Hoort u soms dat uw harde schijf aan het ratelen is of ziet u de led'jes op uw netwerkkaart, switch of router hevig flikkeren? Bizar, want u bent op dat moment rustig een tekst aan het intikken of een webpagina aan het lezen. Waar is uw systeem toch mee bezig, er is toch geen malware of een hacker aan het werk? Deze workshop geeft u enkele tools en technieken mee waarmee u zelf uitvist wie of wat er achter die activiteit steekt.

1. Procesidentificatie

In deze workshop tonen we u allereerst hoe u te weten komt welke processen op uw systeem actief zijn. We focussen daarbij in eerste instantie op processen die schijfactiviteit veroorzaken. Wanneer u hebt vastgesteld om welke processen het precies gaat, gaan we uitzoeken of het om legitieme dan wel malafide software gaat. Gelukkig kunt u daarvoor terugvallen op allerlei (online) bronnen. Vervolgens gaan we dieper in op processen die data door uw netwerkkaart sturen, naar of van het internet. Ook hiervan trachten we de precieze bedoeling te achterhalen.

©PXimport

2. Achtergrondactiviteit

Belangrijk om weten is alvast: ook wanneer u zelf niet of nauwelijks actief bent op uw systeem, zijn er verschillende (legitieme) redenen waarom er toch veel schijfactiviteit of netwerkverkeer kan zijn. Er kan een of ander updateproces gaande zijn. Of uw back-uptool maakt op de achtergrond online back-ups, met name wanneer de processor weinig omhanden heeft. Vergeet ook niet dat een defragmentatie- of een schijfindexerings-programma (zoals die van Windows zelf) ook op de achtergrond kan draaien.

©PXimport

3. Taakbeheer

Wilt u weten welke toepassingen en processen actief zijn? Open het Taakbeheer met de toetscombinatie Ctrl+Shift+Esc. Op het tabblad Toepassingen ziet u een overzicht van de opgestarte applicaties. Klikt u met de rechtermuisknop op een item en kiest u voor Ga naar proces, dan opent automatisch het tabblad Processen en wordt het betreffende proces gemarkeerd. Voor een volledig overzicht plaatst u een vinkje bij Processen van alle gebruikers weergeven. De kolom Processor vertelt u (in %) hoeveel cpu-activiteit dat programma voor zijn rekening neemt.

©PXimport

4. Schijfoperaties

Maak u vooral geen zorgen als u een hoog percentage ziet bij Niet actieve systeemprocessen, eigenlijk betekent dat 'ik ben x% niets aan het doen'. Overigens is de cpu-activiteit geen betrouwbare indicatie voor een proces dat bijvoorbeeld veel schijfactiviteit ontplooit. Zelfs intensieve schijfoperaties vereisen niet altijd veel processorkracht. U kunt ook opvragen hoeveel bytes elk proces in realtime aan het inlezen of schrijven is. Open Beeld / Kolommen selecteren, plaats een vinkje bij I/O: gelezen bytes en I/O: geschreven bytes en bevestig met OK.

©PXimport

5. Process Explorer

Er is nog een manier om te zien welk proces er op dit moment met schijfoperaties bezig is: Process Explorer. Pak het gedownloade zip-bestand uit en start het exe-bestand. Open het menu Options, kies Tray Icons en plaats een vinkje bij I/O History. Plaats tevens een vinkje bij Options / Hide When Minimized waarna u Process Explorer sluit. De tool blijft als een pictogram in het systeemvak zichtbaar. Gaat u hier met de muis over, dan ziet u welk proces voor de actuele schijfactiviteit verantwoordelijk is en met hoeveel bytes (Other, Write, Read).

©PXimport

6. Broncontrole

Wilt u inzicht krijgen in de schijfactiviteit van de afgelopen minuut? Dat kan als volgt. Open Windows Taakbeheer, ga naar het tabblad Prestaties en klik Broncontrole aan. Open het tabblad Schijf en zorg dat (de rubriek met) de balk Processen met schijfactiviteit is geopend. Hier staan alle processen opgesomd, met het totale aantal bytes dat elk proces gemiddeld verbruikt heeft gedurende de laatste minuut. U kunt sorteren op activiteit door op de gewenste kolom te klikken.

