Ben je of voel je je verantwoordelijk voor de goede werking van je thuisnetwerk, dan weet je vast alle hulp te waarderen. Die krijg je in dit artikel in de vorm van 15 gratis, uiteenlopende netwerktools. Of je nou je netwerk wilt optimaliseren, monitoren of troubleshooten: je vindt hier ongetwijfeld iets van je gading.

1 Omschakeling

Je pendelt met je laptop heen en weer tussen je werk, je huis en misschien ook nog wel bij kennissen. Dan moet je wellicht telkens allerlei instellingen aanpassen, zoals ip-adres, gateway, werkgroep, standaardprinter etc. Een vervelend klusje dat je met behulp van Eusing Free IP Switcher verregaand kunt automatiseren.

Voor elke omgeving vul je de gewenste opties in op een afzonderlijk tabblad of je haalt de actuele instellingen op via de knop Load Current. Om snel om te schakelen, open je het gewenste tabblad en klik je op Activate.

©PXimport

2 Klusjesman

Loopt je netwerk niet zo lekker, dan heeft dat soms te maken met een foutieve netwerkinstelling of een nukkige netwerkadapter. In dat geval kun je het euvel zelf opsporen en trachten te herstellen, of je roept de hulp in van Netadapter Repair All In One. Dat programma bevat vijftien knoppen waarmee je telkens een andere herstelingreep uitvoert, zoals het vernieuwen van het dhcp-adres, het leegmaken van het hosts-bestand, het opschonen van de dns- of de arp-cache, het overschakelen naar een andere dns, het resetten van je lan- of draadloze adapters etc.

©PXimport

3 PsTools Suite

Lukt het niet om het netwerkprobleem op te lossen met een tool als Netadapter Repair All in One, dan zit er weinig anders op dan vanaf de Opdrachtprompt een en ander uit te zoeken. Je kunt dat dan maar beter meteen doen met commando’s die krachtiger zijn dan die van Windows zelf. Zo heeft Sysinternals een reeks opdrachtregeltools verzameld in de PsTools Suite, voor Windows 32 en 64 bits. Op de website vind je links naar elk afzonderlijk commando, telkens met een parameteroverzicht. Of je voert een commando uit met de parameter -? voor zo’n overzicht.

©PXimport

4 Lokale dns

Het tekstbestand hosts (in de map %systemroot%\system32\drivers\etc) fungeert als een soort lokale dns voor je pc. Voeg je hier bijvoorbeeld het item <IPADRES> router aan toe, dan hoef je voortaan maar router in je browser in te vullen om naar het bijbehorende ip-adres te gaan. Jammer genoeg laat dit tekstbestand zich nogal lastig bewerken, behalve als je Hostsman gebruikt (als administrator uitvoeren). Dit programma bevat naast een editor ook een back-upfunctie. Tevens kun je een hele reeks hostnamen van malafide servers of trackers in je hosts-bestand opnemen, gekoppeld aan 127.0.0.1 of 0.0.0.0, zodat je browser geen risicovolle connecties meer kan opzetten.

©PXimport

5 Dns-schakelaar

De kans is groot dat je de externe dns-servers van je internetprovider gebruikt. Er zijn nog andere dns-servers die soms interessanter kunnen zijn: sommigen blokkeren bijvoorbeeld automatisch sites van dubieuze aard, anderen blijken dan net weer wat sneller dan die van je provider. Met Dns Jumper kun je op elk moment snel van dns-server wisselen. Een ‘turbo resolve’-functie zorgt er tevens voor dat bij het opstarten automatisch de snelste dns van dat moment wordt geselecteerd.

©PXimport

6 Transfersnelheid

Heel wat routers zijn voorzien van de functie Quality of Service (QoS), waarbij je netwerkverkeer kunt prioriteren, maar in hoeverre helpt zo’n functie je vooruit? TamoSoft Throughput Test vertelt het je. De tool verstuurt namelijk continu tcp- en udp-datastromen door je netwerk en verricht intussen allerlei metingen, zoals de werkelijke doorvoerwaarden, de roundtrip-tijden en het eventuele pakketverlies. Hiervoor moet je wel twee onderdelen installeren: een server- en een clientgedeelte. Zodra de connectie een feit is, wordt er verkeer in beide richtingen verstuurd. Het is de client die de berekeningen uitvoert en op het scherm zet.

©PXimport

7 Bandbreedtebeheer

Heb je soms gebruikers op je netwerk die te veel bandbreedte opslokken? NetBalancer geeft je continu feedback over welke processen hoeveel data up- en downloaden. Je kunt bovendien een prioriteit aan een proces toekennen. Of je stelt regels op die vastleggen welk verkeer wanneer is toegelaten en met welke bandbreedte. Via de optie Cloud Sync kun je zelfs alle informatie van NetBalancer op diverse netwerk-pc’s in een online dashboard laten verzamelen om vervolgens een en ander te controleren en bij te sturen (na een gratis proefperiode van 30 dagen moet je voor sommige functies betalen).

©PXimport

8 Speurneus

Je wilt je printer, nas of netwerkcamera configureren, maar je hebt geen idee wat het ip-adres is. Advanced IP Scanner helpt je snel aan deze informatie. Je hoeft slechts het beoogde ip-bereik in te vullen en even later toont de scanner je de status van de apparaten, de hostnaam, het ip-adres, mac-adres en fabrikant. In veel gevallen zie je ook het specifieke apparaatmodel en krijg je de gedeelde netwerkmappen van een Windows-pc te zien. Vanuit het contextmenu zijn nog overigens nog enkele andere (beheer)opties mogelijk.

