In deze tijd van appjes en e-mails is er één moment waarop we massaal nog wél naar papier grijpen: kerst! Maar dat eindeloze enveloppen schrijven .... Zie je daar ook tegenop? Gelukkig kun je veel tijd besparen. Alles wat je nodig hebt is een adreslijst in Excel, een printopdracht die je uitvoert via Word en een printer. Krijgt ID dit jaar ook een kaartje?

Lees ook: De kerstboom versieren: zo doe je dat snel én slim

De adressen voor de stickers worden later uit een lijst in Excel gehaald. In dat Excel-werkblad moeten in de bovenste rij de kopjes naast elkaar staan, zoals Voornaam, tv (tussenvoegsel), Achternaam, Adres, Postcode en Woonplaats. In de betreffende kolommen daaronder staan de gegevens van de personen en bedrijven.

 Mocht jouw Excel-bestand meer tabbladen bevatten, onthoud dan even het nummer of de naam van het tabblad waarin de adreslijst staat (kijk onder in beeld). Want dat is in Stap 3 van belang. Of verwijder alle andere werkbladen uit die werkmap. Dan kun je Excel afsluiten.

Zorg verder dat je een aantal vellen van A4-formaat hebt met stickers. Het liefst kies je voor 24 stickers, dat zijn drie naast elkaar en acht boven elkaar. We nemen als voorbeeld stickers van 70 bij 37 millimeter. Deze verkoopt Bruna in pakjes van 15 vellen voor 4,19 euro, bij Bol.com vind je 100 vel voor 11,49 euro. Neem je die van de Hema, dan heb je voor 5 euro een pakje van 25 vellen met 21 stickers per vel; die meten 63,5 bij 38,1 millimeter. De maten van de stickers stel je in Stap 2 in. Als je adreslijst in Excel zo is opgebouwd, komen de gegevens van één persoon steeds op een etiket.

Etiketten samenstellen

We maken de etiketten in het programma Word. Dit proces heet Afdruk samenvoegen (mail merge in het Engels). Dat gaat soepel aan de hand van een wizard, die je in zes stappen door dit proces leidt. Zit je in een bepaalde stap en wil je nog iets bijstellen, dan kun je gewoon een stap teruggaan.

Start Word. Verschijnt er geen leeg document, klik dan in de tab Bestand op Nieuw, Leeg document en op Maken (sneltoets: Ctrl+N). Klik op de tab Verzendlijsten en klik daarin op Afdruk samenvoegen starten. Een menu opent. Klik op Stapsgewijze wizard Afdruk samenvoegen. Rechts in beeld verschijnt het taakvenster Afdruk samenvoegen.

Stap 1: Etiketten kiezen

Rechtsonder in het taakvenster zie je dat je in Stap 1 van 6 bent. Kies onder Documenttype selecteren de optie Etiketten. Klik onder in beeld op Volgende: Begindocument. Overigens worden in dit venster de termen Etiketten en Labels door elkaar gebruikt. 

Stap 2: Begindocument en maten kiezen

Onder Begindocument selecteren laat je de standaardoptie Documentindeling wijzigen geselecteerd. Voor de etiketten wordt dit document namelijk ingedeeld als een tabel.

Hiervoor moet Word de afmetingen van jouw etiketten weten. Die geef je nu op. Klik op Opties (of: Labelopties). In het venster dat opent, kies je het formaat etiketten aan de hand van de keuzelijst bij Etiketproducent. Daar vind je Bruna niet tussen, maar kies Avery Zweckform. Schuif in de lijst onder Productnummer omlaag en kijk intussen rechts in dit venster tot je de formaten Hoogte: 3,7 cm en Breedte: 7 cm ziet. Bij nummer 18037 is het raak. Via de knop Details kun je zien dat deze keuze horizontaal 3 en verticaal 8 etiketten per vel heeft.

