De slimme meter zorgt ervoor dat je geen meterstanden voor stroom en gas meer op hoeft te nemen. Tegelijkertijd geeft de meter je ook de mogelijkheid om die gegevens uit te lezen. En dat is helemaal niet zo lastig. Meer dan een Raspberry Pi, een kabeltje en gratis software heb je niet nodig. We leggen uit hoe je dat doet, met de vernieuwde P1 monitor die onder andere MQTT ondersteunt.

1 Slimme meter

Bij ongeveer de helft van de Nederlandse huishoudens, zo’n vier miljoen woningen, hangt inmiddels een slimme meter in de meterkast. Die geeft het gemeten stroom- en gasverbruik via het mobiele netwerk door aan de netbeheerder, die geen meteropnemer meer hoeft te sturen en ook meteen inzicht krijgt in pieken of storingen in het netwerk. Voor je energieleverancier is het ook handig: die kan direct de nota opmaken. Ten slotte kun je hiermee ook zelf je verbruik bijhouden en ook de teruggave van zonnepanelen als je die hebt. In dit artikel helpen we je op weg met zulke metingen.

2 Raspberry Pi

We gebruiken P1 monitor dat specifiek is ontwikkeld voor de Raspberry Pi. Je hebt een Pi 3 Model B of B+ nodig, of de nieuwe Pi 4. De meerwaarde van de Raspberry Pi 4 is voor dit project vrij beperkt, maar omdat er geen prijsverschil is met zijn voorgangers is het bij nieuwkoop de beste optie. Hoewel de 1GB-uitvoering van de Pi 4 voldoet, is dat eigenlijk zonde: je koopt de 2GB-uitvoering tegenwoordig voor dezelfde prijs (39,95 euro). Voor de software heb je een micro-sd-kaart nodig van minimaal 16 GB. Eventueel kan 8 GB ook, maar toekomstige versies passen er dan mogelijk niet op.

©PXimport

3 Andere benodigdheden

Voor de Pi heb je aanvullend nog een betrouwbare voedingsadapter nodig en een behuizing. Bij de Pi 4 moet je de warmteontwikkeling goed in de gaten houden. Een klein koellichaam en/of een behuizing die de warmte goed kan afvoeren is soms noodzakelijk. Voor de koppeling met de slimme meter heb je een zogenoemde P1-kabel nodig. Deze worden op diverse plekken verkocht (zo’n 5 tot 20 euro). De meeste zijn geschikt voor alle slimme meters. Pas wel op voor Chinese kabeltjes: ze zijn goedkoop, maar werken niet altijd. Wellicht geven de reviews van andere gebruikers daar inzicht in.

©PXimport

4 Software flashen

We beginnen met het downloaden van de software. Ga hiervoor naar www.ztatz.nl en zoek het bericht met de laatste versie op. In ons geval is dat 202002-0.9.15. Lees de release-notes om te zien of er bijzonderheden zijn. Download het zip-bestand (gebruik het vermelde wachtwoord) en pak het uit zodat je het imagebestand (.img) krijgt. Gebruik dan bijvoorbeeld balenaEtcher om het te flashen op de micro-sd-kaart. Koppel daarvoor de micro-sd-kaart via een kaartlezer aan je pc, open balenaEtcher, verwijs naar het imagebestand, en controleer of de juiste micro-sd-kaart wordt gebruikt. Start daarna het flashen en wacht tot de verificatie is voltooid.

©PXimport

5 Aansluiten maar

Als het flashen is afgerond, kun je de micro-sd-kaart uit je kaartlezer halen en voorzichtig in het geheugenslot van de Pi steken. In de meterkast sluit je de Pi vervolgens via een netwerkkabel aan op de router. Naderhand kun je de Pi eventueel via wifi gebruiken, in het onderdeel netwerk (onder instellingen). Kies voor de P1-kabel een vrije usb-poort op de Pi. De zwarte zijn usb 2.0, de blauwe zijn usb 3.0, maar welke je gebruikt maakt niet uit. Steek het ‘telefoonstekkertje’ aan de andere kant in de communicatiepoort (P1) van de slimme meter. Als laatste sluit je nog de voedingsadapter aan waarna de Pi direct zal starten.