©PXimport

9 Oogje in het zeil

Je hebt enkele apparaten aan je netwerk hangen die je graag altijd online hebt, zoals een nas, netwerkprinter of een of andere server. Ping Monitor houdt een oogje in het zeil: de tool stuurt regelmatig ping-verzoeken naar zo’n apparaat (maximaal vijf in de gratis versie) en zodra de verbinding verbroken is, kun je een e-mail laten versturen of een geluid laten horen, zodat je er iets aan kunt doen. Je kunt op elk moment ook actuele en historische statistieken opvragen. Het is tevens mogelijk een toepassing of script uit te laten voeren zodra een gemonitorde verbinding is onderbroken of opnieuw is geactiveerd.

©PXimport

10 Netwerksuite

Axence NetTools profileert zich als een heuse netwerksuite en niet geheel ten onrechte. Om te beginnen kun je je netwerkapparatuur laten opsommen. Deze informatie beperkt zich niet tot gegevens als ip- en mac-adres en hostnaam. Je komt ook te weten welke processen of services actief zijn, welke systeemfouten er zoal zijn opgetreden of welke hardware is aangesloten. Lukt dat niet, voer dan op de beoogde client het meegeleverde bestand WmiEnable.exe als lokale administrator uit. De tool vereist wel een registratie met activatiecode. Verder bevat het programma nog handigheden als ping, trace, dns lookup etc.

©PXimport

11 Publieke ip

Wanneer je je van buitenaf met een of ander apparaat of service in je netwerk wilt verbinden, dan heb je het publieke ip-adres van je netwerk nodig. De kans is echter heel groot dat je via je provider een dynamisch ip-adres hebt gekregen. Zo’n veranderend ip-adres kom je weliswaar te weten als je vanaf je netwerk een site als www.whatismyip.com bezoekt, maar het tooltje HazTek TrueIP houdt dit adres continu in de gaten en stuurt elke wijziging meteen naar je door. Lukt een verbinding op afstand plots niet meer, dan vind je in je mailbox of op je ftp-server het nieuwe adres. Een alternatief is dat je gebruik maakt van een ddns-dienst als Dynu.

©PXimport

12 Verkeersanalyse

GlassWire is een tool die je netwerkverkeer overzichtelijk in beeld brengt. Dit dataverbruik kun je opvragen gesorteerd op applicatie, host en netwerkprotocol. Je krijgt tevens een pop-up te zien wanneer een proces voor het eerst een verbinding naar buiten maakt. Al deze informatie kun je trouwens ook opvragen van de andere pc’s in je netwerk, op voorwaarde dat je ook daar GlassWire hebt geïnstalleerd. De betaalde variant vertelt je bovendien wanneer een apparaat is toegevoegd of verwijderd, of welke netwerkactiviteit werd vastgesteld tijdens jouw afwezigheid.

©PXimport

13 Diagram

Tegenwoordig bestaat een thuisnetwerk al snel uit een router, een netwerkprinter, een nas, een ip-camera, switches en accesspoints, enkele computers en allerlei andere netwerk- en IoT-apparaten. Om goed overzicht te blijven houden, doe je er goed aan een netwerkdiagram uit te tekenen. Daar kan Network Notepad je bij helpen. Je selecteert een plaatje van een bepaald object in een bibliotheek en sleept het naar het diagram, waarna je de objecten met elkaar verbindt met behulp van een verbindingslijn. Helemaal klaar? Je ontwerp laat netjes als een bitmapbestand exporteren (bmp, gif of png).

©PXimport

14 Sniffer

Soms wil je weten wat er precies via je netwerkadapter verstuurd wordt: niet alleen het aantal bytes, maar ook welke datapakketjes en met welke protocollen. Toegeven, de krachtigste sniffer en pakketanalyzer is Wireshark, maar vind je die toch iets te geavanceerd, dan kom je ook een heel eind met SmartSniff. Om de datapakketjes af te vangen, maakt die gebruik van ‘raw sockets’ of, indien geïnstalleerd, van WinPcap. Van elk pakketje zie je dan het protocol, het lokale en externe ip-adres en poort, datagrootte etc. Je krijgt tevens een ascii- en hex-weergave van elk geselecteerd datapakketje.

©PXimport

15 Wifi-detector

Wil je weten welke andere draadloze netwerken in je omgeving actief zijn, bijvoorbeeld omdat je vermoedt dat die op dezelfde kanalen werken van je eigen netwerk, voer dan een tool als NetSpot (free edition) uit. Die maakt een lijst van alle draadloze accesspoints binnen het bereik van je pc of laptop, samen met de signaalsterkte, het (b)ssid, het kanaal, het gebruikte authenticatie-algoritme etc. Je kunt tevens een live weergave van het uitgestuurde signaal bekijken, zowel op de 2,4GHz- als de 5GHz-band. Wil je bovendien een heuse site survey uitvoeren met heatmap, dan moet je voor een betaalde versie van NetSpot gaan (of een andere tool als HeatMapper gebruiken).

©PXimport

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.