ID.nl logo
Alles over Signal: het alternatief voor WhatsApp
© asiraj - stock.adobe.com
Huis

Alles over Signal: het alternatief voor WhatsApp

WhatsApp domineert de wereldwijde berichtenmarkt, maar steeds meer mensen voelen zich ongemakkelijk bij het zwakke privacybeleid van eigenaar Meta. Gelukkig zijn er meer privacyvriendelijke alternatieven, zoals het gratis Signal.

In dit artikel laten we zien hoe je overstapt naar Signal:

  • Installeer Signal en registreer je met je telefoonnummer en pincode
  • Schakel leesbevestigingen en verdwijnende berichten in of uit
  • Zet WhatsApp-groepen over naar Signal en hoop zo anderen over de streep te trekken
  • Verstuur foto's, video's, stickers en bestanden
  • Maak lokale, versleutelde back-ups
  • Nodig je contacten uit en promoot Signal als privacyvriendelijk alternatief

Handig om anderen over te halen: WhatsApp of Signal: kies je voor meer functies of voor meer privacy?

WhatsApp heeft wereldwijd bijna driemiljard gebruikers, waarvan zo’n tweemiljard de app minstens elke maand gebruiken. Het gemiddelde dagelijkse gebruik komt uit op ruim een half uur. Concurrenten als Telegram en Signal hebben aanzienlijk minder gebruikers, respectievelijk ongeveer negenhonderd miljoen en zeventig miljoen, maar deze berichtenapps winnen wel steeds meer aan populariteit.

Signal loopt qua gebruikersaantal nog ver achter, maar maakt een sterke inhaalbeweging. In Nederland is het begin maart 2025 zelfs de meest gedownloade gratis Android- en iPhone-app, terwijl WhatsApp op de zeventiende plaats staat. Opvallend is ook dat Threema, een andere messenger, momenteel de populairste betaalde Android-app is.

Een teken aan de wand: privacybewuste WhatsApp-alternatieven staan aan de top.

Privacybeleid WhatsApp

Steeds meer mensen zoeken een alternatief voor WhatsApp, niet vanwege de kwaliteit of functionaliteit, maar door het twijfelachtige privacybeleid. Veel gebruikers voelen zich gerust omdat WhatsApp alle berichten, gesprekken en meegestuurde media end-to-end versleutelt (E2EE) zodat, volgens Meta, zelfs zij de inhoud niet kunnen inkijken. Maar het bedrijf houdt wel alle metadata – onbedoelde woordspeling – bij, zoals wie met wie wanneer en hoelang communiceert, plus de apparaatgegevens, contacten en locatie (als die staat ingeschakeld). Deze gegevens kunnen worden gebruikt voor gerichte advertenties en zelfs worden gedeeld.

Mark Zuckerberg gaf begin dit jaar aan dat de Amerikaanse autoriteiten zoals de CIA toegang kunnen krijgen tot versleutelde WhatsApp-berichten als ze fysieke toegang tot het apparaat hebben. Dat heeft de privacyzorgen verder vergroot. Bovendien staat Meta erom bekend zomaar wijzigingen in het privacybeleid door te voeren.

Meta geeft bij de privacyinstellingen aan de inhoud zelf niet te kunnen zien.

Privacy bij Signal

Er zijn verschillende alternatieven die op privacyvlak meer vertrouwen bieden, zoals Signal, Telegram en Threema. Signal komt daarbij als beste keuze naar voren. In de rest van het artikel laten we zien hoe je kunt overstappen naar Signal.

Net als WhatsApp gebruikt Signal standaard E2EE voor alle chats en gesprekken, gebaseerd op het beproefde Signal Protocol. Berichten blijven uitsluitend op je apparaat staan, zonder (onversleutelde) cloudback-ups. Ook metadata blijven beperkt: de dienst weet enkel wanneer je account voor het laatst actief was, maar niet met wie je communiceert. Zowel de client- als de servercomponent zijn bovendien volledig opensource en dus onafhankelijk controleerbaar (bij WhatsApp is enkel de client deels opensource). Signal is tevens een non-profitorganisatie (Signal Foundation), voornamelijk gefinancierd via donaties, wat sterk afwijkt van WhatsApp van Meta, dat geld verdient met metadata en advertentieprofielen. Voldoende argumenten om met Signal aan de slag te gaan als je privacy belangrijk vindt.

