De slimme meter zorgt ervoor dat je geen meterstanden voor stroom en gas meer op hoeft te nemen. Tegelijkertijd geeft de meter je ook de mogelijkheid om die gegevens uit te lezen. En dat is helemaal niet zo lastig. Meer dan een Raspberry Pi, een kabeltje en gratis software heb je niet nodig. We leggen uit hoe je dat doet, met de vernieuwde P1 monitor die onder andere MQTT ondersteunt.

1 Slimme meter

Bij ongeveer de helft van de Nederlandse huishoudens, zo’n vier miljoen woningen, hangt inmiddels een slimme meter in de meterkast. Die geeft het gemeten stroom- en gasverbruik via het mobiele netwerk door aan de netbeheerder, die geen meteropnemer meer hoeft te sturen en ook meteen inzicht krijgt in pieken of storingen in het netwerk. Voor je energieleverancier is het ook handig: die kan direct de nota opmaken. Ten slotte kun je hiermee ook zelf je verbruik bijhouden en ook de teruggave van zonnepanelen als je die hebt. In dit artikel helpen we je op weg met zulke metingen.

2 Raspberry Pi

We gebruiken P1 monitor dat specifiek is ontwikkeld voor de Raspberry Pi. Je hebt een Pi 3 Model B of B+ nodig, of de nieuwe Pi 4. De meerwaarde van de Raspberry Pi 4 is voor dit project vrij beperkt, maar omdat er geen prijsverschil is met zijn voorgangers is het bij nieuwkoop de beste optie. Hoewel de 1GB-uitvoering van de Pi 4 voldoet, is dat eigenlijk zonde: je koopt de 2GB-uitvoering tegenwoordig voor dezelfde prijs (39,95 euro). Voor de software heb je een micro-sd-kaart nodig van minimaal 16 GB. Eventueel kan 8 GB ook, maar toekomstige versies passen er dan mogelijk niet op.

©PXimport

3 Andere benodigdheden

Voor de Pi heb je aanvullend nog een betrouwbare voedingsadapter nodig en een behuizing. Bij de Pi 4 moet je de warmteontwikkeling goed in de gaten houden. Een klein koellichaam en/of een behuizing die de warmte goed kan afvoeren is soms noodzakelijk. Voor de koppeling met de slimme meter heb je een zogenoemde P1-kabel nodig. Deze worden op diverse plekken verkocht (zo’n 5 tot 20 euro). De meeste zijn geschikt voor alle slimme meters. Pas wel op voor Chinese kabeltjes: ze zijn goedkoop, maar werken niet altijd. Wellicht geven de reviews van andere gebruikers daar inzicht in.

©PXimport

4 Software flashen

We beginnen met het downloaden van de software. Ga hiervoor naar www.ztatz.nl en zoek het bericht met de laatste versie op. In ons geval is dat 202002-0.9.15. Lees de release-notes om te zien of er bijzonderheden zijn. Download het zip-bestand (gebruik het vermelde wachtwoord) en pak het uit zodat je het imagebestand (.img) krijgt. Gebruik dan bijvoorbeeld balenaEtcher om het te flashen op de micro-sd-kaart. Koppel daarvoor de micro-sd-kaart via een kaartlezer aan je pc, open balenaEtcher, verwijs naar het imagebestand, en controleer of de juiste micro-sd-kaart wordt gebruikt. Start daarna het flashen en wacht tot de verificatie is voltooid.

©PXimport

5 Aansluiten maar

Als het flashen is afgerond, kun je de micro-sd-kaart uit je kaartlezer halen en voorzichtig in het geheugenslot van de Pi steken. In de meterkast sluit je de Pi vervolgens via een netwerkkabel aan op de router. Naderhand kun je de Pi eventueel via wifi gebruiken, in het onderdeel netwerk (onder instellingen). Kies voor de P1-kabel een vrije usb-poort op de Pi. De zwarte zijn usb 2.0, de blauwe zijn usb 3.0, maar welke je gebruikt maakt niet uit. Steek het ‘telefoonstekkertje’ aan de andere kant in de communicatiepoort (P1) van de slimme meter. Als laatste sluit je nog de voedingsadapter aan waarna de Pi direct zal starten.