 Formaat aanpassen

Komt het formaat van jouw stickers niet in deze keuzelijst voor, dan stel je de afmetingen zelf in. Kies uit de keuzelijst een formaat dat het dichtst bij jouw formaat komt. Klik op de knop Details. In het volgende venster stel je precies in hoe groot je etiketten zijn, hoeveel er naast en onder elkaar op een vel zitten en hoe breed de marges van het etiketvel zijn. Bij Etiketnaam geef je je eigen formaat een naam, bijvoorbeeld ‘Drie bij acht’ of ‘1Mijn maat’. Wil je later weer etiketten maken met dezelfde maten, dan vind je deze naam terug in Stap 2, als je klikt op Opties en in dit venster in de keuzelijst Etiketproducent voor Overige/Aangepast kiest. Als jouw etiketnaam met een 1 begint, staat die later altijd bovenaan in deze keuzelijst.

Klik op OK om de vensters met de opties voor de etiketten te sluiten. Mogelijk krijg je een melding dat bestaande inhoud van het document wordt verwijderd. Daarom is het belangrijk om dit proces met een nieuw document te beginnen. Klik onder in het taakvenster nu op Volgende: Adressen selecteren. 

Stap 3: Adressen selecteren

Nu de maten zijn ingesteld, zijn de adressen aan de beurt. Die komen uit de lijst die je eerder hebt gemaakt in Excel. Kies hiervoor boven in het venster de optie Een bestaande lijst gebruiken. Klik op Bladeren; het venster Gegevensbron selecteren gaat open. Standaard zoekt Word naar bestanden in de map My Data Sources (of in Microsoft\Query’s), maar daar had je jouw Excel-bestand vast niet opgeslagen. Navigeer naar je Excel-bestand met de adressen en selecteer het. Klik op Openen en op OK. Het venster Tabel selecteren verschijnt. Daarin is de optie De eerste rij met gegevens bevat kolomkoppen ingeschakeld. Dat zijn de opschriften boven de kolommen in je Excel-lijst; die kopjes hoeven niet op een etiket, dus dat laat je zo.

Stap 4: Etiketten schikken

In deze stap kies je welke delen van het adres er op het etiket komen. Ga hiervoor naar het etiket linksboven in je document (dat gaat snel met de sneltoets Ctrl+Home) en klik op Meer items. Er verschijnt een venster met de opschriften die boven de kolommen van je adreslijst in Excel staan. Klik op Voornaam en klik op Invoegen; in het document zie je <<Voornaam>> verschijnen. Kies dan tv (het tussenvoegsel) en klik weer op Invoegen. Klik op Achternaam en op Invoegen, klik op Adres en op Invoegen, klik op Postcode en op Invoegen, gevolgd door Woonplaats en Invoegen. Klik op Sluiten.

Plaats van de tekst bepalen

Deze woorden met punthaken zijn zogeheten velden. Deze staan in het etiket nog pal achter elkaar, maar je wilt drie regels onder elkaar en een spatie tussen de voor- en achternaam. Ga weer naar het etiket linksboven en zet de cursor precies tussen de punthaken >><< die tussen Voornaam en tv staan, dus zo Voornaam>> cursor <<tv en typ daar een spatie. Plaats ook een spatie tussen tv>>|<<Achternaam. Springt het veld <<Achternaam>> naar de volgende regel zonder dat je op Enter drukt? Geen probleem, op het etiket zelf komt dit goed.

Om het adres en de woonplaats op een nieuwe regel te laten beginnen, klik je tussen de punthaken van de achternaam en het adres en druk je op de Enter-toets. Herhaal dit tussen de velden voor het adres en de postcode. Typ ten slotte drie (!) spaties tussen de punthaken tussen de postcode en de woonplaats. Onder Stap 6 lees je waarom.

Op dit punt aangekomen, kun je iets toevoegen dat op alle etiketten moet staan. Stuur je deze adresstickers vanuit het buitenland, dan kun je onderaan Nederland of België in de betreffende taal typen. Ga hiervoor naar het etiket linksboven en druk na <<Achternaam>> op de Enter-toets. Typ dan de naam van het land waar de kaart naartoe moet. Dit hoef je slechts eenmaal te doen, alleen in het eerste etiket.

