Heb je alleen maar meer opslagruimte nodig dan zijn er voldoende alternatieven voor de aanschaf van een nas. Wil je echter juist meer dan alleen bestanden bewaren, dan is de nas juist extra interessant. De nas is een prachtig veelzijdig apparaat en misschien wel het laatste bastion van de computerhobbyist. Welke NAS-toepassingen en extra functies zijn leuk en handig voor thuis, daar vertellen we je in dit artikel meer over.

De kwaliteit van een nas meet je af aan zijn hardware en het besturingssysteem, maar ook steeds meer de extra functies die je op de nas kunt installeren. Het aanbod aan deze apps en packages is zeker bij de grote nas-merken enorm, ook doordat behalve de nas-fabrikant zelf ook anderen dergelijke uitbreidingen aanbieden. De ruime keuze en het gemak waarmee je zo’n package installeert of weer verwijdert maakt dat je heel vrij kunt experimenteren tot je precies die packages hebt die jij gebruikt en handig vindt. Lees ook: Wat kun je precies met een NAS?

01. Werken met apps

Een uitbreiding installeren op een nas gaat net als het installeren van een app op de smartphone, via een app-winkel in het besturingssysteem van de nas. Bij Synology is dit de Package Center, bij QNAP AppCenter, bij Asustor AppCentral en bij Western Digital gewoon Apps. Om apps te installeren moet je wel eerst met een admin-account inloggen op de nas. Net als op de smartphone moeten ook de apps op een nas regelmatig geüpdatet worden. Je krijgt dan bij het inloggen een melding dat er updates zijn maar je kunt het zoals bij Synology via Package Center / Instellingen / Automatische updates ook automatisch laten gebeuren. Een uitbreiding verwijderen gaat veelal ook weer via de app-store. Selecteer de app en klik in het menu op Verwijderen.

©PXimport

Domoticz op de nas

02. Nas als domoticasysteem

Steeds meer apparatuur en schakelaars in huis zijn ‘slim’ en kun je met een app op de smartphone bedienen. Echt waardevol worden al die slimme apparaten echter pas als je ze in één domoticasysteem samenbrengt, dan kun je namelijk de output van de verschillende sensoren combineren. Bijvoorbeeld de klikaan-klikuitschakelaar de lamp laten inschakelen, wanneer de bewegingssensor een verandering waarneemt. Domoticafabrikanten weten dat ook en bieden bijna allemaal wel zo’n overkoepelend systeem. Helaas zijn dat altijd systemen voor hun eigen spullen en kun je er geen producten van andere merken onder hangen. Wil je voorkomen op deze manier helemaal afhankelijk te worden van één leverancier, dan is Domoticz een goed alternatief. Dit is een gratis open-source softwareplatform voor huisautomatisering, dat je kunt installeren op Windows, Max, Linux, Raspberry Pi, of op een nas.

©PXimport

03. Domoticz op Synology en Asustor

Wil je Domoticz op een nas draaien, dan ben je op dit moment beperkt tot de merken Asustor en Synology. Daarnaast wordt ook een Freenas-omgeving ondersteund. Asustor biedt het Domoticz-package direct in de appstore aan, klaar om te installeren. Synology niet, daarvoor moet een alternatieve bron voor installeerbare pakketten worden toegevoegd via Package Center / Instellingen / Pakketbronnen / Toevoegen. Er staat een Domoticz-package op de bekende website www.synocommunity.com, maar die is op het moment van schrijven verouderd. Open daarom eerst de webbrowser en ga naar www.jadahl.com. Klik onderaan de pagina bij Download op de meest recente Stable-versie voor de versie van DSM op jouw nas. Klik dan op de volgende pagina op het model Synology en kopieer dan de url in de rode balk. Schakel weer over naar de Synology en plak de url in het vak Locatie en klik op OK. Sluit de instellingen en klik in de PackageCenter op Gemeenschap. Hier staat nu de Domoticz package van jadahl.com.

©PXimport

04. Extra hardware

Het voordeel van de Jadahl-versie is dat deze meteen ook de benodigde OpenZwave-driver installeert. Deze is nodig om de nas te laten communiceren met de domotica-hardware via het Z-wave protocol. Hiervoor is nog wel een Z-wave compatibele transceiver nodig zoals de Aeotec Z-Stick Gen5 van Aeon Labs, maar ook andere RFXcom of RFLink-hardware wordt ondersteund. Belangrijk is dat de transceiver via usb op de nas aangesloten kan worden. Van deze opties kost de goedkoopste rond de 50 Euro, de andere modules zitten iets boven de 100 Euro.