Signal houdt de privacy van zijn gebruikers hoog in het vaandel.

Telegram

Met naar schatting 900 miljoen gebruikers is Telegram een van de populairste alternatieven voor WhatsApp. In tegenstelling tot WhatsApp bewaart Telegram standaardchats op zijn servers. Dit maakt synchronisatie tussen meerdere apparaten mogelijk, maar betekent ook dat Telegram (theoretisch) inzicht kan krijgen in communicatiepatronen. De serversoftware is bovendien gesloten, waardoor er minder transparantie is over hoe data worden verwerkt.

Standaardchats zijn niet end-to-end versleuteld. Alleen geheime chats bieden deze bescherming, maar die zijn dan weer niet beschikbaar voor groepsgesprekken.

Telegram biedt wel uitgebreide functies, waaronder ondersteuning voor groepen tot 200.000 leden, kanalen waarmee een onbeperkt aantal volgers berichten kan ontvangen, bots, polls, een aanpasbare chatinterface en bestandsoverdracht tot 2 GB.

Kortom, Telegram is flexibel en is rijk aan functies, maar biedt wel minder privacy dan alternatieven als Threema of Signal. De Premium-versie (circa 4 euro per maand) biedt nog allerlei extra functies aan en verhoogt bepaalde limieten.

De (uitgebreide) privacy- en veiligheidsinstellingen van Telegram Messenger.

Start

Laten we beginnen met Signal – als het je toch niet bevalt, kun je de app altijd verwijderen. Open de officiële appstore, zoek Signal Messenger en kies Installeren, gevolgd door Openen. Hier nemen we de Android-versie als voorbeeld.

Tik op Doorgaan. Een andere optie is Account overzetten of herstellen, maar dit is hier niet aan de orde. Tik op Volgende en tik bij voorkeur driemaal op Toestaan, zodat Signal toegang krijgt tot je contacten, meldingen kan sturen en telefoongesprekken kan beheren.

Voer je landcode en mobiele nummer in en tik op Volgende. Je ontvangt een verificatiecode, die je handmatig kunt invoeren indien nodig. Vul je voornaam en eventueel achternaam in, evenals een pincode (tweemaal). Zodra het startscherm verschijnt, kun je aan de slag.

Signal is ook beschikbaar als desktopapplicatie. Download en installeer de app. Bij het opstarten verschijnt een QR-code die je scant via Instellingen / Gekoppelde apparaten in de mobiele Signal-app. Je kiest zelf of bestaande berichten ook naar de desktopapplicatie worden overgezet.

Vrijwel meteen na de installatie kun je al met Signal aan de slag.

Chatberichten

Tik op het pen-pictogram en controleer of Signal al contacten heeft gevonden die de app gebruiken. Je kunt hen direct een bericht sturen. Bij Instellingen / Meldingen kun je eventueel de optie inschakelen Geef me een melding wanneer een telefooncontact vanaf nu ook op Signal bereikbaar is.

Een enkel vinkje bij een verstuurd chatbericht betekent dat het succesvol naar de Signal-server is verzonden, terwijl twee vinkjes aangeven dat het op het apparaat van de ontvanger is afgeleverd. Heb je bij Instellingen / Privacy de optie Leesbevestigingen ingeschakeld, dan worden de vinkjes bij de verzender grijs ingekleurd zodra je het bericht hebt gelezen. Zonder deze optie zie je zelf ook niet of anderen jouw berichten hebben gelezen. Het is overigens ook mogelijk om (standaard versleutelde) spraak- en video-oproepen te doen, zowel één-op-één als in groepsverband.

Om leesbevestigingen te ontvangen, moet je ze zelf ook geven.

