De Raspberry Pi 4 kwam er veel sneller dan verwacht. Met usb 3.0, een volwaardige gigabit-ethernetaansluiting en meer intern geheugen voldoet hij ruimschoots aan ons verlanglijstje. Daarmee kan de kleine computer met recht een pc-vervanger genoemd worden, zoals je leest in deze Raspberry Pi 4 review.

De Raspberry Pi Foundation heeft zijn computerbordje altijd al ook als desktop-systeem naar voren geschoven, en dat was tot op zekere hoogte mogelijk met de Raspbian-desktop of een van de alternatieve Linux-distributies. Maar als je meer dan wat surfen, een document bewerken en video’s bekijken wilde doen, liep je al snel tegen de grenzen aan van het bordje: te weinig geheugen, een zwakke gpu en te lage usb- en ethernetsnelheid.

De Raspberry Pi 4 wordt in de markt gezet als een echte pc-vervanger en dat is hij zeker. Voor veel toepassingen heb je gewoon geen zware, energieverslindende desktop-pc nodig. De ventilatorloze, energiezuinige Raspberry Pi is dan een goede oplossing.

Raspberry 4 - Wat is er nieuw?

De Broadcom BCM2711-systeemchip heeft een ARM Cortex-A72-processor met vier cores: de snelheid is 1,5 GHz en de procestechnologie 28 nm-procestechnologie (terwijl alle vorige modellen nog 40nm-procestechnologie gebruikten). Het bordje heeft nu maximaal 4 GB intern geheugen (er zijn modellen met 1, 2 en 4 GB). Twee van de usb2.0-poorten hebben plaatsgemaakt voor usb 3.0 en de ethernetaansluiting haalt nu eindelijk echt gigabitsnelheid.

Laat de kleine sprong in processorfrequentie (van 1,4 naar 1,5 GHz) je overigens niet misleiden: door het vernieuwde platform is de processor in heel wat benchmarks tot vier keer zo snel als die van de Pi 3B+.

De nieuwste telg uit de Raspberry Pi-familie kan nu twee 4K-schermen aansturen en de stokoude VideoCore IV-gpu die er al vanaf het eerste model van de Raspberry Pi inzat, is eindelijk ingeruild voor een VideoCore VI-gpu.

Tegenover zijn voorganger heeft de vierde generatie van het computerbordje bovendien snellere ethernet- en usb-poorten, waardoor je bestanden even snel als op een pc over het netwerk verstuurt of naar een externe schijf schrijft. En met maximaal 4 GB ram kun je eindelijk tabbladen naar hartenlust openen en grote documenten bewerken.

©PXimport

De slagroom op de taart zijn de twee video-uitgangen, waardoor je net zoals op een pc met twee schermen tegelijk kunt werken, zelfs in 4K.

Als test hebben we ons werk een dag lang op een Raspberry Pi 4B met 2 GB ram gedaan. Hoewel je niet moet verwachten dat je dezelfde prestatie als een moderne laptop of desktop haalt, was de ervaring niet onaangenaam. Kortom, voor veel mensen kan een Raspberry Pi 4 inderdaad een pc vervangen. Je slaat je bestanden dan het best niet op de micro-sd-kaart op: ook al is de snelheid verdubbeld ten opzichte van de Pi 3B+, een micro-sd-kaart is niet zo betrouwbaar als een ssd. Een externe schijf is dan ook aan te raden, tenzij je alles in de cloud doet.

Let op bij voeding en hdmi

Wie al wat accessoires voor de vorige modellen van de Raspberry Pi heeft, moet wel een beetje opletten. Anders kom je misschien voor wat minder leuke verrassingen te staan. Sowieso heb je een nieuwe behuizing nodig: de ethernetpoort is verplaatst, de hdmi-aansluiting is vervangen door twee micro-hdmi-aansluitingen en de micro-usb-aansluiting voor de voeding is een usb-c-aansluiting geworden.

Wie zijn Raspberry Pi 4 niet volledig belast, kan zijn oude voedingsadapter van de Raspberry Pi 3 blijven gebruiken, voorzien van een adapterstukje van micro-usb naar usb-c (het totale stroomverbruik van de usb-randapparatuur moet dan wel onder de 500 mA blijven). Anders is de voedingsadapter de grootste kostenpost die je bij de overstap naar de Raspberry Pi 4 moet maken. De officiële usb-c-voeding levert 3 A stroom (15,3 W) en heeft een nogal brede vierkanten behuizing die niet zomaar in een volle stekkerdoos past. Dat is de eerste praktische horde.

