Raspberry Pi Imager maakt het eenvoudig om een besturingssysteem op je Raspberry Pi te installeren. Daarnaast biedt deze installatiemethode ook nog allerlei extra configuratie-opties. We nemen het proces met je door zodat je jouw Raspberry Pi in een handomdraai gebruiksklaar maakt.

Lange tijd moest je Raspberry Pi OS op een microSD-kaartje installeren via een programma zoals balenaEtcher of USBImager. In 2020 introduceerden de makers van de Raspberry Pi het programma Raspberry Pi Imager. In het begin had dit nog niet zoveel meerwaarde ten opzichte van die andere tools, behalve dat je in een menu de beschikbare besturingssystemen kon kiezen, waarna het programma direct het juiste image downloadde.

Maar bij elke nieuwe versie van Raspberry Pi Imager kwam er extra functionaliteit bij. Daardoor is Raspberry Pi Imager nu een volwaardig installatieprogramma voor de Raspberry Pi geworden. Terwijl je voorheen na het schrijven van het image nog wifi moest instellen en ssh moest inschakelen, en na de eerste start ook nog je wachtwoord en tijdzone moest veranderen, kun je dat nu allemaal regelen in Raspberry Pi Imager, nog vóór de eerste keer starten van je Raspberry Pi. En dat zowel op Windows en macOS als Linux.

Tip:Bestel ook de cursusbundel Knutselen met de Raspberry Pi

Installatie

Raspberry Pi Imager vind je op de softwarepagina van de Raspberry Pi Foundation. Klik op de downloadlink voor jouw besturingssysteem. Het Linux-pakket is voor Ubuntu. Gebruik je een andere distributie, kijk dan op het GitHub-project rpi-imager hoe je Raspberry Pi Imager vanuit de broncode compileert. Je kunt het programma ook op Raspberry Pi OS zelf installeren: open een terminalvenster en voer deze opdracht uit:

sudo apt install rpi-imager

Heb je al een oudere versie van Raspberry Pi Imager geïnstalleerd, dan meldt het programma zelf dat er een nieuwere versie beschikbaar is op de website. Het loont de moeite om die dan te downloaden, want er zijn de laatste tijd heel wat nieuwe functies toegevoegd.

OS selecteren

Het hoofdscherm van Raspberry Pi Imager kan niet eenvoudiger. Je hebt maar drie knoppen: Selecteer OS, Kies opslagapparaat en Schrijf. Je begint met de eerste knop. Dan krijg je een lijst van beschikbare besturingssystemen, onderverdeeld per categorie. De bovenste keuze is de 32bit-versie van Raspberry Pi OS gebaseerd op Debian Bullseye met desktopomgeving, wat door de makers wordt aangeraden.

In de categorie Raspberry Pi OS (other) vind je andere varianten van het standaardbesturingssysteem. Zo vind je daar de Lite-versie zonder desktopomgeving, de 64bit-versie en ook de oudere versie gebaseerd op Debian Buster. Bij elke versie wordt ook de releasedatum getoond, de grootte van het image en eventueel de compatibiliteit als niet alle modellen van de Raspberry Pi ondersteund worden.

Lees ook:Zo kun je je slimme meter uitlezen met een Raspberry Pi

In de andere hoofdcategorieën vind je bijvoorbeeld Ubuntu, mediaspeler-besturingssystemen zoals LibreELEC, emulatiesystemen zoals RetroPie en zelfs Home Assistant OS. Klik je op de laatste categorie, Gebruik eigen bestand, dan kun je zelf een eerder gedownload image selecteren. En met Wissen wis je een microSD-kaartje en formatteer je het opnieuw met een FAT32-bestandssysteem.

Opslagapparaat

Zodra je een besturingssysteem hebt gekozen, steek je een microSD-kaart in de kaartlezer van je computer en klik je op Kies opslagapparaat. Selecteer daar de kaart. Raspberry Pi Imager toont normaal gesproken alleen verwijderbare opslagmedia. Let evengoed op dat je het juiste apparaat selecteert en kijk eerst na of het microSD-kaartje geen nuttige informatie meer bevat. Het schrijven van het image overschrijft immers alle aanwezige data!