Groepen

Om extra gebruikers toe te voegen, gebruik je in het Chats-venster de knop Uitnodigen om hen een directe installatielink te sturen (via Delen met andere app).

Met medegebruikers kun je ook groepschats starten en anderen uitnodigen. Tik op het potloodicoon, kies Nieuwe groep en selecteer de contacten of telefoonnummers die je wilt toevoegen. Tik op Volgende, voer een groepsnaam in en stel eventueel een timer in via Verdwijnende berichten (bijvoorbeeld 5 minuten, 1 uur of 1 week). Na bevestiging met Aanmaken verdwijnen verstuurde berichten automatisch na de ingestelde tijd.

De groep verschijnt direct in je chatlijst en die van de groepsleden. Afhankelijk van hun instellingen moeten sommige leden mogelijk eerst een uitnodiging accepteren voor ze berichten kunnen sturen. Een klok-pictogram geeft aan dat een bericht verdwijnt.

Om een groep te beheren, houd je je vinger op de groepsnaam ingedrukt. Er verschijnt een menu met opties als Vastzetten, Dempen, Archiveren en Verwijderen.

Je kunt groepsberichten automatisch laten verwijderen na een ingestelde tijd.

Groepstransfer

Je kunt ook bestaande WhatsApp-groepen overzetten naar Signal om gesprekken voort te zetten. Maak hiervoor een nieuwe groep aan in Signal, maar voeg nog niemand toe en selecteer Overslaan. Geef de groep exact dezelfde naam als de oude WhatsApp-groep.

Je krijgt vervolgens de optie om een groepslink aan te maken. Zet het vinkje uit bij Nieuwe leden goedkeuren, zodat iedereen met de link direct kan deelnemen. Deel deze link in de oude WhatsApp-groep. Zodra alle leden in de nieuwe groep zitten, kun je de oude groep afsluiten.

Je kunt ervoor zorgen dat iedereen met de link meteen kan participeren.

Kanalen

Signal biedt geen echte kanalen zoals WhatsApp of Telegram, maar er zijn twee manieren om toch content met een groot publiek te delen.

Eén optie is het delen van verhalen met tekst, links, foto’s en video’s. Je kiest zelf welke contacten deze kunnen zien. Jij bent de enige zender, maar ontvangers kunnen privé reageren zonder dat anderen dit zien.

Een andere methode is een groep aanmaken en de machtigingen zo instellen dat alleen beheerders berichten kunnen verzenden. Groepsleden kunnen niet reageren, behalve met emoji’s. Om de machtigingen aan te passen, tik je op de groepsnaam en vervolgens op het knopje met de drie stippen. Kies Groepsinstellingen en open Machtigingen. Selecteer Berichten verzenden & oproepen beginnen en kies Uitsluitend beheerders.

Je beslist zelf of andere groepsleden ook eigen berichten kunnen verzenden.

Multi-messenger

Als je nog twijfelt over een definitieve overstap naar een WhatsApp-alternatief als Signal, is het beter WhatsApp voorlopig niet te verwijderen. Om te vermijden dat je twee messenger-apps apart moet openen, kun je tijdelijk een multi-messenger app gebruiken, zoals Beeper (multi-platform).

Met Beeper kun je berichten van meer dan tien chatnetwerken verzenden en ontvangen, waaronder WhatsApp, Signal, Telegram, Instagram, LinkedIn en X. Na installatie voeg je via Preferences / Network Connections de gewenste netwerken toe. Meestal meld je je aan met je eigen account en autoriseer je Beeper, waarna berichten van dat netwerk in het chatoverzicht verschijnen.

Andere universele chat-apps zijn Franz en Rambox, maar deze zijn vooral containers voor webgebaseerde chatdiensten. Chats van verschillende netwerken verschijnen elk in een aparte webview in de applicatie op je pc. In tegenstelling tot Beeper werken ze volledig lokaal en bieden geen synchronisatie tussen apparaten. Ze bieden ook geen bridges aan en ondersteunen daardoor ook geen netwerken als Signal, waarvoor een officiële client vereist is.