©PXimport

6 Eerste keer starten

Als de Pi is opgestart, krijgt het van je router dankzij dhcp automatisch een ip-adres toegekend. Je kunt het opzoeken in de pagina’s van je router of de app Fing op je smartphone, maar echt vereist is dat niet: als je http://p1mon in je browser bezoekt kom je óók bij de gebruikersinterface van P1 monitor. Schrik niet als je nu nog geen gegevens van de slimme meter ziet. Er zijn verschillende uitvoeringen van de slimme meter die soms net wat andere instellingen voor de communicatie vereisen. Daarom gaan we daar eerst mee verder.

©PXimport

7 Slimme meter instellen

Op het informatiescherm kun je rechtsboven de status voor de P1-poort zien. Als er geen data wordt ontvangen, ga je naar de instellingen. De eerste keer moet je hierbij een wachtwoord opgeven. Bewaar dit zodat je ook in het vervolg in de instellingen kunt komen. Ga vervolgens naar P1 poort waar je de seriële instellingen kunt wijzigen, afhankelijk van jouw type slimme meter. Log dan uit om weer op de verbruikspagina’s te komen. Omdat de slimme meter ongeveer elke 10 seconden de gegevens stuurt, kan het heel even duren voordat je hier daadwerkelijk gegevens binnen ziet komen. Je kunt de status ook nog even op het informatiescherm controleren.

©PXimport

Instellingen voor communicatie

8 Tarieven instellen

Er zijn diverse instellingen die je na kunt lopen. Maar voor een correcte weergave is het in ieder geval slim om het tarief voor elektriciteit en gas aan te passen aan je huidige situatie. Zo zorg je dat de juiste kostprijs wordt weergegeven in overzichten. Je kunt hierbij eventueel ook een grenswaarde voor de kosten opgeven. Dat is het bedrag dat je per maand uit wilt geven. In de kostenoverzichten zie je dan een grenslijn, zodat je een indicatie hebt of je over het maandbedrag gaat of eronder blijft.

©PXimport

9 Actueel verbruik

We verlaten de instellingen en gaan terug naar de homepagina van P1 monitor. Hier zie je een overzicht van wat je hebt verbruikt en geleverd. We gaan naar het tweede icoontje dat het actuele verbruik laat zien. Op het eerste tabje zie je hoeveel stroom er op dit moment wordt gebruikt. Zet je bijvoorbeeld de inductiekookplaat aan dan zie je het pijltje voor het stroomverbruik vaak al na enkele seconden omhoog schieten, afhankelijk van wanneer data wordt ontvangen. Onder de grafiek zie je het verbruik van de laatste vier uur. Op het tweede tabje zie je dezelfde details voor stroomlevering. Het derde tabje toont het actuele gasverbruik met grafiek van de laatste vierentwintig uur. Elk tabje toont verder nog een totaal over de hele dag.

©PXimport

10 Historisch verbruik

Ook het historisch verbruik is via heldere grafieken te bekijken. Je vindt ze voor respectievelijk stroom en gas via het derde en vierde icoontje. Je kunt bij deze grafieken kiezen over welke periode je verbruiksdata wilt zien. Dat kan een kortere periode zijn, bijvoorbeeld de laatste minuten of uren, maar ook een (veel) langere periode zoals de afgelopen maanden en jaren. Over langere periodes kun je heel goed trends in het verbruik zien. Om het plaatje compleet te maken kun je, via het euroteken, ook de gemaakte kosten in kolommen bekijken, over de afgelopen dagen, maanden of jaren.

