Aangezien de Sony PlayStation 5 voor de deur staat, is het tijd om de balans op te maken. Wat kun je verwachten van de console en over wat voor specificaties beschikt het apparaat? In dit artikel lees je alles dat je wil weten over de PS5, die 19 november gelanceerd wordt.

Vanaf die dag kunnen we twee versies van de PlayStation 5 in de winkel verwachten (tenminste: wanneer de voorraad dat toelaat): een versie met en een versie zonder disclade. Het verschil moge duidelijk zijn: de eerstgenoemde variant speelt discs af en ondersteunt digitale titels, terwijl de laatstgenoemde alleen digitale games en content ondersteunt. Er zit prijsverschil tussen beide modellen. De discversie kost 499 euro, de versie zonder discopening kost 399 euro.

©PXimport

PlayStation 5: de specificaties

Onder de motorkap komen we flink wat geweld tegen. Neem bijvoorbeeld de processor: een AMD-chip die gebaseerd is op de derde generatie Ryzen-lijn. Het is een zelfgemaakte processor voorzien van acht kernen, gebaseerd op de 7nm Zen 2-microarchitectuur. De kloksnelheid bedraagt 3,5 GHz, maar er is ondersteuning voor een variabele frequentie. Verder is er 16 GB aan werkgeheugen ingebouwd. Dit is gddr6-geheugen met 10 GB die rekent op 560 GB per seconde en 6 GB die rekent op 336 GB per seconde.

De gpu, bedoeld voor de graphics, is dan weer gebaseerd op AMD’s Radeon Navi-microarchitectuur. Dat is in dit geval een custom RDNA 2-chipset. De gpu biedt ondersteuning aan voor de belangrijke technologie ray tracing. Dat wordt hardware- en niet softwarematig geregeld. Die gpu heeft een uitvoer van 10,28 teraflops. Het aantal teraflops staat gelijk aan de rekenkracht van de console. Hoe hoger dat getal, hoe mooier en sneller de beelden weergeven worden. De 36 aanwezige kernen hebben een kloksnelheid van 2,23 GHz, maar ook hier geldt dat er een variabele frequentie is.

Dat klinkt allemaal heel leuk en aardig, maar wat betekent dit nou concreet? De PlayStation 5 is in staat natively games in 4k en op 60 frames per seconde (fps) af te spelen. Ook is er ondersteuning voor beelden in 120 fps, waarschijnlijk dan in een lagere resolutie. De belofte van Sony is dat de PS5 uiteindelijk een resolutie van 8k kan presenteren.

©PXimport

Onze vrienden van Power Unlimited hebben de PlayStation 5 al binnen.

Interne ssd en media

Verder zit aan boord een ssd met een beschikbare ruimte van 825 GB. Waarschijnlijk is dat een schijf van 1 TB, waar allerlei systeembestanden op geïnstalleerd staan. Mocht het te weinig ruimte zijn: je kunt zelf een eigen ssd inbouwen, mocht je dat willen. Ook kun je een usb-schijf gebruiken. De datasnelheden van de interne ssd komt neer op 5,5 GB per seconde voor onbewerkte data, terwijl dat aantal op 8 tot 9 GB per seconde ligt voor gecomprimeerde gegevens.

Een handig aspect die het gebruik van een ssd toelaat is de functie Activities. Hiermee kun je meteen een bepaald level van een game spelen, bijvoorbeeld. Dat regel je vanuit het vernieuwde thuisscherm, dat Sony onlangs presenteerde. Je hoeft in dat geval niet heel het spel in te laden.

De PlayStation biedt verder ondersteuning aan voor 3d-audio en brengt daarvoor ook een speciale headset uit. Dit moet leiden tot een natuurlijk klinkend surroundgeluid, zelfs met een normale headset op. Ook beschikt de PS5 over een 4k blu-ray-discdrive (wanneer je de discversie koopt), waardoor je dus media op schijfjes kunt kopen en in 4k kunt bekijken.

