Het woord ‘chiptekort’ is het laatste jaar veelvuldig in nieuwskoppen verschenen. De gevolgen lijken groot, vooral bij autofabrikanten die noodgedwongen hun productie stilleggen. Er zijn veel meer sectoren die er last van ondervinden. Wat is er aan de hand, en wat zijn de gevolgen voor ons?

Vooral de auto-industrie staat veel in de belangstelling hierbij. Producties worden maandenlang stilgelegd en wordt personeel naar huis gestuurd. Chips zijn immers in veel producten nodig en auto’s beschikken over meer elektronica dan ooit. Een dure strop, want de vraag naar auto’s is hoog nu de economie weer begint te draaien na de pandemie. 

Daar zit mogelijk ook het probleem in. Autofabrikanten mogen achteraan in de rij aansluiten bij de chipfabrikanten, die op maximale capaciteit draaien om aan de vraag te voldoen. Want niet alleen bij autofabrikanten hebben ermee te kampen, ook andere producenten, zoals die van smartphones, consoles en wasmachines (je zou bijna vergeten dat deze ook een behoorlijke verzameling chips aan boord hebben). Eigenlijk heeft de productie van ieder apparaat met chips aan boord productie-uitdagingen door het tekort. En in deze moderne tijden zijn er haast geen producten meer zonder chips.

Er werd verwacht dat de globale vraag naar chips ten tijde van de pandemie zou dalen. Het tegenovergestelde gebeurde. De vraag groeide met vijf procent. Naarmate de economie na de ergste maatregelen weer opkrabbelde, is de vraag alleen nog maar groter.

Waarom juist de auto-industrie?

Een auto associeer je misschien niet erg met chips, maar het zijn intussen rijdende computers met tot 3000 chips aan boord. Het is niet het aantal chips dat de problemen heeft veroorzaakt, maar ook hier is de pandemie debet aan. 

Vanwege de lockdown en het thuiswerken is de vraag naar auto’s enorm gedaald, waardoor de productie werd teruggeschroefd. Anderzijds explodeerde de vraag naar andere elektronica, zoals webcams, laptops, monitors, gameconsoles enzovoort. Dit leidde tot een flinke wachtrij bij chipfabrikanten. Nu de lockdown voorbij is en de vraag naar auto’s weer toeneemt, moeten de autofabrikanten met hun nieuwe orders achteraan in de wachtrij aansluiten. 

Volgens Thorsten Muschal, hoofd van CLEPA (European Association of Automotive Suppliers) is het ergste achter de rug: “Hoewel de crisis nog niet voorbij is, denken we dat de situatie niet verder zal verslechteren. Maar het kan niet worden uitgesloten dat de effecten tot ver in 2022 merkbaar zijn. Deze omstandigheden hebben ook een indirecte impact op leveranciers die geen chips gebruiken voor hun eigen producten, waardoor de hele productielijn hinder ondervindt.”

©PXimport

Productietekort

Voor de productie van chips met veel rekenkracht kom je uit bij twee leveranciers: TSMC uit Taiwan en het Zuid-Koreaanse Samsung. TSMC zal wellicht niet bij iedereen een belletje doen rinkelen, toch is het de grootste chipfabrikant ter wereld. Het bedrijf levert chips van onder meer Apple, Qualcomm, Nvidia, MediaTek, Broadcom en AMD. 

De vraag legt TSMC geen windeieren: de omzet het bedrijf groeit per kwartaal met zo’n 17 procent. In het eerste kwartaal van 2021 was dat meer dan 12 miljard euro. Toch stelt TSMC in 2021 boven 100 procent capaciteit te hebben moeten draaien. Om die capaciteit uit te breiden, is er in 2021 30 miljard geïnvesteerd en belooft TSMC in totaal 100 miljard te investeren om dit in drie jaar tijd nog meer op te schalen. Dat zijn ongekende producties en bedragen. Naar verwachting zal TSMC in 2022 aan de vraag kunnen voldoen.

