Veel mensen denken dat ze Linux via ingewikkelde commando’s moeten bedienen. Dat is allang niet meer zo, althans als je de juiste distributies eruit pikt. Welke Linux-versie het beste bij je past? We stellen tien populaire kandidaten aan je voor.

Linux is het ‘merk’ waaronder een heleboel verschillende besturingssystemen vallen. Die noemt men ook wel distributies. De programmeercode van Linux is openbaar, waardoor iedereen met de software aan de slag kan en een eigen distributie kan uitgeven. Dit verklaart dan ook het overweldigende aanbod. Een aantal distributies is inmiddels erg uitgebreid, waardoor ze de concurrentie met Windows moeiteloos aankan.

Deze besturingssystemen zijn meestal Nederlandstalig en prima geschikt om veelgebruikte computertaken mee uit te voeren. Op internet surfen, foto’s bewerken, internetbankieren, spelletjes spelen, documenten aanmaken en media afspelen zijn bijvoorbeeld geen enkel probleem.

In dit artikel gaan we niet in op alle installatie-stappen, maar we wijzen je wel nog even op de mogelijkheid om Linux dualboot te installeren. Op die manier probeer je het uit naast je reguliere Windows 10-installatie. Bevalt het niet, dan verwijder je het net zo eenvoudig weer.

Op naar de tien Linux-distributies die een kijkje waard zijn.

Ubuntu Desktop

©PXimport

Ubuntu Desktop is onder thuisgebruikers misschien wel de bekendste Linux-distributie. Dit besturingssysteem is namelijk uiterst compleet. Noem een computertaak en Ubuntu Desktop heeft wel een geschikt programma aan boord. Helaas heeft het veelzijdige karakter van dit besturingssysteem ook een keerzijde. De aanbevolen systeemeisen liegen er niet om.

Lang niet iedere oude machine heeft een dualcore-processor met een kloksnelheid van minimaal 2 GHz aan boord. Bovendien vereist dit besturingssysteem 4 GB ram en 25 GB vrije schijfruimte. Maar wanneer je machine aan de voorwaarden voldoet, beleef je gegarandeerd veel plezier aan dit stabiele besturingssysteem.

Voor fotobewerking (GIMP), kantoordoeleinden (LibreOffice), e-mail (Thunderbird) en surfen (Firefox) zijn er tenslotte uitstekende programma’s beschikbaar.

Linux Mint

©PXimport

Uiteraard mag ook Linux Mint niet ontbreken. Zelfs voor de meest verstokte Windows-gebruikers verloopt een overstap naar Linux Mint tamelijk pijnloos. De navigatiestructuur van Windows en Linux Mint lijkt op elkaar. Er is bijvoorbeeld een taakbalk, terwijl programma’s via een menuknop zijn te bereiken. Bovendien zijn er allerlei toepassingen geïnstalleerd, zodat je er direct mee uit de voeten kunt.

Er bestaan verschillende edities van Linux Mint. Cinnamon oogt vergeleken met MATE fraaier, terwijl deze laatste het systeem minder belast. Grote verschillen in functionaliteit zijn er niet. Tot slot is er met Xfce ook nog een lichtgewicht-editie van Linux Mint beschikbaar.

CloudReady

©PXimport

CloudReady is gebaseerd op Chromium OS, dat op zijn beurt weer Linux-wortels heeft. Een ideaal besturingssysteem om een oude laptop te transformeren tot Chromebook. Belangrijk om te weten is dat er geen programma’s voor CloudReady beschikbaar zijn. Dit besturingssysteem is namelijk bedoeld om zo veel mogelijk in de cloud te werken.

Hiervoor zijn allerlei online Google-diensten binnen de menu’s beschikbaar. Na inloggen op het Google-account kun je iedere webapp zonder beperkingen gebruiken. Na de installatie verschijnt er weliswaar een Engelstalige gebruikersomgeving, maar gelukkig wijzig je dat gemakkelijk naar Nederlands.

LibreELEC

©PXimport

LibreELEC is een prima keuze wanneer je een oude pc of laptop wilt gebruiken als mediaspeler. Na installatie heb je alleen toegang tot het mediaprogramma Kodi. Verzamel hiermee alle films, series, tv-programma’s en muziek en speel ze af. Dat kan via lokaal aangesloten opslagdragers en overige bronnen in het netwerk.

LibreELEC heeft vooral meerwaarde als je de computer op een televisie aansluit. Het menu met grote blokken is namelijk bedoeld om vanaf de bank te bedienen. Gebruik hiervoor een draadloos toetsenbord en muis of mce-afstandsbediening met infraroodontvanger. Houd er rekening mee dat je naast Kodi geen andere programma’s kunt gebruiken.

