Windows traag? Probeer deze oplossingen

Standaard gebruikt Windows 11 een gebalanceerd energieschema: hierbij gaat het om de ideale combinatie tussen stroomverbruik en prestaties. Wij zijn echter op zoek naar de beste prestaties. Tijd om de energiemodus daarop aan te passen.

In het instellingenvenster van Windows kies je voor Systeem, Aan/uit en accu. Bij de optie Energiemodus kies je voor Beste prestaties. Bovendien kun je afdwingen dat de processor altijd volledig wordt benut. Open Startmenu en typ Energie. Kies Energiebeheerschema bewerken. Klik hierna op Geavanceerde energie-instellingen wijzigen. Klap de sectie Energiebeheer voor processor uit. Bij zowel Minimale processorstatus als Maximale processorstatus kies je bij de modus Aangesloten voor 100%.

Lees hier meer over energiebeheer in Windows.

Wel of niet opnieuw

Windows 11 kan sommige apps automatisch opnieuw starten, zodra je de computer opnieuw inschakelt of bijvoorbeeld wanneer Windows opnieuw wordt gestart na het installeren van een update. Je bepaalt zelf of je deze functie op prijs stelt. 

Wil je liever alle bronnen vrijhouden en niets ongevraagd op de achtergrond draaien, dan schakel je de functie uit. In het instellingenvenster kies je voor Accounts, Mijn opnieuw opstartbare apps automatisch opslaan en opnieuw opstarten als ik me opnieuw aanmeld.

Wel of niet nodig

Bij de start van Windows worden op de achtergrond verschillende programma’s en apps geopend. Houd zelf in het oog welke apps dit zijn. Onnodige apps hoeven immers niet te worden gestart. Ga naar Startmenu en typ Opstart. Klik vervolgens op Opstart-apps. Bekijk de lijst met apps en let vooral op de apps die automatisch worden gestart (te herkennen aan de schuif Aan).

Bij elke app lees je hoeveel beslag de app legt op het systeem, bijvoorbeeld Veel invloed of Weinig invloed. Die informatie helpt bij het beoordelen of de app de moeite waard is. Via de sorteerfunctie bovenin kun je de apps sorteren op impact (kies bij Sorteren op voor Invloed op opstarten). Zet de schuif op Uit bij apps die je niet meer wilt opstarten.

Opslag temmen

Leg het gebruik van de harde schijf door Windows aan banden. In het Windows-instellingenvenster kies je voor Systeem / Opslag. Rechts in het venster zie je per categorie (bijvoorbeeld Tijdelijke bestanden en Geïnstalleerde apps) hoeveel schijfruimte in beslag wordt genomen. Klik op Meer categorieën weergeven voor de complete lijst. Klik hierna op Opslaginzicht.

Je kunt Windows automatisch tijdelijke bestanden laten opschonen via de optie Windows probleemloos laten werken door automatisch tijdelijke systeem- en app-bestanden op te schonen. Dezelfde mogelijkheid is er voor de inhoud van gebruikersmappen. Zet de schuif op Aan bij Gebruikersinhoud automatisch opschonen. Bij Opslaginzicht uitvoeren bepaal je wanneer de controle moet plaatsvinden (kies bijvoorbeeld voor Elke week).

Via de optie erna – Bestanden in mijn Prullenbak verwijderen als deze langer zijn bewaard dan – bepaal je na hoeveel dagen de prullenbak automatisch moet worden geleegd. Ditzelfde bepaal je voor de map downloads, via de optie Bestanden in de map Downloads verwijderen als deze langer niet zijn geopend dan.

Verder opschonen

Windows kijkt mee en doet suggesties voor het opschonen van onnodige bestanden. Klik op Aanbevelingen opschonen. Je vindt hier verschillende secties, zoals Tijdelijke bestanden, Grote of ongebruikte bestanden en Ongebruikte apps. Vooral die laatste categorie is interessant: hier toont Windows een overzicht van apps die je langere tijd niet hebt gebruikt en in aanmerking komen om te worden opgeruimd. Plaats een vinkje naast de overbodige apps en klik op Opschonen.

Onder Tijdelijke bestanden wordt een aantal suggesties gedaan, maar Windows laat niet zien wat er écht kan worden opgeschoond. Klik daarom op Geavanceerde opties weergeven. Hier zie je een volledig overzicht van te verwijderen bestanden. 

Goed voorbeeld is de mogelijkheid om vorige Windows-installaties te verwijderen, een actie die in de praktijk al snel 20-30 GB schijfruimte vrijmaakt.

Hardwareverbeteringen

Eerlijk is eerlijk: op softwaregebied kun je gelukkig de nodige stappen nemen om Windows beter te laten presteren. Om Windows echter in de allerhoogste versnelling te schakelen, is het ook goed om naar de hardware te kijken. Maak je nog gebruik van een mechanische harde schijf, overweeg dan een upgrade naar een ssd-variant. Deze schijven presteren aanzienlijk beter en zorgen voor kortere laadtijden in Windows. Daarnaast loont het altijd om het geheugen uit te breiden. Alles voor de hoogste snelheid!

Speciale effecten

Hoewel Windows 11 een visuele opfrisbeurt heeft gekregen, heb je alsnog toegang tot de oudere opties waarmee je de visuele franje kunt uitschakelen. Open Startmenu en typ Sysdm.cpl. Op de tab Geavanceerd klik je op de knop Instellingen in het vak Prestaties. Op de tab Visuele effecten vind je een lijst van visuele effecten die momenteel actief zijn. Geen zin in die extra’s? Kies voor Beste prestaties.