©PXimport

7. Grafiek processen

Het kan nóg iets gespecialiseerder. Vanuit het geminimaliseerde Process Explorer (zie stap 5) kunt u gemakkelijk een overzicht opvragen van de schijfactiviteit van de laatste minuten. Dubbelklik op de miniatuurgrafiek zodat u het hoofdvenster van Process Explorer ziet. Vervolgens dubbelklikt u op de meest rechtse grafiek bovenaan (I/O). U krijgt een kort overzicht van de vastgestelde schijfactiviteit. Om verder in de tijd terug te gaan, maakt u de grafiek breder. U kunt nu de muisaanwijzer boven een 'piek' te houden om de procesnaam en de schijfactiviteit af te lezen.

©PXimport

8. Monitor: collectie

Wilt u een goed overzicht krijgen van de schijfactiviteit over een wat langere periode? Dan bent u beter af met een gratis tool als Process Monitor. Pak het gedownloade zipbestand uit en start Process Monitor op. Het programma begint meteen allerlei data te verzamelen, totdat u de toetscombinatie Ctrl+E indrukt. Wilt u vooral weten welke processen schijfactiviteit ontplooien bij het opstarten van Windows, dan volstaat het de tool (Procmon.exe) in de groep Opstarten te plaatsen, bij Alle programma's in het startmenu.

©PXimport

9. Monitor: samenvatting

Het is lastig met zo'n overvloed aan 'ruwe data' aan de slag te gaan. Een samenvattend overzicht maakt het gelukkig overzichtelijker. Open het menu Tools en selecteer File Summary. Deze optie geeft u al een overzicht van alle I/O-activiteit (input/output) van de vastgelegde data. Standaard is de informatie gesorteerd op basis van de kolom Total Events en dat is een goede keuze om uit te vissen welk proces de schijfdrukte veroorzaakt. Maak het venster breed genoeg en maak wanneer nodig de kolom Path breder tot u ook die volledig te zien krijgt.

©PXimport

10. Process Monitor: filtering

Stel, het valt u in de samenvatting van Process Monitor op dat een bepaald proces flink wat schijfdata genereert en dat vindt u verdacht. Dubbelklik dan op dat proces: in het hoofdvenster van Process Monitor krijgt u nu alleen nog de data van dat proces te zien. Ook handig: in de werkbalk is een knop met een vizier verschenen. Als u die knop loslaat boven een applicatievenster, dan maakt Process Explorer een lijst met alleen de data die met die applicatie verband houden. Ook die informatie kan nuttig zijn bij uw zoektocht naar wat precies schijfactiviteit veroorzaakt.

©PXimport

11. Netwerkactiviteit

Verderop in deze workshop (vanaf stap 15) gaan we na hoe u het kaf van het koren scheidt: wat zijn legitieme processen en wat is mogelijk malware? Laten we nu echter eerst nagaan hoe u processen identificeert die voor verdachte netwerkactiviteit zorgen. Het kan nuttig zijn eerst te controleren in hoeverre uw netwerkadapter(s) effectief worden belast. Het geflikker van led'jes is namelijk niet de meest betrouwbare manier. Ga liever naar Windows Taakbeheer en open het tabblad Netwerk. De grafiek en het bijhorende percentage tonen u de intensiteit van het netwerkverkeer.

©PXimport

12. Specifieke processen

Blijkt het inderdaad om flink wat netwerkverkeer te gaan dat u niet kunt thuisbrengen, dan kunt u in eerste instantie een Windows-eigen tool raadplegen genaamd Broncontrole (zie ook stap 6). Open Broncontrole en kies het tabblad Netwerk. In het onderdeel Processen met netwerkactiviteit verneemt u hoeveel bytes elk proces in de laatste minuut gemiddeld per seconde heeft verwerkt (ontvangen en verstuurd). Plaats een vinkje bij een item om in de grafieken aan de rechterzijde feedback over dat specifieke item te krijgen (aan de hand van een oranje lijn).

