot is. Hiervan kunnen we in de software handig gebruik maken.

Uit de draaischijf komen drie kabels: blauw, geel en rood. Deze zijn met respectievelijk de contactpunten Bl, Gl en Rd verbonden. De vraag is nu: welke kabels ‘detecteren’ dat het kogeltje tegen een contactpunt drukt? Om daar achter te komen, gebruiken we een multimeter, waarmee we telkens de weerstand tussen alle zes mogelijke combinaties van twee kabels meten. Met de multimeter ontdekken we dat het om de rode en blauwe kabel gaat: wanneer de kogel de contactpunten raakt, meten we geen weerstand; wanneer de kogel de contacten niet raakt, is die er wel.

Voor mensen met ervaring in het lezen van elektronische schema’s is het ook interessant om het oorspronkelijke schema van de PTT te bekijken op het blog van Dutchtelecom.

©PXimport

Het haakcontact

Door weer met de multimeter op onderzoek uit te gaan, ontdek je dat het indrukken van het haakcontact via aansluiting 1 en 3 in de aansluitkamer kan worden gedetecteerd. Hier zorgt het indrukken van de knop juist voor een open stroomkring en het opnemen van de hoorn voor een gesloten kring.

Echter: het haakcontact en de contacten in de draaischijf zijn met elkaar verbonden. Wanneer je veel gevoel voor timing hebt, is het zelfs mogelijk om een telefoonnummer te ‘draaien’ door snel achter elkaar knoppen van de haak in te drukken. Voor het programmeren met de Raspberry Pi is dit een nadeel, want hoe detecteer je of de hoorn wordt opgepakt of dat er aan de schijf wordt gedraaid? De oplossing is dat je rode en blauwe draad van de draaischijf loskoppelt van de bodemplaat en direct met de Raspberry Pi verbindt. De gele draad van de draaischijf verbind je vervolgens met het Rd- en Bl-contact op de bodemplaat. Hiervoor moet je een extra stukje draad gebruiken.

©PXimport

De aardknop

Het is handig dat de telefoon over een aardknop beschikt, want zo kun je nog andere leuke functies toevoegen. Oorspronkelijk werd deze knop gebruikt bij een huistelefooncentrale. Je kon er gesprekken mee in de wacht zetten en doorverbinden. Wij gebruiken hem om alle tien de tafels door elkaar te oefenen en daarnaast om een som nog eens te herhalen, voor het geval je deze niet goed hebt verstaan. Met de multimeter zien we dat ook hier het indrukken van de knop de stroomkring onderbreekt.

©PXimport

De luidspreker

De luidspreker is verbonden met de aansluitingen 11 en 12 in de aansluitkamer. Knip een stereo-audiokabel open. Je vindt daarin drie draden: meestal rood en wit voor het rechter- en linker-geluidskanaal en een kabel zonder mantel voor aansluiting op de aarde. De 3,5mm-jackplug komt uiteindelijk in de analoge audio uitgang van de Raspberry Pi te zitten, maar om de luidspreker te testen is het ook leuk om deze eens met een audio uitgang van een andere computer te verbinden.

©PXimport

Op de volgende pagina gaan we verder met het programmeren van de telefoon.

Tijdens het programmeren laten we de Raspberry Pi eerst nog naast de telefoon staan; dat is voor even gemakkelijker in verband met het aansluiten van kabels. Pas als alles werkt, gaan we hem inbouwen.

Het complete Python-programma voor de tafeltelefoon is te lang om hier volledig te bespreken. We staan alleen stil bij het de code die de aardknop, het haakcontact, de schijf en het geluid regelt. Voor elk van deze vier functies demonstreren we een klein Python-script, dat we toelichten. Het volledige script van de tafeltelefoon, waarin ook de code is opgenomen die het afvragen van de sommen regelt, is te downloaden van Github.

Programmeren

De programmacode die bij de aardknop hoort, is de meest eenvoudige van de drie inputs. Sla het volgende programma op de Raspberry Pi op onder de naam aardknop.py. Open daarna een terminalvenster, navigeer naar de map waar het bestand is opgeslagen en voer het uit met

Op regels 1 en 2 worden de gpio- en time-bibliotheken geïmporteerd, zodat we van deze functies in ons Python-script gebruik kunnen maken. Regels 4, 5 en 6 initialiseren gpio-pin 23, waarop we de aardknop op hebben aangesloten, waardoor deze als inputpin werkt.