©PXimport

Het tweede probleem is dat de Raspberry Pi 4 om plaats te kunnen maken voor twee video-uitgangen gebruikmaakt van micro-hdmi. Nu denk je misschien: “oh, ik heb nog een adapter liggen voor mijn Raspberry Pi Zero”. Maar vergis je niet: de Raspberry Pi Zero maakt gebruik van mini-hdmi. Wil je je Raspberry Pi 4 op een scherm aansluiten, dan moet je dus of weer een adapter kopen (micro-hdmi naar hdmi), ofwel een kabel met aan de ene kant micro-hdmi en aan de andere kant hdmi.

Als je daadwerkelijk twee schermen op je Pi wilt aansluiten, maak dan niet de fout die wij initieel maakten: we kochten twee micro-hdmi-adapters, maar omdat de micro-hdmi-aansluitingen zo dicht bij elkaar staan en de adapters snel verbreden naar de hdmi-poort, passen er geen twee naast elkaar. Koop voor een opstelling met twee schermen dus echte kabels, geen losse adapterstukjes.

Wordt wel warm

Al in de eerste week na de release doken er verhalen op over Raspberry Pi’s die te veel opwarmden, waardoor de processor zijn snelheid terugschroefde om minder warmte te produceren. De processor kan bij doorsnee belasting wel 74 graden Celsius warm worden, gemiddeld maar liefst 10 graden meer dan zijn voorganger. Als je de Pi 4 in een behuizing steekt, heeft die voldoende ventilatie nodig om de warmte te kunnen afvoeren. Een heatsink of ventilator is dan ook geen luxe met dit nieuwe model van de Pi. Net als bij het vorige model begint vanaf 80 graden de processor te throttelen.

De Raspberry Pi Foundation kwam met een firmware-update die de warmteproblemen moet verminderen, maar zelfs met die update blijft het aan te raden om een heatsink of ventilator te gebruiken. Zonder behuizing is ook prima, maar stop je Pi 4 dan niet ergens weg in een kast onder je televisie waar er geen warmteafvoer mogelijk is, want dat zou weleens tot problemen kunnen leiden.

Zelfs als het bordje gewoon zonder behuizing op een bureau ligt, kun je duidelijk de warmte voelen als je met je hand er enkele centimeters over hangt, en de metalen connectoren voelen heet aan als je ze per ongeluk aanraakt. En toen we een spelletje SuperTuxKart speelden om de prestaties te testen, kregen we in de rechterbovenhoek van het scherm het rode icoontje van een thermometer te zien, het teken dat de processor zijn frequentie terugschakelt om oververhitting te voorkomen.

Compatibiliteitsproblemen

Met twee verschillende micro-hdmi-adapters/kabels en drie verschillende schermen hadden wij wisselend succes om beeld uit de Raspberry Pi 4 te krijgen: niet alle combinaties werkten out-of-the-box. En dat terwijl dezelfde schermen perfect door een Raspberry Pi 3B+ werden herkend. We raden daarom aan om de micro-hdmi-adapter of -kabel te kopen bij een webwinkel die in accessoires voor de Pi gespecialiseerd is.

Een ander compatibiliteitsprobleem is dat sommige usb-c-kabels de Pi 4 niet opladen. Het gaat om zogenoemde e-marked kabels, die onder andere door de Apple MacBook gebruikt worden. Door een ontwerpfout in de detectieschakeling van de usb-c-connector van de Pi 4 beschouwt een lader met een e-marked kabel de Pi als een audioadapter in plaats van een apparaat dat voeding nodig heeft. Er komt een revisie van de Pi 4 die dit euvel verhelpt, maar met de (goedkopere) smartphonekabels en natuurlijk de officiële voeding voor de Raspberry Pi 4 is er geen probleem.

©PXimport

Ondanks de kleine compatibiliteitsproblemen op hardwaregebied is de compatibiliteit met software en randapparatuur goed (zoals we gewend zijn). De nieuwste Raspbian Buster installeer je op alle versies van de Raspberry Pi, dus je hoeft niet na te denken over welk image je dient te installeren.

Ook veel software in Raspbian zou nog altijd op alle modellen moeten werken. Software die niet uit Raspbian-bronnen komt en die hardwarespecifieke onderdelen bevatten, zoals Python-bibliotheken die je met pip installeert, kan weleens problemen opleveren, tot de makers de ondersteuning ingebouwd hebben.

Ook de gpio-pinnen blijven identiek aan de vorige modellen, waardoor alle HAT’s en andere uitbreidingsbordjes nog altijd werken op de nieuwste telg van de Pi-familie. Enkele pinnen hebben wel extra mogelijkheden gekregen. Zo zijn er vier extra verbindingen voor I²C, SPI en UART bij gekomen. Wil je meerdere sensoren of andere elektronische componenten aansluiten met gebruik van deze protocollen, dan kan dat nu met de Raspberry Pi 4.