Heb je nog geen microSD-kaart? Shop hier geheugenkaartjes bij Bol.com.

Klik tot slot op Schrijf. Bevestig bij de waarschuwing dat alle gegevens verwijderd zullen worden dat je door wilt gaan. Daarna downloadt Raspberry Pi Imager het image (indien dit recent nog niet is gebeurd), schrijft het dit image naar het microSD-kaartje en controleert het of het schrijven correct is gebeurd. Haal daarna de microSD-kaart uit de kaartlezer: je kunt hiermee nu je Raspberry Pi opstarten. De volgende keer dat je hetzelfde image wegschrijft, hoeft het overigens niet meer gedownload te worden. In het menu staat er dan Opgeslagen op computer bij.

Extra instellingen

Heb je een van de varianten van Raspberry Pi OS of Ubuntu geselecteerd, die geavanceerde instellingen ondersteunen, dan verschijnt er rechts onderaan een knopje met een tandwiel. Klik je hierop, dan open je de geavanceerde instellingen. Je kunt die bij een ander image overigens ook openen met de toetscombinatie Ctrl+Shift+X, maar de image-gerelateerde instellingen zijn alleen van toepassing voor Raspberry Pi OS en Ubuntu.

De permanente instellingen, die helemaal onderaan staan, zijn instellingen voor Raspberry Pi Imager zelf. Hierin kies je bijvoorbeeld of je een geluid wilt horen zodra het schrijven voltooid is. Je kunt hier ook de telemetrie uitschakelen. Dan komen je downloads niet in de statistieken van Raspberry Pi Imager terecht.

Pi OS configureren

Bovenaan kun je kiezen of je de image-instellingen alleen voor deze sessie (tot je het programma afsluit) of altijd wilt gebruiken. Vul als eerste de hostnaam in, standaard is die raspberrypi, maar als je meer dan één Raspberry Pi met die hostnaam in je netwerk hebt, leidt dat tot problemen. Stel hier dus voor elke Raspberry Pi een unieke hostnaam in. Gebruik je geen desktopomgeving, dan vink je het best ook SSH inschakelen aan. Zo kun je je vanaf andere computers in je netwerk via de opdracht ssh of een programma zoals PuTTY op je Raspberry Pi aanmelden.

Standaard selecteert Raspberry Pi Image ssh-authenticatie via een wachtwoord en dan vinkt het ook Gebruikersnaam en wachtwoord instellen aan. Zo ben je verplicht om een wachtwoord in te stellen. Kies iets anders dan de standaardkeuze raspberry. Aanmelden via een publieke sleutel is veiliger. Lees daarvoor het kader ‘Aanmelden met publieke sleutel’.

Als je geen ethernet gebruikt voor het netwerk, vink dan Wifi instellen aan. Raspberry Pi Imager vult hier standaard al het op je computer actieve wifi-netwerk in. Wil je dit veranderen of gebeurt dat niet, vul dan de SSID en het bijbehorende wachtwoord in. Let op: modellen ouder dan de Raspberry Pi 3B+ ondersteunen geen 5GHz-netwerken. Vergeet ook niet bij Wifi land je landcode te kiezen (NL voor Nederland, BE voor België), zodat je Raspberry Pi op de juiste frequenties werkt. Vink tot slot Regio instellingen aan en kies je tijdzone en toetsenbordindeling.

Aanmelden met publieke sleutel

Direct aan de slag

Klik vervolgens op Opslaan, kies je opslagapparaat en klik op Schrijven. Na het verifiëren van het schrijven voert Raspberry Pi Imager nu een extra stap uit: het past je instellingen aan in de juiste configuratiebestanden op het bestandssysteem van het microSD-kaartje.