©PXimport

Z-Wave, ZigBee, KAKU

©PXimport

05. Domoticz starten

Na de installatie staat Domoticz bij Asustor direct op de desktop, en Synology plaatst deze in het hoofdmenu. Klik op Domoticz en de nas opent een nieuwe webpagina, de webinterface van Domoticz op de nas. Wil je Domoticz liever op een smartphone of tablet gebruiken, dan kan dat ook. Open dan de url van de Domoticz-pagina op de smartphone of tablet. De HTML5-interface van Domoticz past zich naadloos aan bij het apparaat waarop het geopend wordt.

06. Transceiver aansluiten

Bij de eerste login geeft Domoticz aan dat er nog geen Hardware en Devices zijn verbonden. Dat klopt. Als eerste moet nu de Aeotec Z-Stick Gen5 in een vrije usb-poort op de nas worden gestoken. Gebruik bij voorkeur een usb-verlengkabel, je kunt dan de stick op of naast de nas kunt leggen en voorkomt dat deze defect raakt als je de nas eens verplaatst. Ook kun je dankzij de verlengkabel de stick juist verder van de nas wegleggen of zetten wanneer de nas bijvoorbeeld in de meterkast staat. Een goede plek voor de transceiver komt de kwaliteit van de communicatie ten goede. Heb je de stick geplaatst dan zie je onder Setup / Hardware nu de Z-stick als OpenZwave USB-device: de installatie is geslaagd.

©PXimport

07. Domoticahardware

Behalve de nas en de Z-Stick heb je ook domoticacomponenten nodig, in dit geval Z-Wave-compatibele hardware. Voor dit artikel gebruiken we hardware van Fibaro. Fibaro heeft een breed aanbod van onder meer een rookmelder, een bewegingsmelder, een vochtmelder, een openraammelder en de kleinste stopcontactadapter om van een standaard stopcontact een intelligent stopcontact te maken. Fibaro lijkt bij het ontwerp van zijn producten veel oog te hebben voor het design, wat resulteert in kleine en smaakvol vormgegeven producten. Om een domoticaproduct vindbaar te maken voor Domoticz op de nas moet het apparaat ingeschakeld worden en detecteerbaar zijn. De manier waarop dat gaat verschilt per onderdeel en kun je vinden in de handleiding die met ieder product wordt meegeleverd.

©PXimport

08. Hardware koppelen

Staat de domoticahardware klaar dan is het tijd om deze met Domoticz op de nas te verbinden. Klik in Domoticz op Setup / Node management / Include Node. Domoticz begint nu te zoeken naar domoticacomponenten. De meeste domoticaproducten - zoals in dit artikel de Fibaro-componenten - laten zich eenvoudig vinden en worden direct door Domoticz herkend.

©PXimport

09. Configureren

Om een component te configureren selecteer je deze in de lijst bij Nodes. Onderin het scherm staan dan de beschikbare opties. Eenmaal geconfigureerd komt de betreffende sensor automatisch op een van de tabbladen in Domoticz te staan. Direct eronder kun je kiezen voor Log, Aanpassen, Timers en Notificaties. Met de verschillende sensoren kun je een eigen dashboard bouwen op het gelijknamige tabblad door een sensor tot favoriet te maken, dit doe je door op het sterretje te klikken. Via Setup / Settings / Language kun je de taal van de Domoticz-interface wisselen tussen Nederlands en English. Op www.domoticz.com staat een Engelstalige handleiding die de belangrijkste opties van het gebruik van Domoticz toelicht.

©PXimport

Huisbeveiliging met een nas

10. Bewaken met ip-camera’s

Wil je graag op de hoogte blijven van het wel een wee in en om je huis dan is een ip-camera een interessante aanschaf. Elektriciteit, een netwerkverbinding en een app op de smartphone, meer is niet nodig om een oogje in het zeil te kunnen houden. Het toevoegen van een nas aan zo’n systeem heeft allerlei voordelen. De nas kan de beelden van de bewakingscamera’s opslaan en deze voor een veel langere tijd bewaren dan de camera zelf. Bovendien kan de nas dankzij de grotere rekenkracht slimme functies toevoegen, zoals het optimaliseren van de videobeelden voor meerdere resoluties, smart-recording waarbij alleen de tijd voor en na een gebeurtenis wordt bewaard, het combineren van beelden van meerdere camera’s in één overzichtsbeeld en nog veel meer. Zorg dat je de ip-camera afschermt om te voorkomen dat mensen van buitenaf de beelden ook kunnen bekijken. Vervang dus op zijn minst het standaard wachtwoord voor een sterk eigen wachtwoord.