Je kunt Beeper aan diverse messengers en socialemedia-diensten koppelen.

Media

Je kunt niet alleen tekst en emoticons versturen, maar ook mediabestanden. In de chatbalk staat een camera-pictogram om direct een foto of video te maken. Met het plus-pictogram kies je een bestand uit je galerij.

Na het selecteren van een mediabestand verschijnt een bewerkingsscherm met tools om de afbeelding bij te snijden, te roteren, tekst toe te voegen, stickers en emoji’s te plaatsen, met je vinger te tekenen in een zelf gekozen kleur of delen wazig te maken.

Handig om te weten: via de plus-knop kun je ook je huidige locatie delen.

Signal biedt verschillende tools om je foto of video mee te bewerken.

Back-ups

Omwille van privacyredenen biedt Signal geen cloudback-ups, maar je kunt wel een lokale, versleutelde back-up maken. Ga via de instellingen in de mobiele Signal-app naar Chats en scrol naar Back-ups. Selecteer Inschakelen, kies een opslagmap en bevestig met Deze map gebruiken en Toestaan.

Noteer het gegenereerde wachtwoord (30 cijfers) of maak een snapshot en bewaar dit goed, want je hebt het nodig om de back-up te herstellen. Bevestig met Back-ups inschakelen, waarna de eerste back-up direct wordt gemaakt.

Om de back-up terug te zetten, installeer je Signal opnieuw, kies je Account overzetten of herstellen en volg je de instructies.

Hier is de chatback-upfunctie al ingeschakeld.

Threema

Threema (multi-platform) is een privacygerichte berichtendienst uit Zwitserland met sterke focus op gegevensbescherming. In tegenstelling tot WhatsApp en Telegram werkt Threema zonder telefoonnummer of e-mail, waardoor gebruikers anoniem blijven. Berichten, oproepen en groepschats zijn standaard end-to-end versleuteld, en metadata blijven tot een minimum beperkt. Threema bewaart standaard geen berichten op zijn servers; alle data blijven lokaal op het toestel. Contacten worden ook versleuteld beheerd en niet centraal opgeslagen. De app is bovendien volledig opensource.

Qua functies biedt Threema tekst- en spraakberichten, versleutelde spraak- en videogesprekken, groepschats, kanalen en bestandsdeling tot 100 MB. De app heeft ook polls, lijsten en een webversie die zonder accountkoppeling werkt.

Een nadeel is dat Threema niet gratis is en een eenmalige aanschaf vereist (circa 6 euro). De gebruikersbasis is vooralsnog ook beperkt, met naar schatting 15 miljoen gebruikers. Beide nadelen staan helaas een snelle of brede verspreiding in de weg.

De privacyinstellingen van Threema.

Overstap

Je weet inmiddels hoe Signal werkt en wat je ermee kunt. Stel dat je enthousiast bent en deze app voortaan wilt gebruiken in plaats van WhatsApp. Dan wil je natuurlijk zo veel mogelijk contacten bereiken, wat lastig kan zijn omdat Signal nog een relatief beperkte gebruikersbasis heeft. Hier enkele tips om kennissen te overtuigen.

Een korte uitleg helpt vaak. Stuur een bericht of e-mail waarin je uitlegt hoe eenvoudig Signal te installeren is, met een directe downloadlink (www.signal.org/download of www.signal.org/install). Voeg eventueel screenshots of een korte video toe die de werking en functies tonen. Benadruk dat Signal geen commercieel bedrijf is en veel privacybewuster met gebruikersgegevens omgaat dan WhatsApp, zonder tracering of targeting.

Geef Signal tijdens de installatie toegang tot je contactpersonen, zodat je meteen chatpartners kunt toevoegen. Stuur je kennissen een bericht via Signal zodra ze de app hebben, zodat ze direct een eerste gesprek hebben. Start ook groepschats en nodig hen uit. Vermeld Signal in je status of e-mailhandtekening en deel berichten op sociale media over waarom je de app gebruikt en welke voordelen die biedt.