Het programma telt hoe vaak de aardknop wordt ingedrukt. Deze hoeveelheid wordt bijgehouden door de variabele count. Regels 9 tot en met 14 worden continu herhaald: met de variabele aardContact wordt bijgehouden of de aardknop contact maakt. Deze is False wanneer er contact wordt gemaakt en True wanneer dat niet zo is. Wanneer aardContact de waarde False heeft (zie regel 11), wordt count met 1 opgehoogd, deze nieuwe waarde op het scherm gezet en een kort moment gepauzeerd.

©PXimport

Het tellen van het aantal pulsen van de draaischijf is iets ingewikkelder. We weten immers van te voren niet precies hoeveel pulsen we kunnen verwachten.

De variabele waarmee we het aantal pulsen – het gekozen nummer dus – bijhouden, is nPulsen. Met klaar houden we bij of we nog moeten wachten op een eventuele volgende puls, of dat er dusdanig veel tijd verstreken is sinds de laatste puls, dat kan worden geconcludeerd dat de schijf klaar is met draaien. De variabele schijfContact heeft de waarde True wanneer er door het kogeltje in de schijf contact wordt gemaakt (en er dus een puls wordt gedetecteerd) en False wanneer dat niet zo is.

Ten eerste wordt er op de regel 13 en 14 gewacht totdat er aan de schijf wordt gedraaid. Vervolgens worden regels 17 tot en met 25 herhaald zolang er nog pulsen worden gedetecteerd. In dat geval wordt op regel 14 allereerst de waarde van nPulsen met 1 opgehoogd. Daarna starten we met meten van de tijd. Als de schijf nog niet gestopt is met draaien, verwachten we namelijk dat er na ongeveer 1/10 seconde weer een puls binnen komt. Vandaar dat we 0,1 seconde wachten op regel 19 en direct daarna opnieuw bepalen wat de waarde van schijfContact is.

Regels 22 en 23: zolang er nog geen signaal van de schijf is binnenkomt, blijven we de tijd sinds de meest recente puls bepalen. Zodra deze tijd de 0,2 seconden overschrijdt, kunnen we er van uit gaan dat de schijf stil staat en is het totale aantal pulsen bekend. Op dat moment krijgt klaar de waarde True; we willen dan immers stoppen met het herhalen van regels 17 t/m 25.

Omdat bij tien pulsen de 0 op de draaischijf is gekozen, corrigeren we deze waarde op regel 27 en regel 28.

©PXimport

Er is een wezenlijk verschil tussen het gebruik van de hoornknoppen en de twee inputs die we zojuist bekeken hebben. De aardknop en de draaischijf worden namelijk gebruikt op voorspelbare momenten in het programma: op vaste tijdstippen waarop we input ervan verwachten. Bij het haakcontact ligt dat anders: de hoorn kan namelijk op elk willekeurig moment worden opgenomen en neergelegd. Het maakt niet uit waar het programma op dat moment dan ook mee bezig is: er moet direct worden gereageerd.

Het is erg onhandig om het script zo te programmeren dat we op elk moment rekening houden met de mogelijkheid dat de hoorn wordt gebruikt. Gelukkig is er een manier om dit op te lossen: interrupts.

Op regel 5 wordt de functie hoornCallback gedefinieerd. De programmacode daarvan (het herstarten van het hele script) moet worden uitgevoerd zodra er een ‘event’ op pin 24 plaatsvindt. Het koppelen van dit event aan de callback-functie vindt plaats op regel 14.

Het script toont allereerst de tekst “Wacht op hoorn…”, waarna het in een oneindige lus terechtkomt. In die lus (regel 17 en 18) gebeurt helemaal niets, maar wordt toch onderbroken wanneer de hoorn van de haak wordt genomen.

©PXimport

Om mp3-bestanden af te kunnen spelen met Python, maken we gebruik van de PyGame library. De code hiervan is een stuk eenvoudiger.

Vanaf regel 3 wordt de audiomixer geïnitialiseerd, het mp3-bestand geopend, het geluid afgespeeld en tot slot gewacht totdat het afspelen klaar is.

Voor de PTT-tafeltelefoon zijn er 48 verschillende mp3 bestanden opgenomen. Daarbij horen de 42 verschillende uitkomsten van de tafels van 1 tot 10 en de tekst “welke tafel wil je oefenen?”, “keer”, “is”, “goed zo!”, “dat is fout, het juiste antwoord was” en “dat was de laatste som, goed gedaan!”.

©PXimport

Op de volgende pagina bouwen we tot slot de Raspberry Pi in.