©PXimport

11. Bewakingssoftware installeren

Gebruik als bewakingssysteem in combinatie met een of meer ip-camera’s was een van de eerste uitbreidingen van de nas en dit zie je ook duidelijk aan in de software die de verschillende nas-fabrikanten ervoor aanbieden. Die is zonder uitzondering van hoog niveau. Bij zowel Synology als QNAP heet de uitbreiding om de nas als bewakingssysteem te gebruiken Surveillance Station, en Asustor gebruikt de naam Surveillance Center. Dit zijn allemaal eigen uitbreidingen van deze nas-fabrikanten. WD heeft geen eigen package, maar levert MilestoneArcus. Dit is een goede oplossing, maar heeft niet hetzelfde niveau als de andere pakketten.

©PXimport

12. Ip-camera koppelen

Synology, Asustor en QNAP bieden de mogelijkheid het netwerk te scannen op de aanwezigheid van ip-camera’s, maar bij WD moet je het ip-adres weten en dit invoeren bij het koppelen van de camera. Belangrijk is ook het account om op de camera’s in te loggen, dit heeft de nas nodig om de beelden van de camera te kunnen gebruiken. Het is niet nodig dat met een admin-account te doen, je kunt het beste eerst op de camera een account aanmaken met beperkte rechten, een viewer of operator. De gegevens van dit account gebruik je vervolgens bij de configuratie van de camera op de nas. Afhankelijk van het merk nas wordt een bepaald merk en model ip-camera ‘native’ ondersteund. De nas kent in dat geval de kwaliteiten van de ip-camera en kan die optimaal benutten. Ontbreekt het model en mogelijk zelfs het merk, probeer dan ONVIF, het universele protocol voor de koppeling met ip-camera’s.

©PXimport

13. Beelden bewaren

Een belangrijke functie van de nas voor het bewakingssysteem is het bewaren van de camerabeelden. Je kunt hiervoor een apart volume op de nas maken als er nog schrijfruimte onbenut is, maar noodzakelijk is het niet. Het is wel aan te bevelen de camerabeelden in een aparte map te plaatsen zodat je altijd goed zicht houdt op de hoeveelheid ruimte die de camerabeelden in beslag nemen. Bij sommige surveillance-oplossingen wordt bij de eerste keer inloggen gevraagd waar je de beelden wilt bewaren, maar kijk anders bij de Instellingen, Opnamemap (QNAP), of Opname / Opslagruimte (Synology) of instellingen / Geavanceerd / Opname. Let ook op de maximale omvang van de opnames en hoe lang opnames bewaard moeten blijven. Je kunt ervoor kiezen een totaal maximum in te stellen voor alle bewakingsbeelden samen, maar het is ook mogelijk een maximum aantal dagen of GB’s per camera in te stellen.

©PXimport

14. Bewegingsdetectie

Met bewegingsdetectie wordt bedoeld dat de camera zelf de beelden analyseert en wanneer het beweging - of eigenlijk verandering - waarneemt, dat het dan een actie onderneemt. Dat kan zijn het starten van een opname maar ook het versturen van een waarschuwingsbericht. De bewegingsdetectie kun je laten uitvoeren door de camera of door de nas. Bewegingsdetectie is behoorlijk processorintensief en vergt continue aandacht van de nas. Daarom is het algemene advies het zo veel mogelijk door de ip-camera zelf te laten uitvoeren. Selecteer hiervoor de ip-camera en kies bij Synology Gebeurtenisdetectie / Detectiebron. Je kunt kiezen tussen Uitschakelen als je geen bewegingsdetectie wilt gebruiken, Doorcamera als je de camera de bewegingsdetectie wilt laten uitvoeren en DoorSurveillance Station als de nas dit klusje moet klaren. Bij QNAP vind je dit onder Instellingen / Gebeurtenis Actie Regels / Toevoegen. Selecteer als Gebeurtenisbron de Camera en bij VoorvalCamerabewegingsdetectie. Er zijn allerhande aanvullende opties zoals het detectiegebied, het deel van de opname dat je in bewaking wilt hebben, de gevoeligheid en de drempel en nog veel meer.