Signal is voor meerdere platformen beschikbaar.

Watch on YouTube
▼ Volgende artikel
Trick or treat? Zo ontmasker je cybercriminelen
© ID.nl
Zekerheid & gemak

Trick or treat? Zo ontmasker je cybercriminelen

Halloween: één avond in het jaar waarop iedereen zich vermomt en niets meer is wat het lijkt. Maar online is het elke dag Halloween. Cybercriminelen dragen digitale maskers en doen zich voor als je bank, pakketbezorger of zelfs als een familielid. Hun doel: jou laten klikken, inloggen of betalen. In dit artikel lees je hoe je hun trucs doorziet en hoe je jezelf beschermt tegen online oplichters.

Partnerbijdrage - in samenwerking met Bitdefender

Phishing bestaat al bijna zo lang als e-mail zelf, maar de aanpak is totaal veranderd. Waar je vroeger nog gewaarschuwd werd door kromme zinnen of vreemde links, zijn valse berichten vandaag bijna niet meer van echt te onderscheiden. En het blijft allang niet meer beperkt tot e-mail: ook via sms, WhatsApp en sociale media proberen criminelen je te misleiden. Ze gebruiken het logo van je bank, de tone of voice van PostNL of de opmaak van een bekende webwinkel. Alles klopt – behalve de bedoeling erachter.

De aanvallen zijn bovendien persoonlijker geworden. Met gegevens die online circuleren weten criminelen precies hoe ze iemand moeten aanspreken, van voornaam tot aankoopgeschiedenis. Zo voelt een nepmail of bericht als iets vertrouwds. Eén klik op een link is dan genoeg om je gegevens prijs te geven of malware te installeren.

Deepfakes, stemklonen en AI: vermommingen steeds beter

De komst van kunstmatige intelligentie heeft online oplichting een nieuw gezicht gegeven. Met taalmodellen kunnen criminelen foutloze berichten schrijven in elke taal. Deepfake-video's en stemklonen zorgen dat zelfs beeldbellen of voicemail niet langer betrouwbaar is.

Steeds vaker duiken voorbeelden op van mensen die zogenaamd gebeld worden door een bekende stem – een collega, familielid of zelfs een leidinggevende – met een dringende vraag om geld over te maken. In werkelijkheid praten ze met een digitale imitatie. Die technologie was ooit ingewikkeld, maar is nu voor iedereen toegankelijk. Daarmee is AI niet alleen een handig hulpmiddel voor creatieve toepassingen, maar ook een nieuw masker voor criminelen.

©terovesalainen

Zo herken je digitale vermommingstrucs

Cybercriminelen spelen in op haast, emotie en angst. Berichten waarin je 'nu moet betalen', 'direct moet bevestigen' of waarin met blokkades (van bijvoorbeeld je rekening of simkaart) wordt gedreigd, zijn bijna altijd verdacht. Controleer het e-mailadres van de afzender: kleine afwijkingen zoals een extra punt, cijfer of letter zijn vaak al voldoende om nep van echt te onderscheiden.

Staat er een link in de mail? Beweeg er met je muis over zonder te klikken. Verschijnt er een vreemd webadres, dan klopt er iets niet. Kijk ook naar details: ontbreekt er een persoonlijke aanhef, is de toon onlogisch of komt het bericht op een vreemd moment? Dat zijn signalen dat er iets niet pluis is.

Bel bij twijfel altijd zelf het officiële nummer van de organisatie, in plaats van te reageren op het bericht.

Scam Copilot helpt je oplichters te ontmaskeren

Om gebruikers beter te beschermen tegen steeds geraffineerdere aanvallen ontwikkelde Bitdefender Scam Copilot. Deze slimme functie gebruikt kunstmatige intelligentie om verdachte berichten, e-mails en websites in realtime te analyseren. Waar traditionele beveiliging vooral kijkt naar bekende dreigingen, herkent Scam Copilot ook nieuwe patronen en trucs die nog niet eerder zijn gezien.