Om de Pi in de behuizing van de telefoon te krijgen, moeten een aantal onderdelen helaas het veld ruimen, anders past het niet. De bellen, inclusief de spoel, het volumewieltje en de koperkleurige grondplaat waarop deze bevestigd zijn, worden uit de T65 verwijderd. Ook de twee metalen strips die in de printplaat op de bodem vast zitten, worden doorgeknipt. De voedingskabel van de Raspberry Pi leiden we naar buiten door het gat waar voorheen het volumewieltje zat.

Er is helaas geen doorgang van de aansluitkamer naar de grote ruimte waar de rest van de elektronica zit. Wanneer je de Raspberry Pi wilt inbouwen, moeten de vijf kabels van de draaischijf, aardknop en haakcontact dus niet meer in de aansluitkamer worden vastgemaakt, maar aan dezelfde schroeven in de binnenkant van de telefoon. Hiervoor moet je wel eerst de doorzichtige kap boven op het haakcontact losmaken. Dit gaat eenvoudig met de twee schroeven aan weerszijden van de kap.

De drie jumperkabeltjes die met aansluiting 1, 2 en 3 van de aardknop en het hoorncontact zijn verbonden, kunnen via een opening rechts onder aan de doorzichtige kap richting Raspberry Pi worden geleid. Aan de linkerkant, bij de audiokabel, is er jammer genoeg geen opening; daar zit de kap helemaal tegen de grondplaat. Omdat de audiokabel wat dikker is, is het weer aandraaien van de schroef een beetje tricky, maar uiteindelijk lukt het wel.

©PXimport

Verder is het nog even opletten hoe je de audio- en voedingskabel naar de Raspberry Pi toe leidt. Het gemakkelijkste is om deze om te leiden via het middelste opstaande pootje waar de draaischijf op rust. Gebruik ook nog wat tape om de kabeltjes op sommige plaatsen op hun plek te houden. Het is ook verstandig om de metalen delen waar de Raspberry Pi op ligt met tape af te plakken, om ongewenst contact tussen de Raspberry Pi en de telefoon te voorkomen.

Voor het geval je programmeren te lastig vindt of, net als wij, je van mening bent dat er niets leukers te bedenken is dan de PTT-tafeltelefoon, gebruik je gewoon het kant-en-klare script dat hier te vinden is. En anders kun je bovenstaande scripts naar eigen inzicht combineren voor het programmeren van een verbeterde versie. Of misschien gaat er wel een belletje rinkelen en bedenk je juist een verrassende andere toepassing. We zijn erg benieuwd naar originele ideeën waarmee de lezers van PCM aan de slag gaan!

Lange documenten in Word voorzie je natuurlijk van paginanummers. Maar wat als je project begint met een voorblad en een inhoudsopgave? Dan wil je de paginanummering misschien pas later laten starten, bijvoorbeeld bij het eerste hoofdstuk. Gelukkig kun je zelf bepalen vanaf welke pagina de nummering begint en hoe die wordt weergegeven.

Stap 1: Sectie-einde

Stel dat je de paginanummering pas op pagina vier wilt laten beginnen. Plaats dan de cursor aan het einde van de tekst op de derde pagina. Ga naar het tabblad Indeling, klik op Eindemarkeringen en kies onder Sectie-einden de optie Volgende pagina. Zo voeg je een sectie-einde toe tussen pagina drie en vier.

Stap 2: Ontkoppel de sectie

Klik in de kop- of voettekst van pagina vier. Je ziet nu het label Koptekst (Sectie 2) of Voettekst (Sectie 2) verschijnen. Zodra je dit doet, opent automatisch het tabblad Koptekst en voettekst. Klik op Aan vorige koppelen in de groep Navigatie om de kop- en voettekst van deze sectie los te koppelen van de vorige. Zo voorkom je dat de paginanummers ook op de eerste drie pagina’s verschijnen.

Stap 3: Nummering plaatsen

Plaats de cursor opnieuw in de kop- of voettekst van pagina vier waar je de nummering wilt starten. Ga naar Paginanummer, kies waar je het nummer wilt tonen (bovenaan of onderaan) en kies een stijl. Je ziet nu waarschijnlijk dat pagina vier het cijfer 4 krijgt. Dat wil je aanpassen. Klik opnieuw op Paginanummer en kies Opmaak paginanummers. Selecteer hier Beginnen bij en vul het gewenste startnummer in – in dit voorbeeld: 1. Klik op OK. Nu begint de nummering pas op pagina vier, met het cijfer 1.