Als je nu je Raspberry Pi vanaf dit microSD-kaartje opstart, zal die na een tijdje automatisch met je ingestelde wifi-netwerk verbinden en kun je via ssh inloggen met het ingestelde wachtwoord. Geef je Raspberry Pi wel even de tijd om op te starten, want de eerste keer vergroot die het bestandssysteem tot de volledige grootte van het microSD-kaartje om daarna nog eens op te starten.

Je Raspberry Pi is nu dus volledig klaar voor gebruik en je kunt er direct mee aan de slag. Het enige wat je nog hoeft te doen, is alle pakketten upgraden naar de nieuwste versie, met deze commando’s:

sudo apt update

sudo apt full-upgrade

Lange documenten in Word voorzie je natuurlijk van paginanummers. Maar wat als je project begint met een voorblad en een inhoudsopgave? Dan wil je de paginanummering misschien pas later laten starten, bijvoorbeeld bij het eerste hoofdstuk. Gelukkig kun je zelf bepalen vanaf welke pagina de nummering begint en hoe die wordt weergegeven.

Stap 1: Sectie-einde

Stel dat je de paginanummering pas op pagina vier wilt laten beginnen. Plaats dan de cursor aan het einde van de tekst op de derde pagina. Ga naar het tabblad Indeling, klik op Eindemarkeringen en kies onder Sectie-einden de optie Volgende pagina. Zo voeg je een sectie-einde toe tussen pagina drie en vier.

Stap 2: Ontkoppel de sectie

Klik in de kop- of voettekst van pagina vier. Je ziet nu het label Koptekst (Sectie 2) of Voettekst (Sectie 2) verschijnen. Zodra je dit doet, opent automatisch het tabblad Koptekst en voettekst. Klik op Aan vorige koppelen in de groep Navigatie om de kop- en voettekst van deze sectie los te koppelen van de vorige. Zo voorkom je dat de paginanummers ook op de eerste drie pagina’s verschijnen.

Stap 3: Nummering plaatsen

Plaats de cursor opnieuw in de kop- of voettekst van pagina vier waar je de nummering wilt starten. Ga naar Paginanummer, kies waar je het nummer wilt tonen (bovenaan of onderaan) en kies een stijl. Je ziet nu waarschijnlijk dat pagina vier het cijfer 4 krijgt. Dat wil je aanpassen. Klik opnieuw op Paginanummer en kies Opmaak paginanummers. Selecteer hier Beginnen bij en vul het gewenste startnummer in – in dit voorbeeld: 1. Klik op OK. Nu begint de nummering pas op pagina vier, met het cijfer 1.

De eerste drie pagina’s hebben nu geen nummering. Als je die drie pagina’s door middel van Romeinse cijfers wilt nummeren, dan ga je terug naar de allereerste pagina en weer klik je op Paginanummer. Je beslist of de nummering boven- of onderaan de pagina moet komen. In het pop-up venster Opmaakpaginanummers selecteer je bovenaan de Romeinse stijl en in het vak Beginnen bij selecteer je 1.

Vroeg of laat moet je bepaalde informatie digitaal delen. Denk aan contracten, medische gegevens of vertrouwelijke rapporten. Dat is vaak ook precies het moment waarop het mis kan gaan. Eén foutieve klik en je bestand belandt in verkeerde handen. Gelukkig zijn er slimme en relatief eenvoudige manieren om het risico te beperken, zonder paranoïde toestanden.

Lees ook: 20 tips om je online privacy te waarborgen

Om te voorkomen dat vertrouwelijke informatie terechtkomt bij onbevoegden, gebruik je bij voorkeur een combinatie van beveiligingsmaatregelen. Versleutel je bestanden vóór verzending, gebruik wachtwoorden of toegangsrechten en kies voor veilige overdrachtsdiensten in plaats van standaardmail. Beperk daarnaast de toegang tot enkel de juiste personen of groepen. Zo houd je je data echt privé, ook na verzending. 