De technologie kijkt naar typische kenmerken van oplichting: dwingende toon, vage links, afwijkende namen of zinsconstructies die niet passen bij een echte organisatie. Zodra iets verdacht is, verschijnt direct een waarschuwing. Zo helpt Scam Copilot je om verdachte berichten te ontmaskeren nog vóórdat je erop klikt.

Het systeem leert bovendien voortdurend bij. Nieuwe vormen van phishing, deepfake-aanvallen of misleidende berichten op sociale media worden razendsnel herkend. Zo ben je beschermd tegen zowel oude als nieuwe digitale maskers.

Scam Copilot is onderdeel van Bitdefender Premium Security en Bitdefender Ultimate Security. Die pakketten bieden een complete beveiliging voor alle apparaten in huis – van laptop tot smartphone – en combineren Scam Copilot met krachtige antivirusbescherming, een onbeperkte VPN, een wachtwoordmanager en identiteitsbewaking.

Bitdefender Premium Security: vangnet voor heel je digitale leven

Bitdefender Premium Security biedt meermaals bekroonde bescherming tegen virussen, malware, ransomware en frauduleuze websites. De software werkt op Windows, macOS, Android en iOS en beveiligt al je apparaten met één abonnement.

Naast Scam Copilot en de geavanceerde virusscanner bevat Premium Security diverse functies die gericht zijn op privacy en gebruiksgemak. Zo krijg je toegang tot onbeperkt VPN-verkeer, met meer dan vierduizend servers verspreid over vijftig landen. Daarmee surf je veilig en anoniem, ook op openbare wifi-netwerken.

De password manager helpt bij het genereren en veilig opslaan van sterke wachtwoorden, zodat je nooit meer hoeft te vertrouwen op zwakke of hergebruikte wachtwoorden. Verder blokkeert de systeembrede advertentie- en trackerbescherming ongewenste volgers en zorgt Cryptomining Protection ervoor dat kwaadwillenden je systeem niet stiekem inzetten om digitale valuta te delven.

Ook aan identiteit is gedacht. Zodra er een datalek wordt ontdekt waarin jouw gegevens opduiken, ontvang je realtime meldingen. Zo kun je snel actie ondernemen om schade te voorkomen. Bitdefender Premium Security combineert daarmee virusbescherming, privacyfuncties en identiteitswaarschuwingen in één helder pakket.

🎃 Trick or treat: laat je niet misleiden

Cybercriminelen dragen het hele jaar door digitale maskers. Ze sturen overtuigende berichten, gebruiken deepfake-stemmen en maken misbruik van AI om je te misleiden. Bitdefender Scam Copilot herkent phishing en andere oplichtingstrucs in realtime en waarschuwt direct bij gevaar. Met Premium Security en Ultimate Security beschik je over bescherming op al je apparaten, een onbeperkte VPN, anti-tracker, password manager en – bij Ultimate – volledige identiteitsmonitoring via Digital Identity Protection. Phishing, deepfakes en online oplichting verdwijnen niet, maar met Scam Copilot aan je zijde hoef je ze niet te vrezen. Zo houd je grip op wat echt is – en wat slechts een digitale vermomming blijkt te zijn.

▼ Volgende artikel
Dit kun je allemaal nog doen in de tuin in november
© melnikviva - stock.adobe.com
Huis

Dit kun je allemaal nog doen in de tuin in november

In november lijkt de tuin tot stilstand te komen, maar schijn bedriegt. Juist nu leg je de basis voor een prachtige tuin in het voorjaar. Van het beschermen van planten tegen de kou tot het planten van bollen en fruitbomen: wie in november de handen uit de mouwen steekt, wordt in de lente beloond met een gezonde, bloeiende tuin.

November in de tuin: in het kort

November is de maand waarin je opruimt, beschermt en voorbereidt. Zet vorstgevoelige planten in pot alvast binnen of maak er ruimte voor in de schuur. Hark het gevallen blad van het gazon, en gebruik het blad op andere plekken in je tuin als natuurlijke bodembedekking. Nu is ook het moment om fruitbomen en bloembollen te planten en wintergroene planten zoals heide of Skimmia in potten te zetten. Snoei fruitstruiken en knot de treurwilg, zodat ze straks sterker terugkomen in het voorjaar.