De eerste drie pagina’s hebben nu geen nummering. Als je die drie pagina’s door middel van Romeinse cijfers wilt nummeren, dan ga je terug naar de allereerste pagina en weer klik je op Paginanummer. Je beslist of de nummering boven- of onderaan de pagina moet komen. In het pop-up venster Opmaakpaginanummers selecteer je bovenaan de Romeinse stijl en in het vak Beginnen bij selecteer je 1.

Vroeg of laat moet je bepaalde informatie digitaal delen. Denk aan contracten, medische gegevens of vertrouwelijke rapporten. Dat is vaak ook precies het moment waarop het mis kan gaan. Eén foutieve klik en je bestand belandt in verkeerde handen. Gelukkig zijn er slimme en relatief eenvoudige manieren om het risico te beperken, zonder paranoïde toestanden.

Lees ook: 20 tips om je online privacy te waarborgen

Om te voorkomen dat vertrouwelijke informatie terechtkomt bij onbevoegden, gebruik je bij voorkeur een combinatie van beveiligingsmaatregelen. Versleutel je bestanden vóór verzending, gebruik wachtwoorden of toegangsrechten en kies voor veilige overdrachtsdiensten in plaats van standaardmail. Beperk daarnaast de toegang tot enkel de juiste personen of groepen. Zo houd je je data echt privé, ook na verzending. 

Metadata verwijderen

Welke versie van Windows je ook gebruikt: als je gevoelige bestanden deelt, is het verstandig om eerst de metadata te wissen. Wanneer je een bestand aanmaakt, slaat het systeem automatisch extra gegevens op, zoals de naam van de auteur, de datum van de laatste wijziging, de computernaam en meer. Deze metadata kunnen onbedoeld gevoelige informatie prijsgeven.

Gelukkig kun je deze metadata in Windows Verkenner eenvoudig verwijderen. Navigeer naar het bestand dat je wilt delen. Klik er met de rechtermuisknop op en kies Eigenschappen. Of gebruik de toetscombinatie Alt+Enter. Ga naar het tabblad Details. Klik onderaan op Eigenschappen en persoonlijke gegevens verwijderen. Hier kun je ook de optie Maak een kopie waarbij alle mogelijke eigenschappen zijn verwijderd selecteren. Bevestig met OK. Hierdoor ontvang je een kopie van het bestand zonder de metadata.

➡️7-Zip

Installeren

Ben je van plan om een bestand via internet te versturen? Dan is versleuteling een slimme zet. Door een bestand te versleutelen, voorkom je dat onbevoegden toegang krijgen tot de inhoud, zelfs als ze dat per ongeluk in handen krijgen. Hoewel Windows 11 zelf versleutelingsopties biedt, zijn die alleen bedoeld voor lokale opslag en dus niet geschikt voor bestanden die je wilt delen. Gebruik daarom een externe tool zoals 7-Zip, een gratis, opensource-programma dat uitstekend werkt voor veilige compressie én encryptie.

7-Zip installeer je via de Opdrachtprompt: Open het Startmenu en zoek naar Opdrachtprompt. Klik met de rechtermuisknop op het resultaat en kies Als administrator uitvoeren. Typ de volgende opdracht en druk op Enter: winget install --id 7zip.7zip.

De tool wordt automatisch gedownload en geïnstalleerd. Zodra 7-Zip klaarstaat, kun je je bestand inpakken in een met een wachtwoord beveiligd archief (7z of zip) met sterke AES-256-encryptie. Op die manier kun je het bestand veilig versturen, bijvoorbeeld via e-mail of een cloudservice, mits je het wachtwoord apart en veilig deelt.

Versleutelen

Om 7-Zip te starten, zoek je via Startmenu naar 7-Zip File Manager. Open de app en navigeer naar het bestand dat je wilt beveiligen. Selecteer dat en klik op de groene knop Toevoegen. Onderaan, in het gedeelte Versleuteling, vul je een wachtwoord in om het bestand te beveiligen. Typ het wachtwoord twee keer ter bevestiging.

Je kunt ervoor kiezen om het wachtwoord zichtbaar te maken, zodat je zeker weet dat je geen typfouten maakt. Daarnaast kun je ook de bestandsnaam versleutelen. Dat zorgt ervoor dat zelfs de naam van het bestand niet meer herkenbaar is, wat de inhoud extra goed afschermt voor nieuwsgierige ogen. Het resultaat is een versleuteld archiefbestand - een soort digitale container - dat alleen geopend kan worden met het ingestelde wachtwoord.