©PXimport

NetLimiter 3 Monitor

De tool NetLimiter 3 Monitor kunt u inzetten om uw netwerkverkeer te duiden. De tool nestelt zich in het systeemvak en laat zich met een dubbelklik openen. U krijgt meteen de actieve processen te zien en u leest ook af hoeveel bytes elk proces op dat moment aan het uploaden en/of aan het downloaden is. Open zo'n item om meer details over het proces en de netwerkverbinding te zien.

©PXimport

Historisch overzicht

Interessant is de mogelijkheid om een historisch overzicht op te vragen met NetLimiter. Rechtsklik op het gewenste proces en kies Show Stats. Er verschijnt dan een apart venster met grafieken die het netwerkverkeer van dat proces weergeven, waarbij u zelf de periode bepaalt waarop u wilt inzoomen. Klikt u met de rechtermuisknop op de computernaam (bovenaan de lijst), dan krijgt u informatie over het netwerkverkeer dat door alle processen samen op uw pc is gegenereerd.

13. TCPEye: opstart

Netwerkactiviteit is één zaak. Maar minstens even belangrijk zijn de bestaande netwerkverbindingen in uw systeem en met name met welke (externe) server die connecties zijn gelegd. De tool Broncontrole (zie vorige stap) kan u dat vertellen, open de rubriek TCP-verbindingen maar eens. De tool TCPEye vinden we echter een stuk informatiever. Start TCPEye na installatie op, u krijgt nu onmiddellijk een overzicht van de toepassingen die uw netwerkverbinding gebruiken.

©PXimport

14. TCPEye: extra informatie

Naast de procesnaam verneemt u via de kolom Process Path het pad naar het bijhorende programmabestand. Bij Remote Address krijgt u standaard een IP-adres te zien, maar via het menu Options / Resolve Address spoort TCPEye de naam van de bijhorende server op. Wilt u nog meer informatie over een bepaald proces, klik het dan met de rechtermuisknop aan en kies GeoIP tool om via Google Maps de serverlocatie te zien en Whois IP om uit te vissen wie er achter dat IP-adres zit. Dit laatste werkt blijkbaar alleen goed als de optie Resolve Address is uitgeschakeld.

©PXimport

15. Zoekmachine

Welke tool u ook hebt gebruikt om het proces te identificeren dat voor verdachte schijf- en/of netwerkactiviteit zorgt, het is belangrijk dat u weet waarvoor dat proces precies dient. Daar kan internet u bij helpen. Zowel via Broncontrole (zie stappen 6 en 12) als vanuit Process Explorer/Monitor (zie stappen 7 tot 10) kunt u een specifiek item doorgeven aan Google. Klik op het gewenste item met de rechtermuisknop en kies Online Zoeken (Broncontrole) of Search Online (Process Explorer/Monitor). De kans is reëel dat u op deze manier nuttige feedback krijgt.

©PXimport

16. ProcessLibrary

Rechtstreeks zoeken in gespecialiseerde online databanken is eveneens mogelijk. Zo voorziet ProcessLibrary in een zoekfunctie met een achterliggende databank van (naar eigen zeggen) 140.000 processen en circa 55.000 dll's. Deze databank laat zich trouwens ook via een alfabetisch geordende tabel benaderen. Heel wat items hebben bovendien een 'security rating' meegekregen en zijn voorzien van verwijderinstructies. Handig, mocht het proces schadelijk of overbodig blijken.

©PXimport

17. Andere databanken

Andere bruikbare databanken die typische processen en services verzamelen en becommentariëren, zijn AnswersThatWork en BleepingComputer.com. Let wel, met name de eerstgenoemde site bevat hoofdzakelijk items die automatisch met Windows opstarten en doorgaans geen kwaad in de zin hebben. Maar ook dat kan natuurlijk nuttig zijn om weten: het kan u in elk geval helpen vermijden dat u de verkeerde toepassingen uitschakelt of verwijdert.