Het beste van beide werelden kan ook: als je sommige effecten in stand wilt houden, kies je voor Aangepast en vink je handmatig de gewenste effecten aan. In Windows 11 kun je de effecten ook op hoofdniveau uitschakelen. In Startmenu typ je Visuele effecten. Zet de schuif op Uit bij Animatie-effecten. Bovendien kun je hier ook invloed uitoefenen op de doorzichtigheid van vensters: zet de schuif op Uit bij Transparantie-effecten als je hierop geen prijs stelt.

Prestaties onder de loep

Ken je de Prestatiemeter in Windows 10 en Windows 11 al? Dit onderdeel geeft informatie over de prestaties van de verschillende onderdelen van het besturingssysteem. Je opent het via het startmenu (typ Prestatiemeter).

Handiger is de mogelijkheid om een rapport te laten genereren. Dit rapport geeft je een beeld van de systeemprestaties. Open het venster Uitvoeren (gebruik Windows-toets+R) en typ de opdracht Perfmon /report. Er worden nu verschillende tests uitgevoerd: in een rapport lees je per onderdeel (zoals processor, werkgeheugen en opslag) hoe de machine presteert.

Spelmodus

Ken je de gamemodus van Windows 11? Je vindt deze via het instellingenvenster: kies Gaming / Gamemodus. Hierbij worden de systeemprestaties verbeterd tijdens het spelen van games. Windows sluit in die modus zoveel mogelijk processen op de achtergrond af, zodat de meeste bronnen kunnen worden toegekend aan de game zelf.

Standaard is de gamemodus ingeschakeld, maar je kunt deze op elk moment weer uitschakelen via het eerdergenoemde instellingenvenster. Dat komt goed van pas als je geen games speelt en niet wilt dat er extra veel bronnen worden vrijgemaakt voor spelgerelateerde zaken, zoals schermopnamen en audio-opnamen.

Stofkam door software

Zorg bij het optimaliseren van Windows meteen voor een opgeruimde omgeving, onder meer door met de stofkam door de geïnstalleerde software te gaan en overbodige programma’s te verwijderen. Open Startmenu en typ Programma’s. Kies Programma’s installeren of verwijderen. Neem de lijst met geïnstalleerde apps door. Bij programma’s die je niet meer gebruikt, klik je op de knop met de drie puntjes en kies je Verwijderen.

Betrouwbaarheidscontrole

Het verhogen van de Windows-prestaties gaat natuurlijk hand in hand met de stabiliteit van de computer. Een handig hulpmiddel hiervoor is Betrouwbaarheidscontrole. In zowel Windows 10 als Windows 11 heb je dit onderdeel tot je beschikking. Open Startmenu en typ Betrouwbaarheid. Kies Betrouwbaarheidsgeschiedenis weergeven. Je ziet in een grafiek hoe de betrouwbaarheid van de computer zich heeft ontwikkeld. Per dag lees je welke gebeurtenissen hebben plaatsgevonden.

Let vooral op de Kritieke gebeurtenissen: het gaat hier om de serieuzer fouten, bijvoorbeeld een hardwarefout. Dubbelklik op een gebeurtenis om de details te bekijken. De Betrouwbaarheidscontrole toont ook informatieve meldingen, bijvoorbeeld als een nieuwe versie van Office is geïnstalleerd. Je kunt het onderdeel dan ook goed gebruiken om te achterhalen waarom de computer, al dan niet tijdelijk, minder goed presteert.

Naar de snelste schijf

Maak je gebruik van een combinatie tussen een traditionele harde schijf en een ssd, dan kun je snelheidswinst boeken door apps zoveel mogelijk te installeren op de snellere ssd. De mechanische schijf kun je gebruiken voor de opslag van gegevens, zoals Office-documenten en foto’s en video’s. Je kunt in Windows bepalen waar toekomstige apps standaard moeten worden geïnstalleerd, in ons geval op de snelle ssd.

Open Startmenu en typ Standaardopslaglocaties. Een nieuw venster wordt geopend. Bepaal vervolgens per gegevenssoort waar de bestanden een plek moeten krijgen. Zo kun je dit onder meer bepalen voor nieuwe apps, maar ook voor foto’s en video’s. Voor de beste prestaties kies je in elk geval bij de apps voor opslag op de ssd.

Automatisch onderhoud

Windows voert regelmatig periodiek onderhoud uit aan de computer via automatisch onderhoud. De optie is standaard ingeschakeld, maar mogelijk stelt je het tijdstip waarop dat gebeurt (om twee uur ‘s nachts) niet op prijs. In zo’n geval kun je het automatisch onderhoud voortaan laten uitvoeren op een tijdstip dat je zelf hebt gekozen.

Open Startmenu en typ Automatisch onderhoud. Kies voor Instellingen voor automatisch onderhoud wijzigen. Bij Onderhoudstaken dagelijks uitvoeren om kies je de gewenste tijd. Klik op OK.

Schijfopruiming

In zowel Windows 10 als Windows 11 vind je nog de klassieke uitvoering van Schijfopruiming. In plaats van de elders besproken stappen via het Windows-instellingenvenster, kun je de klassieke versie van Schijfopruiming ook nog gebruiken. Die versie geeft je een compacter beeld van de onderdelen die je kunt opschonen.

Open Startmenu en typ Schijfopruiming. Nadat de controle is uitgevoerd, klik je op de knop Systeembestanden opschonen. Schijfopruiming wordt nu nogmaals uitgevoerd, maar toont nu meer onderdelen die je kunt opschonen.