Standaard blijft het originele, niet-versleutelde bestand behouden. Wil je dat automatisch laten verwijderen? Vink dan in het venster Toevoegen aan archief de optie Bestanden na inpakken verwijderen aan. Zo blijft enkel de beveiligde versie over.

Versleutelen en splitsen

Wil je nog een extra beveiligingslaag toevoegen? Dan kun je het bestand niet alleen versleutelen met 7-Zip, maar ook opsplitsen in meerdere delen. Vervolgens kun je elk deel apart versturen, eventueel zelfs op verschillende momenten of via verschillende kanalen.

Open opnieuw 7-Zip en voeg het bestand toe dat je op deze manier wilt beveiligen. Stel een encryptiewachtwoord in en bevestig dat. In het veld Opsplitsen in volumes, bytes kies je de gewenste bestandsgrootte per deel. Dit is vooral handig voor grote bestanden. Stel dat het originele bestand 40 MB groot is. Als je 10 MB opgeeft, maakt 7-Zip er automatisch vier gelabelde delen van.

Voor maximale veiligheid kun je elk deel via een andere dienst of e-mailaccount verzenden. De ontvanger selecteert alle delen in 7-Zip (houd hiervoor de Ctrl-toets ingedrukt tijdens het aanklikken) en kiest daarna Uitpakken. Zodra het juiste wachtwoord wordt ingevoerd, worden de delen automatisch samengevoegd en ontsleuteld.

➡️OneDrive

Machtigingen

Met OneDrive stel je eenvoudig machtigingenin waarmee je bepaalt wie er toegang krijgt tot het bestand dat je eerder met 7-Zip hebt versleuteld. Het delen kun je op elk moment weer stopzetten. Open OneDrive via verkenner en navigeer naar de map waarin de versleutelde container staat. Klik met de rechtermuisknop op het bestand en kies voor Delen.

In het pop-upvenster voer je het e-mailadres in van de persoon met wie je het bestand wilt delen. Je kunt ook meerdere e-mailadressen of een mailgroep invoeren. Klik vervolgens op het potloodicoon om aan te geven of de ontvanger het bestand mag Bewerken of Alleen mag bekijken. Ben je klaar? Klik dan op Verzenden. De ontvanger krijgt een e-mail met een link om het bestand te downloaden.

➡️Outlook

E-mailversleuteling

Heb je een Microsoft 365-abonnement? Dan kun je gebruikmaken van de ingebouwde versleutelfunctie in Outlook om je e-mails en bijlagen extra te beveiligen.

Open de Outlook-app en klik op Nieuwe e-mail om een nieuw bericht op te stellen.Ga eventueel naar het tabblad Invoegen en kies Bestand bijvoegen.Selecteer via Op deze computer zoeken het gewenste bestand en klik op Openen.

Daarnaga je naar het tabblad Opties bovenaan het Lint.Klik op de knop Versleutelen. Je kunt hier ook kiezen uit verschillende beveiligingsniveaus.Maak je bericht af zoals gewoonlijk en klik op Verzenden.De e-mail wordt nu automatisch versleuteld verstuurd. De inhoud is onderweg beschermd en kan alleen worden geopend door de bedoelde ontvanger.

Beveiligingsopties

Onder de knop Versleuteling zie je drie opties als je een Microsoft 365 Family- of Personal-abonnement gebruikt. De eerste optie is Niet doorsturen. Hierdoor blijft je bericht versleuteld binnen Microsoft 365 en kan de ontvanger het niet kopiëren of naar anderen doorsturen. Kies je Versleutelen, dan kunnen ontvangers met een Outlook.com- of Microsoft 365-account de bijlagen downloaden vanuit Outlook.com of de mobiele Outlook-app.

Wie een andere e-mailclient gebruikt, zoals Gmail, Thunderbird of Apple Mail, ontvangt een bericht dat er een Microsoft Office 365-versleutelde e-mail op hem wacht. Als de ontvanger op de link Bericht lezen klikt, dan schakelt hij naar het Microsoft 365 Portal voor berichtversleuteling en daar moet hij zich aanmelden met een eenmalige wachtwoordcode. Die code ontvangt hij in zijn e-mailclient en daarmee kan hij dan het bericht op de portal openen.

De derde optie is Geen machtiging ingesteld en daarmee verwijder je eerdere machtigingen. De versleutelfunctie in Outlook is ideaal voor wie snel en zonder technische omwegen gevoelige informatie wil delen binnen een professionele context. Je hoeft geen extra tools te installeren.