Indeling overnemen

Staan de onderdelen op hun plaats, klik dan in het taakvenster op de knop Alle etiketten bijwerken. Alle velden met punthaken worden gekopieerd. Dit is erg belangrijk! Want daardoor nemen alle etiketten de indeling van het eerste etiket over.

Deze velden tussen punthaken in Word zijn de verbindingen met de cellen in de adreslijst in Excel. Klik op Volgende: Etiketvoorbeeld. Nu worden deze velden met de echte gegevens gevuld en staat ieder adres op een eigen etiket. 

Stap 5: De etiketten controleren

Deze stap is ter controle. Word toont als voorbeeld de eerste pagina met de adressen in etiketopstelling. Je kunt hier nog adressen weghalen of toevoegen, de lijst filteren of anders sorteren. Klik hiervoor op Adreslijst bewerken. Je krijgt hetzelfde venster Geadresseerden voor Afdruk samenvoegen als in Stap 3. Heb je alle adressen die je wilt, klik dan op Volgende: Samenvoeging voltooien.

Stap 6: Etiketten afmaken

We zijn er bijna. Zoals je onder in het taakvenster ziet, kun je terug naar de vorige stappen als je nog instellingen wilt wijzigen. Wil je zien hoe alle etiketten eruitzien, klik dan op Afzonderlijke etiketten bewerken en kies in het volgende venster Alles. Er wordt een nieuw document gemaakt met de naam Etiketten1, met alle adressen op etiketten. Je kunt hier nog verbeteringen aanbrengen, voordat je de vellen met etiketten afdrukt. Controleer bijvoorbeeld of een lange naam er goed op staat.

In ieder geval staat er bij mensen zonder een tussenvoegsel een spatie te veel tussen hun voor- en achternaam. Die verwijder je snel als volgt. Klik in het tabblad Start op Vervangen (helemaal rechts, of druk op de sneltoets Ctrl+H). Het venster Zoeken en vervangen opent. Typ in het vak Zoeken naar twee spaties. Typ in het vak Vervangen door één spatie. Klik op Alles vervangen. Alle dubbele spaties worden vervangen door enkele spaties. Klik in de melding op OK en op Sluiten. PostNL ziet graag twee spaties tussen de postcode en de woonplaats. Als je in Stap 4 drie spaties tussen de punthaken hebt getypt, blijven er twee van over.

Je kunt de adressen een ander lettertype geven. Druk op Ctrl+A om alles te selecteren en kies het lettertype (cursief vindt PostNL niet fijn). Wil je meer ruimte langs de linkerkant, verbreed dan de linkermarge van alle etiketten. Klik hiervoor op Beeld / Liniaal, druk op Ctrl+A om alles te selecteren en versleep het blokje linksboven. 

Drukproef maken

Om geen kostbare etiketvellen te verspillen door misdrukken, controleer je vooraf of de afdruk goed op de etiketten terecht zal komen. Druk hiervoor alleen de eerste bladzijde af op gewoon papier. Klik op de tab Bestand en klik via Afdrukken op Afdrukken (sneltoets Ctrl+P). Kies met het menu onder Instellingen voor Huidige pagina afdrukken. Alleen de pagina waarin de cursor staat, wordt afgedrukt. Leg deze afdruk op een etiketvel, houd ze samen tegen het licht en kijk of de adressen binnen de etiketten passen. Komen de afmetingen niet overeen, ga dan terug naar Stap 2 en stel de maten bij. 

En dan: afdrukken maar!

Is alles naar wens, dan druk je de etiketten af. Leg de vellen met etiketten in de printer en let op welke kant naar boven moet. Bij een aantal printers moet je de vellen één voor één invoeren. Klik in het taakvenster op Afdrukken, kies in het volgende venster Alles en klik op OK. Heb je geklikt op Afzonderlijke etiketten bewerken, dan klik je op Bestand / Afdrukken. En daar komen de vellen met stickers uit je printer.

De Tapo Smart HomeBase H500 is een smarthomecontroller voor Tapo-smarthomeproducten. Hij doet voornamelijk dienst als centraal punt voor een beveiligingssysteem bestaande uit camera's en sensors. Wij hebben de H500 getest in combinatie met Tapo-camera's.