©PXimport

11 Weergegevens

P1 monitor kan ook het weerbericht voor je bijhouden. Hiervoor kun je een api-sleutel gebruiken die je bij OpenWeatherMap (zie kader) kunt aanmaken. Ga dan in P1 monitor naar het onderdeel weer onder instellingen. Hier kun je de aangemaakte api-sleutel invullen, plus een stad in een notatie zoals amsterdam,nl. Je kunt het actuele weerbericht dan aflezen in overzichtsschermen. Ook heel mooi is dat, zoals de afbeelding bij de vorige stap laat zien, bij de overzichten met historisch gasverbruik een mooie lijn met de temperatuur wordt geplot. De historische weersgegevens worden ook gewoon voor je bewaard en zijn via bijvoorbeeld de api opvraagbaar (zie volgende stap).

©PXimport

Weersgegevens van OpenWeatherMap

©PXimport

12 Api gebruiken

In het kader las je over de api van OpenWeatherMap voor het ophalen van weersgegevens. Op vergelijkbare wijze kun je de metingen van je slimme meter door P1 monitor benaderen vanaf andere systemen, zoals Domoticz of Home Assistant. De toegang tot de api van P1 monitor is relatief eenvoudig. Als je naar instellingen gaat en dan naar het onderdeel API kun je de url’s vinden waarmee gegevens toegankelijk zijn, zoals http://p1mon/api/v1/status. De brei van gegevens kun je wat leesbaarder maken door het te kopiëren en vervolgens te plakken in het linker invoerveld op deze site. Het kan een beetje een puzzel zijn om de gewenste details eruit te filteren of de gegevens weer te geven in een grafiek, bijvoorbeeld met Home Assistant, InfluxDB en Grafana.

©PXimport

13 MQTT-client

Je kunt P1 monitor sinds kort als MQTT-client instellen, waarna het programma de meetgegevens via zogeheten topics publiceert bij de ingestelde MQTT-broker in je netwerk (zie kader). Gegevens zijn dan breder beschikbaar en zitten dus minder ‘opgesloten’ in P1 monitor. Via instellingen, onder MQTT, kun je de details voor de MQTT-broker instellen en een voorvoegsel voor de topics kiezen. Geef ook aan wat er moet worden gepubliceerd. We zetten in dit voorbeeld alleen de optie verzenden smartmeter data aan. Als je het scherm vernieuwt, bijvoorbeeld door (na opslaan!) op herstel te klikken, kun je onder MQTT published topics zien in welke topics er werd gepubliceerd.

©PXimport

MQTT-broker en clients

14 Back-up maken

Het is verstandig om regelmatig een back-up van de verbruiksdata te maken via bijvoorbeeld ftp of naar Dropbox. De geëxporteerde bestanden kun je bij een andere P1 monitor weer importeren. Dat is ook handig als je overstapt naar een nieuwe versie. Het delen met Dropbox is tevens nuttig als je de nieuwe app voor iPhone of iPad wilt gebruiken, die de actuele verbruiksgegevens kan laten zien. Je kunt Dropbox ook gebruiken als bestemming voor een automatische back-up, zodat je bijvoorbeeld dagelijks of wekelijks een back-up van alle gegevens hebt.

©PXimport

15 Invoer en uitvoer

De Raspberry Pi heeft een flink aantal gpio-pinnen voor invoer en uitvoer. Je kunt er binnen P1 monitor enkele gebruiken voor eigen schakelingen. Hiervoor ga je onder instellingen naar in- output. Onder teruglevering schakelaar kun je instellen dat één van de gpio-pinnen moet worden geactiveerd zodra een bepaald vermogen wordt opgewekt door je zonnepanelen. Je kunt dan bijvoorbeeld via een relais een boiler inschakelen. Onder tariefschakelaar kun je schakelen op piek- en dal-tarief. Zo kun je bepaalde apparaten aan- of juist uitzetten afhankelijk van het tarief. Ga wel zorgvuldig te werk bij het schakelen van grote vermogens. Een leuke uitbreiding van P1 monitor, die ook de gpio-pinnen gebruikt, is het meten van je waterverbruik (zie kader).