Ook bij Samsung is er een soortgelijk probleem, waarbij het bedrijf niet aan de vraag kan voldoen. Natuurlijk produceert het chips voor eigen producten, van smartphones tot koelkasten. De omzet van de chipdivisie van Samsung is in een jaar tijd met 46 procent gegroeid naar zo’n 6 miljard euro. Maar ook hier groeit de productie uit zijn jasje. 

Namens Samsung schreef Ben Suh aan analisten: “Vanwege het wereldwijde tekort aan halfgeleiders ervaren we ook enkele effecten, vooral rond bepaalde vaste producten en de productie van schermen. We zijn in gesprek met retailers en grote kanalen over leveringsplannen, zodat we de componenten kunnen toewijzen aan de producten met meer urgentie of hogere prioriteit in termen van levering.”

Analisten

In een artikel van AGConnect wijst Glenn O’Donnell van onderzoeksbureau Forrester nog naar een andere achterliggende oorzaak van het chiptekort. De vraag naar chips komt niet alleen voort uit consumentenelektronica, maar ook veel uit bedrijven zelf. O’Donnell stelt: “De pandemie heeft een crisis verergerd die al in de maak was.” Hiermee wijst hij naar de groei van clouddiensten en bijbehorende datacenters, die op grote schaal opgezet worden. 

Door de pandemie werd de druk op cloudaanbieders, zoals Google, Microsoft en Zoom opeens nóg groter. Maar ook bedrijven zelf moesten hun thuiswerkers (naast producten) faciliteren met veilige verbindingen en eigen opslag, wat veel upgrades van de eigen datacenters vereiste. Deze ontwikkeling voerde de productie op voor opslag- en servercomponenten, waar natuurlijk ook chips voor nodig zijn.

Eén van de analisten die met een vergrootglas de chipproductie en chipvraag bestuderen is Gartner. In een analyse van mei 2021 stelde de analist dat het dieptepunt van het chiptekort in het tweede kwartaal van 2021 plaatsvond. In hetzelfde kwartaal een jaar later zou de productie net aan de vraag voldoen, iets wat verder uitbouwt in het derde en vierde kwartaal van dat jaar.

Dat zijn geruststellende analyses, maar wel waar een korrel zout aan te pas moet komen. Dezelfde analisten voorzagen namelijk een krimp van de vraag naar chips vanwege een pandemie, terwijl de vraag juist groeide.

PlayStation 5

Het bekendste voorbeeld van een product dat te lijden heeft onder het chiptekort is de PlayStation 5. Wie op zoek is naar de nieuwste console van Sony moet de grootste moeite doen om er een te kopen of woekerprijzen betalen bij louche doorverkopers. Sinds november 2020 is de PlayStation 5 te koop, precies in de donkerste dagen van de pandemie. Eind 2021 verwachtte Sony in totaal 22 miljoen PlayStation 5 consoles te verkopen. 

Hiermee verkoopt de PlayStation 5 beter dan zijn voorganger. Sony stelt dat de verkopen de verwachtingen hebben overtroffen en hier zit het pijnpunt. Aan die hogere vraag kon niet worden voldaan omdat Sony de productie niet meer kon opschalen. 

Die productie is natuurlijk al ver voor de pandemie gestart. Heeft Sony zijn huiswerk slecht gedaan dat het bedrijf de vraag zo onderschatte? Is de PlayStation 5 niet te vroeg in de verkoop gegaan? Heeft Sony te veel op safe gespeeld met de chipsinkoop en plukt het daar nu de vruchten van? Of had Sony een marketingplan door met schaarste een hype te creëren? Een hype die door het chiptekort vervolgens in het gezicht terugslaat.

©PXimport

Risco’s nemen?

Eén van de gevolgen is ook dat fabrikanten weinig speelruimte hebben om de productie op te schalen, wanneer nodig. Er is veel productiecapaciteit, maar het is wel allemaal in gebruik. Dit zorgt ervoor dat je als fabrikant al moeite hebt je productie te starten en niet kunt opschalen wanneer producten onverwachts beter verkopen. En onzekerheid is er altijd in een markt. Wie had een paar jaar geleden gedacht dat de vraag naar webcams zo ongekend zou stijgen door de pandemie? 