Lees ook: Zo maak je je tuinmeubilair winterklaar

Maak je tuin winterklaar

Een goed voorbereide tuin kan tegen een stootje. Zodra de temperatuur daalt, bescherm je gevoelige planten met vliesdoek of noppenfolie. Leg dat materiaal nu alvast klaar, zodat je snel kunt handelen bij vorst. Maak in de schuur of het tuinhuisje plek voor planten in pot die niet tegen kou kunnen. Binnen blijven ze het best bij een temperatuur tussen de 2 en 10 graden. Vergeet niet af en toe te luchten en de aarde vochtig te houden, zodat de wortels niet uitdrogen. Controleer tot slot de fruitbomen en verwijder ingedroogde of verschrompelde vruchten. Die kunnen schimmels bevatten en zo de boom verzwakken.

Nog even wat extra liefde voor je gazon

In november geef je het gazon nog een laatste onderhoudsbeurt voordat het in winterrust gaat. Steek de randen strak af en verwijder het blad dat op het gras ligt. Blijven bladeren liggen, dan krijgt het gazon te weinig licht en kunnen er schimmels ontstaan. Gebruik het blad liever op andere plekken in de tuin, bijvoorbeeld onder struiken of tussen vaste planten, omdat het blad verteert en voedingsstoffen aan de grond afgeeft.

©Konstantin Zibert - stock.adobe.com

Planten: fruitbomen...

November is een goede maand om fruitbomen te planten. De grond is nog relatief warm, waardoor de wortels kunnen aanslaan voordat de winter begint. Graaf een ruim plantgat en maak in het midden een kleine heuvel waar de stam op rust. Spreid de wortels voorzichtig uit, vul het gat met een mengsel van aarde en compost en druk de grond stevig aan. Geef ruim water en plaats een boompaal als de boom op een open of winderige plek staat.

Waarom een boompaal belangrijk is

Een pas geplante boom heeft nog geen sterke wortels en kan bij harde wind gaan wiebelen. Daardoor scheuren jonge wortels af en groeit de boom minder goed aan. Een boompaal geeft steun totdat de wortels zich stevig hebben vastgezet. Plaats de paal aan de windzijde van de boom en bevestig hem met een boomband. Na een jaar of twee mag de paal weer weg.

...en bollen

Ook bloembollen kunnen nu de grond in: tulpen, narcissen, hyacinten en irissen bloeien in het voorjaar als je ze nu plant. Wie meteen wat kleur in de tuin wil, kan wintervaste planten als heide, winterviolen, Skimmia of kleine coniferen in potten zetten.

©iMarzi - stock.adobe.com

Snoeien en onkruid wieden (ja, ook nu nog!)

Zolang het niet vriest, kun je nog prima snoeien. Vooral kale fruitstruiken zijn nu aan de beurt: door oude takken weg te halen, verjong je de struik en bevorder je de groei van nieuwe scheuten. Ook jonge boompjes met een doorgaande stam kun je licht terugsnoeien, zodat ze een mooie, evenwichtige vorm ontwikkelen. De treurwilg mag in deze periode worden geknot, zodat hij in het voorjaar weer mooi uitloopt.

Blijf daarnaast onkruid verwijderen, ook al groeit het minder hard. Door het bij te houden, voorkom je dat het in het voorjaar de overhand krijgt. Zo blijft de tuin netjes en houd je het werk beperkt wanneer alles straks weer begint te groeien.

Vooruitkijken naar het voorjaar

Wie in november nog even de handen uit de mouwen steekt, maakt het zichzelf straks een stuk makkelijker. De tuin krijgt rust, maar de basis voor een nieuw seizoen ligt er al. Zodra de eerste zon zich in het voorjaar laat zien, zie je de beloning van het werk dat je nu hebt gedaan: gezonde planten, een sterk gazon en fruitbomen die vol leven zitten.