Tapo is het merk waaronder TP-Link smarthomeproducten zoals camera's en robotstofzuigers verkoopt. De Tapo Smart HomeBase H500 is gemaakt van wit kunststof en komt degelijk over. Alle aansluitingen vind je op de achterkant in de vorm van netwerk, HDMI, usb-a, usb-c en een voedingsaansluiting. De netwerkaansluiting kun je gebruiken om de HomeBase met je thuisnetwerk te verbinden, maar dat kan ook via wifi. De HDMI-poort is bedoeld om beelden van je camera's op je televisie te bekijken, terwijl je de usb-c-poort kunt gebruiken om een tablet op te laden. 

©Jeroen Boer - ID.nl

Extra functies

De H500 is ontworpen om in het zicht in je woonkamer te zetten en heeft wat extra handigheidjes die dan van pas komen, zoals knoppen om te kunnen praten als iemand aanbelt. Ook vind je op de voorkant een klepje dat dienstdoet als tabletstandaard; handig als je een tablet gebruikt om je smarthome mee te bedienen. Je kunt de usb-c-poort, die maximaal 1,5 ampère levert, gebruiken om je tablet via de HomeBase op te laden.

©Jeroen Boer - ID.nl

De Smart HomeBase H500 is voorzien van 16 GB ingebouwd geheugen. Dat is op zich genoeg voor een bescheiden systeem, omdat er alleen clips worden opgeslagen als er beweging gedetecteerd wordt. Bovendien loopt de opslag nooit echt vol omdat oudere opnames automatisch worden overschreven. Heb je meerdere camera's of wil je opnames langere tijd bewaren, dan kun je de opslag zelf uitbreiden. Op de zijkant vind je een klepje waarachter je een 2,5inch-uitbreidingslot vindt. Uitbreiden kan met een 2,5-inch SATA-schijf; dat kan ook een ssd zijn.

©Jeroen Boer - ID.nl

Verwarrende koppeling

De H500 moet aan je Tapo-camera's worden gekoppeld. Dat is enigszins verwarrend, want dat kan als je al camera's hebt op twee manieren. Onze camera's (de C410 en C460) stonden niet in de lijst die je ziet als je eerst op de H500 klikt, maar wel in de andere lijst. Begin je met de H500, dan speelt dat probleem niet en worden ondersteunde camera's automatisch gekoppeld.

Na koppeling worden video’s op de H500 opgeslagen. De H500 kan daarnaast tot zes camera's AI-herkenning geven voor personen, gezichten, voertuigen en huisdieren. Na het inschakelen hiervan wordt een database met herkende personen opgebouwd. Verwarrend is dat je om opnames op de H500 te bekijken op het pictogram 'microSD' moet klikken. Je kunt beelden downloaden om ze veilig te stellen.

Extra AI-functies

Behalve opnemen kan de Smart HomeBase H500 ook AI-functies toevoegen aan Tapo-camera's. De HomeBase kan maximaal zes camera's betere herkenningsmogelijkheden geven op basis van AI, maar dat wordt ook als je minder dan zes camera's hebt niet automatisch ingeschakeld. Je kunt dat zelf doen door in de app op de tegel AI Empowerment te klikken. De camera's kunnen dankzij AI personen, gezichten, voertuigen en huisdieren herkennen. Je kunt zelf bepalen welke herkenningsmogelijkheden actief zijn. Herkende personen verschijnen vervolgens automatisch in de app waarna je eventueel kunt aangeven wie die personen zijn.

Opnames terugkijken

In de Tapo-app kun je per camera zowel livebeelden bekijken als opgeslagen fragmenten vanaf de Smart HomeBase terugzien. Verwarrend is dat je daarvoor moet kiezen tussen de pictogrammen cloud en microSD. Ook al gebruik je de HomeBase, toch valt die onder het microSD-symbool. Logischer zou zijn als TP-Link een apart pictogram toevoegt voor de HomeBase. De door ons geteste batterijcamera's nemen korte clips op zodra beweging wordt gedetecteerd. Zodra de opslag vol raakt, worden automatisch de oudste opnames overschreven. Clips kun je desgewenst ook downloaden.