©PXimport

18. TCPEye: feedback

Hebt u TCPEye (zie stappen 13 en 14) ingezet om verdachte netwerkactiviteit te duiden, dan kunt u ook functies van dit programma gebruiken om malafide processen te ontmaskeren. Zo kleuren verdachte items automatisch paars, met name wanneer poorten zijn geopend door onbekende toepassingen (zonder versie-informatie). Vanuit het contextmenu van zo'n item is het eventueel ook mogelijk het bijhorende bestand via de optie Cechk Whit VirusTotal (sic!) naar de online virusjager VirusTotal te uploaden, die controleert het dan met meer dan 40 scanners.

©PXimport

19. Tijdelijke stop

Nu zou het best kunnen dat het om een goedaardig proces gaat, maar dat u dat proces toch overbodig acht en dus liever uitschakelt. Tijdelijk stopzetten kan onder meer vanuit het taakbeheer: open het tabblad Processen, rechtsklik op het beoogde proces en kies Proces beëindigen. Kies voor Processtructuur beëindigen als u tevens processen wilt stopzetten die daaraan gelieerd zijn. Vergelijkbare opties treft u trouwens ook aan in het contextmenu van Process Explorer (Kill Process / Tree). In TCPEye dubbelklikt u op het proces en kiest u End Process.

©PXimport

20. Definitieve stop

Wilt u een proces definitief stopzetten, zodat het dus ook in een latere Windows-sessie niet meer (automatisch) geactiveerd wordt, dan komt het er gewoonlijk op neer het bijhorende programma op de geijkte manier te de-installeren, via de optie Een programma verwijderen in het Configuratiescherm. In TCPEye toont de kolom Process Path u normaliter de weg naar een programma en in Process Monitor is dat de kolom Path. In Process Explorer ten slotte, dubbelklikt u eerst op het betreffende proces waarna u de nodige informatie in het veld Path terugvindt (op het tabblad Image).

©PXimport

21. Verwijdertools

Bent u overtuigd dat het om een malafide proces gaat, dan is het zaak om de sporen grondig te verwijderen. Het verwijderen van het bijhorende programmabestand zal niet volstaan, u hebt een antivirustool nodig. Bekende gratis tools zijn Microsoft Security Essentials en Avast!. Hebt u de malware exact kunnen identificeren, dan kunt u ook googelen naar remove . Of u downloadt de tool McAfee Stinger, die regelmatig geüpdatet wordt en vele virussen herkent.

©PXimport

Live antivirus

Lukt het niet om het virus te verwijderen, dan is het aan te raden om niet van het besmette besturingssysteem op te starten, maar via een speciaal geprepareerde live-cd/dvd of usb-stick. Op die manier krijgt het virus geen kans zich te activeren. Dankzij gratis tools als YUMI Multiboot Creator en SARDU is het eenvoudig zo'n medium samen te stellen. U hoeft in feite alleen maar de gewenste antivirustools te selecteren, waarna het programma die ophaalt en op het medium installeert. Bij het opstarten kiest u dan het gewenste antivirusprogramma uit voor een scanronde.

©PXimport

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt of die zijn voorzien van bijzondere eigenschappen. Met een robotstofzuiger wordt de vloer schoongehouden, terwijl je er niet bij hoeft te zijn. En stofzuigen is dan wel het minste dat ze kunnen, want ook dweilen is voor veel modellen geen proleem. We vonden vijf geavanceerde exemplaren.

Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01

De Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01 is ontworpen om grote ruimtes aan te kunnen. Het apparaat heeft een stofzak van 3 liter en een werktijd tot 180 minuten in de laagste stand. In tegenstelling tot veel kleinere robots is deze HomeRun uitgerust met een stille motor; de opgave van 66 dB maakt hem relatief stil.

Er zit een dweilfunctie in zodat je de robot na het stofzuigen ook direct kunt laten dweilen. Via de app kies je voor een van de modi of plan je een schoonmaakprogramma in. De robot kan zichzelf navigeren, obstakels omzeilen en keert na gebruik terug naar het laadstation. Omdat de opvangbak groot is hoef je niet vaak te legen en dankzij de Li‑ion‑accu is hij geschikt voor grotere woningen. Het apparaat is van recente datum en daarom nog volop verkrijgbaar.