Tot slot is het goed om te weten dat nagenoeg elke PlayStation 4-game op de PlayStation 5 te spelen is. We zeggen bewust ‘nagenoeg’, omdat er een handjevol titels bestaan die niet op de nieuwe console gespeeld kunnen worden. Dit zijn:

• DWVR
• Afro Samurai 2: Revenge of Kuma Volume One
• TT Isle of Man – Ride on the Edge 2
• Just Deal With It!
• Shadow Complex Remastered
• Robinson: The Journey
• We Sing
• Hitman Go: Definitive Edition
• Shadwen
• Joe’s Diner

Bovendien is en blijft het mogelijk games te spelen via de PlayStation Now-dienst. Dat is een gamestreamingdienst waarmee je toegang krijgt tot een grote selectie PlayStation-games. Dat moet het gemis van uitgebreide backwards compatibility enigszins opvangen, ook al dien je hier wel maandelijks 9,99 euro voor te betalen. Je kunt helaas niet zomaar een PS3-schijfje in de discopening doen en die game spelen.

©PXimport

De controller

Niet geheel onbelangrijk: de controller. Het is voor het eerst dat Sony drastische veranderingen doorvoert aan zijn PlayStation-controller, die tot nu toe altijd DualShock-controllers genoemd werden. De vernieuwde controller heet DualSense en heeft een aantal interessante dingen aan te bieden.

Aan de indeling van de knoppen is weinig veranderd. De gebruikelijke knoppen zitten nog steeds op dezelfde plek, waardoor je dus geen grote overstap hoeft te maken. Wel is de controller dit keer forser en is er verbeterde haptische feedback aanwezig. Daardoor voelt de DualSense toch anders aan tijdens het spelen. Bovendien zijn er nu adaptieve triggers, net als op Xbox. Daardoor kun je zelf bepalen hoeveel gas je geeft in een racegame bijvoorbeeld, omdat de triggers verschillende drukniveaus ondersteunen. Verder zit er een microfoon ingebouwd.

De PlayStation 5 biedt overigens eveneens ondersteuning aan voor PlayStation 4-controllers, maar alleen wanneer je een PS4-game op het systeem speelt. Dat kan via een download, maar ook wanneer je dus de discversie hebt en je je PS4-verzameling voornamelijk fysiek houdt.

Odido schudt de markt van vast internet voor thuis op met Klik&Klaar, een dienst van 25 euro per maand die 5G-signaal omzet naar wifi voor al je apparaten. Klik&Klaar is zo een alternatief voor internet via de kabel of glasvezel, en waarschijnlijk ook goedkoper dan wat je nu betaalt voor bekabeld internet. Wij hebben Klik&Klaar een maand getest in een appartement en delen de plus- en minpunten van de dienst met je.

De eerste plus is de prijs. Met 25 euro per maand is Klik&Klaar lekker betaalbaar. Heb je al een geselecteerd mobiel abonnement van Odido, dan betaal je slechts 20 euro per maand voor Klik&Klaar. De dienst is maandelijks opzegbaar, waardoor je lekker flexibel bent.

Het bestellen via de Odido-website is eenvoudig en we ontvingen het pakket na twee werkdagen thuis, in ons appartement in Castricum. In de doos vind je een Zyxel 5G-modem en een 5G-simkaart, die je in de router stopt om internet te ontvangen. Het blijft fascinerend hoe je al je apparaten van wifi kunt voorzien dankzij een simkaartje ter grootte van je nagel.

©Rens Blom

Het simkaartje dat je bij de router krijgt.