Een hete zomer jaagt de vraag naar mobiele airco’s enorm op, maar wanneer het koel blijft, kun je met onverkochte voorraden blijven zitten. Tesla-frontman Elon Musk noemt daarom het chiptekort de grootste uitdaging van de auto-industrie en stelt: “Ik heb nog nooit zoiets gezien. Elk bedrijf is nu aan het bijbestellen uit angst zonder chips te zitten. Net als het tekort aan toiletpapier, maar dan op een epische schaal.”

©PXimport

Gevolgen voor ons

Zowel Apple als Samsung heeft gewaarschuwd dat het chiptekort weleens zou kunnen leiden tot lege schappen. Hierbij lijkt Apple iets betere kaarten in handen te hebben, het bedrijf wist aardig bij zijn leverancier te hamsteren in navolging van Huawei, dat vanwege een combinatie van een handelsembargo en productieproblemen al aan het hamsteren was geslagen.

De aloude regel van de economie-les is hierdoor wel van toepassing. De vraag is groot, het aanbod stokt. Dit drijft prijzen op en naar verwachting gaan we dat zien bij elektronica. Lange levertijden en hogere prijzen dan we gewend zijn. Dat is niet positief, maar kan op lange termijn de markt een positieve impuls geven. Onze elektronica, van smartphones tot koptelefoons, is onderhand wegwerpapparatuur geworden. 

Met hogere prijzen en aanbod-uitdagingen valt er voor fabrikanten wellicht wat te winnen op het gebied van duurzaamheid: door repareerbaarheid en update-ondersteuning serieus te nemen. Maar of die lange termijn er komt? Dat lijkt onwaarschijnlijk, de productie wordt in zo’n tempo opgevoerd dat het over een jaar mogelijk weer ‘business as usual’ is.

©PXimport

Iedereen gebruikt het gewone Startmenu van Windows 11. Je vindt er apps, instellingen, aanbevelingen en tegels. Overzichtelijk, maar je moet soms flink doorklikken voordat je eindelijk bent waar je zijn wilt. Kan dat niet handiger? Zeker: er bestaat ook een tweede Startmenu: een stuk eenvoudiger en vooral sneller. Waar je het vindt en hoe je het gebruikt, lees je in dit artikel.

Lees ook: Laptop met Windows 11? Zo doe je langer met de accu

Gewone Startmenu versus verborgen Startmenu

Het gewone Startmenu van Windows 11 is het startpunt voor de meeste gebruikers. Hier vind je je apps, recente bestanden, een zoekbalk en knoppen voor instellingen en afsluiten. Het menu is visueel ingericht, met tegels en iconen, en richt zich vooral op dagelijks gebruik.

©ID.nl

Het reguliere Startmenu is overzichtelijk, maar je moet nog wel doorklikken wanneer je op zoek bent naar Instellingen.

Het verborgen Startmenu ziet er heel anders uit. Geen tegels of visuele opsmuk, maar een compacte lijst met systeemfuncties. Denk aan apparaatbeheer, taakbeheer, netwerkverbindingen en terminal. Dit menu is vooral bedoeld voor wie snel iets wil aanpassen, controleren of oplossen.

Zo open je het verborgen Startmenu

De makkelijkste manier is simpelweg met de rechtermuisknop op de Startknop klikken (onderaan je scherm, links). Meteen verschijnt een menu met een lijst vol snelkoppelingen. Geen wachttijd, geen vertraging: het menu reageert direct.

Gebruik je liever het toetsenbord? Druk dan op Windows-toets + X. Deze sneltoets werkt overal in Windows, zelfs midden in een programma. Handig op een laptop, zeker als je geen muis bij de hand hebt.

Werk je op een touchscreen? Tik dan op de Startknop en houd die een paar seconden vast. Zodra Windows dit herkent als een 'lang tikken', verschijnt het menu automatisch.

Hoe je het ook opent, de inhoud is altijd gelijk. Het menu komt standaard naast de Startknop in beeld, dus je hoeft nooit te zoeken.