➡️Gmail

Vertrouwelijke modus

De extra beveiliging in Gmail heet Vertrouwelijke modus. Hiermee versleutel je je berichten, zodat alleen de bedoelde ontvanger ze kan lezen, zelfs als iemand anders toegang krijgt tot diens mailbox. Klik op Opstellen om een nieuw bericht te maken. Vul het e-mailadres van de ontvanger in, kies een onderwerp en typ je bericht. Voor je op Verzenden klikt, activeer je de extra beveiliging. Onderaan het berichtvenster zie je een aantal grijze knoppen. Helemaal rechts staat een pictogram van een slot met een wijzerplaat. Klik daarop om de Vertrouwelijke modus in te schakelen.

Gebruik je de mobiele app? Tik dan op de drie puntjes rechtsboven en kies daar het slotje. Ontvangers kunnen deze mail vervolgens niet doorsturen, kopiëren, afdrukken of downloaden. Er verschijnt ook een pop-upvenster waarin je de vervaltijd van het bericht instelt. Je kunt kiezen uit: 1 dag, 1 week, 1 maand, 3 maanden of 5 jaar. Na afloop van de gekozen periode verdwijnt het bericht automatisch uit de postbus.

Sms-beveiliging

In hetzelfde pop-upvenster kun je een extra beveiligingslaag toevoegen via de optie Toegangscode vereisen. Vink hier de optie Sms-toegangscode aan. De ontvanger kan het bericht dan pas lezen nadat hij of zij een code invoert die via sms op de mobiele telefoon wordt bezorgd. Hiermee voeg je een tweede beveiligingsfactor toe, wat het voor een indringer vrijwel onmogelijk maakt om toegang te krijgen. Die moet immers niet alleen de mailbox, maar ook de sms-berichten van de ontvanger onderscheppen. Dat is een bijzonder lastige combinatie.

Klik op Opslaan en vervolgens op Verzenden. Op dit moment kun je eventueel nog de vervaltijd van het bericht aanpassen. Dan verschijnt er nu een tweede pop-upvenster waarin je het telefoonnummer van de ontvanger moet invoeren. Klik opnieuw op Verzenden. De ontvanger krijgt vervolgens een e-mail met daarin een knop om het vertrouwelijke bericht in de browser te openen. Is sms-verificatie ingeschakeld? Dan ziet de ontvanger ter bevestiging de laatste twee cijfers van zijn of haar gsm-nummer. Na een klik op Send passcode wordt de toegangscode per sms verstuurd.

Lees ook: 20 (écht) onmisbare tips voor Gmail

Documenten ondertekenen op je iPhone? Zo maak je een handtekening aan

➡️Proton Mail

Zwitserse veiligheid

De grote mailproviders maken er geen geheim van dat ze het e-mailverkeer scannen. Volgens eigen zeggen doen ze dat om hun dienstverlening te verbeteren. Daarbij richten ze zich vooral op de metadata van berichten: wie met wie communiceert, wanneer en hoe vaak. Ben je op je privacy gesteld, dan geeft dit idee een onbehaaglijk gevoel, zeker wanneer het om vertrouwelijke informatie gaat.

In dat geval kun je overstappen naar een ultraveilige aanbieder zoals Proton Mail (https://proton.me), een dienst die privacy centraal stelt. De servers staan in Zwitserland, waardoor de dienst onderworpen is aan een van de strengste privacywetgevingen ter wereld. Proton Mail werkt standaard met end-to-end-encryptie. Bij gewone e-mails is de verbinding tussen jou en de server meestal wel versleuteld met TLS (Transport Layer Security), maar de e-mail zelf wordt op de server in leesbare vorm opgeslagen.

End-to-end-encryptie (E2EE) bij e-mail betekent dat alleen de afzender en de beoogde ontvanger de inhoud van het bericht kunnen lezen. Zelfs de e-maildienst zelf kan niet zien wat er in de e-mail staat, omdat de versleuteling pas wordt verwijderd op het toestel van de ontvanger.

De gratis versie, Proton Free, biedt dezelfde sterke beveiliging als de betaalde formules, maar met enkele beperkingen. Je beschikt over één e-mailadres en 1 GB e-mailopslag. Daar staat tegenover dat je volledig reclamevrij werkt, niet gevolgd wordt en je berichten niet worden geanalyseerd of gelogd. Wie meer nodig heeft, kan upgraden naar een betaald abonnement, zoals Mail Plus (3,99 euro per maand bij jaarlijkse betaling).