©PXimport

Waterverbruik meten

©PXimport

Bij gewone kledingstomers moet je de stof met één hand straktrekken terwijl je met de andere hand stoomt. Dat betekent dat je kleding ergens moet ophangen – aan een deur, haak of kastknop. De Tefal AeroSteam werkt anders: dankzij de verstelbare zuigkracht wordt de stof automatisch strak getrokken. Hierdoor kun je hem overal gebruiken, ook op plekken waar niets is om je kleding aan op te hangen. Tijd voor een test.

Wanneer grijp je naar een kledingstomer? Meestal is dat als je snel van de kreukels af wilt. Wat dat betreft verrast de Tefal AeroSteam met zijn opwarmtijd: heb je het waterreservoir gevuld en zet je hem aan, dan is hij in 30 seconden gebruiksklaar. Dat zie je (aan het blauwe lichtje dat niet meer knippert) en dat hoor je door een duidelijk geluidssignaal.

Gebruiksgemak

Op het apparaat zitten naast de aan-/uitknop nog twee knoppen: eentje die je indrukt om te beginnen met stomen en eentje waarmee je tussen de drie verschillende standen schakelt: alleen stoom, stoom met zachte zuigkracht en stoom met turbo zuigkracht. Op die zuigkracht komen we verderop nog terug.

Wat betreft de standen is de vuistregel dat hoe delicater de stof, hoe lager de stand die je kiest. Maar dat blijft een beetje uitproberen. Op ons testmateriaal (een kantoenen hemdje, een T-shirt, een overhemd en een linnen blouse) werkte de middelste stand (stoom + zachte zuigkracht) over het algemeen het meest effectief. Alleen bij de linnen blouse hebben we teruggeschakeld naar alleen stomen; doordat de stof van nature ongelijk is (linnenstructuur) vonden we de zuigkracht juist niet handig.

Erg fijn vonden we het lange snoer (2,6 meter), waardoor we genoeg bewegingsvrijheid hadden. Ook het gewicht (1,4 kilo) is prima: het is niet zo dat je na één kledingstuk al een lamme arm hebt van alleen het apparaat omhooghouden. De driehoekige vorm van de zoolplaat is ook prettig: dat maakt het makkelijk om bijvoorbeeld langs knoopjes te stomen.

©AK | ID.nl

Door de vorm van de zoolplaat kun je overal makkelijk bij.

Zuigkracht

Zoals gezegd is de Tefal AeroSteam uitgerust met zuigkracht. Schakel je een van de twee standen waarop dit werkt, dan hoef je in principe zelf de kleding niet meer strak te trekken; dat doet het apparaat dan automatisch. Daar komt wel wat geluid bij kijken, geluid dat in de verte – niet heel vreemd – aan een stofzuiger doet denken. Staat de zuigstand aan, dan zie je inderdaad hoe de stof tegen de zoolplaat wordt gezogen.

Voor het beste resultaat houd je in je vrije hand een hanger met het te stomen kledingstuk erop. Dat geeft je meer vrijheid dan wanneer het kledingstuk aan een hangertje aan de kast hangt. In principe werkt dit goed: je kunt het kledingstuk zo makkelijker draaien of even meer in het licht gaan staan om te kijken of de kreukels overal uit gaan. Daarbij wel een kleine kanttekening: dat geldt vooral voor kleding die niet te zwaar is, zoals een shirtje of een overhemd. Bij het stomen van een spijkerjasje vonden we het zelf toch makkelijker om de jas op de kapstok te laten hangen. Maar dat kan ook gelegen hebben aan ons gebrek aan spierballen…

©AK | ID.nl

Je schakelt makkelijk tussen de verschillende standen.

Resultaat

In totaal hebben we vijf kledingstukken aan de stoomtest onderwerpen: een katoenen hemdje, een dun T-shirt, een wat zwaarder overhemd, een linnen blouse en een spijkerjasje. De beste resultaten bereikten we op het hemdje en op het overhemd. De hardnekkige kreukels die daar in zaten, waren in een mum van tijd verdwenen. Het dunne T-shirt knapte ook behoorlijk op, maar de zuigstand veroorzaakte daar af en toe juist nieuwe kreukels (net zoals dat weleens gebeurt wanneer je aan het strijken bent). Het lukte ons niet om de linnen blouse kreukvrij te krijgen, maar dat heeft vooral te maken met de bobbelige structuur van de stof. Ook met een gewoon strijkijzer zou dit ons niet gelukt zijn.