Conclusie

Toch zijn er veel toepassingen waarvoor de Pi 4 misschien niet de beste keuze is. Het hogere verbruik en de warmteontwikkeling zijn iets om in het oog te houden. Voor een domoticacontroller zijn de twee video-uitgangen overbodig en heb je wellicht de hogere snelheid niet nodig, dus dan volstaat een 3B+ of zelfs een 3A+. Gaat het je om zo weinig mogelijk verbruik, bijvoorbeeld voor toepassingen buiten met een zonnepaneeltje of batterij, dan is de Pi Zero W niet te verslaan. De lagere prestaties dien je dan op de koop toe te nemen. Sowieso blijven nagenoeg alle voorgaande Pi-varianten gewoon leverbaar.

Maar wil je een goedkope maar toch capabele pc-vervanger, kies dan zeker voor de Raspberry Pi 4. Processor, geheugen, de micro-sd-kaart, usb, ethernet, wifi, alles is gewoon sneller dan bij de voorganger. Ook als je je Pi als nas wilt inzetten, profiteer je van de snelheidsverbeteringen met het nieuwste model. Het is een knap staaltje engineering dat dit alles (voor de versie met 1 GB ram) nog altijd tegen dezelfde prijs van zeven jaar geleden verkocht wordt.

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt of zijn voorzien van bijzondere functies. Bijvoorbeeld apparaten om zelf baksels te maken. Een broodbakmachine is daar een goed voorbeeld van. De redactie van ID.nl vond vijf mooie broodbakmachines met een prettig prijsje.

Met een broodbakmachine maak je snel en gemakkelijk je eigen versgebakken brood. Doordat de machines een uitsteltimer hebben, kun je het bakproces ook 's-nachts laten verlopen zodat je 's-ochtends met de geur van vers brood wakker wordt. Wij bekeken vijf betaalbare broodbakmachines.

Inventum BM95

Met deze broodbakmachine kun je broden bakken van 700 of 900 gram. De machine beschikt over twaalf verschillende automatische programma’s, waarmee je niet alleen uiteenlopende broodsoorten kunt maken, maar bijvoorbeeld ook jam of cake. Er is een specifiek programma beschikbaar voor het bereiden van glutenvrij brood. De bediening van de machine vindt plaats via drukknoppen en een lcd-scherm. Een handige functie is de timer, waarmee je de start van het bakproces tot 13 uur kunt uitstellen. Zo kun je de ingrediënten 's avonds toevoegen en 's ochtends wakker worden met de geur van vers brood. Mocht je niet direct in de gelegenheid zijn om het brood uit de machine te halen, dan houdt de warmhoudfunctie het nog een uur voor je op temperatuur. De machine geeft tijdens het kneden een signaal wanneer je eventueel extra ingrediënten zoals noten of rozijnen kunt toevoegen.

Moulinex Pain Doré OW210130

Voor het maken van zelfgebakken brood biedt de Moulinex Pain Doré een reeks aan mogelijkheden met zijn twaalf automatische programma’s. Hiermee bereid je onder andere klassiek witbrood, Frans brood, volkorenbrood en zoet brood. Ook is er een programma voor glutenvrij brood, deeg, cake en zelfs voor het maken van jam of havermoutpap. Je kunt de grootte van het brood instellen op 500 gram, 750 gram of 1 kilogram, afgestemd op jouw behoefte. Daarnaast is de bruiningsgraad van de korst in drie niveaus instelbaar, van licht tot een donkere, krokante korst. Via het bedieningspaneel met een groot scherm kun je alle instellingen selecteren. Met de uitgestelde startfunctie kun je het bakken tot vijftien uur van tevoren plannen. De machine heeft een warmhoudfunctie van een uur en wordt geleverd met een maatbeker, een lepel en een receptenboekje.

Princess 152009

De digitale timer van deze broodbakmachine maakt het mogelijk om het bakproces uit te stellen, zodat je op elk gewenst moment van vers brood kunt genieten. Het apparaat is uitgerust met vijftien voorgeprogrammeerde bakprogramma’s. Naast de gangbare broodsoorten zijn er ook programma’s voor het bereiden van glutenvrij brood, jam, yoghurt en cake. De capaciteit van de bakvorm is geschikt voor broden van 680 tot 900 gram, wat neerkomt op zo’n acht tot veertien sneden. Na afloop van het bakprogramma schakelt de machine automatisch over op de warmhoudfunctie, die het brood tot 60 minuten warm houdt. De mate van korstbruining is instelbaar. Het bakblik is voorzien van een antiaanbaklaag. Bij de machine worden een maatbeker, een maatlepel en een deeghaak meegeleverd.