©PXimport

Cameralicenties

©PXimport

15. En … Actie!

Wil je ook dat er alarm geslagen wordt wanneer de bewegingsdetectie een verandering waarneemt, dan moet je die actie apart configureren. Dit kan opnieuw zowel op de ip-camera als op de nas. Hier loopt de werkwijze per nas wel erg uiteen, net als het aantal opties. QNAP maakt om het overzichtelijk te houden onderscheid tussen een Traditionele stand met de belangrijkste opties en een Geavanceerde stand met alle opties. Bij de laatste kun je behalve de bekende bewegingsdetectie ook alarm laten slaan als de nas de verbinding met de camera kwijt is of het opnemen mislukt.

©PXimport

De nas bewaakt je thuisnetwerk

16. Het thuisnetwerk bewaken

Behalve huis en haard bewaken kan een nas ook prima het thuisnetwerk in de gaten houden. Daar is het apparaat zelfs bij uitstek geschikt voor, het beschikt over voldoende geheugen en processorkracht en staat als een van de weinige apparaten ook nog eens bijna altijd aan. Een goede app om hiervoor te gebruiken is Domotz. Een verwarrende naam, want met domotica heeft het maar heel weinig te doen behalve dat het ZigBee-apparatuur kan monitoren en binnenkort ook Z-Wave. Domotz is niet gratis; na de 30 dagen proefperiode betaal je 36 euro per jaar voor het bewaken van een oneindig aantal netwerkapparaten in je netwerk. Installeer Domotz vanuit de app-store op de nas. Log daarna in en maak een account. Kies Start Free Trial als je eerst 30 dagen de toepassing wilt gebruiken.

©PXimport

17. Netwerk scannen

Ingelogd wil Domotz een aantal zaken weten zoals de naam van je netwerk, de locatie en of het een Home of Office netwerk betreft. Klik daarna op Activate your agent. Domotz start daarna een scan en inventariseert de apparaten in het thuisnetwerk. Klik op Done als de scan is afgerond. Domotz laat je nu een overzicht zien van de gevonden apparaten. Je kunt op elk apparaat doorklikken en aanvullende gegevens opgeven. Vul bij Name een logische naam in voor het apparaat, bij Location de ruimte in huis, en bij Zone de verdieping in huis. Ook kun je per apparaat aangeven hoe belangrijk deze is. De standaardinstelling is Indifferent voor apparaten met geen of minder belang. Kies bij apparaten die extra aandacht verdienen voor Important. De overige informatie wordt door Domotz automatisch verzameld en zal zich na enkele dagen steeds verder vullen. Elke verandering in de status van een apparaat wordt bijgehouden en is later terug te zien in Timeschanges en onder History.

©PXimport

18. Apparaten bewaken

Behalve dat Domotz alle veranderingen monitort, kun je ook een alert ontvangen van een wijziging van de status van een apparaat. Bijvoorbeeld als een apparaat aangaat of juist uit, of wanneer het de verbinding verliest. Hiervoor ga je naar Alerts. Er is een standaard profiel voor alle apparaten, dit kun je wijzigen via StandardAlerts. Wil je per apparaat beslissen, kies dan Custom& Service Alerts. Vink de opties aan, wil je de meldingen ontvangen op je smartphone of tablet kies dan voor Mobile, wil je liever een bericht per e-mail kies dan Email.

©PXimport

19. Meldingen ontvangen

Om de melding op je smartphone of tablet te ontvangen installeer je via de Apple App Store of Google Play Store de Domotz-app en logt daar in met dezelfde gebruikersnaam. Daarna is de app verbonden met de Domotz-webservice en kun je ook altijd live naar je netwerk kijken. Domotz scant alle apparaten ook op beschikbare diensten zoals SSH, Telnet en het Extern Bureaublad van Windows. Per apparaat vind je de beschikbare opties onder Connect. Via Connect in de rechterkantlijn van de Domotz-webinterface kun je vervolgens zo’n service gebruiken. Domotz biedt nog veel meer functionaliteit en is toch erg eenvoudig te gebruiken. Via de koppeling op de nas kun je altijd de Domotz-applicatie weer starten en ook aanvullende netwerkgegevens verzamelen, via RouteAnalysis de routering naar belangrijke webdiensten controleren, en via SpeedTest de snelheid van de internetverbinding checken.

Je smartphone is tegenwoordig veel meer dan een telefoon; het is de kluis van je digitale leven. Bankzaken, privéfoto's, e-mails en locatiegegevens: het staat er allemaal op. Het goed beveiligen van die toegang is dus geen overbodige luxe. Maar kies je voor het ouderwetse wachtwoord, je vingerafdruk of toch je gezicht? Wij leggen de voor- en nadelen van elke methode naast elkaar.