Aangenaam verrast waren we over de resultaten op het spijkerjasje. Daar hoefden geen kreukels uit, maar omdat het veel gedragen wordt, kon het wel een opfrisbeurt gebruiken. Dat lukte prima, met de turbostand. Na afloop rook het jasje aanmerkelijk frisser dan vóór de behandeling.

©AK | ID.nl

Kleine minpuntjes

Een waterreservoir met een inhoud van 100 milliliter is redelijk gangbaar bij kledingstomers, maar er zijn er ook behoorlijk wat waarin je zo'n 200 milliliter kwijt kunt. Een voorbeeld daarvan is de Philips GC810/20), die qua prijs ongeveer een tientje meer kost dan de AeroSteam. Tefal heeft zelf ook 200 ml-modellen in het assortiment. Wij vinden het daarom jammer dat er bij de AeroSteam is gekozen voor een capaciteit van 100 milliliter. Dat zou volgens Tefal zelf genoeg moeten zijn voor het stomen van ongeveer drie overhemden of vier T-shirts, maar in onze test haalden wij dat niet. We moesten echt een paar keer bijvullen. Nu is het natuurlijk wel zo dat je in het dagelijks gebruik niet je hele was wilt wegwerken (daar heb je je strijkijzer voor), maar waarschijnlijk alleen net dat ene shirtje of jasje kreukvrij wilt maken; dan heb je er wel voldoende aan. Dat bijvullen gaat overigens heel makkelijk en het dopje sluit het reservoir vervolgens lekvrij af.

©AK | ID.nl

Het waterreservoir had wat ons betreft wel wat meer inhoud mogen hebben.

Ook hadden we het fijn gevonden als de AeroSteam ook horizontaal te gebruiken zou zijn (dat maakt het wegwerken van een kreukel soms net wat gemakkelijker), maar dit kan niet. Sterker nog: in de handleiding wordt zelfs expliciet benadrukt dat je de stomer nooit horizontaal mag gebruiken. Maar goed: het is dan ook geen strijkijzer, dus ook hier kunnen we overheen stappen.

Tefal AeroSteam kopen?

Al met al is de Tefal AeroSteam een prima kledingstomer, een mening die ook naar voren komt uit tientallen gebruikersreviews op Kieskeurig.nl.  Zijn snelle opwarmtijd, drie verschillende standen, lange snoer, de zuigkracht en het gebruiksgemak zijn echte pluspunten. Over het algemeen haalt hij kreukels inderdaad snel en makkelijk weg, hoewel bij sommige stoffen, zoals linnen structuur, het resultaat wat minder is. Enige minpunten zijn eigenlijk het feit dat het waterreservoir snel leeg is en dat je hem niet horizontaal kunt gebruiken. Maar dat weegt niet op tegen het gemak waarmee je er snel even een kledingstuk netjes mee maakt of opfrist.

Een Quooker lijkt op het eerste gezicht een gewone kraan, maar wie zo'n systeem eenmaal in huis heeft, wil vaak niet meer zonder. Met één draai of druk komt er direct kokend water uit de kraan. Ideaal voor thee, koken of schoonmaken. Maar hoe werkt zo'n Quooker eigenlijk precies? En wat gebeurt er allemaal onder het aanrecht? In dit artikel lees je er alles over.

Wat is een Quooker?

De naam Quooker is een samentrekking van 'quick cooker' – een snelle manier om kokend water te krijgen. In de basis bestaat het systeem uit twee onderdelen: een speciale kraan op het aanrecht en een reservoir dat onder het aanrecht wordt geplaatst. Sommige modellen leveren naast kokend water ook warm, koud, bruisend of gekoeld water.

Hoewel Quooker een merknaam is, wordt de term vaak gebruikt als soortnaam voor kokendwaterkranen. Toch is het een gepatenteerd systeem dat op een andere manier werkt dan veel van de goedkopere alternatieven.