Beperkt nut HDMI

De Tapo Smart HomeBase H500 is voorzien van een HDMI-uitgang waarmee je de hub kunt aansluiten op een televisie of monitor. Je kunt in de app een dashboard configureren bestaande uit één of vier secties. Zo kun je maximaal vier camera's tegelijkertijd bekijken. Heb je minder dan vier camera's, dan kun je ook kiezen voor een klok. Dat klinkt op zich handig, maar met batterijgevoede camera's zoals wij tijdens de test hebben gebruikt, heb je daar niet zoveel aan. Je ziet in het dashboard alleen beeld als de camera op dat moment beweging detecteert. Het is dus niet mogelijk om naar wens live mee te kijken. Het is ook niet mogelijk om via de televisie oudere opnames te bekijken die op de Smart HomeBase staan. Deze functie heeft kortom alleen enigszins nut als je op netstroom gevoede camera's hebt.

Conclusie

De Tapo Smart HomeBase H500 is een praktisch basisstation voor gebruikers van Tapo-camera’s, zoals beveiligingscamera’s en de videodeurbel. Met dit kastje sla je opnames centraal op, zonder dat je een cloudabonnement nodig hebt. De ingebouwde opslag biedt ruimte voor enkele weken aan beeldmateriaal en kan eenvoudig worden uitgebreid als je meer capaciteit wilt. Toch zijn er nog wat kinderziektes. Zo kan de koppeling met camera’s verwarrend verlopen, afhankelijk van de volgorde waarin je apparaten installeert. Ook wekt het gebruik van een SD-kaartpictogram voor lokaal opgeslagen beelden snel verkeerde verwachtingen.

Wanneer je alle internetdiensten opsomt die je zelf gebruikt, van e-mail tot zoekmachines, is de kans groot dat het vrijwel allemaal Amerikaanse platformen zijn. Voor wie zich daar niet helemaal comfortabel bij voelt, zijn er ook (gratis) Europese alternatieven.

Steeds meer internetgebruikers in Europa stellen zich vragen bij de intensieve dataverzameling en dominante marktpositie van Amerikaanse techbedrijven, zeker in de huidige geopolitieke context. Daardoor groeit de interesse voor Europese alternatieven, die minder afhankelijk zijn van de Amerikaanse bedrijfswereld en overheid, beter aansluiten bij de strengere Europese privacywetgeving, en transparanter zijn over het gebruik van persoonsgegevens.

In dit artikel laten we je kort kennismaken met enkele Europese diensten die een privacyvriendelijker en vaak volwaardig alternatief bieden voor bekende Amerikaanse webdiensten en platformen. Dit gaat breed: van zoekmachines, e-mail en kantoortoepassingen tot cloudopslag, VPN, vertalingen, videosharing, AI-chat en sociale media. Wil je echt de-Amerikaniseren? Gebruik voor deze diensten dan geen Google-, Apple- of Facebook-account.

Zoekmachine

Het zal je niet verbazen dat een browser als Chrome standaard Google gebruikt als zoekmachine, maar je kunt zonder problemen een andere instellen. Open de instellingen van Chrome, ga naar Zoekmachine en klik op Wijzigen. Selecteer het gewenste alternatief. Europese, privacybewuste zoekmachines zijn onder meer het Duitse Ecosia (investeert advertentie-inkomsten in boomaanplant), het Franse Qwant en het Zwitserse SwissCows (dat overigens niet langer gratis is).

Je kunt ook handmatig een extra zoekmachine toevoegen. Neem bijvoorbeeld SwissCows in Chrome. Open opnieuw Zoekmachine en kies Zoekmachine en Site Search beheren. Klik op Toevoegen bij Site Search. Vul SwissCows in als naam, (bijvoorbeeld) sc als snelkoppeling en www.swisscows.com/web?query=%s als url. Bevestig met Toevoegen. Je kunt deze nu instellen als standaard of activeren via sc gevolgd door een druk op Tab in de adresbalk, waarna je de zoekterm ingeeft. Weet wel dat deze drie alternatieve zoekmachines deels gebruikmaken van de zoekindex van het (Amerikaanse) Bing.