Installatie

Om Klik&Klaar te installeren, download je de gratis Klik&Klaar-app op je iPhone of Android-smartphone. Die loodst je binnen het beloofde kwartiertje door de installatie heen. De app laat duidelijk zien waar je de router het beste kunt neerzetten. Neem die instructies serieus, want weggestopt in een hoek ontvangt de router geen goed internetsignaal en heb je dus ook weinig aan de dienst. Na de eenvoudige installatie geef je je wifinetwerk een naam en verbind je je apparaten. Vervolgens zijn je smartphone, computer, tablet, smart-tv en andere gadgets online. Je hebt onbeperkt internet op de hoogst mogelijke snelheid, zoals je gewend bent van internet voor thuis.

©Rens Blom

De installatie van Klik&Klaar is eenvoudig.

Ervaringen

Na ruim een maand gebruik zijn we over het algemeen erg tevreden over Odido Klik&Klaar, maar sturen we de router toch terug. Dat ligt niet aan de internetsnelheden. Odido belooft via deze dekkingskaart dat de router op ons adres een snelheid van 300 Mbit/s of meer biedt en dat klopt. In de woonkamer – waar de router voor het raam staat – halen we tussen de 300 en 600 Mbps download en 70 tot 200 Mbps upload. Dat zijn uitstekende snelheden. In andere kamers, verder weg van de router, halen we nog steeds meer dan 100/50 Mbps. Netjes.

Ons probleem met Odido Klik&Klaar is de betrouwbaarheid. Niet alleen viel de router in een maand twee keer uit (om na een herstart weer te functioneren), tijdens flinke regenbuien en een najaarsstorm had de router grote moeite om een stabiel thuisnetwerk te bieden. Dipjes in het wifisignaal verstoorden onze videobelvergaderingen, onderbraken de muziek uit de Sonos-speakers en lieten onze telefoons af en toe automatisch overschakelen naar het mobiele netwerk. Ongemakken die we tijdens slecht weer niet ervaren via een vaste internetverbinding, en ongemakken waar we niet op zitten te wachten in het gure Nederland.

©Rens Blom

De Klik&Klaar-router uit de doos.

Goed om te weten: de router heeft twee 2,5Gbit/s-ethernetpoorten om apparaten bekabeld aan te sluiten. Wij hebben de smart-tv rechtstreeks aangesloten en de andere poort verbonden met een switch. De smart-tv heeft tijdens het kijken van Videoland, YouTube en NPO Plus nooit problemen met zijn internetverbinding gehad, ook niet tijdens slecht weer.  

Wifirepeaters

Voor een volledige test hebben we ook twee wifirepeaters van Odido Klik&Klaar besteld. Die heten Wifipunten, zijn optioneel en kosten 2,50 euro per stuk per maand. Je huurt ze en moet ze als ze niet bevallen of bij het stoppen van Klik&Klaar dus terugsturen.

©Rens Blom

©Rens Blom

De installatie van de Wifipunten.

Onze ervaringen met de kleine repeaters, die je neerzet in de vensterbank of op je bureau, zijn gemengd. Enerzijds verbeteren ze het wifisignaal in ons appartement duidelijk. Op onze werkplek, een vide boven de keuken/woonkamer en net buiten de directe zichtlijn van de router in de woonkamer, haalden we via router een downloadsnelheid van 270 Mbps en een uploadsnelheid van 120 Mbps. Na het installeren van een wifirepeater op de wifi, met bijna een zichtlijn op de router, schoot de downloadsnelheid omhoog naar 425 tot 616 Mbps – op basis van vier tests verspreid over een uur. De uploadsnelheid bedroeg bij deze tests 107 tot 110 Mbps en verbeterde dus niet ten opzichte van de oude situatie.

©Rens Blom

Een snelheidstest na het koppelen van een wifirepeater.

Een Wifipunt-wifirepeater heeft twee 2,5Gbit/s-lanpoorten om apparatuur bekabeld aan te sluiten. Onze computer op de werkplek tikte bekabeld op de repeater vrijwel dezelfde snelheden aan als via de wifi.

©Rens Blom

De wifirepeater is handzaam en daarom op veel plekken neer te zetten.