©PXimport

6 Eerste keer starten

Als de Pi is opgestart, krijgt het van je router dankzij dhcp automatisch een ip-adres toegekend. Je kunt het opzoeken in de pagina’s van je router of de app Fing op je smartphone, maar echt vereist is dat niet: als je http://p1mon in je browser bezoekt kom je óók bij de gebruikersinterface van P1 monitor. Schrik niet als je nu nog geen gegevens van de slimme meter ziet. Er zijn verschillende uitvoeringen van de slimme meter die soms net wat andere instellingen voor de communicatie vereisen. Daarom gaan we daar eerst mee verder.

©PXimport

7 Slimme meter instellen

Op het informatiescherm kun je rechtsboven de status voor de P1-poort zien. Als er geen data wordt ontvangen, ga je naar de instellingen. De eerste keer moet je hierbij een wachtwoord opgeven. Bewaar dit zodat je ook in het vervolg in de instellingen kunt komen. Ga vervolgens naar P1 poort waar je de seriële instellingen kunt wijzigen, afhankelijk van jouw type slimme meter. Log dan uit om weer op de verbruikspagina’s te komen. Omdat de slimme meter ongeveer elke 10 seconden de gegevens stuurt, kan het heel even duren voordat je hier daadwerkelijk gegevens binnen ziet komen. Je kunt de status ook nog even op het informatiescherm controleren.

©PXimport

Instellingen voor communicatie

8 Tarieven instellen

Er zijn diverse instellingen die je na kunt lopen. Maar voor een correcte weergave is het in ieder geval slim om het tarief voor elektriciteit en gas aan te passen aan je huidige situatie. Zo zorg je dat de juiste kostprijs wordt weergegeven in overzichten. Je kunt hierbij eventueel ook een grenswaarde voor de kosten opgeven. Dat is het bedrag dat je per maand uit wilt geven. In de kostenoverzichten zie je dan een grenslijn, zodat je een indicatie hebt of je over het maandbedrag gaat of eronder blijft.

©PXimport

9 Actueel verbruik

We verlaten de instellingen en gaan terug naar de homepagina van P1 monitor. Hier zie je een overzicht van wat je hebt verbruikt en geleverd. We gaan naar het tweede icoontje dat het actuele verbruik laat zien. Op het eerste tabje zie je hoeveel stroom er op dit moment wordt gebruikt. Zet je bijvoorbeeld de inductiekookplaat aan dan zie je het pijltje voor het stroomverbruik vaak al na enkele seconden omhoog schieten, afhankelijk van wanneer data wordt ontvangen. Onder de grafiek zie je het verbruik van de laatste vier uur. Op het tweede tabje zie je dezelfde details voor stroomlevering. Het derde tabje toont het actuele gasverbruik met grafiek van de laatste vierentwintig uur. Elk tabje toont verder nog een totaal over de hele dag.

©PXimport

10 Historisch verbruik

Ook het historisch verbruik is via heldere grafieken te bekijken. Je vindt ze voor respectievelijk stroom en gas via het derde en vierde icoontje. Je kunt bij deze grafieken kiezen over welke periode je verbruiksdata wilt zien. Dat kan een kortere periode zijn, bijvoorbeeld de laatste minuten of uren, maar ook een (veel) langere periode zoals de afgelopen maanden en jaren. Over langere periodes kun je heel goed trends in het verbruik zien. Om het plaatje compleet te maken kun je, via het euroteken, ook de gemaakte kosten in kolommen bekijken, over de afgelopen dagen, maanden of jaren.