De klassieker: pincode of wachtwoord

Elke telefoon vraagt erom bij het opstarten: een code. Dit is de basisbeveiliging. Zonder code kun je vaak geen gezichtsherkenning of vingerafdruk instellen. Maar is het ook de beste methode voor dagelijks gebruik?

©ID.nl

Pincode of wachtwoord: de voordelen

• Veiligheid in eigen hand

Het sterke aan een code is dat het in je hoofd zit. Maar een code als 1234 of 0000 is zo gekraakt. Maar kies je voor een langere cijferreeks? Dan is het voor iemand die je smartphone in handen krijgt digitaal gezien nagenoeg onmogelijk om de code te kraken. Voeg je ook letters toe, (zie kader), dan is dit digitaal gezien de moeilijkste methode om te kraken.

• Juridisch sterker

Een interessant weetje: in veel rechtsgebieden val je met een toegangscode onder het zwijgrecht. De politie mag je vaak niet dwingen je code af te staan. Je vinger op een scanner leggen kan in sommige situaties wel als dwangmiddel worden ingezet.

Pincode of wachtwoord: de nadelen

• Afkijken

Iemand die in de trein over je schouder meekijkt, heeft je pincode zo gezien. Ook vette vingers op het scherm kunnen je patroon verraden.

• Gemak

Tachtig keer per dag een lange code intikken gaat vervelen. Mensen kiezen daardoor vaak voor een te simpele code, en dat maakt het juist onveilig.

©ID.nl

2. Lekker snel (maar niet altijd even veilig): vingerafdrukscanner

De vingerafdrukscanner is mateloos populair vanwege het enorme gebruiksgemak: in één soepele beweging pak je je telefoon en ben je vrijwel direct binnen. Toch is het belangrijk om te weten dat de ene scanner de andere niet is en dat dit systeem zowel sterke als zwakke punten heeft.

Vingerafdrukscanner: de voordelen

• Snelheid

Het is vaak de snelste manier om je telefoon te openen, zeker als de scanner in de aan-knop verwerkt zit.

• Betrouwbaarheid (bij de juiste techniek)

Heb je een toestel met een fysieke scanner (achterop/zijkant) of een moderne ultrasone scanner (zoals in de Samsung S-serie)? Dan is de beveiliging uitstekend. Ultrasone scanners maken een 3D-map van je vinger en zijn zeer moeilijk te foppen.

Vingerafdrukscanner: de nadelen

• Natte vingers en pleisters

Heb je natte handen? Dan weigeren veel scanners dienst. Ook met een pleister om je vinger herkent de telefoon je niet. Tip: zorg daarom dat je vingerafdrukken van allebei je handen opslaat.

• Ongewenste toegang

Een klein (maar reëel) risico is dat iemand toegang krijgt terwijl je slaapt of bewusteloos bent, door voorzichtig je vinger op de scanner te leggen.

• Onveilige optische scanners

Veel budget-telefoons hebben een 'optische scanner' onder het scherm. Deze maakt een 2D-foto van je vinger. Dit is minder veilig en makkelijker te foppen dan de ultrasone varianten.

©ID.nl

Gezichtsherkenning: gemak of schijnveiligheid?

Telefoon ontgrendelen door ernaar te kijken voelt als magie. Maar pas op: hier zit de grootste valkuil voor consumenten.

Gezichtsherkenning: de voordelen

• Ultiem gemak

Je hoeft niets aan te raken. Kijken is openen. Ideaal als je bijvoorbeeld handschoenen draagt in de winter.

• Extreem veilig (alleen bij 3D)

Heb je een iPhone (FaceID) of een dure Android met 3D-sensoren? Dan worden er duizenden onzichtbare puntjes op je gezicht geprojecteerd om diepte te meten. Dit is amper te misleiden.

Gezichtsherkenning: de nadelen

• Schijnveiligheid (bij 2D)

Veel goedkopere Android-telefoons gebruiken simpelweg de selfiecamera (2D-herkenning). Dit is niet veilig. Soms is een foto van jou (van Facebook of Instagram) al genoeg om in te breken. Gebruik dit type gezichtsherkenning zeker nooit voor je bank-app.

• Toegang tijdens slaap

Als je niet oplet, kan iemand je telefoon voor je gezicht houden terwijl je slaapt om hem te ontgrendelen. Tip: Zet in de instellingen altijd de optie "Aandacht vereist" of "Ogen open" aan. Dan werkt het alleen als je echt naar het scherm kijkt.