💡Door de Donkere Modus in te stellen (via Instellingen -> Persoonlijke instellingen -> Kleuren) krijgt het tweede Startmenu een donkere achtergrond. Dat zorgt ervoor dat het onderscheid met eventueel geopende programmavensters wat groter wordt.

Wat vind je in dit tweede Startmenu?

Alles wat je anders via Instellingen of het Configuratiescherm moet opzoeken, staat hier bij elkaar. In plaats van losse snelkoppelingen of visuele tegels, toont dit menu een strakke lijst.

Zo kom je met één klik bij Apparaatbeheer, Schijfbeheer, Taakbeheer, Netwerkinstellingen of PowerShell. Handig als je iets wilt aanpassen, controleren of snel een probleem moet oplossen.

Microsoft heeft de functies logisch gegroepeerd. De bovenste opties gaan over apps en energiebeheer, daaronder volgen tools voor systeembeheer en netwerkverbindingen. Verder naar beneden vind je opdrachten voor afsluiten of afmelden. Je herkent ze aan hun vertrouwde namen, wat zoeken overbodig maakt. Een voorbeeld: als je software wilt verwijderen, hoef je niet naar Instellingen > Apps > Geïnstalleerde apps. Je kiest gewoon 'Geïnstalleerde Apps' uit het menu en je bent er meteen.

©ID.nl

Via het tweede Startmenu heb je meteen toegang tot allerlei systeemtools waarvoor je anders zou moeten zoeken in Instellingen of in het Configuratiescherm.

Waarom het tweede Startmenu zo handig is

Hoewel de systeemtools die je via het tweede Startmenu kunt bereiken voor veel mensen Windows-onderdelen zijn die ze niet zo vaak zullen gebruiken, is het toch handig dt je ze direct 'onder de knop' hebt zitten. Stel: je hebt wifi-problemen. In plaats van drie keer klikken door Instellingen kun je direct 'Netwerkverbindingen' openen. Of je wilt zien of een usb-stick goed wordt herkend. Dan hoef je alleen maar te klikken op 'Apparaatbeheer'. Voor wie vaker met systeeminstellingen werkt, is dit menu eigenlijk helemaal onmisbaar. Je hoeft geen sneltoetsen te onthouden of eindeloos door menu's te klikken. Alles wat je vaak gebruikt zit binnen handbereik. En ook als je het niet dagelijks gebruikt, is het handig om te weten dat het er is. Het scheelt je hoe dan ook veel tijd en zoekwerk.

Ook fijn: het menu ziet er op elke Windows 11-pc hetzelfde uit. Of je nu thuis werkt, op kantoor zit of iemand anders helpt: je weet precies waar je moet zijn.

Dus?

Het verborgen Startmenu is een van de meest praktische onderdelen van Windows 11. Het geeft je directe toegang tot systeemfuncties en tools waarvoor je anders moet doorklikken en waar je naar moet zoeken. Het is geen vervanger van het gewone menu, maar een aanvulling voor wie meer uit z'n systeem wil halen. Of je nu snel iets wilt aanpassen, een probleem onderzoekt of gewoon minder wilt klikken: het tweede Startmenu maakt het net een stuk makkelijker!

⬇️Scrol omlaag en bekijk welke onderdelen je in het tweede Startmenu vindt en wat je ermee kunt

Van buiten oogt hij misschien smetteloos, maar vanbinnen kan je wasdroger behoorlijk smerig zijn. Warmte, vocht en pluis vormen namelijk de perfecte broedplek voor bacteriën en schimmels. En dat ruik je. Bovendien werkt een vervuilde droger minder goed én verbruikt hij meer energie. Tijd om in actie te komen: met dit 8-stappenplan houd je jouw wasdroger schoon, fris en in topconditie!

Waarom is schoonmaken belangrijk?

Een wasdroger draait op hoge temperaturen en heeft continu te maken met vocht. Ideale omstandigheden voor ongewenste gasten zoals schimmels en bacteriën. Tel daar opgehoopte pluisjes en resten wasmiddel bij op, en je snapt waarom je wasdroger soms muf ruikt of er langer over doet dan normaal. Regelmatig schoonmaken voorkomt vieze luchtjes, verlengt de levensduur én maakt je droger zuiniger.