Metadata verwijderen

Welke versie van Windows je ook gebruikt: als je gevoelige bestanden deelt, is het verstandig om eerst de metadata te wissen. Wanneer je een bestand aanmaakt, slaat het systeem automatisch extra gegevens op, zoals de naam van de auteur, de datum van de laatste wijziging, de computernaam en meer. Deze metadata kunnen onbedoeld gevoelige informatie prijsgeven.

Gelukkig kun je deze metadata in Windows Verkenner eenvoudig verwijderen. Navigeer naar het bestand dat je wilt delen. Klik er met de rechtermuisknop op en kies Eigenschappen. Of gebruik de toetscombinatie Alt+Enter. Ga naar het tabblad Details. Klik onderaan op Eigenschappen en persoonlijke gegevens verwijderen. Hier kun je ook de optie Maak een kopie waarbij alle mogelijke eigenschappen zijn verwijderd selecteren. Bevestig met OK. Hierdoor ontvang je een kopie van het bestand zonder de metadata.

➡️7-Zip

Installeren

Ben je van plan om een bestand via internet te versturen? Dan is versleuteling een slimme zet. Door een bestand te versleutelen, voorkom je dat onbevoegden toegang krijgen tot de inhoud, zelfs als ze dat per ongeluk in handen krijgen. Hoewel Windows 11 zelf versleutelingsopties biedt, zijn die alleen bedoeld voor lokale opslag en dus niet geschikt voor bestanden die je wilt delen. Gebruik daarom een externe tool zoals 7-Zip, een gratis, opensource-programma dat uitstekend werkt voor veilige compressie én encryptie.

7-Zip installeer je via de Opdrachtprompt: Open het Startmenu en zoek naar Opdrachtprompt. Klik met de rechtermuisknop op het resultaat en kies Als administrator uitvoeren. Typ de volgende opdracht en druk op Enter: winget install --id 7zip.7zip.

De tool wordt automatisch gedownload en geïnstalleerd. Zodra 7-Zip klaarstaat, kun je je bestand inpakken in een met een wachtwoord beveiligd archief (7z of zip) met sterke AES-256-encryptie. Op die manier kun je het bestand veilig versturen, bijvoorbeeld via e-mail of een cloudservice, mits je het wachtwoord apart en veilig deelt.

Versleutelen

Om 7-Zip te starten, zoek je via Startmenu naar 7-Zip File Manager. Open de app en navigeer naar het bestand dat je wilt beveiligen. Selecteer dat en klik op de groene knop Toevoegen. Onderaan, in het gedeelte Versleuteling, vul je een wachtwoord in om het bestand te beveiligen. Typ het wachtwoord twee keer ter bevestiging.

Je kunt ervoor kiezen om het wachtwoord zichtbaar te maken, zodat je zeker weet dat je geen typfouten maakt. Daarnaast kun je ook de bestandsnaam versleutelen. Dat zorgt ervoor dat zelfs de naam van het bestand niet meer herkenbaar is, wat de inhoud extra goed afschermt voor nieuwsgierige ogen. Het resultaat is een versleuteld archiefbestand - een soort digitale container - dat alleen geopend kan worden met het ingestelde wachtwoord.

Standaard blijft het originele, niet-versleutelde bestand behouden. Wil je dat automatisch laten verwijderen? Vink dan in het venster Toevoegen aan archief de optie Bestanden na inpakken verwijderen aan. Zo blijft enkel de beveiligde versie over.

Versleutelen en splitsen

Wil je nog een extra beveiligingslaag toevoegen? Dan kun je het bestand niet alleen versleutelen met 7-Zip, maar ook opsplitsen in meerdere delen. Vervolgens kun je elk deel apart versturen, eventueel zelfs op verschillende momenten of via verschillende kanalen.

Open opnieuw 7-Zip en voeg het bestand toe dat je op deze manier wilt beveiligen. Stel een encryptiewachtwoord in en bevestig dat. In het veld Opsplitsen in volumes, bytes kies je de gewenste bestandsgrootte per deel. Dit is vooral handig voor grote bestanden. Stel dat het originele bestand 40 MB groot is. Als je 10 MB opgeeft, maakt 7-Zip er automatisch vier gelabelde delen van.