Vingerafdruk, pincode of gezichtsherkenning: wat is het best?

Wat de slimste keuze is, hangt volledig af van je toestel. Heb je een iPhone of een high-end Android-telefoon met 3D-scan? Dan kun je gerust gebruikmaken van gezichtsherkenning; dat is niet alleen snel en makkelijk, maar ook veilig. Bezit je echter een middenklasse- of budgettoestel, kies dan liever voor de vingerafdrukscanner. De gezichtsherkenning op deze modellen is namelijk vaak onveilig.

Vergeet ook de basis niet: zorg altijd voor een sterke toegangscode (liefst alfanumeriek of langer dan vier cijfers) als back-up. Start je telefoon bovendien af en toe opnieuw op. Hierdoor wordt de biometrische beveiliging tijdelijk uitgeschakeld, waardoor je telefoon op zijn veiligst is.

📱Ook interessant: Help! Ik ben het wachtwoord van mijn Apple ID vergeten

Ben je op zoek naar goede software voor het bewerken van foto’s en andere grafische bestanden? Dan is de kans groot dat je Gimp al kent als veelzijdig alternatief voor dure grafische pakketten. Nu is er een nieuwe versie beschikbaar: Gimp 3. Hoe verhoudt deze nieuwe versie zich ten opzichte van de andere grafische programma's?

Er is lange tijd gewerkt aan versie 3 van Gimp: het team heeft er maar liefst zeven jaar aan gesleuteld. De makers, bestaande uit vrijwilligers, begonnen direct aan deze editie na de release van Gimp 2.10 in 2018. Al terug in 2020 kregen we een voorproefje van Gimp 3.0 via een ontwikkelversie, maar pas in 2025 zag de definitieve editie het daglicht. Wie overigens nu denkt dat het Gimpt-team aan het uitrusten is, heeft het mis. Op dit moment is het team namelijk alweer bezig met een volgende versie: Gimp 3.2.

Indeling

Je kunt Gimp tot in detail naar je hand zetten . Dat is geen overbodige luxe: het programma kent een relatief grote hoeveelheid opties die je niet altijd gebruikt. Hoe je Gimp indeelt, heeft voornamelijk te maken met de acties die je ermee wilt uitvoeren, bijvoorbeeld foto’s bewerken, illustraties maken of digitale kunst maken. Om de omgeving te stroomlijnen, kun je gebruikmaken van dokbare vensters. Open het menu Vensters en kies Dokbare vensters. Bepaal vervolgens welke opties je snel toegankelijk wilt hebben. Je vindt verschillende opties, zoals de kleurenwaaier, lettertypes, lagen en penselen.

Wil je je volledig concentreren op het document zelf? Dan kun je de dokvensters ook (tijdelijk) uitschakelen. Kies Vensters / Dokken verbergen (en dezelfde optie om ze later weer zichtbaar te maken). Een tussenvorm is ook mogelijk, waarbij je de gedokte vensters laat zweven. Je hebt hierdoor meer vrijheid bij het optimaal inrichten van je werkomgeving. Kies voor Vensters en verwijder het vinkje bij Enkelvenstermodus.

Ben je tevreden over je eigen indeling? Dan kun je deze direct opslaan. Kies dan Bewerken / Voorkeuren / Interface / Vensterbeheer. Klik op Vensterposities nu opslaan. Standaard wordt de werkomgeving bewaard zodra je het programma afsluit (controleer of Vensterposities opslaan bij verlaten is geactiveerd).

Als je gebruikmaakt van meerdere beeldschermen, dan kun je Gimp hiermee rekening laten houden. Activeer Open vensters op dezelfde beeldschermen als eerder. Heb je vensters verschoven, maar wil je snel terugkeren naar eerdere posities? Klik op Opgeslagen vensterposities terugzetten.

Specifieke functies

Eerlijk is eerlijk: Gimp bevat een flinke hoeveelheid functies. De kans bestaat dat je een gewenste functie niet kunt vinden. In plaats van uren te zoeken, kun je de functie ook opzoeken in een overzicht. Kies Hulp / Een functie zoeken en deze uitvoeren. Typ de naam of omschrijving van de functie, bijvoorbeeld ‘lagen’.

In het zoekoverzicht toont Gimp alleen opties die met het trefwoord te maken hebben. Klik op een resultaat om de functie daadwerkelijk uit te voeren. Bij elke functie zie je ook waar deze zich in het programma bevindt, zodat je deze een volgende keer zelfstandig kunt uitvoeren.