©PXimport

11 Weergegevens

P1 monitor kan ook het weerbericht voor je bijhouden. Hiervoor kun je een api-sleutel gebruiken die je bij OpenWeatherMap (zie kader) kunt aanmaken. Ga dan in P1 monitor naar het onderdeel weer onder instellingen. Hier kun je de aangemaakte api-sleutel invullen, plus een stad in een notatie zoals amsterdam,nl. Je kunt het actuele weerbericht dan aflezen in overzichtsschermen. Ook heel mooi is dat, zoals de afbeelding bij de vorige stap laat zien, bij de overzichten met historisch gasverbruik een mooie lijn met de temperatuur wordt geplot. De historische weersgegevens worden ook gewoon voor je bewaard en zijn via bijvoorbeeld de api opvraagbaar (zie volgende stap).

©PXimport

Weersgegevens van OpenWeatherMap

©PXimport

12 Api gebruiken

In het kader las je over de api van OpenWeatherMap voor het ophalen van weersgegevens. Op vergelijkbare wijze kun je de metingen van je slimme meter door P1 monitor benaderen vanaf andere systemen, zoals Domoticz of Home Assistant. De toegang tot de api van P1 monitor is relatief eenvoudig. Als je naar instellingen gaat en dan naar het onderdeel API kun je de url’s vinden waarmee gegevens toegankelijk zijn, zoals http://p1mon/api/v1/status. De brei van gegevens kun je wat leesbaarder maken door het te kopiëren en vervolgens te plakken in het linker invoerveld op deze site. Het kan een beetje een puzzel zijn om de gewenste details eruit te filteren of de gegevens weer te geven in een grafiek, bijvoorbeeld met Home Assistant, InfluxDB en Grafana.

©PXimport

13 MQTT-client

Je kunt P1 monitor sinds kort als MQTT-client instellen, waarna het programma de meetgegevens via zogeheten topics publiceert bij de ingestelde MQTT-broker in je netwerk (zie kader). Gegevens zijn dan breder beschikbaar en zitten dus minder ‘opgesloten’ in P1 monitor. Via instellingen, onder MQTT, kun je de details voor de MQTT-broker instellen en een voorvoegsel voor de topics kiezen. Geef ook aan wat er moet worden gepubliceerd. We zetten in dit voorbeeld alleen de optie verzenden smartmeter data aan. Als je het scherm vernieuwt, bijvoorbeeld door (na opslaan!) op herstel te klikken, kun je onder MQTT published topics zien in welke topics er werd gepubliceerd.

©PXimport

MQTT-broker en clients

14 Back-up maken

Het is verstandig om regelmatig een back-up van de verbruiksdata te maken via bijvoorbeeld ftp of naar Dropbox. De geëxporteerde bestanden kun je bij een andere P1 monitor weer importeren. Dat is ook handig als je overstapt naar een nieuwe versie. Het delen met Dropbox is tevens nuttig als je de nieuwe app voor iPhone of iPad wilt gebruiken, die de actuele verbruiksgegevens kan laten zien. Je kunt Dropbox ook gebruiken als bestemming voor een automatische back-up, zodat je bijvoorbeeld dagelijks of wekelijks een back-up van alle gegevens hebt.

©PXimport

15 Invoer en uitvoer

De Raspberry Pi heeft een flink aantal gpio-pinnen voor invoer en uitvoer. Je kunt er binnen P1 monitor enkele gebruiken voor eigen schakelingen. Hiervoor ga je onder instellingen naar in- output. Onder teruglevering schakelaar kun je instellen dat één van de gpio-pinnen moet worden geactiveerd zodra een bepaald vermogen wordt opgewekt door je zonnepanelen. Je kunt dan bijvoorbeeld via een relais een boiler inschakelen. Onder tariefschakelaar kun je schakelen op piek- en dal-tarief. Zo kun je bepaalde apparaten aan- of juist uitzetten afhankelijk van het tarief. Ga wel zorgvuldig te werk bij het schakelen van grote vermogens. Een leuke uitbreiding van P1 monitor, die ook de gpio-pinnen gebruikt, is het meten van je waterverbruik (zie kader).

©PXimport

Waterverbruik meten

©PXimport

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.