Voor maximale veiligheid kun je elk deel via een andere dienst of e-mailaccount verzenden. De ontvanger selecteert alle delen in 7-Zip (houd hiervoor de Ctrl-toets ingedrukt tijdens het aanklikken) en kiest daarna Uitpakken. Zodra het juiste wachtwoord wordt ingevoerd, worden de delen automatisch samengevoegd en ontsleuteld.

➡️OneDrive

Machtigingen

Met OneDrive stel je eenvoudig machtigingenin waarmee je bepaalt wie er toegang krijgt tot het bestand dat je eerder met 7-Zip hebt versleuteld. Het delen kun je op elk moment weer stopzetten. Open OneDrive via verkenner en navigeer naar de map waarin de versleutelde container staat. Klik met de rechtermuisknop op het bestand en kies voor Delen.

In het pop-upvenster voer je het e-mailadres in van de persoon met wie je het bestand wilt delen. Je kunt ook meerdere e-mailadressen of een mailgroep invoeren. Klik vervolgens op het potloodicoon om aan te geven of de ontvanger het bestand mag Bewerken of Alleen mag bekijken. Ben je klaar? Klik dan op Verzenden. De ontvanger krijgt een e-mail met een link om het bestand te downloaden.

➡️Outlook

E-mailversleuteling

Heb je een Microsoft 365-abonnement? Dan kun je gebruikmaken van de ingebouwde versleutelfunctie in Outlook om je e-mails en bijlagen extra te beveiligen.

Open de Outlook-app en klik op Nieuwe e-mail om een nieuw bericht op te stellen.Ga eventueel naar het tabblad Invoegen en kies Bestand bijvoegen.Selecteer via Op deze computer zoeken het gewenste bestand en klik op Openen.

Daarnaga je naar het tabblad Opties bovenaan het Lint.Klik op de knop Versleutelen. Je kunt hier ook kiezen uit verschillende beveiligingsniveaus.Maak je bericht af zoals gewoonlijk en klik op Verzenden.De e-mail wordt nu automatisch versleuteld verstuurd. De inhoud is onderweg beschermd en kan alleen worden geopend door de bedoelde ontvanger.

Beveiligingsopties

Onder de knop Versleuteling zie je drie opties als je een Microsoft 365 Family- of Personal-abonnement gebruikt. De eerste optie is Niet doorsturen. Hierdoor blijft je bericht versleuteld binnen Microsoft 365 en kan de ontvanger het niet kopiëren of naar anderen doorsturen. Kies je Versleutelen, dan kunnen ontvangers met een Outlook.com- of Microsoft 365-account de bijlagen downloaden vanuit Outlook.com of de mobiele Outlook-app.

Wie een andere e-mailclient gebruikt, zoals Gmail, Thunderbird of Apple Mail, ontvangt een bericht dat er een Microsoft Office 365-versleutelde e-mail op hem wacht. Als de ontvanger op de link Bericht lezen klikt, dan schakelt hij naar het Microsoft 365 Portal voor berichtversleuteling en daar moet hij zich aanmelden met een eenmalige wachtwoordcode. Die code ontvangt hij in zijn e-mailclient en daarmee kan hij dan het bericht op de portal openen.

De derde optie is Geen machtiging ingesteld en daarmee verwijder je eerdere machtigingen. De versleutelfunctie in Outlook is ideaal voor wie snel en zonder technische omwegen gevoelige informatie wil delen binnen een professionele context. Je hoeft geen extra tools te installeren.

➡️Gmail

Vertrouwelijke modus

De extra beveiliging in Gmail heet Vertrouwelijke modus. Hiermee versleutel je je berichten, zodat alleen de bedoelde ontvanger ze kan lezen, zelfs als iemand anders toegang krijgt tot diens mailbox. Klik op Opstellen om een nieuw bericht te maken. Vul het e-mailadres van de ontvanger in, kies een onderwerp en typ je bericht. Voor je op Verzenden klikt, activeer je de extra beveiliging. Onderaan het berichtvenster zie je een aantal grijze knoppen. Helemaal rechts staat een pictogram van een slot met een wijzerplaat. Klik daarop om de Vertrouwelijke modus in te schakelen.