Je kunt ook Europese, privacygerichte browsers gebruiken, zoals Ecosia en Ecosia (browser), de Zweedse Mullvad Browser en het Noorse Vivaldi. Hier kun je ook telkens je voorkeurzoekmachine instellen. Houd er wel rekening mee dat deze drie browsers de (Amerikaanse) Chromium- of Firefox-engine gebruiken voor het weergeven van webpagina's.

E-mail en agenda

Gmail en Outlook zijn twee zeer populaire webmaildiensten, vooral dankzij hun sterke integratie met respectievelijk het Google- en Microsoft-ecosysteem. Op het vlak van privacy zijn er wel enkele bedenkingen. Bij Gmail wordt de inhoud van je mails gescand voor gepersonaliseerde advertenties, en ook Microsoft toont advertenties. Beide versleutelen weliswaar je berichten, zowel tijdens de overdracht als in rust (op de mailservers), maar de diensten zelf bewaren de encryptiesleutels.

Diensten als het Duitse Tuta en het Zwitserse Proton Mail pakken dit beter aan. Ze zijn grotendeels opensource, ze gebruiken stevige end-to-end-versleuteling en bij Tuta geldt zelfs het zero knowledge-principe: de dienst heeft geen toegang tot je gegevens, wachtwoorden of metadata. Bij Proton Mail blijft beperkte metadata zoals de onderwerpsregel zichtbaar. Beide zijn beschikbaar via web en mobiele apps en bieden in de gratis versie 1 GB opslagruimte; bij Tuta zit daar ook een agenda bij.

We helpen je even op weg met de laatste. Klik op Gratis e-mailaccount aanmaken en daarna op Selecteren bij Free. Kies je e-mailadres (@tutamail.com) en stel een wachtwoord in. Je krijgt een herstelcode waarmee je weer toegang krijgt als je je wachtwoord (of tweede factor) kwijt zou raken. Na goedkeuring kun je meteen mails ontvangen en verzenden. In de webinterface vind je rechtsboven de knoppen Contacten en Agenda.

Kantoor

Als je denkt aan een cloudgebaseerde kantoorsuite, komen Google Documenten (en Workspace) en Microsoft 365 waarschijnlijk als eerste in je op. Toch zitten er vooral bij Google enkele privacyproblemen. Het verdienmodel draait rond advertenties, er is geen sluitende garantie dat je data binnen de EU blijven en in de gratis versie bewaart Google zelf de encryptiesleutels. Microsoft scoort iets beter, maar wie zeker wil zijn dat data de EU niet verlaten, kijkt beter naar het Letse OnlyOffice.

We stellen hier kort de gratis cloudservice voor, bereikbaar vanuit je browser en via mobiele apps. Registreer je via de website van OnlyOffice en bevestig je aanmelding via de ontvangen mail. Je krijgt dan een persoonlijke url (https://<accountnaam>.onlyoffice.com) die als centrale documentenhub fungeert, met 2 GB opslagruimte. Je kunt er 'kamers' aanmaken. Dit zijn virtuele ruimtes of projectmappen waarin je documenten creëert, bewerkt en eventueel deelt met rolgebaseerde toegangsrechten.

De suite bevat een tekstverwerker, spreadsheet, presentatietool en pdf-editor. Omdat de dienst standaard werkt met Microsofts OOXML-bestandsformaten, hoef je bij het importeren of exporteren nauwelijks compatibiliteitsproblemen te verwachten.

Cloudopslag

Bij cloudopslag springen Google Drive (15 GB gratis) en Microsoft OneDrive (5 GB gratis) er qua gebruikersaantallen uit, met Dropbox (2 GB gratis) als derde op het podium. Je data worden telkens op Amerikaanse servers opgeslagen en je hebt geen controle over de encryptiesleutels. Je kunt dit eventueel oplossen met end-to-end-encryptie via een gratis tool als Cryptomator.

