Koopadvies lcd-monitor. Alles over resolutie, schermmaat, garantiebepa
Een (nieuw) lcd-scherm kopen? Natuurlijk moet uw nieuwe monitor er mooi uitzien, niet teveel ruimte innemen of juist lekker groot zijn. Maar ook garantiebepalingen en dode pixelbeleid spelen een rol bij de aankoop. We zetten alle belangrijke aspecten op een rijtje, zodat u in de winkel goed beslagen ten ijs komt
Niet alleen is de kwaliteit van de lcd-schermen de afgelopen twee jaar enorm toegenomen, ook het aanbod is flink gestegen, al moeten we hierbij wel een kanttekening plaatsen; fabrikanten van lcd-monitoren zijn er namelijk genoeg, maar er zijn slechts 6 fabrikanten van de lcd-panelen die hierin verwerkt zijn – veel monitoren hebben dus dezelfde panelen. Niettemin kunnen de eigenschappen van de monitoren wel verschillen door de wijze waarop de panelen worden aangestuurd en zijn ingebouwd. Gebruiksdoel Welke monitor u koopt, is onder meer afhankelijk van uw gebruiksdoel. Gaat u het scherm voornamelijk gebruiken voor kantoortoepassingen waarbij u vooral goed voor het scherm zult zitten, dan is bijvoorbeeld de kijkhoek van minder groot belang, evenals een snelle reactietijd. Wel belangrijk zijn een goede verstelbaarheid en eventueel een roteerbaar scherm zodat documenten helemaal op het scherm passen. Gebruikt u voornamelijk grafische toepassingen, dan spelen de kleurweergave en de mogelijkheid deze bij te stellen een grote rol. Een gamer daarentegen zal veel waarde hechten aan de snelheid van de monitor. Design Uiterlijk blijft een kwestie van persoonlijke smaak. Toch heeft het ontwerp op verschillende manieren invloed op de gebruikseigenschappen. Laat u dus niet verleiden door alleen het mooie uiterlijk, maar kijk ook naar de consequenties van het ontwerp. Schermmaat De schermmaat geeft de afmeting van de beeldschermdiagonaal aan in inches. In tegenstelling tot beeldbuismonitoren geeft deze maat altijd de zichtbare beelddiagonaal aan. Minstens zo belangrijk bij de afmetingen van het scherm is de daarbij gebruikte beeldschermverhouding en de resolutie. Kortom, heeft het beeld de traditionele verhouding van 4:3 of is het een breedbeeldscherm met de verhouding 16:9? Resolutie Een vaak onderschat criterium bij de aanschaf is de eigen resolutie van de monitor. Zo heeft een 15 inch lcd-monitor vrijwel altijd een xga-resolutie van 1024x768 pixels. Dit betekent dat het beeld op het scherm altijd uit 1024x768 pixels wordt opgebouwd. Gebruikt een programma een lagere resolutie, dan zal het beeld geïnterpoleerd worden – de beeldpunten van het weer te geven beeld worden dan over meerdere fysieke pixels verdeeld. Afhankelijk van de kwaliteit leidt deze interpolatie tot een minder scherpe weergave. Een ander aspect is de dichtheid van de pixels. Zo hebben vrijwel alle 17, 18 en 19 inch monitoren een resolutie van 1280x1024 (sxga). Een 17 inch scherm heeft dan 0,294 mm grote beeldpunten. Tekst en pictogrammen zijn daarmee erg klein. Pas op een 19 inch monitor wordt de optimale beeldgrootte bereikt. Omgekeerd geredeneerd past op een 17 inch monitor evenveel informatie als op een 19 inch monitor – een kwestie van goede ogen en de juiste kijkafstand dus? Wilt u nog meer kwijt op een monitor, dan zijn er schermen met de uxga resolutie van 1600x1200 pixels bij lcd-schermen van 20 inch of groter. Beeldkwaliteit De beeldkwaliteit hangt af van een groot aantal eigenschappen: Lichtsterkte ofwel luminantie: deze specificatie wordt weergegeven in cd/m2 en bepaalt hoe helder het beeld is. Contrastverhouding ofwel contrast ratio: de verhouding in lichtsterkte tussen een volledig zwart en een volledig wit beeld. Egaliteit: een belangrijke eigenschap van een monitor. De lcd's laten wel of geen licht door dat afkomstig is van achter het paneel gebouwde lampen. Hoe gelijkmatiger dit licht wordt verdeeld, hoe egaler het beeld. Sommige monitoren laten hier nog wel eens een steekje vallen met donkere vlekken. Kijkhoek: als gevolg van de bouwwijze van een lcd-scherm en afhankelijk van de gebruikte technologie verschilt de hoek waarbinnen het beeld goed is te zien en niet van kleur verandert, nogal eens. De beleving hiervan is persoonlijk en afhankelijk van het beoogde gebruik. Reactietijd: belangrijk voor gamers. De snelheid waarmee beelden kunnen wisselen wordt bij lcd's niet bepaald door de verversingsfrequentie van de signaalbron, maar door de snelheid waarmee een enkele pixel aan- en uitgezet kan worden. De gespecificeerde