Opmerkelijk is dat heel wat van onze apparaten in de war raakten van de Wifipunten. Smartphones, laptops en tablets leken soms niet meer te weten met welk wifipunt (router, wifipunt één of wifipunt twee) ze het beste konden verbinden, wat leidde tot verbindingsproblemen. Dat terwijl we de repeaters geïnstalleerd hebben volgens de instructies van deKlik&Klaar-app, die in de weken erna steevast aangaf dat ons wifinetwerk er keurig uitzag. Na het verwijderen van de Wifipunten waren de verbindingsproblemen ook opgelost.

©Rens Blom

Conclusie

Odido Klik&Klaar is kinderlijk eenvoudig te installeren, is – afhankelijk van je locatie – razendsnel en werkt over het algemeen goed. De verbindingsproblemen tijdens slecht weer zijn ons wel tegengevallen. Dit is voor ons reden om te blijven bij de stabielere vaste internetaansluiting in onze woning. Klik&Klaar lijkt ons wel ideaal voor een campingstandplaats, vakantiehuisje of andere plek zonder (betaalbare) vaste internetaansluiting.

Met iOS 18 krijg je toegang tot functies die eerder niet mogelijk waren, waardoor je je smartphone nog persoonlijker kunt maken. Ook de Notities-app heeft een update gekregen, zodat je teksten nu veel makkelijker kunt organiseren.

Lees ook: Personaliseer je iPhone: zo pas je in iOS 18 het beginscherm aan

De Notities-app van iOS 18 is onder handen genomen. Daardoor moet het ook gemakkelijker worden om bepaalde informatie terug te vinden. Als je een lange tekst in de app hebt geschreven, dan kan het lastig zijn om een specifieke passage op te zoeken, zelfs wanneer je al koppen en tussenkopjes hebt gebruikt om je tekst te structureren. Maar met iOS 18 is dat makkelijker geworden. Je kunt nu namelijk de kopjes – en daarmee de tekst die daarbij hoort – inklappen en uitvouwen wanneer je wilt.

Zodoende moet je veel sneller door je eigen werk heen kunnen. Wanneer je zo'n kop inklapt, verdwijnt de alinea die daarmee geassocieerd wordt. In beeld verschijnt dan een kleine pijl naast de betreffende kop. Als je daar op tikt, dan komt de alinea tevoorschijn. In dit artikel leggen we uit hoe je de koppen inklapbaar maakt en hoe je ze daarna ook weer kunt uitklappen. Heel moeilijk is het niet, maar je moet wel even weten waar het staat.

Inklapbare koppen voor Notities

Open de Notities-app op je iPhone, zodra je die hebt geüpdatet naar iOS 18. Je kunt nu een notitie selecteren en openen (eventueel vanuit een map), of een nieuwe aanmaken. Dat laatste doe je door rechts onderin op het knopje te drukken dat lijkt op een potlood in een vierkant. Maak de tekst op zoals je dat altijd zou doen en voeg de koppen toe die je wilt gebruiken. Koppen maak je aan door een regel te selecteren en onderin, op de balk met opties, op Aa te klikken. Zie je deze balk niet? Klik dan op het plusicoon.

Aa is de opmaakknop. Daarmee bepaal je wat voor type tekst het is: een titel, koptekst, subkop of hoofdtekst. Selecteer nu Koptekst of Subkop. Links van de (sub)kop zie je nu een pijltje staan, dat naar beneden gericht is. Dat betekent dat deze sectie uitgeklapt is. Als je op het pijltje tikt, kun je de alinea inklappen, zodat deze uit beeld verdwijnt. Klik je er nogmaals op, dan komt de alinea weer tevoorschijn.

Tot slot is het mogelijk de tekst, in welke opmaakvorm dan ook, van kleurtjes te voorzien. Selecteer dan wederom een regel of alinea, tik als dat nodig is op plus, dan op Aa en tik rechts op de kleurknop (bij ons staat die standaard op paars).