Gebruik je de mobiele app? Tik dan op de drie puntjes rechtsboven en kies daar het slotje. Ontvangers kunnen deze mail vervolgens niet doorsturen, kopiëren, afdrukken of downloaden. Er verschijnt ook een pop-upvenster waarin je de vervaltijd van het bericht instelt. Je kunt kiezen uit: 1 dag, 1 week, 1 maand, 3 maanden of 5 jaar. Na afloop van de gekozen periode verdwijnt het bericht automatisch uit de postbus.

Sms-beveiliging

In hetzelfde pop-upvenster kun je een extra beveiligingslaag toevoegen via de optie Toegangscode vereisen. Vink hier de optie Sms-toegangscode aan. De ontvanger kan het bericht dan pas lezen nadat hij of zij een code invoert die via sms op de mobiele telefoon wordt bezorgd. Hiermee voeg je een tweede beveiligingsfactor toe, wat het voor een indringer vrijwel onmogelijk maakt om toegang te krijgen. Die moet immers niet alleen de mailbox, maar ook de sms-berichten van de ontvanger onderscheppen. Dat is een bijzonder lastige combinatie.

Klik op Opslaan en vervolgens op Verzenden. Op dit moment kun je eventueel nog de vervaltijd van het bericht aanpassen. Dan verschijnt er nu een tweede pop-upvenster waarin je het telefoonnummer van de ontvanger moet invoeren. Klik opnieuw op Verzenden. De ontvanger krijgt vervolgens een e-mail met daarin een knop om het vertrouwelijke bericht in de browser te openen. Is sms-verificatie ingeschakeld? Dan ziet de ontvanger ter bevestiging de laatste twee cijfers van zijn of haar gsm-nummer. Na een klik op Send passcode wordt de toegangscode per sms verstuurd.

Lees ook: 20 (écht) onmisbare tips voor Gmail

Documenten ondertekenen op je iPhone? Zo maak je een handtekening aan

➡️Proton Mail

Zwitserse veiligheid

De grote mailproviders maken er geen geheim van dat ze het e-mailverkeer scannen. Volgens eigen zeggen doen ze dat om hun dienstverlening te verbeteren. Daarbij richten ze zich vooral op de metadata van berichten: wie met wie communiceert, wanneer en hoe vaak. Ben je op je privacy gesteld, dan geeft dit idee een onbehaaglijk gevoel, zeker wanneer het om vertrouwelijke informatie gaat.

In dat geval kun je overstappen naar een ultraveilige aanbieder zoals Proton Mail (https://proton.me), een dienst die privacy centraal stelt. De servers staan in Zwitserland, waardoor de dienst onderworpen is aan een van de strengste privacywetgevingen ter wereld. Proton Mail werkt standaard met end-to-end-encryptie. Bij gewone e-mails is de verbinding tussen jou en de server meestal wel versleuteld met TLS (Transport Layer Security), maar de e-mail zelf wordt op de server in leesbare vorm opgeslagen.

End-to-end-encryptie (E2EE) bij e-mail betekent dat alleen de afzender en de beoogde ontvanger de inhoud van het bericht kunnen lezen. Zelfs de e-maildienst zelf kan niet zien wat er in de e-mail staat, omdat de versleuteling pas wordt verwijderd op het toestel van de ontvanger.

De gratis versie, Proton Free, biedt dezelfde sterke beveiliging als de betaalde formules, maar met enkele beperkingen. Je beschikt over één e-mailadres en 1 GB e-mailopslag. Daar staat tegenover dat je volledig reclamevrij werkt, niet gevolgd wordt en je berichten niet worden geanalyseerd of gelogd. Wie meer nodig heeft, kan upgraden naar een betaald abonnement, zoals Mail Plus (3,99 euro per maand bij jaarlijkse betaling).