Er bestaan gelukkig ook gratis Europese alternatieven die vergelijkbare opslagruimte bieden, je data gegarandeerd binnen de EU bewaren en je zelf de encryptiesleutels laten beheren. Een daarvan is het Zwitserse EdelCloud Basic (2 GB), van de makers van SwissCows. Bekendere opties zijn Proton Drive (5 GB) en pCloud (10 GB), beide eveneens uit Zwitserland.

We kijken naar pCloud. Je meldt je gratis aan via de website. Stel een wachtwoord in en kies bij Gegevensregio voor Europese Unie. Bevestig via de link in de ontvangen e-mail en klik op de website op Ga naar mijn account. Je kunt dan meteen aan de slag. Linksonder zie je dat standaard al 3 GB is ontgrendeld. Door acties uit te voeren zoals een bestand uploaden, pCloud Drive en de mobiele app installeren en enkele vrienden uitnodigen, kun je dit uitbreiden tot 10 GB.

Vertaling

Het begint wat eentonig te worden, maar ook voor geautomatiseerde vertalingen kom je al snel uit bij diensten van Google Translate of Microsoft Translator. Toch bestaat er een sterk en populair alternatief: het Duitse DeepL. De gratis versie kent wel enkele beperkingen: je kunt maximaal drie documenten per maand van maximaal 5 MB vertalen (niet bewerkbaar), en je teksten kunnen door DeepL worden gebruikt voor trainingsdoeleinden.

Minder bekend, maar volledig gratis, zijn Lingva Translate (meer dan honderd talen) uit Duitsland en het Spaanse Apertium (meer dan veertig talen, ook als app). Beide zijn opensource. Bij Apertium kun je documenten en webpagina's uploaden, maar de beschikbare doeltalen hangen af van je brontaal. Vanuit Nederlands bijvoorbeeld kun je helaas alleen naar Afrikaans vertalen. Lingva biedt een bredere keuze aan taalparen, al moet je de brontekst hier wel zelf invoeren of plakken. Je kunt de tekst ook laten voorlezen, al is de kwaliteit voor Nederlands voorlopig ondermaats. De vertalingen zijn bij beide diensten niet bewerkbaar op de site.

Videosharing

Videosites als Vimeo en vooral Googles YouTube hoeven we niet meer toe te lichten, maar kun je ook enkele Europese alternatieven noemen? Die bestaan wel degelijk, met als bekendste Dailymotion en PeerTube, beide van Franse oorsprong.

Dailymotion heeft dan misschien niet het uitgebreide aanbod van YouTube, maar bereikt wereldwijd toch zo'n 300 miljoen maandelijkse gebruikers. Je kunt er zonder account video's opzoeken via trefwoorden en daarna filteren op onder meer Playlists, Users en Hashtags. Met een account kun je ook video's uploaden en delen via je browser of mobiele apps. Het platform geeft aanbevelingen op basis van je kijkgedrag en is geïntegreerd met sociale media als Facebook en X.

Bij PeerTube draait eveneens alles rond video streaming en delen, maar dan binnen het zogeheten Fediverse (meer daarover verderop in dit artikel). Zoeken naar specifieke video's of kanalen kun je via deze link. Bij een geschikte video klik je op een knop die je naar de bijbehorende server brengt, waar je je eventueel kunt aanmelden om bijvoorbeeld op video's te reageren of zelf te publiceren op je kanaal.

Sociale media

Met sociale mediaplatformen bevinden we ons bijna volledig op Amerikaans grondgebied. Denk aan Facebook, Instagram, X, LinkedIn, Snapchat, Pinterest, Reddit, Threads en WhatsApp. Er bestaan wel – ook Europese – alternatieven, maar overstappen is vaak lastig. Je wilt immers voldoende aanbod, voldoende medegebruikers en het liefst ook een gebruiksvriendelijke omgeving.