Grootte aanpassen

Je kunt op elk gewenst moment het formaat van de afbeelding aanpassen. Kies Afbeelding / Afbeelding schalen. Bepaal de gewenste breedte en hoogte in de sectie Afbeeldingsgrootte. Standaard is de eenheid millimeter, maar je kunt ook een andere eenheid kiezen. Bijvoorbeeld Pixels of Percent.

Die laatste optie is interessant als je de volledige afbeelding in één keer wilt vergroten of juist verkleinen. Standaard zijn de verhoudingen tussen breedte en hoogte aan elkaar gekoppeld. Dat is niet verplicht: klik op het pictogram van de ketting om die koppeling te verbreken. Tevreden met de nieuwe waarden? Bevestig met een klik op Schalen.

De titelbalk van de afbeelding die je hebt geopend, geeft in Gimp belangrijke informatie. Zo lees je in de titelbalk onder meer de bestandsnaam af, maar ook welke afmetingen het bestand heeft. Ook zie je hier welke kleurindeling wordt gebruikt, bijvoorbeeld RGB-kleur 8-bit, en uit hoeveel lagen de afbeelding is opgebouwd.

Transformeren

Je kunt Gimp goed gebruiken om nieuw materiaal te maken, maar ook om bestaande grafische afbeeldingen aan te passen. Bijvoorbeeld door ze te roteren of bij te snijden. De meeste functies hiervoor vind je onder Gereedschap / Transformeren. Wil je bijvoorbeeld een afbeelding bijsnijden (croppen), dan kies je voor Gereedschap / Transformeren / Bijsnijden. Om een afbeelding te roteren, kies je in hetzelfde menu voor Draaien. Ook andere opties, zoals Schalen en Spiegelen, zijn ondergebracht in hetzelfde menu.

Je bent overigens niet afhankelijk van dit menu: je kunt de functies ook bereiken via de werkbalk die standaard links in het venster wordt getoond. Houd de muisaanwijzer boven een knop voor meer informatie. Veel functies hebben gedetailleerde eigenschappen. Klik je bijvoorbeeld op Penseel, dan kun je kiezen welke grootte het penseel heeft, welk inkttype en welke kleuropties worden gehanteerd. Gimp toont die eigenschappen in het venster Gereedschapsopties, direct onder de werkbalk waarop je de eerdergenoemde opties vindt.

Geschiedenis

Alle bewerkingen die je op een afbeelding toepast, worden vastgelegd in de geschiedenis. Dit tabblad wordt standaard links in het venster getoond en vult zich naarmate je de acties toepast. Om terug te keren naar een punt in het verleden, klik je op de actie in de lijst. De geschiedenis is handig, omdat je hiermee ziet welke acties je hebt uitgevoerd en kunt experimenteren met verschillende bewerkingen.

Herstellen

Gimp houdt bij welke acties je op een document uitvoert. Dat is handig: hierdoor kun je op een later moment terugkeren naar een eerder punt en wijzigingen ongedaan maken of juist doorvoeren. Je kunt deze geschiedenis op elk moment opvragen: kies voor Bewerken / Geschiedenis ongedaan maken. Linksonder verschijnt een venster met de verschillende stappen. Selecteer nu een bewerking en klik op de knop Ongedaan maken linksonder in het venster.

Heb je een aardige set bewerkingen gemaakt, ben je tevreden en wil je schoon schip maken? Dan kun je de geschiedenis van bewerkingen ook wissen. Afhankelijk van de hoeveelheid bewerkingen kan dit geheugen vrijmaken. Klik op de (verwarrende) knop Alles wissen uit Geschiedenis ongedaan maken. Je vindt deze knop rechtsonder in het geschiedenisvenster.

Filters

Gimp heeft een volwassen verzameling filters: open hiervoor het menu Filters. Er zijn verschillende categorieën. Met sommige filters kun je afbeeldingen verbeteren, bijvoorbeeld door ruis te verwijderen. Om een afbeelding te verbeteren door deze te verscherpen, kies je Filters / Verbeteren / Verscherpen. Ook kun je een afbeelding verbeteren door deze zachter en minder kartelig te maken, via Filters / Vervagen / Gaussiaanse vervaging of Focus vervaging. Om ruis uit een afbeelding (zoals een foto) te halen, kies je Filters / Ruis.

