Een smartphone kan je gedurende de dag enorm afleiden met allerhande apps en meldingen. Het gebruik van een zogenoemde dumbphone kan dat probleem oplossen. Maar wat als je geen dumbphone wilt, maar ook niet constant met je smartphone bezig wilt zijn? Dan kun je met speciale apps de functionaliteit van je toestel beperken. In dit artikel bespreken we zes opties.

Wanneer je het hebt over dumbphones, heb je het eigenlijk over telefoons die vroeger in omloop waren. Ze beschikken niet over apps, hebben geen ingewikkelde functies en eigenlijk kun je er alleen maar mee bellen of sms’en. Voor mensen met een zoektocht naar rust een droom die werkelijkheid wordt, voor andere mensen dé gadget om weer eens wat productiever te worden in het leven. Nog niet direct klaar voor een domme telefoon? Met deze verzameling apps tover je jouw smartphone tijdelijk om tot een dumbphone, zodat je veilig kunt ervaren hoe dat is.

Minimalist Phone

De app Minimalist Phone is een van de bekendste apps in deze categorie. Als je deze app downloadt, vervang je de launcher (kortweg de interface) van je Android-smartphone. Met Minimalist Phone kun je een aantal zaken regelen: je kunt apps verbergen (en daardoor ontoegankelijk maken) en specifieke apps flink beperken, zoals social media of games.

Zoals de naam al een beetje doet vermoeden, beschikt de app over een zeer minimalistische interface die er daadwerkelijk voor zorgt dat je je telefoon er minder graag bij pakt. Je kunt zelfs bepaalde apps in monochroom weergeven, waardoor ze nóg onaantrekkelijker worden. Tot slot kun je onbelangrijke notificaties permanent verbergen. Minimalist Phone doet er gevoelsmatig alles aan om te voorkomen dat je onnodig met je smartphone bezig bent. Let op: deze app is niet gratis en kost een paar euro per maand.

Download Minimalist Phone voor Android.

Stay Free

Stay Free pakt het als schermtijd-tracker net even anders aan. Binnen Android en iOS zitten al uitgebreide functies met betrekking tot schermtijd, maar deze app gaat een stapje verder. De app drukt je aan de hand van confronterende gebruiksoverzichten met de neus op de feiten over je smartphonegebruik en kan na verloop van tijd meldingen sturen dat je te lang in een bepaalde app bezig bent.

Je kunt apps blokkeren en zelfs een slaapstand instellen: dan worden alle apps uitgeschakeld. Er is ook een vergrendelingsmodus die de instellingen alleen met een wachtwoord toegankelijk maakt. Kun je het niet laten om alsnog met je telefoon bezig te zijn of een instelling aan te passen waardoor dat weer mogelijk is? Laat iemand anders dan dat wachtwoord instellen, dan kom je ook niet meer in de verleiding.

Download Stay Free voor Android of iOS.

Off the Grid

Off the Grid lijkt erg op Stay Free, maar biedt gelukkig ook wat unieke functies. Zo kan de app je telefoon gedurende een korte periode volledig vergrendelen, zodat je hem ook niet meer hoeft op te pakken om stiekem je socials te checken. Je kunt bovendien een tijdschema aanhouden. Wanneer Off the Grid wordt geactiveerd, worden andere apps op je telefoon als het ware gedeactiveerd en zijn daardoor ontoegankelijk.

Omdat het toch belangrijk is om gedurende je off-time bereikbaar te blijven, kun je contactpersonen instellen die jou wel kunnen bereiken, maar alleen als ze je bellen. Deze app kan zelfs automatisch berichten versturen, zodat iedereen weet dat je niet beschikbaar bent. Verder is de app lekker minimalistisch van opzet en zijn er geen ingewikkelde functies beschikbaar. Een prima app als startpunt, dus!

Download Off the Grid voor Android.

Forest

De app Forest wil je op geheel unieke wijze motiveren om minder met je smartphone bezig te zijn, namelijk middels gamification (zie kader hieronder). In de app plant je een zaadje dat groeit zolang je je telefoon niet gebruikt. Gebruik je je telefoon alsnog, dan zal het jonge boompje sterven, en dat is geen leuk gezicht. Bovendien geeft het je een gigantisch gevoel van voldoening op het moment dat je een compleet bos ziet staan van bomen die in feite je toewijding vertegenwoordigen. Hoe meer bomen er staan en hoe groter ze zijn, hoe meer je met jezelf of je omgeving bezig bent geweest. Dat is toch een fijn idee?

De app probeert je verder te belonen door nieuw boomsoorten te introduceren. Je kunt herinneringen instellen om je smartphone neer te leggen en middels uitgebreide statistieken zien hoe goed je je best hebt gedaan. Daarnaast is het mogelijk bomen op de echte aarde te planten. Daar moet je verdiende munten aan besteden; per persoon kun je tot vijf bomen door Forest laten planten.

Download Forest (eenmalig € 4,99) voor Android of iOS.

One Sec

Open je weleens een app zonder daarover na te denken? En wist je dat je dat gedrag met een paar seconden gedwongen nadenken zou kunnen veranderen? De app One Sec kan je daarbij helpen. Als je een app opent terwijl One Sec actief is, duurt het een paar seconden langer voordat die app daadwerkelijk zichtbaar is. Gedurende die extra seconden ga je vanzelf een keer beseffen of het wel écht nodig is wat je op dat moment aan het doen bent.