Elementary OS

©PXimport

Mac-liefhebbers opgelet! MacOS vormt namelijk een grote inspiratiebron voor het ontwikkelteam van Elementary OS. Zo lijken het Dock met apps en de programmavensters rechtstreeks uit Apple’s besturingssysteem te komen. Naast een gelikte vormgeving is er ook op het gebied van functionaliteit geen reden tot klagen. Draai o.a. meerdere Bureaubladen naast elkaar en beperk afleiding door met één muisklik alle meldingen tijdelijk uit te zetten.

Elementary OS levert relatief weinig programma’s mee. De makers zadelen je liever niet op met apps die je toch niet gebruikt. Gelukkig voeg je via het aanwezige AppCenter eenvoudig verse software toe. Verder reageert dit besturingssysteem pijlsnel, dus je hoeft nergens lang te wachten.

Deepin

Neem voor de installatie van Deepin even de tijd, want het binnenhalen van het installatiebestand gaat tergend langzaam. Verder heeft de ontwikkelaar de 32bit-versie geschrapt, dus dit besturingssysteem is alleen geschikt voor 64bit-systemen. Als de genoemde nadelen geen struikelblok vormen, haal je hiermee een volwaardige Windows-vervanger in huis. Met een beetje fantasie lijkt Deepin zelfs regelrecht uit de stal van Microsoft te komen.

Zo voelen de kleurrijke gebruikersomgeving en de startknop linksonder direct vertrouwd aan. Net als bij Windows geeft deze startknop gebruikers rechtstreeks toegang tot programma’s. Over programma’s gesproken; hiervan is er een flink aantal al vooraf geïnstalleerd, zoals een browser, kantoorprogramma en e-mailclient. Hoewel Deepin Chinese roots heeft, is er een Nederlandse vertaling beschikbaar.

Lubuntu

©PXimport

Zoals de naam al doet vermoeden, is Lubuntu deels op het eerder besproken Ubuntu gebaseerd. Een belangrijk verschil is dat Lubuntu amper eisen aan de hardware stelt, waardoor het ook op oude systemen van pakweg tien jaar oud nog vlekkeloos functioneert. Toch kunnen gebruikers met dit lichtgewicht besturingssysteem allerlei taken uitvoeren. Zo leveren de makers een eenvoudige tekstverwerker, tekenprogramma en mediaspeler mee.

De inbegrepen toepassingen zijn met zorg geselecteerd. Voor surfdoeleinden staat de bekende browser Firefox paraat. Verwacht overigens niet te veel van de vormgeving, want grafische hoogstandjes hoef je niet te verwachten. Alles is erop gericht om gebruikers een vlotte computerervaring te bieden.

Peppermint OS

©PXimport

Veel Linux-distributies zijn van Ubuntu afgeleid en Peppermint OS is daarvan een bekend voorbeeld. Dit besturingssysteem staat bekend om zijn lage systeemeisen en minimalistische gebruikersomgeving. Verwacht dus niet allerlei tierlantijntjes, want Peppermint bevat alleen nuttige functies.

Verder legt de ontwikkelaar het initiatief grotendeels bij de gebruiker. Er zijn om die reden weinig vooraf geïnstalleerde programma’s beschikbaar, al kun je die wel via de geïntegreerde Software Manager downloaden. Een handige optie is dat je veelgebruikte webapplicaties een plekje in het menu kunt geven.

Ubuntu Studio

©PXimport

Voor creatievelingen is Ubuntu Studio een aantrekkelijke optie. Handig voor wie op het gebied van audio-, foto- en/of videobewerking hogere eisen aan een besturingssysteem stelt. Bewerk bijvoorbeeld een raw-bestand of flans met een gratis audioprogramma een liedje in elkaar. Verder heeft Ubuntu Studio ook geavanceerde software in huis om haarscherpe vectorafbeeldingen te ontwerpen.

Gaat er bij programma’s als Ardour, Audacity, Guitarix, Inktscape, MyPaint, OpenShot Video Editor en Kdenlive een lampje branden? Misschien is dit besturingssysteem dan wel iets voor jou. Houd er rekening mee dat Ubuntu Studio zich vanwege al het grafische geweld met name leent voor machines met voldoende rekenkracht.

ZorinOS

De gebruikersomgeving van veel Linux-distributies oogt wat gedateerd, maar dat is bij Zorin OS bepaald niet het geval. Dit besturingssysteem heeft op het gebied van uiterlijk wel wat weg van Windows. De taakbalk en het startmenu voelen bijvoorbeeld vertrouwd aan. Interessant voor mensen die voor het eerst de overstap naar Linux wagen. De navigatiestructuur is erg overzichtelijk, zodat nieuwe gebruikers moeiteloos hun weg zullen vinden.

De makers hebben standaard al de nodige software toegevoegd, waaronder het gebruiksvriendelijke kantoorpakket LibreOffice. Let tot slot wel even op welke versie van Zorin OS je installeert. De Core-editie kun je gratis gebruiken. Er bestaat onder de naam Lite ook een lichtgewichtversie. Volgens de ontwikkelaar werkt die zelfs op systemen van vijftien jaar oud.

Zit er wat voor je tussen?

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.