Ook de artistieke filters zijn het bekijken waard. Kies Filters / Artistiek. Zo kun je bijvoorbeeld kiezen voor het effect van een fotokopie, maar ook voor een getekende stijl (Cartoon) of voor verfeffect (Olieverven). Verder vind je in dezelfde categorie andere kenmerkende stijlen, zoals Textieldruk en Van Gogh.

Effecten

Je kunt filters gebruiken om effecten op een afbeelding toe te passen, bijvoorbeeld door de belichting van een afbeelding aan te passen of door een ‘lens flare’ (een schittering) na te bootsen. Kies Filters / Licht en schaduw. Selecteer je bijvoorbeeld Kies belichtingseffecten, dan opent een venster waarin je opties kiest. Open de tab Licht en bepaal het effect.

Ook via de andere tabbladen in hetzelfde venster, zoals Materiaal en Omgevingsprojectie, kun je de effecten naar je hand zetten. Klik op Instellingen opslaan, zodat je het profiel een volgende keer snel kunt gebruiken. 

Exporteren

Gimp ondersteunt een flinke hoeveelheid bestandsformaten. Standaard worden bestanden opgeslagen in xcf. Dit is de eigen bestandsindeling van Gimp. Een xcf-bestand bevat alle informatie, zoals lagen. Verder is er ondersteuning voor andere formaten. Dat is handig bij het opslaan van de bestanden.

Ben je klaar met een bestand, kies dan Bestand / Exporteren als. In het venster geef je een bestandsnaam op en bepaal je de locatie. Werp hierna een blik op Bestandstype selecteren. Kies de gewenste indeling, zoals gif-afbeelding of png-afbeelding. Het valt hierbij op dat Gimp ook exotischere grafische formaten ondersteunt, zoals Windows-pictogrammen of Windows-cursors.

Tevreden met de keuze? Bevestig met een klik op Exporteren. Afhankelijk van de keuze verschijnt een venster waarin je verregaande controle hebt over het eindresultaat. Kies je bijvoorbeeld voor jpeg, dan verschijnt het venster Afbeelding exporteren als JPEG. Via de balk Kwaliteit bepaal je de kwaliteit, en daarmee de bestandsgrootte van de afbeelding. Onder Geavanceerde instellingen kun je de afbeelding verder aanpassen, bijvoorbeeld door deze minder kartelig te maken. Onder Metadata kun je extra informatie aan de afbeelding meegeven, zoals wie de auteur van het beeld is. Maak je vaak gebruik van dezelfde instellingen, sla de set dan op als profiel via een klik op Instellingen opslaan.

Standaardafbeelding

 Mogelijk werk je vaak met dezelfde soort afbeeldingen, bijvoorbeeld met dezelfde afmetingen. Je kunt tijd besparen door in Gimp deze waarden als standaard in te stellen. Kies Bewerken / Voorkeuren / Standaardafbeelding. Ga uit van een sjabloon, dat je eventueel nog kunt aanpassen.

Kies Sjabloon en selecteer de afmeting. Voor specifieke formaten heb je niet voldoende aan de opties in dat menu. Je kunt de afmetingen ook handmatig opgeven bij Afbeeldingsgrootte. Nog interessanter is de sectie Geavanceerde opties. Hier kun je onder meer de resolutie en een kleurprofiel bepalen, zodat je volledige controle hebt over de nieuwe afbeelding.

Sneller werken

Grote kans dat je het grootste gedeelte van de tijd in Gimp werkt met muis of pen, maar je kunt het toetsenbord ook goed inzetten voor het uitvoeren van acties. De sneltoetsen vind je bij elke menuvermelding, maar je hoeft hiermee geen genoegen te nemen. In Gimp kun je ook eigen sneltoetsen samenstellen. Kies Bewerken / Voorkeuren / Interface. In de sectie Sneltoetsen klik je op Sneltoetsen configureren. Zoek de actie waarvoor je een sneltoets wilt maken of deze wilt aanpassen en selecteer de actie. Druk vervolgens op de toetscombinatie die je wilt toewijzen. Herhaal dit voor alle sneltoetsen die je gebruikt. Tevreden? Klik op Oké. 

Werken met raw-bestanden

Om met raw-bestanden in Gimp te werken, kun je gebruikmaken van externe hulp. Twee populaire uitbreidingen zijn RawTherapee (www.rawtherapee.com) en Darktable (www.darktable.org/install). Met deze uitbreidingen kun je de raw-bestanden klaarmaken en vervolgens verwerken in Gimp. Je mag beide programma’s kosteloos gebruiken.