Apps worden – door langer te moeten wachten – minder aantrekkelijk dan voorheen, en het dopamine-effect zwakt daardoor eveneens flink af. Het nadeel van One Sec is dat het gebruik ervan geld kost. Je kunt hem in combinatie met één app wel gratis gebruiken, maar wil je je gedrag met betrekking tot meerdere apps beperken, dan moet je upgraden naar One Sec Pro.

Download One Sec voor Android of iOS.

Flipd

Tot slot nemen we Flipd onder de loep. Dit is een productiviteits-app die zich met name richt op studenten, maar in principe kan worden gebruikt door iedereen die bepaalde doelen wil behalen. Met deze app kun je de meest storende apps op je telefoon vergrendelen, waardoor ze je ook niet meer kunnen storen. Middels een whitelist kun je ervoor zorgen dat bepaalde apps beschikbaar blijven – maar probeer daarin wel streng voor jezelf te zijn.

Vervolgens kun je aan de slag met verschillende doelen. Wil je meer lezen? Heb je moeite met studeren? Of wil je echt even dat klusje afmaken? Flipd kan daarbij helpen! De zachte, aantrekkelijke interface moedigt aan om door te gaan waar anderen zouden stoppen. Bovendien geeft de app inzicht in je productiviteit middels handige overzichten.

Download Flipd voor Android of iOS.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.

Bij veel moderne stofzuigers kom je de term HEPA-filter tegen. Dat is niet voor niets: het speelt een grote rol in het filteren van kleine, schadelijke deeltjes uit de lucht. Maar wat doet zo'n uitblaasfilter precies, waar moet je op letten en is zo'n filter echt nodig?

Wat is een HEPA-filter?

HEPA staat voor High-Efficiency Particulate Air. Het is een type luchtfilter dat extreem kleine deeltjes uit de lucht kan halen. Deze filters werden in de jaren veertig ontwikkeld voor laboratoria en militaire toepassingen, oorspronkelijk om de verspreiding van radioactieve verontreinigingen via de lucht te voorkomen. Tegenwoordig worden ze vooral gebruikt voor het filteren van pollen, fijnstof, schimmelsporen, huisstofmijt, bacteriën en in sommige gevallen zelfs virussen.

Een filter krijgt het label HEPA alleen als het voldoet aan de Europese norm EN 1822. Die schrijft voor dat het filter minimaal 99,95% van alle deeltjes van 0,3 micrometer moet tegenhouden. Filters die daaraan voldoen, krijgen een H-waarde: hoe hoger deze waarde (bijvoorbeeld H13 of H14), hoe fijner het filter werkt.

Waarom is een HEPA-filter belangrijk in een stofzuiger?

Bij het stofzuigen komt onvermijdelijk lucht vrij. Zonder goed filter worden kleine stofdeeltjes en allergenen weer terug de kamer in geblazen. Met een HEPA-filter in je stofzuiger wordt juist die uitblaaslucht gezuiverd. Zo blijft het stof in de opvangbak, en adem je tijdens het schoonmaken geen ongezonde deeltjes in.

Voor mensen met astma, allergieën of hooikoorts is dat een groot voordeel. Maar ook wie geen klachten heeft, profiteert van schonere lucht in huis. Vooral in goed geïsoleerde woningen, waar lucht minder makkelijk circuleert, kan zo'n filter verschil maken.

Waar moet je op letten bij aankoop?

Bij stofzuigers is het niet alleen belangrijk dat er een HEPA-filter in zit, maar dat het ook goed geïntegreerd is in het ontwerp. Bij oudere of goedkope modellen lekt er soms nog lucht weg langs het filter, waardoor de werking niet optimaal is. Kies liever voor een model dat volledig luchtdicht is gebouwd en waarin het filter daadwerkelijk de volledige luchtstroom zuivert.

Let op de H-waarde van het filter. H13 is meestal de standaard bij huishoudelijke toepassingen. H14 biedt nog meer filtering, maar is vaak prijziger. In praktijk merk je het verschil vooral als je erg gevoelig bent voor allergenen.

Controleer of het filter wasbaar is . Kan dat niet, dan zul je om de zoveel tijd een nieuw filter moeten kopen ter vervanging. Spoel wasbare filters minstens één keer per maand schoon onder de kraan, met koud water. Laat ze daarna goed drogen (minstens 24 uur) voordat je ze terugplaatst. Niet-wasbare filters moet je meestal elke zes tot twaalf maanden vervangen, afhankelijk van hoe vaak je de stofzuiger gebruikt.

Hoe zit het met onderhoud?

Als het filter vol zit, kan de lucht minder goed doorstromen en neemt de zuigkracht af. Ook houdt het filter dan minder stofdeeltjes tegen. Controleer het daarom regelmatig. Zie je dat het vies is, verstopt raakt of merk je dat de stofzuiger minder goed werkt? Spoel het dan schoon of vervang het als dat nodig is.

©M. Shamil

Wanneer is een HEPA-filter écht nodig?

Voor mensen met een allergie, luchtwegproblemen of een gevoeligheid voor stof heeft een HEPA-filter echt nut. Het helpt klachten te verminderen en zorgt voor een merkbaar frissere lucht in huis. Maar ook zonder medische noodzaak kan het bijdragen aan een gezonder binnenklimaat. Zeker als je in een drukke stad woont of een huisdier hebt, loont het om te kiezen voor een apparaat met HEPA-filter.

Tot slot

Een HEPA-filter is geen luxe, maar een slimme manier om je leefomgeving schoner en gezonder te maken. Kies wel het juiste type, let op de inbouw en vergeet het onderhoud niet. Bij de meeste stofzuigerverkopers kun je bij de specificaties selecteren op de aanwezigheid van een HEPA-filter.