snelheid is meestal de som van de tijd die nodig is voor een pixel om van zwart naar wit (rising response time) te gaan plus de tijd om van wit naar zwart te gaan (falling). Het kan bij een pixel weliswaar 16 ms duren om volledig heen en weer te gaan, maar slechts weinig toepassingen bevatten zulke extreme overgangen. Alleen voor een gamer die meerdere uren per dag speelt is het de moeite waard het snelste beeldscherm (momenteel ca. 16 ms) aan te schaffen. Voor ander gebruik volstaat een reactietijd van rond de 20 tot 25 ms. Kleur: moderne lcd-schermen (met mva- of pva-technologie) hebben door hun bouwwijze meestal een groter kleurbereik en een grotere helderheid. Dit gaat veelal ten koste van de reactiesnelheid, maar dat is voor beeldbewerking minder van belang. Lcd-schermen voor beeldbewerking hebben een kleurbereik van 16,7 miljoen kleuren en bieden veel mogelijkheden voor onder andere kleurinstelling, kleurfilters en gamma-instelling. Voor een exacte kleurweergave hebt u echter altijd een kleurkalibrator nodig, die de werkelijk weergegeven kleuren meet en de aansturing in het kleurprofiel in de sofware kan aanpassen. Aansluitingen Veel lcd-monitoren hebben nog een traditionele analoge vga-aansluiting. Hoewel dit meestal wel goed werkt, is een digitale dvi-aansluiting zeker aan te bevelen voor wie beschikt over een moderne videokaart. Bij analoge aansturing van de lcd-monitor vindt er namelijk een volslagen overbodige conversie van digitaal naar analoog en weer terug plaats, wat kan zorgen voor een verminderde kwaliteit van het getoonde beeld. Ook ontstaan er soms synchronisatieproblemen die alleen door handmatig bijstellen kunnen worden verholpen. Bij gebruik van dvi is de hele weg die het beeldsignaal aflegt digitaal. Naast een vga- of dvi-aansluiting is er soms een s-video aansluiting aanwezig waarmee beelden van analoge videobronnen, zoals camcorders of tv-tuners, rechtstreeks op de monitor kunnen worden weergegeven. Verstelbaarheid Geen halszaak maar wel een aandachtspunt is de verstelbaarheid van de monitor. Verticaal zijn ze altijd wel min of meer kantelbaar, sommige hebben een draaibare voet zodat u het scherm makkelijk naar u toe kunt draaien. Vaak zijn ze ook in hoogte verstelbaar en soms kan het hele beeld worden geroteerd. Om dit te gebruiken moet er ook zogenaamde 'pivot'-software worden meegeleverd, zodat ook het weer te geven beeld wordt gekanteld. Handig voor kantoortoepassingen. Voeding Een vaak vergeten eigenschap van monitoren is de voeding. Goedkope monitoren hebben vaak een losse externe voeding. Tenzij u losse kabels en voedingsblokken op het bureau geen probleem vindt, genieten de monitoren met ingebouwde netvoeding toch de voorkeur. Extra's Soms kan een leuke extra de keuze voor een monitor wat makkelijker maken. Denk bijvoorbeeld aan geluidsvoorzieningen. Bij sommige monitoren zijn er speakers en een versterker met volumeregeling ingebouwd. Over het algemeen laat de geluidskwaliteit hiervan wel wat te wensen over, maar voor eenvoudige kantoorgeluidjes is het ruim voldoende en kunt u zich een losse speakerset besparen. Andere mogelijke extra's zijn een ingebouwde tv-tuner zodat u met de monitor ook tv kunt kijken, vesa-standaard montagegaten zodat de monitor op een monitorsteun kan worden gemonteerd en een aansluiting voor een Kensington-slot, zodat niet iedereen er met de monitor vandoor kan gaan. Dode pixelbeleid Vrijwel alle lcd-monitoren voldoen aan de ISO13406-2 klasse 2 richtlijn, dat een aantal pixelfoutjes toelaat: afhankelijk van de plaats op het scherm twee tot vijf (sub)pixels. Is een foutloos scherm voor u belangrijk, dan is het zaak daar voor de aankoop aandacht aan te besteden. Sommige leveranciers bieden een nul-dode-pixelgarantie voor een korte periode, bijvoorbeeld een week of een maand na aankoop. Krijgt u die niet expliciet, inspecteer de monitor dan vooraf in de winkel. Garantie De garantie op een lcd-monitor kan uiteenlopen van één tot drie jaar, al dan niet met on-site omruilen- dan wel een carry-in regeling. Omruilen kan betekenen dat u een nieuw exemplaar krijgt maar ook dat u een (gerepareerde) ruilmonitor krijgt. Conclusie Let voor aankoop op de mogelijkheden, grootte, resolutie, kijkhoek en reactiesnelheid van de monitor. Vergeet ook niet om de monitoren in werkende toestand te bekijken en te vergelijken, en let op de afwezigheid van dode (sub)pixels. Onderhandel zonodig over de dodepixelgarantie en de totale garantie.