Dreame L10s Pro Ultra Heat

Deze robot combineert een groot stofreservoir van 3,2 liter met een lange werktijd van ongeveer 220 minuten. Dankzij de geïntegreerde dweilfunctie verwijdert hij niet alleen stof maar kan hij ook nat reinigen. De L10s Pro Ultra Heat gebruikt een zak in het basisstation, waardoor je het reservoir minder vaak hoeft te legen.

De Dreame is voorzien van een Li‑ion‑batterij aanwezig en de robot keert automatisch terug naar het station voor opladen en legen. De sensortechnologie helpt bij het vermijden van obstakels en het nauwkeurig schoonmaken van zowel harde vloeren als tapijt. Dankzij de meegeleverde app stuur je de schoonmaak aan, stel je no‑go‑zones in of plan je een dweilrondje.

Philips HomeRun 3000 Series Aqua XU3100/01

Deze Philips‑robot is bedoeld voor wie minder vaak handmatig wil schoonmaken. Hij beschikt over een gecombineerde stofzuig‑ en dweilfunctie en kan zichzelf legen via het automatische station. Met een gebruiksduur tot 200 minuten in de laagste stand en een geluidsniveau van 66 dB kan hij urenlang zijn werk doen zonder al te veel herrie. De stofcontainer van 35 cl is kleiner dan bij de HomeRun 7000, maar door het automatische leegmechanisme is dat geen probleem.

Je bedient het apparaat via de app en kunt daar zowel een schema programmeren als zones instellen. De Aqua XU3100/01 is een model uit de recente 3000‑serie en doordat hij een mop‑pad heeft kan hij zowel droog als nat reinigen, wat handig is voor harde vloeren zoals tegels en laminaat.

iRobot Roomba Combo j9+

De Roomba Combo j9+ is een model dat je vloeren zowel kan stofzuigen als dweilen. De Combo j9 beschikt over een opvangbak van 31 cl en hij kan zelf zijn inhoud legen in het automatische basisstation dat bij de set hoort. De Li‑ion‑accu zorgt voor een lange gebruiksduur en de robot maakt een routeplanning zodat elke ruimte efficiënt wordt schoongemaakt.

Via de app kun je zones instellen waar de robot niet mag komen en het dweilelement in‑ of uitschakelen. In de basis maakt de Combo j9+ zelfstandig een kaart van je woning en keert terug naar het station wanneer de accu moet opladen of de stofcontainer vol is. De robot is bedoeld voor huishoudens die gemak belangrijk vinden en biedt naast stofzuigen ook een dweilfunctie voor hardere vloeren.

MOVA Tech P50 Ultra

De MOVA Tech P50 Ultra is een forse robotstofzuiger met een basisstation. Het apparaat heeft een stofreservoir van 30 cl en wordt geleverd met een basisstation waarin je het stof eenvoudig kunt verwijderen. De robot produceert een geluidsniveau van 74 dB, iets hoger dan de Philips‑modellen, en weegt inclusief station ruim 13 kg.

Hij kan uiteraard ook automatisch terugkeren naar het station om op te laden of te legen. In de specificaties staat dat de MOVA is voorzien van een Li‑ion‑batterij en dat hij zowel kan stofzuigen als dweilen. De meegeleverde app maakt het mogelijk om routes in te stellen en zones te blokkeren. Met een vermogen van 700 W is hij krachtig genoeg voor tapijten en harde vloeren. Het is geschikt voor mensen die een uitgebreid station met automatische functies willen.

Je hebt net een klein fortuin uitgegeven aan een gloednieuwe 4K- of zelfs 8K-televisie. Je installeert hem, start je favoriete filmklassieker en zakt onderuit op de bank. Maar in plaats van een bioscoopervaring bekruipt je het gevoel dat je naar een goedkope soapserie of een homevideo zit te kijken. De acteurs bewegen vreemd soepel, de actiescènes lijken versneld en de magie is ver te zoeken. Geen zorgen, je televisie is niet stuk. Hij doet eigenlijk iets te goed zijn best.