Een schone droger in 8 simpele stappen

1. Stekker eruit

Voordat je iets doet, trek je de stekker uit het stopcontact. Veiligheid voorop!

2. Pluizenfilters legen

Open het klepje onderin en haal de filters eruit. Meestal zijn dat er twee: een pluizenfilter en een condensfilter. Spoel ze af onder de kraan en laat ze goed drogen voordat je ze terugplaatst.

3. Condensor schoonmaken

Achter een apart klepje aan de voor- of achterkant zit de condensor. Haal stof en pluis voorzichtig weg met een vochtige doek. Vergeet ook de randjes en het klepje zelf niet.

4. Afvoerslang controleren

Koppel de slang los (als jouw droger die heeft) en check of er geen verstopping in zit. Spoel hem goed door en maak de binnen- en buitenkant schoon. Zet hem daarna weer stevig terug.

5. Binnenkant afnemen

Gebruik een zachte, vochtige doek om de binnenzijde van de trommel schoon te maken. Voor hardnekkige vlekken kun je een beetje allesreiniger gebruiken. Vergeet ook de rubber rand niet.

6. Buiten schoon, net als binnen

Neem de buitenkant van de machine af met een vochtige doek. Gebruik wat allesreiniger voor de zijkanten en voorkant, maar houd het bedieningspaneel liever droog of gebruik een licht vochtige doek.

7. Deurtje open laten

Laat na het schoonmaken de deur een tijdje openstaan. Zo kan de binnenkant goed drogen en voorkom je dat er schimmel ontstaat.

8. Lege droogbeurt draaien

Tot slot: draai een heet droogprogramma zonder was erin. Hiermee droog je de laatste vochtresten en geef je eventuele bacteriën geen kans.

©Shi

Hoe vaak moeten onderdelen worden gereinigd?

Niet alle onderdelen hoeven even vaak gereinigd te worden. Dit schema geeft een indicatie:

Merk je toch geurtjes op of neemt de droogprestatie van je wasdroger af? Voer dan een extra schoonmaakbeurt uit.

Schoonmaaktips voor specifieke onderdelen

Voor sommige onderdelen van je wasdroger zijn speciale schoonmaaktips. We zetten ze voor je op een rijtje.

©detry26

Schoonmaakmiddelen: wat gebruik je wel (en liever niet)?

Voor het grondig reinigen van je droger zijn er speciale producten op de markt. Denk aan schoonmaakmiddelen die vet, kalk en vuil aanpakken zonder onderdelen aan te tasten. Let altijd goed op of het middel geschikt is voor jouw type droger.

Ook populair zijn reinigingstabletten of -strips die je in de trommel legt voordat je een schoonmaakprogramma start. Die lossen nare geurtjes en aanslag op, maar gebruik ze niet te vaak. Overmatig gebruik kan het rubber en de binnenkant aantasten.

Liever een natuurlijk alternatief? Meng dan 5 eetlepels citroenzuur met een liter warm water en giet het in de wasmiddellade. Laat vervolgens een heet programma draaien. Goed voor je droger én het milieu.

Veelgestelde vragen over drogers schoonmaken

Kan ik een stoomreiniger gebruiken?

Nee. De hitte en vocht van een stoomreiniger kunnen onderdelen beschadigen. Gebruik altijd een microvezeldoekje met wat sop.

Wat te doen bij zwarte schimmel?

Reinig grondig de rubberen rand, filters en afvoerslang. Gebruik eventueel azijn als nabehandeling en draai daarna een heet programma. Herhaal dat regelmatig.

Waarom ruikt mijn schone was muf na het drogen?

Waarschijnlijk is je droger toe aan een schoonmaakbeurt. Begin bij het filter en de condensor en werk alles stap voor stap af. Vergeet ook de afvoerslang en het draaien van een heet leeg programma niet. Als dat allemaal niet helpt en de droger is al wat ouder, is het misschien tijd om uit te kijken naar een nieuw exemplaar.