Het hart van het systeem: het reservoir

Onder het aanrecht bevindt zich het reservoir, dat meestal in een keukenkastje wordt geplaatst. Hierin wordt een voorraad water continu op 110°C gehouden onder druk. Omdat het reservoir is geïsoleerd, blijft de warmte behouden zonder dat er voortdurend veel energie nodig is. Je kunt het vergelijken met een thermosfles, maar dan geavanceerder en onder druk.

Doordat het water boven het kookpunt zit en onder druk wordt bewaard, kookt het pas als het uit de kraan komt. Dat voorkomt borrelend water in het reservoir zelf en maakt het systeem veiliger. Pas zodra je de kraan opent, ontsnapt de druk en wordt het water omgezet in 'echt' kokend water (100 °C).

Zo komt het water uit de kraan

De kraan op het aanrecht is speciaal ontworpen om kokend water veilig te kunnen doseren. Afhankelijk van het model moet je een draai-, druk- of duwbeweging maken, vaak met een extra beveiliging zoals een dubbele druk- en draaibeweging om per ongeluk gebruik te voorkomen. Zodra je de kraan opent, stroomt er direct kokend water uit.

Bij modellen met meerdere functies, zoals de Fusion of Flex, komt koud, warm en kokend water allemaal uit één kraan. Bij een Nordic-model zijn er aparte kranen: één voor gewoon water en één voor kokend water.

©Quooker

Veiligheid voorop

Veiligheid is een belangrijk aandachtspunt bij kokendwaterkranen. De Quooker-kraan heeft een vernevelde straal, waardoor de kans op ernstige brandwonden klein is. De buitenkant van de kraan wordt bovendien niet heet, ook niet bij veelvuldig gebruik. Daarnaast is de kraan vast gemonteerd; hij kan dus niet omvallen. En omdat het water constant op 110°C  gehouden wordt, is er ook geen kans op legionella. Tot slot zorgt de bediening (drukken en draaien) ervoor dat de kans dat iemand per ongeluk kokend water aftapt, klein is. En waar we 'iemand' zeggen, bedoelen we natuurlijk ook kinderen! Ook zie je aan de gekleurde ring of je met kokend water te maken hebt: rood = heet!

©Quooker | Inga Powilleit

Energieverbruik en efficiëntie

Op het eerste gezicht lijkt het energieverslindend om continu water op 110°C te houden. Maar door de goede isolatie verbruikt het reservoir verrassend weinig stroom: gemiddeld zo'n 10 watt in stand-by. Daarmee is het systeem zuiniger dan het meerdere keren per dag aanzetten van een waterkoker, zeker in huishoudens waar veel gebruik wordt gemaakt van heet water. Ter vergelijking: een Quooker verbruikt in 170 minuten stand-by ongeveer evenveel energie als een waterkoker in 1 minuut. Het totale jaarverbruik ligt op ongeveer 511 kWh voor een gemiddeld gezin; naast het verbruik in stand-by moet je natuurlijk ook rekening houden met de stroom die nodig is om steeds nieuw water op te warmen.

Bij sommige modellen kun je een Quooker ook combineren met een zogenaamde COMBI of COMBI+ boiler. Daarmee levert het systeem niet alleen kokend water, maar ook direct warm water voor bijvoorbeeld de keukenkraan. Dat voorkomt wachttijd en verspilling van water terwijl je wacht op warm water uit de cv-ketel.

Samenvattend

Een Quooker werkt op basis van een drukreservoir waarin water op 110°C wordt gehouden. Zodra je de kraan opent, ontsnapt de druk en krijg je direct kokend water. Dankzij goede isolatie is het energieverbruik laag. De bediening is kindveilig en de straal is verneveld om brandwonden te voorkomen. Met extra opties zoals de COMBI-boiler of de CUBE-unit kun je het systeem uitbreiden voor warm, gekoeld en bruisend water. Je hebt dus veel mogelijkheden; laat je daarom goed voorlichten in de winkel waar je een Quooker wilt kopen.