Dit fenomeen is zo wijdverspreid dat er een officiële term voor is: het 'soap opera effect'. In technische kringen wordt dit ook wel bewegingsinterpolatie of 'motion smoothing' genoemd. Hoewel fabrikanten deze functie met de beste bedoelingen in hun televisies bouwen, is het voor filmfanaten vaak een doorn in het oog. Gelukkig is het eenvoudig op te lossen... als je tenminste weet waar je moet zoeken.

Nooit meer te veel betalen? Check Kieskeurig.nl/prijsdalers!

Wat is het 'soap opera effect' precies?

Om te begrijpen wat er misgaat, moeten we kijken naar hoe films worden gemaakt. De meeste bioscoopfilms en veel dramaseries worden opgenomen met 24 beelden per seconde. Die snelheid geeft films hun karakteristieke, dromerige uitstraling. Een beetje bewegingsonscherpte hoort daarbij; dat is wat onze hersenen associëren met 'cinema'. Moderne televisies verversen hun beeld echter veel vaker: meestal 60 of zelfs 120 keer per seconde.

Om dat verschil te overbruggen, verzint je slimme televisie er zelf beelden bij. De software kijkt naar beeld A en beeld B, en berekent vervolgens hoe een tussenliggend beeld eruit zou moeten zien. Dit voegt de tv toe aan de stroom. Het resultaat is een supervloeiend beeld waarin elke hapering is gladgestreken.

Voor een voetbalwedstrijd of een live-uitzending is dat geweldig, omdat je de bal en spelers scherper kunt volgen. Maar bij een film zorgt die kunstmatige soepelheid ervoor dat het lijkt alsof je naar een achter de schermen-video zit te kijken, of dus naar een soapserie zoals Goede Tijden, Slechte Tijden, die traditioneel met een hogere beeldsnelheid werd opgenomen. De filmische illusie wordt hierdoor verbroken.

©ER | ID.nl

De winkelmodus is ook een boosdoener

Naast beweging is er nog een reden waarom het beeld er thuis soms onnatuurlijk uitziet: de beeldinstellingen staan nog op standje zonnebank. Veel televisies staan standaard in een modus die 'Levendig' of 'Dynamisch' heet. Deze stand is ontworpen om in een felverlichte winkel de aandacht te trekken met knallende, bijna neon-achtige kleuren en een extreem hoge helderheid. Bovendien is de kleurtemperatuur vaak nogal koel en blauw, omdat dat witter en frisser oogt onder tl-licht. In je sfeervol verlichte woonkamer zorgt dat echter voor een onrustig beeld waarbij huidtinten er onnatuurlijk uitzien en details in felle vlakken verloren gaan.

Hoe krijg je de magie terug?

Het goede nieuws is dat je deze 'verbeteringen' gewoon kunt uitzetten. De snelste manier om van het soap opera effect en de neonkleuren af te komen, is door in het menu van je televisie de beeldmodus te wijzigen. Zoek naar een instelling die Film, Movie, Cinema of Bioscoop heet. In deze modus worden de meeste kunstmatige bewerkingen, zoals bewegingsinterpolatie en overdreven kleurversterking, direct uitgeschakeld of geminimaliseerd. Het beeld wordt misschien iets donkerder en warmer van kleur, maar dat is veel dichter bij wat de regisseur voor ogen had.

Sinds kort hebben veel moderne televisies ook de zogeheten Filmmaker-modus. Dat is de heilige graal voor puristen. Als je deze modus activeert, zet de tv met één druk op de knop alle onnodige nabewerkingen uit en respecteert hij de originele beeldsnelheid, kleuren en beeldverhouding van de film.

Wil je de beeldmodus niet volledig veranderen, maar alleen dat vreemde, soepele effect kwijt? Dan moet je in de geavanceerde instellingen duiken. Elke fabrikant geeft het beestje een andere naam. Bij Samsung zoek je naar Auto Motion Plus of Picture Clarity, bij LG-televisies ga je naar TruMotion, bij Sony naar Motionflow en bij Philips naar Perfect Natural Motion. Door deze functies uit te schakelen of op de laagste stand te zetten, verdwijnt het goedkope video-effect en krijgt je film zijn bioscoopwaardige uitstraling weer terug.