Inventum BM55

Het proces van brood bakken met dit apparaat is volledig geautomatiseerd: je voegt de ingrediënten toe in het bakblik en de machine neemt het kneden, mengen, rijzen en bakken voor zijn rekening. Je hebt de keuze uit twaalf automatische programma’s voor verschillende soorten brood, waaronder basis, Frans, volkoren en zoet brood. Tevens zijn er programma's beschikbaar voor glutenvrij brood, deeg en jam. De machine is ontworpen voor broden met een gewicht van 650 of 800 gram. Via de instelbare timer kun je het startmoment van het bakprogramma plannen. Handig is het geluidssignaal dat aangeeft wanneer je eventuele extra’s zoals zaden of krenten aan het deeg kunt toevoegen. De korstkleur kan naar wens worden ingesteld op licht, medium of donker. Een warmhoudfunctie zorgt ervoor dat het brood na het bakken nog een uur op temperatuur blijft.

Tristar BM-4586

Door het kijkvenster in de deksel van deze broodbakmachine kun je het bakproces volgen zonder het programma te onderbreken. Het apparaat is voorzien van negentien verschillende bakprogramma’s, waaronder een speciaal programma voor glutenvrij brood en programma's voor bijvoorbeeld speltbrood. Je kunt zelf de gewenste bruiningsgraad van de korst instellen. De broodbakmachine is geschikt voor het bakken van broden tot 1 kilogram. Mocht je niet direct aanwezig zijn wanneer het brood klaar is, dan houdt de warmhoudfunctie het brood nog 60 minuten warm. De timerfunctie geeft je de vrijheid om ingrediënten van tevoren klaar te zetten en het bakken later te laten beginnen, bijvoorbeeld 's nachts. De bediening van de programma's en instellingen gaat via het digitale display. Het bakblik heeft een antiaanbaklaag.

Acer heeft onlangs de Chromebook Plus Spin 514 gepresenteerd, de eerste Acer Chromebook met de nieuwe MediaTek Kompanio Ultra 910-processor. Deze convertible laptop is voorzien van een geïntegreerde NPU (Neural Processing Unit) voor AI-functies. Daarmee wordt hij niet alleen sneller en energiezuiniger, maar ook slimmer in dagelijks gebruik.

AI en lange accuduur

De MediaTek Kompanio Ultra 910 levert tot 50 TOPS aan AI-rekenkracht. Dat betekent dat deze Chromebook taken zoals schrijven, beeldbewerking en zoeken sneller en deels offline kan uitvoeren. Denk aan functies zoals Smart Grouping, waarmee documenten, tabbladen en apps automatisch worden geordend, of het met één klik oproepen van Google Lens. Ook beeldbewerking via Gallery Image Generation verloopt direct op het apparaat.

Ondanks deze rekenkracht belooft Acer een accuduur tot 17 uur. Daarmee is de Chromebook geschikt voor een volle werk- of studiedag zonder oplader.

Scherm en ontwerp

De Acer Chromebook Plus Spin 514 is een convertible laptop met een 14 inch touchscreen, verkrijgbaar in WQXGA+ (2800x1800) of WUXGA (1920x1200). Beide varianten hebben een 16:10-beeldverhouding, smalle schermranden en bescherming door Corning Gorilla Glass. Het scherm ondersteunt USI 2.0-stylussen (los verkrijgbaar), zodat je aantekeningen kunt maken of tekst en afbeeldingen met gebaren kunt bewerken.

Het ontwerp voldoet aan de MIL-STD 810H-standaard en kan tegen een val tot 122 cm hoogte. De stevige scharnieren zijn getest voor 25.000 keer openen en sluiten, zodat de Chromebook probleemloos inzetbaar is als laptop, tablet of in tentstand. Met een gewicht van 1,36 kilo en een dikte van 15,5 millimeter is hij bovendien makkelijk mee te nemen.

Voor werk, school en ontspanning

Tijdens videogesprekken profiteer je van een 5 MP-webcam met automatische helderheidsaanpassing, ruisonderdrukking en achtergrondvervaging. Voor het geluid zorgen twee omhoog gerichte luidsprekers met DTS-audio. De laptop is uitgerust met wifi 7, bluetooth 5.4 en twee USB-C-poorten. Het OceanGlass-touchpad, gemaakt van gerecycled plastic dat anders in de oceaan terecht zou komen, is bestand tegen vocht en voelt glad aan tijdens gebruik.

©Acer | andresr

Beschikbaarheid

De Acer Chromebook Plus Spin 514 (CP514-5HN) heeft een adviesprijs vanaf 699 euro. De Acer Chromebook Enterprise Plus Spin 514 (CPE594-2N) heeft een adviesprijs vanaf 879 euro. Beide uitvoeringen zijn vanaf oktober beschikbaar in de Benelux.