Zo is er het Zwitserse Threema (circa 6 euro), een dienst die zich opwerpt als veilig en privacy-bewust alternatief voor WhatsApp, maar helaas is het niet mogelijk berichten tussen beide netwerken uit te wisselen – ook al ijvert de EU met initiatieven als de Digital Markets Act voor meer interoperabiliteit tussen (onder meer) berichtenapps.

Een andere relatief bekende, maar geheel gratis dienst is Mastodon, van Duitse oorsprong. Dit is een microbloggingdienst met tekstposts, reacties, boosts en volgers, die zich profileert als alternatief voor X. Mastodon maakt deel uit van het zogenaamde Fediverse, een samentrekking van 'FEDerated unIVERSE'. Dit is een gedecentraliseerd netwerk van onafhankelijk beheerde servers (zogeheten instances), die via gemeenschappelijke protocollen als ActivityPub wel met elkaar kunnen communiceren.

Andere Fediverse-diensten van Europese origine zijn het al vermelde PeerTube (videoplatform), het IJslandse Pleroma (microblogging), het Franse Funkwhale (audiosharing) en Lemmy (forum- en discussienetwerk, vergelijkbaar met Reddit).

AI-chat

Sinds de lancering van ChatGPT door het Amerikaanse OpenAI eind 2022 is AI, en in het bijzonder AI-chatbots, niet meer weg te denken uit bedrijven en uit ons dagelijks leven. China volgt als stevige tweede speler – denk aan het veelbesproken DeepSeek – maar ook Europa is bezig aan een fikse inhaalbeweging. Een opvallend initiatief komt van OpenEuroLLM, een alliantie van meer dan 20 Europese bedrijven, universiteiten en supercomputingcentra die een opensource-taalmodel (LLM, Large Language Model) ontwikkelen als alternatief voor Amerikaanse en Chinese AI-assistenten. OpenGPT-X dan weer is een Duits project dat grootschalige AI-taalmodellen bouwt, waaronder het opensource-model Teuken-7B, getraind in alle 24 officiële EU-talen.

Wil je zelf met een Europese AI-chatbot experimenteren, kijk dan eens op de site van het Franse bedrijf Mistral dat eigen taalmodellen ontwikkelde. Wil je ook beelden en code genereren, dan moet je je wel registreren. De bot reageert opvallend snel, maar wie meer functies wil – zoals een onbeperkt aantal prompts per dag en een krachtiger LLM – moet upgraden naar Pro (zo'n 18 euro per maand).

VPN

Een Virtual Private Network, kortweg VPN, is ideaal voor wie meer online privacy wil (je ip-adres blijft verborgen), veiliger wil surfen op openbare wifi (je data zijn volledig versleuteld) of geoblokkades wil omzeilen (je kiest een VPN-server in een niet-geblokkeerd land).

Veel populaire opties, zoals Hotspot Shield, zijn Amerikaans. Wie liever Europees gaat, vindt sterke alternatieven als het Zweedse Mullvad en het Zwitserse Proton VPN. Beide houden geen logboeken bij, ze bieden een wereldwijde keuze aan VPN-servers en gebruiken opensource-clientapps. Je vindt er ook functies als een killswitch (je verbinding wordt meteen verbroken als de VPN-server wegvalt) en split-tunneling (je kiest zelf welke apps via de VPN lopen). Proton VPN ondersteunt wel beter streamingdiensten als Netflix en Prime Video. Beide kosten zo'n 5 euro per maand.

Proton VPN biedt tevens een beperkte gratis versie, handig om mee te starten. Surf naar de site van Proton VPN, vul je e-mailadres in, klik op Begin met Proton VPN en stel een sterk wachtwoord in (twee keer). Je kunt meteen de client-app downloaden, bijvoorbeeld voor Windows. Installeer die (extra apps hoef je niet mee te nemen) en meld je aan met je Proton-account. Kies een VPN-server in een beschikbaar land (vijf in de gratis versie), klik op Verbinden en test de VPN-verbinding gerust via bijvoorbeeld www.whatismyip.com. Of nog beter (in het kader van dit artikel) www.watismijnip.nl/.